Ματίνα Παπαχριστούδη
Πριν λίγες ημέρες στο 7ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών σε συζήτηση για το μέλλον παραγωγής οπτικοακουστικού περιεχομένου μίλησε ο επικεφαλής του διεθνούς τμήματος του Netflix Alex Long ο οποίος επιβεβαίωσε πως υπάρχει ενδιαφέρον να εντάξει η διεθνής πλατφόρμα και ελληνικό πρόγραμμα. Το ερώτημα βέβαια είναι “γιατί μέχρι σήμερα” η διεθνής πλατφόρμα στην οποία το 90% του περιεχομένου της προέρχεται από τις τοπικές αγορές σε όλο τον κόσμο, δεν διαθέτει ελληνική σειρά.
Προσωπικά έχοντας ήδη παρακολουθήσει το περιεχόμενο του Netflix για χρόνια αλλά και εκατοντάδες σήριαλ σε άλλες πλατφόρμες, Amazon, Apple, Prime, HBO, η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Αιτία είναι το ελληνικό σενάριο. Να εξηγήσω. Μόνο τη φετινή σεζόν προβάλλονται περί τα 30 σήριαλ, κωμικά και δραματικά σε έξι ιδιωτικά κανάλια πανελλαδικής εμβέλειας και την κρατική ΕΡΤ. Η παραγωγή μυθοπλασίας εξαιτίας της γενναίας κρατικής επιδότησης μέσω ΕΚΟΜΕ, σχεδόν στο 40% της δαπάνης παραγωγής, γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη μετά την καθίζηση τουλάχιστον 8 ετών. Η βιβλιοθήκη σειρών μυθοπλασίας από την έκρηξη που έφερε η ιδιωτική τηλεόραση, από το 1994 και μετά, αριθμεί περισσότερους από 600 τίτλους σειρών μυθοπλασίας κάθε είδους. Κωμωδίες, δράματα, αστυνομικά, σαπουνόπερες…
Η πρώτη πλατφόρμα στρίμινγκ στην Ελλάδα είναι το Netflix, σύμφωνα με έρευνα της Metron Analysis για λογαριασμό της ΕΕΤΤ, 8 στους δέκα που παρακολουθούν streaming πρόγραμμα, αυτό επιλέγουν. Είναι ο ισχυρότερος στρίμινγκ στον κόσμο με 225 εκατομμύρια συνδρομητές και με μακροχρόνια παρουσία και στην Ελλάδα. Έχει ήδη αποκομίσει “κέρδη”, αξιοποιώντας την επιδότηση και τα φορολογικά κίνητρα του ΕΚΟΜΕ για κινηματογραφικές ταινίες με γυρίσματα στη χώρα μας. Κι όμως μέχρι σήμερα η παγκόσμια πλατφόρμα των 70 γλωσσών δεν ενδιαφέρθηκε να εντάξει κάποια ελληνική σειρά. Υπήρξαν συζητήσεις για το “Έτερος εγώ” της Cosmote, χωρίς ωστόσο επιτυχία.
Με μια βόλτα στο μενού χιλιάδων ωρών προγράμματος του Netflix μπορεί κάποιος να βρει σειρές κάθε είδους, από όλο τον κόσμο. Από Τουρκία, Ιταλία, Πορτογαλία, εκατοντάδες από σκανδιναβικές χώρες, αναρίθμητες αμερικάνικες, πάρα πολλές ισπανικές, γαλλικές, γερμανικές, ρώσικες, ακόμη και για τους Ιθαγενείς Γκούα στον Αμαζόνιο. Άρα δεν ευθύνεται το γλωσσικό εμπόδιο για την απουσία ελληνικών σήριαλ από το διεθνές μενού.
Το κοινό χαρακτηριστικό στην πλειονότητα των σειρών της πλατφόρμας είναι η άρτια παραγωγή. Φωτισμός, ήχος, εξωτερικά γυρίσματα, ελάχιστα εσωτερικά, τόποι γυρισμάτων, ερμηνείες ηθοποιών, σκηνοθεσία, εκτέλεση παραγωγής, όλα συγκλίνουν στην επιτυχία για πολλά από τα σήριαλ που διαθέτει. Κι όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να είναι η αιτία της απουσίας ελληνικών σειρών. Στην πλειονότητα των ελληνικών παραγωγών μυθοπλασίας προ ΕΚΟΜΕ, ο βασικός χώρος ήταν ένα στούντιο, ένα δωμάτιο στο οποίο εξελισσόταν όλες οι υποθέσεις. Τα εξωτερικά γυρίσματα ήταν ελάχιστα, ο ήχος πολύ κακός, ο φωτισμός επίσης, δεν χρησιμοποιούνταν φίλτρα, οι υποθέσεις στηρίζονταν αποκλειστικά στους πρώτους ρόλους.
Τη μεγάλη διαφορά όμως στις σειρές του Netflix αλλά και των άλλων πλατφορμών, ειδικά στις σειρές ευρωπαϊκής παραγωγής (βρετανικές, σουηδικές, δανέζικες, πορτογαλικές), την κάνει το σενάριο. Ιστορίες που πατάνε στα πραγματικά κοινωνικά προβλήματα της σημερινής κοινωνίας: Κακοποίηση και βία κατά των γυναικών, προσφυγιά-μετανάστευση, αστυνόμευση-καταστολή, διαφθορά στην πολιτική-δικαστική εξουσία, στην αστυνομία, εγκληματικότητα, ναρκωτικά, ανεργία. Αυτά είναι ο κεντρικός άξονας στον οποίο χτίζεται το μυθοπλαστικό στόρυ και με την προσωπική-συνήθως τραυματική, ιστορία των πρωταγωνιστών στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών σήριαλ. Υπάρχουν σειρές που βγάζουν πλήρως διεφθαρμένες αστυνομικές ηγεσίες (Νορβηγία), που αποκαλύπτουν τις ανισότητες του συστήματος απέναντι στους μετανάστες (βρετανικές, σουηδικές), που αναδεικνύουν τις σχέσεις ανάμεσα στο κράτος και τους νεοφασιστικούς θύλακες στην αστυνομία και τις δημοτικές εξουσίες (γερμανικές).
Είδατε ποτέ οποιαδήποτε τέτοια θεματική σε ελληνικό σήριαλ; Να έχει θέμα τις γυναικοκτονίες, τις επιθέσεις ναζιστών, τα προβλήματα μεταναστών, τη δολοφονία του Ζάκ Κωστόπουλου, τις επαναπροωθήσεις προσφύγων στον Έβρο; Στην ελληνική μυθοπλασία όπου κουμάντο κάνει ο “ελεγκτής” των τηλεοπτικών καναλιών που έχει παραγγείλει τη σειρά, οι κοινωνικές-πολιτικές συνθήκες αποκλείονται πλήρως. Τα αποστειρωμένα σενάρια εξαντλούνται στη μεγέθυνση ατομικών προσωπικών δραμάτων, με τράβηγμα από τα μαλλιά δραματικών στιγμών, με προβολή κραυγών και με εξωτερικά γυρίσματα σε …νεκροταφεία για να αναδειχθεί η εξαιρετική ερμηνεία των καθ’ όλα κατά τ’ άλλα, υπέροχων ηθοποιών.
Κεντρική ιδεολογική επιλογή της ιδιωτικής τηλεόρασης ήταν και συνεχίζει να είναι και στην ψυχαγωγία, την μυθοπλασία, να παράγει και να επιβάλλει στο τηλεοπτικό κοινό, μόνο εύπεπτες “κατασκευές” της πραγματικότητας. Υποχρεώνει ταλαντούχους δημιουργούς να γράψουν και να ερμηνεύσουν κωμωδίες ή δράματα που μοιάζουν να προέρχονται από άλλο πλανήτη. Καμία απολύτως σχέση με την πραγματικότητα που βιώνει η κοινωνία. Εξαίρεση αποτελούν οι αποκλειστικά ατομικές-προσωπικές “παρεμβάσεις” των δημιουργών, μέσα από ατάκες των πρωταγωνιστών που βρίσκονται σκόρπιες σε επιτυχημένες κωμικές σειρές.
Κι αυτή κατά τη γνώμη μου είναι η κύρια αιτία που το ελληνικό σενάριο δεν μπορεί να ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας και να βρει θέση στις διεθνείς πλατφόρμες.
Ειδήσεις πίσω από τις κάμερες
Η υποταγή των συνδικαλιστικών ηγεσιών στον δημοσιογραφικό κλάδο, που συγκροτούν δυνάμεις της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, καταδείχθηκε με αποκαλυπτικό τρόπο στη γενική απεργία της 6ης Απρίλη. Επέβαλαν, με τη χρησιμοποίηση όλων των άθλιων γραφειοκρατικών μεθόδων τους, την κήρυξη μιας 4ωρης στάσης εργασίας στα ΜΜΕ για τους δημοσιογράφους και ξεμπέρδεψαν…
Με τον τρόπο αυτό, έσπασαν το μέτωπο με τους τεχνικούς της τηλεόρασης και τους φωτορεπόρτερ, τα σωματεία των οποίων μετείχαν με 24ωρη απεργία. Σε ορισμένα τηλεοπτικά κανάλια, φυσικά, δεν έγινε ούτε καν η 4ωρη στάση εργασίας, με αποτέλεσμα για μια ακόμη φορά, η ΕΣΗΕΑ να ανακοινώνει υποκριτικά πως τα φαινόμενα απεργοσπασίας θα εξεταστούν στο πειθαρχικό συμβούλιο.
Στο μεταξύ, την ώρα που τα σωματεία αντιπαλεύουν τον νόμο Χατζηδάκη και έχουν προσφύγει στο ΣτΕ ενάντια στο ηλεκτρονικό φακέλωμα, η ηγεσία Νουδουσυριζαίων στην Ένωση Συντακτών αποφάσισε να εγγράψει εσπευσμένα την ΕΣΗΕΑ στο ΓΕΜΗΣΟΕ, με πρόσχημα τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Στόχος τους είναι να την μετατρέψουν σε «κρατικό» εποπτευόμενο συνδικαλιστικό φορέα, που θα έχει πρόσβαση σε κονδύλια επιδοτήσεων.