Τώρα που τα βιβλιοπωλεία ξανάνοιξαν ύστερα από αρκετές εβδομάδες, μας δίνεται η ευκαιρία να επανεκτιμήσουμε πόσο πολύτιμη είναι η εμπειρία της περιήγησής μας στους πάγκους τους, το ξεφύλλισμα των νέων εκδόσεων, οι κουβέντες που θα ανταλλάξουμε με τους πωλητές. Οι συντάκτες του Πριν προτείνουν βιβλία λογοτεχνίας που εκδόθηκαν το 2020, την πιο δύσκολη εκδοτική χρονιά από τη μεταπολίτευση και μετά και τα οποία πρόσφατα διάβασαν — η ηλεκτρονική σελίδα της εφημερίδας μας είναι ανοιχτή για τα σχόλια και τις προσθήκες των αναγνωστών μας.
Marin Ledun, Σε χαιρετώ, αδελφέ μου, μτφρ. Γιάννης Καυκιάς, εκδ. του Εικοστού Πρώτου
Μια ανατρεπτική, ελαφρώς σουρεαλιστική ιστορία, που ξετυλίγεται σε μια περιφερειακή πόλη της Γαλλίας, με επίκεντρο μια «τρελή-τρελή» αντισυμβατική οικογένεια. Ο πατέρας ειρηνιστής βοηθός συμβολαιογράφου, η μητέρα αναρχική και εκκεντρική νοσοκόμα, έξι παιδιά (δύο κορίτσια, τέσσερα αγόρια), τα τρία υιοθετημένα. Συμπληρώστε ένα σκυλί και δύο γατιά. Όλα αυτά θα πάρουν φωτιά όταν ο Βενιαμίν της οικογένειας και αθεράπευτα καλό παιδί δεν γυρίζει σπίτι και κατηγορείται για τη ληστεία ενός καπνοπωλείου. Ο Γκις πρέπει να σωθεί κόντρα στην αστυνομική ρουτίνα ενοχοποίησης και στον καθημερινό ρατσισμό της μικρής κομφορμιστικής πόλης. Μια σύγχρονη ιστορία, που αποτυπώνει με ένα μοναδικό τρόπο τις κοινωνικές καταστάσεις στη γαλλική περιφέρεια. Ο Μαρέν Λεντέν, γνωστός συγγραφέας νουάρ, ξέρει να κρατάει το ρυθμό, με ισχυρές δόσεις χιούμορ.
Wolfgang Schorlau, Το μεγάλο σχέδιο, μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Angelus Novus
Πρόκειται μια αστυνομική ιστορία μυστηρίου, με ανατροπές μέχρι και τις τελευταίες σελίδες — και όχι μόνο. Ένας ιδιωτικός ντέτεκτιβ προσπαθεί να βρει τα ίχνη της εξαφανισμένης Άννας Χάρτμαν, νεαρής Γερμανίδας οικονομολόγου, συνεργάτιδας της γερμανικής κυβέρνησης και της τρόικας, αλλά και με ελληνική καταγωγή από τη μητέρα της. Ο ντετέκτιβ θα ξετυλίξει ένα επικίνδυνο κουβάρι που συνδέει τη γερμανική Κατοχή (και ειδικά τη σφαγή στο Δίστομο) με τη μνημονιακή «σωτηρία των τεμπέληδων Ελλήνων», που αποδεικνύεται προσπάθεια διάσωσης των γερμανικών και ευρωπαϊκών τραπεζών! Το μεγάλο σχέδιο «λέει» πολλά για τον τρόπο που λειτουργεί το σύγχρονο χρηματιστηριακό-πιστωτικό πλυντήριο και αναδεικνύει, με μια ιδιαίτερη τόλμη για βιβλίο που εκδόθηκε στη Γερμανία, πολλά για την ουσία της γερμανικής και ευρωπαϊκής πολιτικής απέναντι στον ελληνικό λαό.
Βασίλης Τσιράκης, Ξερολιθιά, εκδ. Τόπος
Η δράση στο νέο κι εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα του Βασίλη Τσιράκη τοποθετείται στην αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 εποχή, που όμως φέρει έντονες ομοιότητες με τη σημερινή, παρόλο που τότε δεν υπήρχαν ούτε μνημόνια ούτε κορονοϊός. Δύο πρώην «golden boys» είναι οι κεντρικοί χαρακτήρες που θα ανακαλύψουν πως ό,τι λάμπει (ή μάλλον ό,τι έλαμπε) δεν είναι χρυσός. Γύρω τους περιστρέφονται και άλλα πρόσωπα που μέσα στις τρικυμίες της ζωής και κυρίως της απασχόλησης προσπαθούν να διασώσουν την αξιοπρέπειά τους. Μέσα από μια πορεία αυτογνωσίας αλλά και συμπόρευσης και αλληλεγγύης με τους άλλους, οι δύο άντρες πορεύονται προς τη λύτρωση, ενώ ένα μυστηριώδες αγόρι, ένα προσφυγόπουλο, μοιάζει να τους δείχνει τον δρόμο.
Φόλκερ Κούτσερ, Γκόλντσταϊν, μτφρ. Τάσος Ψηλογιαννόπουλος, εκδ. Ποικίλη Στοά
Τα καλύτερα αστυνομικά εδώ και κάνα χρόνο περίπου είναι το Τίποτα δεν χάνεται και το Χαμένο προφίλ, που αμφότερα ανήκουν σε μια εξαιρετική λογοτεχνική παράδοση που πατάει στα γαλλικά προάστια, στο Μαγκρέμπ και στις πολυβολικές ιστορίες του Μανσέτ, μεταξύ άλλων. Όμως, το τρίτο βιβλίο του Γερμανού Φόλκερ Κούτσερ, το Γκόλντσταϊν, «υπηρετεί» και μια ακόμα αποστολή, πέρα από το ότι είναι ενδιαφέρον ως αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο Κούτσερ είναι αρκετά «ισαποστασιακός» στην περιγραφή των πολιτικών συγκρούσεων της εποχής, έστω και αν οι ήρωές του κυρίως απεχθάνονται τους ναζί. Ωστόσο, αποτυπώνει καλύτερα από κάθε άλλο, στο συγκεκριμένο είδος, το μεσοπολεμικό Βερολίνο: καθημερινότητα, άνθρωποι, συνήθειες, αυτοκίνητα, τοπόσημα. Εδώ ο αστυνομικός επιθεωρητής πρέπει να λύσει ένα μυστήριο, που και πάλι είναι πολλά μαζί…
Μιχάλης Μοδινός, Παραγουάη, εκδ. Καστανιώτη
Δυο εποχές, δυο ζωές, δυο αποδράσεις, δυο ουτοπίες εντέλει, συγκλίνουν στον ίδιο μυθικό τόπο με χρονική απόσταση τριών αιώνων. Ένας Καρδιτσιώτης γεωπόνος, ο Γαβριήλ, με τη ζωή του στερημένη νοήματος μετά από τη χρεωκοπία της επιχείρησής του, τη διάλυση του γάμου του και την τοξική ατμόσφαιρα που επικρατεί στη χώρα, θα επιχειρήσει μια καινούργια αρχή μέσω του ιδεατού έρωτα και της απόκτησης μιας φάρμας στην άγνωστή του Παραγουάη. Παράλληλα με το βίωμα της νέας ανθρωπογεωγραφίας, θα ανασυγκροτήσει, στα ιστορικά συμφραζόμενα του 18ου αιώνα, την πορεία ενός μακρινού προγόνου του από την Πίνδο, που είχε καταφύγει στον ίδιο προορισμό, μέσα στις κοσμογονικές πολιτισμικές ανακατατάξεις που συνέβαιναν τότε στον λατινοαμερικανικό κόσμο. Οι δυο ζωές επινοούνται εξαρχής, συγκλίνουν και αλληλογονιμοποιούνται.
Ντον ΝτεΛίλο, Η σιωπή, μτφρ. Ζωή Μπέλλα-Αρμάου, εκδ. Gutenberg
Το νέο του μυθιστόρημα του επιδραστικού μεταμοντέρνου συγγραφέα, ολοκληρώθηκε λίγες βδομάδες πριν ξεσπάσει η πανδημία και κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ και σχεδόν ταυτόχρονα στην Ελλάδα. Είναι ανατριχιαστικό, ωστόσο, ότι το βιβλίο με έναν τρόπο καταφέρνει να εκφράσει τις ανησυχίες και τους φόβους για τον εφιάλτη που ζούμε. Όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας, η κεντρική ιδέα του βιβλίου ξεκίνησε από ένα όραμα που είχε με άδειους δρόμους στο Μανχάταν, «η αρχική ιδέα της σιωπής γιγαντώθηκε από πρόταση σε πρόταση, από το ένα κεφάλαιο στο άλλο». Ταυτόχρονα, το βιβλίο αποτελεί μια αλληγορία για τη σύγχρονη αποξένωση που γεννούν οι νέες τεχνολογίες και η εκμετάλλευσή τους από την εξουσία.
Άλκη Ζέη, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, graphic novel, εκδ. Μεταίχμιο
Πάνε δέκα μήνες από τότε που πέθανε η αγαπημένη (μικρών και μεγάλων) συγγραφέας Άλκη Ζέη κι ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματά της, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, ξαναζωντανεύει με τη μορφή κόμικ — για την ακρίβεια, graphic novel. H συγγραφέας Αγγελική Δαρλάση και ο κομίστας Δημήτρης Μαστώρος προσέγγισαν με σεβασμό και ευαισθησία το εμβληματικό αυτό βιβλίο που περιγράφει τον περίπατο του μικρού Πέτρου στην Αθήνα της Κατοχής, στα δύσκολα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, του φόβου, των διωγμών, αλλά και της αντίστασης στους κατακτητές. Ιδίως σήμερα, που πολλά παιδιά υποκύπτουν στη γοητεία της οθόνης, εγκαταλείποντας το διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων, η έκδοση αυτή ίσως αποτελέσει την αφορμή για τη γνωριμία τους με το πολύτιμο έργο που μας έχει αφήσει η Άλκη Ζέη.
Δημήτρης Τζάνογλος, Στον ιστό, εκδ. Κυψέλη
Λίγο πριν από την εκπνοή αυτής της ταραχώδους χρονιάς, ο Δημήτρης Τζάνογλος μας συστήνει την πρώτη του δουλειά, μια συλλογή μικρών ιστοριών βγαλμένων μέσα από το μουντό και άναρχο αστικό τοπίο της Αθήνας. Η μητροπολιτική αίσθηση της ασφυξίας σε συνδυασμό με την πρωτόγνωρη εμπειρία του εγκλεισμού χρωματίζει με ένα διαφορετικό τόνο το όλο λογοτεχνικό πόνημα. Ωμός αστικός ρεαλισμός, pulp αισθητική και νεονουάρ αφήγηση δίνουν μορφή και περιεχόμενο στους χαρακτήρες, που περιπλανιούνται δίχως σκοπό στις γειτονιές του κέντρου. Οι μικρές αυτές ιστορίες, που πάλλονται από υπαρξιακή αγωνία, ψυχογραφούν και αφουγκράζονται τα πάθη και τις ελπίδες μιας γενιάς που μοιάζει να έχει νικηθεί εδώ και καιρό, όμως αυτή δεν παραδέχτηκε την ήττα.
Άρης Μαραγκόπουλος, Φλλσστ, φλλσστ, φλλλσσστ, εκδ. Τόπος
Όταν ένας συγγραφέας τοποθετεί τον χρόνο του μυθιστορήματός του λίγο πριν και λίγο μετά το δημοψήφισμα του 2015, είναι φανερό ότι τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή των προσώπων του βιβλίου και στην εξέλιξη της πλοκής. Τα πρόσωπα εδώ είναι τρεις ηλικιωμένοι κολυμβητές που κάθε μέρα, χειμώνα-καλοκαίρι, δίνουν το ραντεβού τους σε μια παραλία της Βάρκιζας και… περνάνε καλά: τσίπουρο, μεζεδάκια, αστειάκια. Όμως η εκτός παραλίας ζωή εισβάλλει στη χαζοχαρούμενη ρουτίνα τους με ορμητικό και δραματικό τρόπο, ανατρέπει τις βεβαιότητές τους και δοκιμάζει τα όρια και της παρέας και του καθενός ξεχωριστά. Όσο για τον ασυνήθιστο τίτλο, αυτός παραπέμπει στον ήχο που κάνουν τα κύματα όταν σκάνε σιγανά στη στεριά.
Γκιγιόμ Μισό, Ένα διαμέρισμα στο Παρίσι, μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, εκδ. Κλειδάριθμος
Οι δρόμοι μιας Λονδρέζας πρώην αστυνομικού, της Μάντλιν, κι ενός Αμερικανού θεατρικού συγγραφέα, του Γκασπάρ, σμίγουν αναπάντεχα στο σύγχρονο Παρίσι αλλά αυτό που τους φέρνει κοντά είναι ο ξαφνικός θάνατος ενός ζωγράφου του οποίου το ατελιέ έχουν νοικιάσει και οι δύο. Οι απαντήσεις ενδεχομένως να κρύβονται σε τρεις πίνακες που ζωγράφισε ο εκλιπών λίγο πριν πεθάνει. Χωρίς να το θέλουν, η Μάντλιν και ο Γκασπάρ βρίσκονται μπλεγμένοι σε μια ιστορία που κρύβει σφοδρά ανθρώπινα πάθη, πλεκτάνες, συμφέροντα αλλά και ελπίδα. Να σημειωθεί ότι ο Μισό είναι από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων στη Γαλλία και τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 42 γλώσσες.
Eduardo Rosenzwaig, Η κάμπια πάνω στον μαυροπίνακα – Ισάουρο Αρανσίμπια, Δάσκαλος, μτφρ. Β. Αλεξίου, εκδ. Πανοπτικόν
Μέσα από αυτή την ιδιότυπη μυθιστορηματοποιημένη βιογραφία ο Eduardo Rosenzwaig περιγράφει τις δυόμιση τελευταίες ώρες του Αργεντινού δασκάλου, Φρανσίσκο Ισάουρο Αρανσίμπια, ιστορικού συνδικαλιστή ηγέτη ενός από τα πιο μαζικά και μαχητικά σωματεία της Αργεντινής κατά την ταραχώδη περίοδο μεταξύ 1950-1970, λίγο πριν τη δολοφονία του από την αιμοσταγή αμερικανοκίνητη δικτατορία του στρατηγού Βιντέλα, που επιβλήθηκε μια άγρια νύχτα του Μάρτη του 1976. Στο υφάδι της ιστορίας πλέκονται στοιχεία από την πρόσφατη ιστορία της Αργεντινής, τη δράση των σωματείων και τη σύνδεση του αγώνα των εκπαιδευτικών με τον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση. Ο Δάσκαλος, σαν μια ταπεινή κάμπια που η μεταξένια της κλωστή μπορεί να φτάσει ως τα 1.500 μέτρα, «ξεδίπλωσε την κλωστή της αξιοπρέπειάς του μέχρι το τέλος», δίνοντάς μας παράδειγμα κι ελπίδα. Μαθαίνοντάς μας ότι «ο δάσκαλος δεν εκπαιδεύει μόνον, θα πρέπει επίσης να οργίζεται» και πως «τα παιδιά [πρέπει] να εκπαιδεύονται για να σκέφτονται και να αλλάζουν τη ζωή και όχι για να την απαγγέλλουν».
Έλενα Φερράντε, Η απατηλή ζωή των ενηλίκων, μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Πατάκη
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα λογοτεχνικά βιβλία αυτής της χρονιάς είναι το νέο μυθιστόρημα της Έλενας Φεράντε. Το βιβλίο κυκλοφόρησε παρά την πανδημία ταυτόχρονα το φθινόπωρο σε πάνω από 25 γλώσσες. Όσοι διάβασαν την «Τετραλογία της Νάπολης» δεν θα απογοητευθούν με το νέο μυθιστόρημα της Φεράντε. Όπως και στην «Τετραλογία», έτσι κι εδώ η δράση εκτυλίσσεται στη Νάπολη. Ο χρόνος δεν καθορίζεται με ακρίβεια, αλλά μάλλον πρόκειται για τη δεκαετία του ’60 πριν από την έκρηξη του «ιταλικού Μάη». Η απατηλή ζωή είναι ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης, μέσα στο οποίο ξετυλίγεται η φουρτούνα της εφηβείας, όταν ένα ανάλαφρο σχόλιο από τα χείλη του πατέρα, όπως συμβαίνει στο βιβλίο, μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για δραματικές αλλαγές στη συμπεριφορά και τον ψυχικό κόσμο μιας έφηβης.
