του Λεωνίδα Βατικιώτη
Πού συμφωνούν και που διαφωνούν Γερμανοί και Αμερικάνοι; Αυτό είναι το ερώτημα που διευκολύνει την κατανόηση της αντιπαράθεσης γύρω από την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους και, το σημαντικότερο, την αποκάλυψη των ορίων αυτής της αντιπαράθεσης.
Για να ερμηνευθεί η στάση του ΔΝΤ (οι όροι δηλαδή που θέτει για τη συμμετοχή του, αντίθετα με την ανεπιφύλακτη στάση του το 2010 και το 2012, όταν όλα αποφασίζονταν στο «παρά πέντε») πρέπει ταυτόχρονα με το ρόλο του ως αιχμή του δόρατος της επίθεσης του κεφαλαίου να έχουμε υπ’ όψιν μας τον πολυμερή του χαρακτήρα και το πλαίσιο αρχών υπό το οποίο τυπικά λειτουργεί. Είναι ένα πλαίσιο που παραβιάστηκε κατ’ επανάληψη στο παρελθόν για να γίνει εφικτή η συμμετοχή του στη χρηματοδότηση της Ελλάδας, δείχνοντας ταυτόχρονα και το διακοσμητικό χαρακτήρα αυτού του πλαισίου, όταν για παράδειγμα δεν λήφθηκε υπ’ όψη ο αυστηρός όρος της εξασφάλισης βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους για να εγκριθεί η χρηματοδότηση των προηγούμενων προγραμμάτων ή όταν παραβιάστηκε ο όρος για το ανώτατο ύψος της χρηματοδότησης που μπορεί να λάβει μια χώρα. Οι κατ’ εξακολούθηση παραβιάσεις της εσωτερικής του νομιμότητας προκάλεσαν κλυδωνισμούς στο εσωτερικό του ΔΝΤ και όπως φαίνεται οδήγησαν στη δημιουργία ενός συνόλου αυστηρών οδηγιών τις οποίες οι εκπρόσωποι του ιμπεριαλιστικού οργανισμού ακολουθούν απαρέγκλιτα στο πλαίσιο των υπό εξέλιξη διαπραγματεύσεων. Σημαντικότερη εξ αυτών εκείνη που παραβιάστηκε κατάφωρα κι η εφαρμογή της εξασφαλίζει τη χρηματοοικονομική σταθερότητα του ίδιου του ΔΝΤ, ότι δηλαδή δεν θα καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος στην περίπτωση που η Ελλάδα εν προκειμένω προβεί – λόγω αδυναμίας έστω κι όχι πολιτικής βούλησης – σε στάση πληρωμών: η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους.
Με τον όρο του ΔΝΤ για εξασφάλιση βιωσιμότητας του χρέους (που δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά τη δυνατότητα του δανειολήπτη να αποπληρώνει πλήρως κι εγκαίρως τα χρέη του) συμφωνεί πλήρως κι η Γερμανία. Η διαφορά έγκειται στο ότι το Τέταρτο Ράιχ δεν αντιμετωπίζει καμία αντιπολίτευση εντός της ΕΕ και μπορεί να αυθαιρετεί όσο θέλει χωρίς να λογοδοτεί επομένως δε χρειάζεται συναινέσεις, αντίθετα με τους Αμερικάνους στο ΔΝΤ. Επίσης, ότι η Γερμανία …επείγεται. Αντίθετα με το ΔΝΤ η ελληνική εκκρεμότητα πρώτα και κύρια απειλεί τη συνοχή της ΕΕ και τη σταθερότητα του ευρώ και δευτερευόντως απειλεί τη διεθνή οικονομική τάξη. Γι’ αυτόν το λόγο η Γερμανία προέβη στην υπογραφή του Μνημονίου Τσίπρα τον Αύγουστο του 2015 και την έγκριση δανείου έως 86 δισ. ευρώ, χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ που, τυπικά, ακόμη σκέφτεται αν θα ενταχθεί. Η τρίτη διαφορά της ΕΕ με το ΔΝΤ περιστρέφεται γύρα από το κόστος της εξασφάλισης της βιωσιμότητας. Το Ταμείο έχοντας περιβάλλει τα δικά του δάνεια με την ανώτερη δυνατή εξασφάλιση, είναι ο τελευταίος που κινδυνεύει σε περίπτωση οργανωμένης διαγραφής μέρους του χρέους. Με βάση δε, το γράμμα των δανειακών συμφωνιών δεν κινδυνεύει καθόλου, αντίθετα με τα διμερή δάνεια που δόθηκαν στην Ελλάδα στο πλαίσιο της πρώτης δανειακής. Το ΔΝΤ επομένως μιλάει εκ του ασφαλούς. Καθόλου τυχαία στο παρελθόν δεν είχε αποκλείσει ακόμη και το ενδεχόμενο «κουρέματος» των δανείων του επίσημου τομέα (OSI, Official Sector Involvement), με τη σχετική συζήτηση να κλείνει, ως είθισται, από τα χείλη του γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, όταν είπε στον τότε υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, «ξέχνα το Γιάννη», σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου του σημερινού κεντρικού τραπεζίτη στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς τον Ιανουάριο του 2014.
Οι ομοιότητες μεταξύ Γερμανών και ΔΝΤ έρχονται πιο εύκολα στην επιφάνεια αν εξετάσουμε το νήμα το οποίο συνδέει τα αντιλαϊκά μέτρα από τη μια και την ελάφρυνση του χρέους, από την άλλη. Δεν πρόκειται για ανεξάρτητα μεταξύ τους μεγέθη, όπως τα εμφανίζει συχνά η κυβέρνηση στο πλαίσιο του οπορτουνισμού της, προσπαθώντας να δείξει ότι η πολιτική της διαθέτει και διεθνή ερείσματα! Ας το πούμε με δύο ακραία παραδείγματα: Αν αύριο ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ καταργούσαν κάθε είδους δαπάνη που κατευθύνεται στα υπουργεία Παιδείας, Υγείας και Εργασίας βελτιώνοντας το δημοσιονομικό αποτέλεσμα κατά 20 δισ. ευρώ (όσο ακριβώς είναι το άθροισμα αυτών των δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό), δε θα υπήρχε λόγος για συζήτηση περί ελάφρυνσης του χρέους, καθώς τα δημοσιονομικά πλεονάσματα θα εγγυούνταν την απρόσκοπτη αποπληρωμή του χρέους κι άρα τη βιωσιμότητά του. Αντίθετα, αν οι δημόσιες δαπάνες έμεναν στα επίπεδα του 2009 το ΔΝΤ θα έφευγε την ίδια μέρα. Επομένως, οι απαιτήσεις κι οι εκβιασμοί του ΔΝΤ μεταβάλλονται (προς διάψευση όσων επικρίνουν τον δογματισμό του) σε συνάρτηση με τα αντιλαϊκά μέτρα που είναι διατεθειμένη να λάβει η κυβέρνηση. Αυτό ακριβώς είναι το έδαφος στο οποίο θα συμφωνήσουν Γερμανοί, Ευρωπαίοι και κυβέρνηση. Η διευθύντρια του ΔΝΤ δήλωσε ξεκάθαρα σε συνέντευξη που έδωσε στο BBC ότι το ταμείο δεν επιμένει στο κούρεμα του χρέους, αλλά θεωρεί ότι χρειάζεται μια αναδιάρθρωση που μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους κι ανέφερε την παράταση των λήξεων, τη μείωση των επιτοκίων και την περίοδο χάριτος. Οι συγκεκριμένες εναλλακτικές περιγράφονται κατά λέξη στην ατιμωτική συμφωνία του Τσίπρα με τους δανειστές της 12ης Ιουλίου, όπου αναφέρεται: «Η Ευρωομάδα παραμένει έτοιμη να εξετάσει, εάν χρειαστεί, πιθανά πρόσθετα μέτρα (πιθανή παράταση των περιόδων χάριτος και αποπληρωμής), για να εξασφαλιστεί ότι οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες παραμένουν σε βιώσιμα επίπεδα. Τα μέτρα αυτά θα εξαρτώνται από την πλήρη υλοποίηση των μέτρων τα οποία πρόκειται να συμφωνηθούν …και θα εξεταστούν μετά την πρώτη θετική ολοκλήρωση αξιολόγησης. Η σύνοδος κορυφής για το ευρώ τονίζει ότι δεν μπορούν να αναληφθούν απομειώσεις της ονομαστικής αξίας του χρέους»!!!
Στα σαφή όρια που θέτουν οι τρεις παραπάνω προτάσεις θα επέλθει η συμφωνία των πιστωτών με τελικό χαμένο τα δικαιώματα των εργαζομένων και της νεολαίας που θα συνθλιβούν με έναν νέο γύρο αντιλαϊκών μέτρων έτσι ώστε η αναδιάρθρωση να αρκεστεί στη μορφή των παραπάνω επιδερμικών μέτρων και να μην απαιτηθεί κούρεμα. Συγκεκριμένα, η αναδιάρθρωση θα λάβει πιθανότατα τη μορφή: Πρώτο, επιμήκυνσης της περιόδου αποπληρωμής ώστε από τα 31,7 χρόνια που είναι σήμερα να φτάσει ακόμη και τα 70 χρόνια, αυξάνοντας αναλογικά και τη διάρκεια της περιόδου επιτήρησης της ελληνικής οικονομίας. Δεύτερο, σταθεροποίηση των επιτοκίων μέσω της μετατροπής τους από κυμαινόμενα σε σταθερά ή ορισμός μιας οροφής έτσι ώστε η σίγουρη αύξηση των επιπέδων τους από την ΕΚΤ στο προσεχές μέλλον να μην παρασύρει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Τρίτο, ορισμός ενός ανώτατου ύψους για τις δαπάνες χρηματοδότησης του χρέους στο επίπεδο του 15% του ΑΕΠ, με το 8% να αφορά πληρωμές δανείων του μηχανισμού και τόκων και το 7% να αφορά έντοκα γραμμάτια του δημοσίου ετήσιας ανώτατης διάρκειας και, τέταρτο, πιθανά μια περίοδος χάριτος που θα απομακρύνει μεν υποχρεώσεις των αμέσως επόμενων χρόνων θα τις μεταφέρει όμως στο απώτερο μέλλον.
Μάλιστα, η συμφωνία που επετεύχθη στην Ουάσινγκτον μεταξύ κυβέρνησης και πιστωτών για να επιστρέψουν από αύριο Δευτέρα οι εκπρόσωποί τους στην Αθήνα και να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις δείχνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε όλες τις απαραίτητες εγγυήσεις για την αποφασιστικότητά του να ψηφίσει όσα αντιλαϊκά μέτρα απαιτηθούν, ώστε να ολοκληρωθεί η τρέχουσα αξιολόγηση. Κι όσο για τις διαφωνίες των τελευταίων μηνών ας μην τις παίρνουμε στα σοβαρά. Η αναγκαιότητα τους, από τη μεριά της κυβέρνησης, αποκαλύπτεται καλύτερα αν σκεφτούμε σε πόσο δύσκολη θέση θα ήταν οι πολιτικοί απατεώνες του ΣΥΡΙΖΑ αν έπρεπε να φέρουν τα μέτρα στη Βουλή υπό κανονικές συνθήκες και με το φως του ήλιου. Ο λαός θα συνειδητοποιούσε τι έρχεται και θα τους έριχνε. Αντίθετα, το πολιτικό κόστος που θα αναλάβουν θα είναι μικρότερο αν προσποιηθούν για μια ακόμη φορά ότι φέρνουν τα μέτρα στη Βουλή στο «παρά πέντε», «με το πιστόλι στον κρόταφο», παρά τη θέλησή τους και κλαίγοντας σαν μυξοπαρθένες, προκρίνοντας μάλιστα για την ψήφισή τους τις κατεπείγουσες διαδικασίες που χρησιμοποιήθηκαν και το καλοκαίρι του 2015 για την ψήφιση στη Βουλή του μνημονίου Τσίπρα. Τα μέτρα που θα έρθουν θα είναι τόσο αντιλαϊκά που το καθεστώς «έκτακτης ανάγκης» αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ για την ψήφισή τους.
Κοινώς, Τσακαλώτος, Κατρούγκαλος και Σταθάκης παίζουν θέατρο όταν προσποιούνται φεύγοντας από το Χίλτον ότι αντιστέκονται προσπαθώντας να εξαπατήσουν τους εργαζόμενους κι από τη θέση του θύτη να εμφανιστούν στη θέση του θύματος. Σε αυτό το θέατρο ενώ μεγεθύνουν τις διαφορές μεταξύ ΔΝΤ και ευρωπαίων πιστωτών αποκρύπτουν τα σημεία σύγκλισής τους. Το κάνουν δε εκ του πονηρού και για ίδιο όφελος επειδή ξέρουν ότι στο τέλος τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ θα ψηφίσουν τα αντιλαϊκά μέτρα και θα πληρώσουν το κόστος της νέας επαίσχυντης συμφωνίας με τους πιστωτές, καθώς δε θα τολμούν να εμφανιστούν σε δημόσιο χώρο.
Φωτογραφία: plasticobilism
