Φωτεινή Θανάσουλα
Πολιτικά μηνύματα και στήριξη στην Παλαιστίνη περιλάμβανε το φετινό μουσικό φεστιβάλ Coachella
Τις τελευταίες μέρες έχει γίνει μεγάλος ντόρος για το – ίσως πιο γνωστό – φεστιβάλ που διοργανώνεται στον κόσμο, το Coachella, για τα φορτισμένα πολιτικά μηνύματα που ακούστηκαν στη σκηνή της διοργάνωσης, δίνοντας στο «mainstream» φεστιβάλ μια ανατρεπτική χροιά. Το μήνυμα ήταν σαφές: η μουσική δεν είναι απλά διασκέδαση, μπορεί να γίνει και πολιτική δήλωση.
Φαίνεται πως μεγάλη βάση έχει δοθεί στις δηλώσεις και δράσεις του ιρλανδικού ραπ τρίο Kneecap, όμως πολλοί ήταν οι καλλιτέχνες που αξιοποίησαν την εμφάνιση τους για να δείξουν την αλληλεγγύη τους στον Παλαιστινακό λαό και να δηλώσουν την εναντίωση τους στην νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο γενικότερο πολιτικό σκηνικό, με αποκορύφωμα την εκλογή του Τραμπ.
Το αμερικάνικο πανκ συγκροτήματος Green Day, σε μια εμβληματική εμφάνιση στο Coachella, έδειξε για ακόμα μια φορά πως τολμά να πάρει πολιτική θέση επί σκηνής. Προχώρησαν σε μια σημαντική πολιτική δήλωση κατά τη διάρκεια της πρώτης τους headlining εμφάνισης το βράδυ του Σαββάτου, όταν τροποποίησαν τους στίχους του «Jesus of Suburbia» με τέτοιο τρόπο ώστε να αντανακλούν τη φρίκη του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα. Πιο συγκεκριμένα, ο Billie Joe Armstrong τραγούδησε: «Runnin’ away from pain, like the kids from Palestine / Tales from another broken home», σε ελεύθερη μετάφραση: «Τρέχοντας μακριά από τον πόνο, όπως τα παιδιά από την Παλαιστίνη / Ιστορίες από ένα ακόμη κατεστραμμένο σπίτι». Οι Green Day δεν είναι ξένοι στην πολιτική σάτιρα. Το έδειξαν και ένα μήνα πριν σε εμφάνιση τους στην Αυστραλία με συνεχή επίθεση μέσα από τους στίχους τους, στον Τραμπ και στη συνέχιση του πολέμου. Εξάλλου, το American Idiot του 2004 υπήρξε ένα από τα πιο έντονα πολιτικά άλμπουμ της δεκαετίας, με κριτική στη διακυβέρνηση του τότε George Bush και στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Δεν μας απογοητεύουν με την δυνατή επανεμφάνιση τους τα τελευταία δύο χρόνια, παραμένοντας μια μπάντα που δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει τη μουσική της ως εργαλείο πολιτικού σχολιασμού, προκαλώντας αντιδράσεις και παραμένοντας πιστοί στις punk ρίζες τους.
Το νέο ανερχόμενο ανατρεπτικό rap συγκρότημα, Kneecap, που μέσω και της ομώνυμης ταινίας, έχουν εκδηλώσει την ανήσυχη, επαναστατική διάθεση που ξεκινάει από τους στίχους των τραγουδιών και απλώνεται ως τις δράσεις και δηλώσεις τους επί σκηνής αλλά και εκτός αυτής. Τα μηνύματα που δόθηκαν κατά την εμφάνιση τους στο Coachella έχουν προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις, μέχρι και μέρος των μηνυμάτων που πρόβαλλε το συγκρότημα στην σκηνή να μην μεταδοθούν στο livestream της εμφάνισης, γεγονός που φρόντισαν να διορθωθεί στη δεύτερη εμφάνιση τους στο φεστιβάλ. Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει το NME, οι ράπερ αναφώνησαν: «Ορίστε, αν κάποιος αναρωτιόταν, η Μάργκαρετ Θάτσερ είναι ακόμα νεκρή», γεγονός που παρέσυρε το πλήθος, το οποίο ένωσε την φωνή του μαζί τους και τραγούδησαν το «Maggie’s In A Box» με τη μελωδία του «Give It Up» των KC And The Sunshine Band. Επίσης, και στις δύο εμφανίσεις τους έδωσαν στην οθόνη τα μηνύματα «Το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία ενάντια στον παλαιστινιακό λαό. Το επιτρέπει (τη γενοκτονία) η κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία εξοπλίζει και χρηματοδοτεί το Ισραήλ παρά τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττει», «Fuck Israel, free Palestine», επιβεβαιώνοντας την φιλοπαλαιστινιακή τους στάση. Έχουν αποδείξει πως με την παρουσία τους και τη μουσική τους, στοχεύουν να δημιουργήσουν συζητήσεις γύρω από σημαντικά κοινωνικά ζητήματα και να κινητοποιήσουν το κοινό τους σε πράξεις αλληλεγγύης και δικαιοσύνης. Παρά τις απειλές που δέχτηκαν μετά την εμφάνιση τους, την επίθεση από την Sharon Osbourne που προέτρεψε για ανάκληση της αμερικανικής βίζας του συγκροτήματος και δήλωσε πως «το φετινό Coachella θα μείνει στην μνήμη ως ένα φεστιβάλ που πρόδωσε την ηθική και πνευματική του ακεραιότητα, δίνοντας θέση σε ρητορική μίσους, καθώς και υπεράσπιση τρομοκρατικών οργανώσεων», το συγκρότημα σε συνεντεύξεις δήλωσε πως «Πιστεύουμε ότι έχουμε υποχρέωση να χρησιμοποιούμε το δημόσιο βήμα μας μας όταν μπορούμε για να αναδείξουμε το θέμα της Παλαιστίνης και ήταν σημαντικό για εμάς να μιλήσουμε στο Coachella, καθώς οι ΗΠΑ είναι ο κύριος χρηματοδότης και προμηθευτής όπλων στο Ισραήλ, καθώς διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα. Κανείς δεν μιλάει για τα 30.000 αθώα παιδιά που έχουν δολοφονηθεί στη Γάζα».
Συγκλονιστικός ο Nicolás Jaar ανέβηκε στη σκηνή με τους Darkside, χαρίζοντας στο κοινό καταιγιστικές δηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης και κατά της καταστολής ακτιβιστών στις ΗΠΑ. Συνδέοντας την ιστορία της αποικιοκρατίας και της γενοκτονίας στις ΗΠΑ με την βία στη Γάζα που λαμβάνει χώρα τόσα χρόνια, υπενθυμίζει την ανάγκη για συνεχή αντίσταση. Τόνισε λέγοντας κατά τη διάρκεια της εμφάνισής του: «Η Παλαιστίνη θα είναι ελεύθερη. Στα εδάφη στα οποία βρισκόμαστε τώρα, διαπράχθηκαν οι γενοκτονίες που αποτελούν το πρότυπο για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Παλαιστίνη. Η ίδια ρατσιστική λογική. Πρέπει να συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε, εδώ από την καρδιά του θηρίου. Επειδή αυτή η γενοκτονία χρηματοδοτείται από αμερικανικά χρήματα, με τεχνολογία από τη Silicon Valley, και χάρη στη συνενοχή όλων των πολιτικών αυτής της χώρας». «Ακόμα και το να διαμαρτύρεσαι για μια γενοκτονία που συμβαίνει, σημαίνει ότι μπορείς να απελαθείς, όπως ο Μαχμούντ Χαλίλ» (φοιτητής που τέθηκε υπό κράτηση μετά από διαμαρτυρίες υπέρ της Παλαιστίνης).
«Γαμώτο, το να πεθαίνεις για τις μαλακίες των άλλων είναι απαράδεκτο» δήλωσε η Amy Taylor, τραγουδίστρια του αυστραλιανού punk συγκροτήματος Amyl and the Sniffers, που εμφανίστηκαν στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2024, κάνοντας ένα φοβερό live. Κατά τη διάρκεια της εμφάνισής τους στο φεστιβάλ είπε από το μικρόφωνο: «Θέλω να εκφράσω την αγάπη και την υποστήριξή μου σε όλους τους τρανς ανθρώπους, τους ομοφυλόφιλους, τους μαύρους, τους μετανάστες -νόμιμους και παράνομους- καθώς και στις γυναίκες και τους άνδρες… Θέλω επίσης να εκφράσω την αγάπη μου προς τον παλαιστινιακό λαό και τον ουκρανικό λαό», μετατρέποντας μια φαντασμαγορική εμφάνιση σε πολιτικό μήνυμα υπέρ των λαών που ταλαιπωρούνται και πεθαίνουν για τα κέρδη του κεφαλαίου.
Amy Taylor from Amyl & the Sniffers sharing a message of love and support at Coachella 💖
byu/baaaramewe inFauxmoi
Το βρετανικό punk ντουέτο Bob Vylan χρησιμοποίησε τη σκηνή του φεστιβάλ ως πλατφόρμα για να εκφράσει επίσης την αλληλεγγύη του προς τον παλαιστινιακό λαό. Κατά τη διάρκεια της εμφάνισής τους στη σκηνή Sonora, ο Bobbie Vylan εμφάνισε την παλαιστινιακή σημαία και δήλωσε: «Οι ζωές των Παλαιστινίων πάντα είχαν σημασία, απλώς ποτέ δεν σας το είπαν στην τηλεόραση». Όπως επίσης και το αμερικανικό συγκρότημα Blonde Redhead αξιοποίησε την εμφάνισή του στο Coachella, υψώνοντας παλαιστινιακή σημαία και έπαιξαν μια ηχογράφηση του Μαχμούντ Χαλίλ. Κρατούσαν πανό με το σύνθημα «Free Them All», αναφερόμενοι στους φοιτητές που συνελήφθησαν και κρατούνται για την υποστήριξή τους προς τα δικαιώματα των Παλαιστινίων.
«Οι ζωές των Παλαιστινίων πάντα είχαν σημασία, απλώς ποτέ δεν σας το είπαν στην τηλεόραση».
Το βρετανικό punk ντουέτο Bob Vylan χρησιμοποίησε τη σκηνή του φεστιβάλ #coachella ως πλατφόρμα για να εκφράσει επίσης την αλληλεγγύη του προς τον παλαιστινιακό λαό
Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να αφήσουμε ασχολίαστη την εμφάνιση Μπέρνι Σάντερς στη σκηνή του Coachella για να παρουσιάσει την περιοδεία «Fighting Oligarchy» που ξεκίνησε και για να παρουσιάσει την τραγουδίστρια Clairo και το συγκρότημα της. Υποστηρίζοντας ότι είναι μια καλλιτέχνης που αγωνίζεται για τα δικαιώματα των γυναικών, που παίρνει θέση για να τερματίσει τον τρομερό, βάναυσο πόλεμο στη Γάζα, όπου χιλιάδες γυναίκες και παιδιά σκοτώνονται, κάνοντας μια παθιασμένη έκκληση προς τη νεολαία να αναλάβει δράσεις και να συμμετάσχει στην πολιτική, καταψηφίζοντας τις επικίνδυνες θέσεις του Τραμπ. Ωραία η παράσταση που έδωσε! Λες και ξεχάσαμε ότι το προηγούμενο διάστημα είχε ταχθεί στο πλευρό της γενοκτονικής κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν και μαζί με την Οκάσιο-Κορτέζ μπήκαν σε πλήρη στοίχιση με την πολιτική τους. Η πραγματικότητα είναι πως τα μεταρρυθμιστικά κόμματα και οι ρεφορμιστές ηγέτες δεν πολεμούν πραγματικά τους ακροδεξιούς, αλλά εξαπατούν και προδίδουν τους εργαζόμενους που τους εμπιστεύονται. Η εξάρτηση από τις παραδοσιακές αστικές δυνάμεις και η υποταγή της λεγόμενης θεσμικής αριστεράς σε αυτές που άνοιξε το δρόμο για τους ακροδεξιούς και τους φασίστες.
Έτσι, λοιπόν, στο Coachella, ως διοργάνωση του αυστηρά ελεγχόμενου μηχανισμού παραγωγής θεάματος – ακόμα και διαμόρφωσης συνειδήσεων, των εισιτηρίων των 650 δολαρίων και άνω, των show υψηλού budget, των celebrities και του πανάκριβου lifestyle έσπασε η βιτρίνα του αστικού κοσμοπολιτισμού. Πήρε διαστάσεις δημοσιότητας, όχι μόνο για τις μοναδικές εμφανίσεις στο φεστιβάλ, αλλά για τους καλλιτέχνες που δεν τραγούδησαν απλώς, αλλά διάλεξαν ξεκάθαρη πλευρά και είπαν «αυτό που συμβαίνει στη Γάζα είναι γενοκτονία και έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Πρόκειται για τις φωνές ανθρώπων που επιλέγουν συνειδητά να μην παραμένουν θεατές, αλλά να αξιοποιήσουν την τέχνη τους για να ξεγυμνώσουν την πολιτική, γνωρίζοντας πως πιθανώς να έχουν επιπτώσεις στην καριέρα τους και στις επαγγελματικές συμφωνίες, όπως έγινε με την Kehlani και το πανεπιστήμιο Cornell που ακύρωσε εμφάνιση της για τις θέσεις της υπέρ της Παλαιστίνης.
Ίσως να μην είναι μια μικρή επανάσταση όπως γράφουν διάφορα site, όμως σίγουρα είναι ένα σοβαρό βήμα να επανέλθει η πολιτική στις μουσικές σκηνές και στις καλλιτεχνικές διοργανώσεις. Είναι μια υπαρκτή ανάσα και ελπίδα που δίνεται στους χιλιάδες θεατές τέτοιων διοργανώσεων, που βρίσκουν νόημα σε αυτά που ακούνε. Κάτι που φαίνεται πως και στην Ελλάδα εμφανίζεται μεν αλλά με μικρότερη ένταση τα τελευταία χρόνια. Προφανώς, υπάρχουν καλλιτέχνες που παίρνουν θέση για κοινωνικά πολιτικά ζητήματα μέσα από το έργο τους ή με δηλώσεις επί σκηνής, ή συμμετέχουν σε ειδικές περιπτώσεις διοργάνωσης συναυλιών (πχ για το έγκλημα των Τεμπών, για την πανεπιστημιακή αστυνομία, για την Γάζα κλπ), υπάρχει η απήχηση πολύ συγκεκριμένων καλλιτεχνών που έχουν συγκεκριμένη θέση, όπως είδαμε με τον ΛΕΞ πρόσφατα, υπάρχουν φυσικά και οι διοργανώσεις που δεν παίρνουν τη δημοσιότητα που θα έπρεπε αλλά παίρνουν σαφή πολιτική θέση (πχ αφιερώματα ποίησης και φωτογραφίας για την Παλαιστίνη). Σίγουρα είναι μια ελπίδα ότι υπάρχουν τέτοιες ανατρεπτικές φωνές που αρθρώνουν λόγο ενάντια στην πολιτική του κέρδους και των πολέμων. Όμως, αυτό που υπερισχύει πλέον είναι οι διοργανώσεις των εμπορικών φεστιβάλ, των φεστιβάλ promotion προϊόντων με μεγάλα line up, που γίνονται κάθε εβδομάδα στο κέντρο της Αθήνας, τα φεστιβάλ στην εξοχή που προσφέρουν απόδραση από την πραγματικότητα και ταυτόχρονα τα ιδρύματα πολιτισμού, τύπου Στέγη Ωνάσση και Νιάρχος, να σπεύδουν να καλύψουν και να αποπολιτικοποιήσουν αυτό το υπαρκτό κενό. Και αυτό είναι που το άμεσο διάστημα θα πρέπει να αναμετρηθούμε και να συμβάλουμε στην επαναφορά του πολιτικού λόγου και στάσης, να βαθύνουμε τα ρήγματα ενάντια στην αστική κουλτούρα και τον πολιτισμό και να σκιαγραφήσουμε ανατρεπτικούς δρόμους και τρόπους, που η εμφάνιση ανατρεπτικών φωνών δεν θα είναι ένα φωτεινό παράδειγμα, αλλά η κανονικότητα.
