Δημήτρης Καλαϊτζής, σκηνοθέτης από τις Σκουριές
«Η τέχνη για μας είναι άμυνα και αγώνας» τονίζει στο Πριν ο Δημήτρης Καλαϊτζής, σκηνοθέτης του θεατρικού έργου Εκκλησιάζουσες, που γυρνάει την Ελλάδα μεταφέροντας το μήνυμα των αγωνιζόμενων κατοίκων ότι αυτή η εξόρυξη δεν θα γίνει ποτέ!
Συνέντευξη στους
Αντώνη Κασίτα,
Αντιγόνη Ρώτα
Κώστα Φουρίκο
«Θέατρο του βουνού;» Ρωτήσαµε το σκηνοθέτη Δηµήτρη Καλαϊτζή, µετά το τέλος της παράστασης. «Και του δρόµου και του λαού» µας απάντησε. «Η πολιτική και ο πολιτισµός προέκυψαν για µας µέσα από τη ζωή, µε πόνο και κόπο, µέσα από τον αγώνα. Είναι βασικό κι εµείς θέλουµε να περάσουµε τέτοια µηνύµατα» Παράσταση από τη θεατρική οµάδα της Ιερισσού στο πλαίσιο του αγώνα που δίνουν εκεί οι κάτοικοι ενάντια στην Ελντοράντο.
Στις Εκκλησιάζουσες µια οµάδα γυναικών, µε ηγέτιδα την Πραξαγόρα, αποφασίζει να καταλάβει την εκκλησία του δήµου, η συµµετοχή στην οποία αποτελεί ανδρικό και µόνο προνόµιο στην αρχαία Αθήνα. Πράγµατι τα καταφέρνουν και αρχίζουν να νοµοθετούν προς την κατεύθυνση της κοινοκτηµοσύνης. Όλα κοινά και οι γυναίκες ακόµη, νέες και ηλικιωµένες. Η κωµωδία αυτή του Αριστοφάνη σατιρίζει όλα τα κακώς κείµενα από την ανάληψη της εξουσίας εκ µέρους των ανδρών και εµφανίζει τις γυναίκες σαν την κοινωνική οµάδα που θα βάλει τάξη και θα αποδώσει δικαιοσύνη στον τόπο.
«Αγώνας για τη γη και την ελευθερία» είναι ένα από τα συνθήµατα που αναγράφονται σε πανό και γεµίζουν τόσο το δρόµο έξω από το θέατρο όσο και το απλό και λιτό σκηνικό της παράστασης. Ερασιτέχνες ηθοποιοί προβάρουν πυρετωδώς τα λόγια τους, οι δουλειές είναι όλες µοιρασµένες, κι εµείς «κλέβουµε» για λίγο το σκηνοθέτη τους ώστε να µάθουµε λίγα πράγµατα παραπάνω για τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες των «τροµοκρατών» της Χαλκιδικής, όπως τόσο συχνά τους αποκαλεί η κυβέρνηση
– Πείτε µας λίγα λόγια για τη θεατρική σας οµάδα.
– Η θεατρική µας οµάδα αποτελεί τµήµα του πολιτιστικού συλλόγου της Ιερισσού «Kλειγένης», στο πλαίσιο του οποίου λειτουργούν και τµήµατα χορωδίας, χορού και παιδικής ζωγραφικής. Αποτελεί έναν ανεξάρτητο φορέα ο οποίος υπάρχει πολλά χρόνια. Παλιότερα, στην «εποχή του ΠΑΣΟΚ» και της «χλιδής», ο δήµος χρηµατοδοτούσε κάπως τις εκδηλώσεις. Στη συνέχεια, για ένα διάστηµα τεσσάρων χρόνων περίπου, όταν είχε αρχίσει πια να δηµιουργείται αντιπαλότητα µε τον X. Πάχτα, η οικονοµική ενίσχυση ήταν µικρή και κυρίως σε ό,τι αφορά τη θεατρική οµάδα που είναι, ας πούµε, και η πιο πολυέξοδη. Τα τελευταία χρόνια προφανώς αυτό έσπασε τελείως.
– Εννοείτε από τη µεριά τους;
– Ναι, αλλά και από την δικιά µας. Δηλαδή δεν υπήρχε περίπτωση να ζητήσουµε ή να δεχτούµε λεφτά πια. Κυρίως τα δύο τελευταία χρόνια που είµαι εγώ στο χωριό, και η διαµάχη έχει γιγαντωθεί δεν θα δεχόµασταν µε τίποτα χρηµατοδότηση από τον Πάχτα.
– Και πως έρχεται ο σύλλογος σε επαφή µε όλη αυτή την κινηµατική δραστηριότητα που συγκροτείται όταν προκύπτει το ζήτηµα µε τα µεταλλεία;
– Είµαστε στη φάση που η σύγκρουση κορυφώνεται. Δηλαδή, τα δύο τελευταία χρόνια, ενώ αρχικά υπήρχαν 60-70 άτοµα τα οποία το πάλευαν, το θέµα απέκτησε την έκταση που όλοι ξέρουµε. Ο κόσµος άρχισε να καταλαβαίνει ότι τα πράγµατα δεν είναι πλέον αστεία. Έγινε ζήτηµα ζωής ή θανάτου και έπρεπε να δράσουµε. Έτσι πέφτει το σύνθηµα «ή εµείς ή αυτοί». Αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί, δεν θα υπάρχει µέλλον για µας εκεί. Έτσι η έννοια του αγώνα γίνεται πλέον για µας καθηµερινότητα. Δεν υπάρχει δράση η οποία να µην εµπλέκεται µε αυτό. Εν τω µεταξύ στο πλαίσιο του συλλόγου κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται ένα φεστιβάλ καλλιτεχνικών οµάδων. Πέρυσι όµως συνέπεσε µε την έναρξη των συλλήψεων, των κατηγοριών και των προσαγωγών. Το µισό χωριό είχε πάρει χαρτί για να πάει για κατάθεση και δυο µέρες πριν από το φεστιβάλ προφυλακίζονται τα δυο παιδιά. Πάγωσε το αίµα µας, γιατί έπρεπε να αποφασίσουµε τι θα κάναµε. «Εδώ τους άλλους τους έχουν µέσα. Εµείς στήνουµε φεστιβάλ»; Εκεί άρχισε να διαµορφώνεται από µόνη της η σκέψη ότι δεν πρέπει να σταµατήσουµε τις όποιες δραστηριότητες, γιατί αυτό θέλουν να µας επιβάλλουν. Απλώς πρέπει να τις ταυτίσουµε απόλυτα µε το γεγονός. Όλο το σκηνικό δηλαδή, από εδώ και πέρα, άρχισε να γίνεται µήνυµα για τον αγώνα.
– Προέκυψε λοιπόν φυσιολογικά η σύνδεση αυτού που κάνατε εσείς µε τον αγώνα και το κίνηµα;
– Δεν ήταν και τόσο εύκολο. Σε µια τέτοια µικρή κοινωνία η οποία δεν έχει αυτή την εκπαίδευση είναι πολύ εύκολο να πει κάποιος «Μα εδώ τους άλλους τους πάνε φυλακή κι εσείς παίζετε θέατρο;» Δεν περνάει εύκολα, πρέπει να ζυµωθεί στο µυαλό του άλλου. Το βάλαµε τελικά σαν δοκιµασία. Επιµείναµε ότι «αν κάνουµε τώρα πίσω θα τη χάσουµε τη µάχη». Αποφασίσαµε λοιπόν και πήγαµε στο κοινό συντονιστικό που συµµετέχουν άνθρωποι από όλα τα χωριά της περιοχής, για να εκθέσουµε αυτή την άποψη: ότι εµείς κάνουµε τέχνη µε το σκεπτικό της άµυνας και του αγώνα. Κι εκεί η απάντηση ήταν «Εννοείται!»
– Βοηθάει τον αγώνα αυτή η σύνδεση µε τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες;
– Η ένταξη του θεάτρου στις διαδικασίες του αγώνα µπορεί και να συµβάλλει στη µαζικοποίηση του, να µεταδώσει καταστάσεις καλύτερα και να φέρει κι άλλο κόσµο κοντά µας – να µας κάνει ακόµα περισσότερους. Πείθεται ο κόσµος όταν είσαι ειλικρινής. Η αλήθεια είναι ότι, στο πλαίσιο της στρατευµένης τέχνης, πολλοί έχουν εκµεταλλευτεί τη στράτευση για να πουλήσουν οι ίδιοι. Υπάρχει αυτή η παγίδα. Σε µας όµως επειδή δεν υπάρχει οικονοµικό αντάλλαγµα δεν υπάρχει συναλλαγή οικονοµική, φαίνεται –και είναι– πιο καθαρός ο σκοπός µας.
ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ
ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ
Απειλούμαστε με ολοκληρωτική καταστροφή
– Γιατί επιλέξατε Αριστοφάνη;
– Έψαχνα να βρω ένα κείμενο στο οποίο να υπάρχει ενδεχόμενη αναφορά σε ό,τι συμβαίνει, το οποίο να διαθέτει μια ατμόσφαιρα γύρω από αυτό που γίνεται. Είχα κατά νου τις Εκκλησιάζουσες και τον Αριστοφάνη σαν κλίμα, διότι ταιριάζει η σάτιρά του. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μα διότι απλώς οι γυναίκες είναι το 80% του κόσμου που συμμετέχει στην εξέγερση. Οι γυναίκες αποτελούν το κυρίαρχο κομμάτι του αγώνα. Αρκεί να δει κανείς τα βίντεο για να καταλάβει αμέσως τον έντονο ρόλο των γυναικών. Οι γυναίκες θέλουν «εκκλησία του δήμου». Σήμερα στις Σκουριές διακυβεύονται πάρα πολλά, τα τελευταία χρόνια κορυφώθηκαν οι καταστάσεις με τα μεταλλεία ζωής ή θανάτου. Ή εμείς ή αυτοί: γιατί η καταστροφή είναι ολοκληρωτική.
– Είχε παλαιότερα τέτοια χαρακτηριστικά η τοπική κοινωνία; Συμμετείχαν οι γυναίκες στα κοινά;
– Όχι. Είναι δυναμικές βέβαια οι γυναίκες εκεί και μπορούν και κάνουν δύσκολες δουλειές. Είναι αγρότισσες. Αλλά στις πολιτικές διαδικασίες όχι, δεν εμπλέκονταν συχνά με αυτόν τον τρόπο.
– Πιστεύεις πως βγαίνει ένα αισιόδοξο μήνυμα από τα όσα συμβαίνουν στις Σκουριές σε σχέση με τους αγώνες που αναγκαστικά πρέπει να δοθούν συνολικά στο φόντο της κρίσης και των μνημονίων;
– Σαφώς. Γι’ αυτό του έχουμε δώσει τόσο μεγάλες διαστάσεις. Ξέρουμε πολύ καλά ότι,αν χαθεί το παιχνίδι στις Σκουριές, θα έχουμε χάσει συνολικότερα. Γι’ αυτό κι έχουνε λυσσάξει και οι απέναντι. Δεν πίστευαν πως θα υπήρχε τέτοια λυσσαλέα αντίδραση από τον κόσμο, τόση οργάνωση και τόσο πείσμα. Σαφώς λοιπόν εκπέμπει ένα μήνυμα. Βέβαια έχουμε κι εμείς προβλήματα. Είναι όμως τα προβλήματα μιας κοινωνίας που μαθαίνει να παλεύει. Σε γενικές γραμμές όμως έχει κερδίσει για μένα η αντίσταση αυτών των δύο ετών. Είναι ένα πρώτο αναγκαίο στοπ στην καταστροφή – και μετά έρχεται και η αντεπίθεση. Είμαστε εμείς και είναι κι οι άλλοι: στο πλαίσιο αυτό θα γίνουν και οι δημοτικές εκλογές. Σήμερα το πλαίσιο του αγώνα είναι που δίνει λόγο ύπαρξης στη θεατρική ομάδα. Η τέχνη πρέπει να ταυτιστεί με την πραγματικότητα. Η τέχνη κοινωνεί πράγματα και πρέπει να λειτουργεί έτσι ώστε να εξυπηρετεί το κίνημα. Σήμερα στην Ιερισσό υπάρχει κορύφωση του ταξικού αγώνα.
«Από την Ιερισσό έρχονται Γαλάτες, είμαστε αγωνιστές και όχι τρομοκράτες», όπως λέει κι ένα από τα συνθήματα στο τέλος της παράστασης.
