Συνέντευξη στη Μαριλένα Θεοδωράκου, αναδημοσίευση από το theatermag
Με αφορμή την παράσταση Αναφορά για μια Ακαδημία του Φραντς Κάφκα στο Θέατρο Άττις-Νέος Χώρος, η ηθοποιός Ρόζυ Μονάκη μιλάει στο theatermag για το καφκικό σύμπαν, την παράσταση που σκηνοθετεί ο Σάββας Στρούμπος και για το θέατρο που οφείλει να αποτελέσει ξανά σημείο συνάντησης των σκέψεων και των ματιών
Ποια είναι η γνώμη σας για τον Φραντς Κάφκα και για το έργο του γενικότερα;
Είναι η πρώτη φορά που ως ηθοποιός έρχομαι αντιμέτωπη με αυτόν τον μεγάλο λογοτέχνη – προφήτη των καιρών μας. Ο Κάφκα μέσα από το έργο του, δημιουργεί δυστοπικούς και αδιέξοδους κόσμους, με ήρωες που αγωνιούν να ξεφύγουν από μια σισύφεια καθημερινότητα. Κόσμους με χρώματα όπως μαύρο, γκρι αλλά και κόκκινο, με κακοφωνίες, με αόρατα και ορατά κλουβιά, μεταμορφώσεις και παραμορφώσεις ειδώλων και συμβόλων.
Ο Κάφκα είναι ένας σύγχρονος τραγωδός, δημιουργεί τη δίνη του αδιεξόδου, του αναπόφευκτου και λίγο πριν την έκρηξη αυτής, την καταργεί – την αρνείται σαρκάζοντας την, σχεδόν γελοιοποιώντας την. Αυτή του η πράξη είναι που επικαιροποιεί την τραγική διάσταση των έργων του, την κριτική του ματιά για την σύγχρονη κοινωνία, την τεράστια αγωνία του για την ανθρώπινη ύπαρξη.
Αναμφισβήτητα πρόκειται για έναν συγγραφέα με απύθμενο βάθος, πυκνό και διεισδυτικό λόγο, ο οποίος δεν εξαντλείται ποτέ. Μια ιδιοφυή προσωπικότητα με μοναδική ευαισθησία, που καταδεικνύει τη γύμνια, την αηδία, τις αντιστάσεις, την βίαιη και αδίστακτη φύση του ανθρώπου, ενώ ταυτόχρονα κραυγάζει για το μεγαλείο της.
Ποιες ήταν οι σκέψεις σας όταν διαβάσατε το διήγημα «Αναφορά για μια Ακαδημία»;
Πρόκειται για ένα διήγημα καυστικό και άκρως πολιτικό. Είναι πολιτικό, όχι μόνο για την εμφανή κριτική στον δυτικό πολιτισμό της προόδου και της ανάπτυξης, αλλά κυρίως για τον στοχασμό και την αγωνία πάνω στα πυρηνικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ο Κάφκα με τον πιο σαρκαστικό και λοξό τρόπο καθρεφτίζει – αποτυπώνει – και τελικά κάνει μία Αναφορά στο τραύμα της ανθρωπότητας. Στον βίαιο εξανθρωπισμό του ανθρώπου ως την αποανθρωποποίηση του. Σε αυτήν τη βίαιη απομάκρυνση – άρνηση της ζωικής ενεργείας που υπάρχει μέσα στον καθένα και την καθεμία από εμάς.
Φυσικά, δεν υπάρχει καμιά ρομαντικοποίηση για επιστροφή στην φύση, άλλα μια βαθιά αγωνία για την ίδια τη δομή – μορφή της οργάνωσης της κοινωνίας. Πώς ζούμε μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες, πώς καταφέρνουμε να επιβιώσουμε και να βρούμε διεξόδους μέχρι να γίνει η ελευθερία πραγματικός όρος και όριο συνύπαρξης και συνδημιουργίας. Ελευθερία και διέξοδος, δύο πόλοι που ο Κάφκα με ευφυΐα προσπαθεί να συνδέσει, υπερβαίνοντας διαλεκτικά την αντίθεση τους.
Στο Καφκικό σύμπαν δεν υπάρχουν θέσεις, υπάρχουν μόνο άρσεις, αιωρήσεις και εναντιοδρομίες. Υπάρχουν λέξεις που συμπυκνώνουν την Ιστορική αγωνία και τον φόβο ολόκληρης της ανθρωπότητας. Και τελικά μένει ένας, λίγο πίθηκος, λίγο άνθρωπος, που διηγείται τη δική του ιστορία διαφυγής και διεξόδου. Ο περφόρμερ πια Ροτπέτερ, παρουσιάζει ξανά και ξανά το πιο βαθύ του τραύμα επί σκηνής.
Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπο;
Η δουλειά μας ως καλλιτέχνες – περφόρμερς είναι να καταφέρουμε να κάνουμε Σώμα (με την καθολική έννοια, σώμα – πνεύμα – φαντασία ως σύνολο αδιαίρετο) το υλικό με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι. Η παραπάνω διαδικασία γίνεται μόνο με μία ισότιμη συνεργασία με όρους συνδημιουργίας. Σκηνοθέτης και ηθοποιοί παίζουν, αυτοσχεδιάζουν και εν τέλει δημιουργούν έναν καινούργιο κόσμο.
Η συνεργασία πάντα γίνεται με στόχο τη βαθιά και ουσιαστική εμπλοκή με το υλικό. Δουλεύουμε πάνω σε αυτό μήνες, με οδηγό την Μέθοδο του Θεόδωρου Τερζόπουλου. Με τον σκηνοθέτη, προσπαθούμε από κοινού να βουτήξουμε στα άδυτα του ανθρώπινου «είναι» και να υπερβούμε τον καθημερινό χρόνο και τόπο. Πρόκειται για μια επίπονη διαδικασία εξόρυξης του πιο πυρηνικού υλικού του καθενός και της καθεμίας.
Για το συγκεκριμένο υλικό, η μουσικότητα, οι κώδικες του καμπαρέ, ο σαρκασμός και η βίαιη ανάμνηση του τραύματος του εξανθρωπισμού ήταν οι βασικές κατευθύνσεις.
Ποιος είναι ο ρόλος που ερμηνεύετε;
Όλη η ομάδα συνδιαλέγεται με το υλικό του Ρότπεττερ, αυτού του εξανθρωπισμένου πιθήκου από την Χρυσή Ακτή, που πυροβολήθηκε από ομάδα κυνηγών, εγκλωβίστηκε σε ένα μεσοκατάστρωμα, βασανίστηκε από τους ανθρώπους του πλοίου και από τους εκπαιδευτές και βρήκε διέξοδο στο βαριετέ. Πρόκειται για ένα πλάσμα στη διαδικασία του γίγνεσθαι άνθρωπος. Τι όμως σημαίνει αυτό; Ποια είναι αυτά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που τον διαμορφώνουν και εν τέλει του χαρίζουν την ανθρώπινη διέξοδο;
Εμείς συναντάμε τον Ρότπεττερ, ως περφόμερ, ως έναν καλλιτέχνη του βαριετέ με καριέρα και δόξα, ο οποίος καλείται από μια ακαδημαϊκή κοινότητα να κάνει μια αναφορά για την προηγούμενη ζωή του ως πιθήκου. Η αναφορά του δεν είναι άλλη από ένα πυκνό και βαθύ μονόλογο εξομολόγησης του τραύματος του, της βίαιης διαδικασίας του γίγνεσθαι άνθρωπος.
Πώς βλέπετε το θέατρο το 2022;
Αυτή η χρόνια είναι μια δύσκολη και κομβική χρονιά, τόσο για τις τέχνες και τον Πολιτισμό όσο και για την ίδια την ανθρωπότητα. Η τεράστια υγειονομική κρίση και ο πόλεμος που εξελίσσεται στο κέντρο της Ευρώπης αποτελούν τομή στην σύγχρονη Ιστορία. Μια βίαιη τομή η οποία βυθίζει την κοινωνία στο φόβο όχι μόνο του θανάτου, αλλά και της ζωής. Πώς ζεις σήμερα; Πώς μοιράζεσαι ξανά; Πως οραματίζεσαι το μέλλον; Πώς συναντάς τον/την άλλον/η;
Αυτά τα θεμελιώδη ερωτήματα, οι καλλιτέχνες οφείλουν να τα θέσουν. Η επανεμφάνιση του πολιτικού στην τέχνη (αν έξαφανίστηκε ποτέ) μας αναγκάζει να ρίξουμε το βλέμμα μας στην κοινωνία και τον τρόπο με τον οποίο δομείται. Μας αναγκάζει να αμφισβητήσουμε και να αρνηθούμε τις σταθερές, τους νόμους, την τάξη και την ασφάλεια. Μας αναγκάζει να έρθουμε αντιμέτωποι ξανά με την ρηξιακή (και έτσι επικίνδυνη) διάσταση της τέχνης.
Σε αυτή την εποχή η τέχνη πρέπει να αποτελέσει καταφύγιο αλλά και σημείο φυγής. Το θέατρο να αποτελέσει ξανά σημείο συνάντησης των σκέψεων και των ματιών, δημιουργίας συλλογικότητας, αλλαγής συνειδήσεων και εφαλτήριο της δημιουργίας αυτού που ακόμα δεν υπάρχει.
Διαβάστε και τη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο Πριν η ηθοποιός της παράστασης Έλλη Ιγκλίζ
Πληροφορίες για την παράσταση «Αναφορά για μια Ακαδημία»
Μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη
Σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος
Σκηνική εγκατάσταση: Σπύρος Μπέτσης
Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης
Κοστούμια: Σάββας Στρούμπος, Ρόζυ Μονάκη
Ηχητικό τοπίο: Λεωνίδας Μαριδάκης
Φωτογραφίες: Αντωνία Κάντα
Επικοινωνία παράστασης: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας
Ηθοποιοί: Έλλη Ιγγλίζ, Έβελυν Ασουάντ, Ρόζυ Μονάκη, Άννα Μαρκά – Μπονισέλ, Μπάμπης Αλεφάντης, Γιάννης Γιαραμαζίδης, Ντίνος Παπαγεωργίου
Περισσότερες πληροφορίες για την Ομάδα Σημείο Μηδέν, τους συντελεστές και τις παραστάσεις που έχει παρουσιάσει, μπορείτε να βρείτε στο www.simeiomiden.gr
Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού
Πού: Θέατρο Άττις-Νέος Χώρος, Λεωνίδου 12, Μεταξουργείο, τηλ. 210 3225207
Πότε: Κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00 , Κυριακή στις 20.00. Έως και την Κυριακή 17 Απριλίου 2022.
*Τις Κυριακές 3, 10 και 17 Απριλίου μετά το τέλος της παράστασης, θα ακολουθήσει συζήτηση του σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπου με το κοινό
Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ (κανονικό), 10 ευρώ (μειωμένο: φοιτητές, άνεργοι ΟΑΕΔ, ΑμΕΑ, συνοδός ΑμΕΑ, άνω των 65, ΟΛΜΕ-ΔΟΕ, ομαδικές κρατήσεις άνω των 7 ατόμων)
Προπώληση:
TICKET SERVICES
– τηλεφωνικά: 2107234567
– εκδοτήριο: Πανεπιστημίου 39
– online: www.ticketservices.gr
https://www.ticketservices.gr/event/frants-kafka-anafora-gia-mia-akadimia-theatro-attis/