Δημήτρης Γκόβας | μέλος της γραμματείας της Πρωτοβουλίας για σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα
Φάκελος Συνέδριο Νέας Κομμουνιστικής Οργάνωσης
Στην πορεία για το ιδρυτικό συνέδριο της νέας οργάνωσης, ένα θεμελιακό ζήτημα που «απασχολεί» τόσο το σχέδιο Θέσεων-προγραμματικών αρχών, όσο και την πρόταση για τις αρχές λειτουργίας της υπό ίδρυσης συλλογικότητας, είναι το ζήτημα της κομμουνιστικής οργάνωσης.
Το ζήτημα του πολιτικού κόμματος/οργάνωσης ως θεωρητικό ερώτημα και πολιτικό διακύβευμα, βρέθηκε στο περιθώριο των επεξεργασιών του κομμουνιστικού κινήματος για δεκαετίες. Ελάχιστες ήταν οι -μαρξιστικές- θεωρητικές επεξεργασίες για την ανάπτυξη θεωρίας γι’ αυτό το ζήτημα μετάτην καινοτόμα επεξεργασία του «κόμματος νέου τύπου» των αρχών του 20ου αιώνα στη βάση των τότε επαναστατικών συνθηκών με την Οκτωβριανή Επανάσταση και τα άλλα επαναστατικά γεγονότα, ενώ με προβληματικό τρόπο απασχόλησε τη θεωρητική και πολιτική επεξεργασία των οργανώσεων και κομμάτων η κατάληξη και δυσφήμιση του μοντέλου αυτού από τα μη επαναστατικά, γραφειοκρατικά και εκφυλισμένα ΚΚ που κυριάρχησαν μετέπειτα. Αντίθετα, η αστική πολιτική επιστήμη έχει προχωρήσει σημαντικά την θεωρία για τη δομή, λειτουργία και ανάπτυξη των αστικών κομμάτων, πραγματοποιώντας σημαντικές αλλαγές με τη δημιουργία μοντέλων κομμάτων ειδικών-επαγγελματιών, με κόμματα-media και εικόνας, κόμματα «δίκτυα» ή θεματικά κόμματα μίας ή πολλαπλών χρήσεων στο αστικό πολιτικό σύστημα, που ωστόσο βρίσκεται κι αυτό σε βαθιά κρίση.
Οι ποιοτικές αλλαγές και οι αναδιαρθρώσεις που συντελούνται στο νέο στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού έχουν συνεπακόλουθα στο κοινωνικό εποικοδόμημα και φυσικά στο ίδιο το υποκείμενο της επανάστασης, τη σύγχρονη εργατική τάξη και τα σύμμαχα λαϊκά στρώματα. Στη νέα εποχή του καπιταλισμού, εποχή γενικού κατακερματισμού του συλλογικού, εποχή απογείωσης της ατομικότητας και της πολύπλευρης ευελιξίας (καταρχήν στην εργασιακή ζωή αλλά και στο πεδίο της αναπαραγωγής και την κοινωνική ζωή), έχουν υποχωρήσει και αποδιαρθρωθεί οι «μεγάλες αφηγήσεις», τα συνολικά και συλλογικά σχέδια. Κατακερματίζεται η σκέψη και η δράση. Επομένως, η διαδικασία για μια νέα οργάνωση πρέπει να πάρει υπόψη τις σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία και την τάξη, στο πολιτικό σύστημα και τα κόμματα, όχι φυσικά για να υποταχθεί σε αυτές τις τάσεις, αλλά για να απαντήσει με κριτήρια σύγχρονης εργατικής πολιτικής. Χρειαζόμαστε την ανάπτυξη μιας σύγχρονης θεωρίας του επαναστατικού κόμματος, όπως αντίστοιχα απαραίτητες είναι οι επεξεργασίες για την εξέλιξη του καπιταλισμού, η ανάλυση των χαρακτηριστικών των κοινωνικών τάξεων στον 21ο αιώνα, η διαμόρφωση στρατηγικής και τακτικής. Σήμερα -και στο ζήτημα της οργάνωσης- δεν επαρκεί η επανάληψη προηγούμενων μοντέλων.
Στον αντίποδα του αστικού κατακερματισμού, ατομισμού και «χαμηλών προσδοκιών», αναβαθμίζουμε την αντίστροφη τάση: Συνολικά σχέδια, μεγάλοι σκοποί, μαζικά κόμματα/οργανώσεις, στρατηγική στο τιμόνι
Στις θέσεις της Πρωτοβουλίας τονίζεται η βασική κατεύθυνση. Στον αντίποδα της αστικής τάσης κατακερματισμού, σχετικισμού, ατομισμού και «χαμηλών προσδοκιών», στην επαναστατική κομμουνιστική αντίληψη αναβαθμίζεται ακριβώς η αντίστροφη τάση: Μαζικά κόμματα/οργανώσεις, ουσιαστικότερη και ποιοτικότερη συλλογικότητα και δέσμευση, με τη στρατηγική στο τιμόνι της δράσης και παρέμβασης. Τα συνολικά σχέδια και οι ουσιαστικοί σκοποί δημιουργούν μαζική κοινωνική κίνηση ανατρεπτικής προοπτικής.
Τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν την οργάνωση που ιδρύουμε
Πυρήνας της διαμόρφωσης της νέας οργάνωσης αποτελούν τα «ταυτοτικά» χαρακτηριστικά που επιδιώκεται να σφραγίζουν τον συλλογικό πολιτικό οργανισμό της. Επιγραμματικά, τα βασικά χαρακτηριστικά αυτά είναι:
– Οργάνωση κομμουνιστική, με στρατηγικό στόχο τον κομμουνισμό ως αναγκαιότητα, δυνατότητα και τάση της εποχής μας. Με σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και ενότητα στους επαναστατικούς σκοπούς.
– Οργάνωση επαναστατική, με στρατηγική συνολικής χειραφέτησης και επαναστατικής ανατροπής και με αντίστοιχη επαναστατική τακτική.
– Οργάνωση που καθοδηγείται από την θεωρία του επαναστατικού μαρξισμού και εργάζεται με λογική συλλογικού διανοούμενου για την υπεράσπιση, τη δημιουργική μελέτη και ανάπτυξη της θεωρίας σε όλα τα πεδία.
– Οργάνωση εργατική, με κοινωνική βάση στη σύγχρονη πολυσύνθετη, πολυεθνική και πλειοψηφική κοινωνικά εργατική τάξη. Αυτό το σημείο ειδικά είναι πολύ καθοριστικό τόσο για τον στόχο ενός νέου μαζικού επαναστατικού κομμουνιστικού κόμματος όσο και για την ποιότητα-αποτελεσματικότητα της νέας οργάνωσης: Δεν επιδιώκουμε μια «οργάνωση ντουντούκα» που να τα λέει σωστά (αλλά από μακριά), αλλά οργάνωση που μπορεί να επικοινωνεί και να «ανασαίνει» μέσα στον λαϊκό κόσμο, ικανή να συσπειρώνει σημαντικά τμήματα της εργατικής τάξης.
– Οργάνωση διεθνιστική, η οποία έχει στον πυρήνα της τον εργατικό διεθνισμό, την ιστορική ματιά της παγκόσμιας τάξης των εργαζομένων που παλεύουν σε όλο τον πλανήτη, κόντρα μάλιστα με τη «στενή» εθνική γραμμή και τα διάφορα «πατριωτικά» μέτωπα της κοινοβουλευτικής -και όχι μόνο- αριστεράς. Με ανάπτυξη διεθνών πρωτοβουλιών συσπείρωσης, συντονισμού και ενίσχυσης των επαναστατικών τάσεων και οργανώσεων στη βάση των σημερινών πολύπλευρων αναγκών επανεξόρμησης της κομμουνιστικής πολιτικής.
– Οργάνωση μαζική. Μακριά από λογικές ελιτισμού, σεκταρισμού ή απαξίωσης της ζωντανής συμμετοχής των ανθρώπων στη δράση και τη λειτουργία της οργάνωσης.
– Οργάνωση καθολικά απελευθερωτική. Οργάνωση-σχολείο με έντονα στοιχεία συλλογικής διαπαιδαγώγησης. Συλλογικότητα που ενσωματώνει στη λειτουργία και τη δράση της, στη στάση και την καθημερινή παρουσία των μελών της την επιδίωξη για κατάργηση κάθε καταπιεστικής, εκμεταλλευτικής και αλλοτριωτικής σχέσης.
Αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν προϋπόθεση ώστε να ξεπεραστούν ιστορικές αδυναμίες που μετέτρεψαν πολλά επαναστατικά και κομμουνιστικά ρεύματα και κόμματα είτε σε γραφειοκρατικά μορφώματα με ρεφορμιστική τελικά πολιτική, είτε σε οργανώσεις πίεσης και κινηματικού ακτιβισμού χωρίς ικανότητα μαζικού πολιτικού ρόλου και συνολικής κοινωνικής επίδρασης, είτε σε κλειστές ομάδες ιδεολογικής αναφοράς και έκφρασης ιστορικών θραυσμάτων-τάσεων του κομμουνιστικού κινήματος μακριά από τις σημερινές αντιθέσεις και ανάγκες της κοινωνίας.
Τι είναι και τι δεν είναι οργάνωση;
Βασικό ζητούμενο στη διαμόρφωση της νέας οργάνωσης αποτελεί η ανάγκη για μια τομή στην έννοια του μέλους και στην πολιτική του συγκρότηση και δράση. Αυτό προϋποθέτει πρώτα απ΄ όλα μια άλλου τύπου πολιτική λειτουργία της οργάνωσης με αναβάθμιση της πολιτικής και θεωρητικής συζήτησης σε όλη την κλίμακα, με διαρκή διαμόρφωση σχεδίου αυτοτελούς συνολικής παρέμβασης, με υπέρβαση των προβλημάτων εγκλωβισμού «στον χώρο», την καταπολέμηση ενός στεγνού οργανωτικισμού και πρακτικισμού του χωρίς σχέδιο και πολιτικούς στόχους καθημερινού «τρεξίματος», η χρέωση, ο καταμερισμός και τα συγκεκριμένα καθήκοντα σε κάθε μέλος, η συλλογική ευθύνη και δέσμευση.
Όπως αναφέρουν οι Θέσεις, στόχος είναι η πολιτικοποίηση των μελών της οργάνωσης και η πολιτικοποίηση της δράσης της συνολικά στην κοινωνία. Αυτό σημαίνει ανάληψη ευθύνης από όλα τα μέλη, δηλαδή διάθεση χρόνου, ενεργή συμμετοχή, καθήκον και χρέωση, όχι χαλαρή συμμετοχή και ανάθεση.
Στις βασικές αρχές λειτουργίας που προτείνονται γίνεται μια εκτενής αναφορά για τον ορισμό της έννοιας «οργάνωση». Σε διαχωρισμό με αντιλήψεις που θεωρούν την οργάνωση/κόμμα αυτοσκοπό ή από την άλλη «ένα αναγκαίο κακό», στην πρόταση αρχών λειτουργίας σημειώνεται ότι η οργάνωση δεν είναι απλά ένα «μέσο» (είναι και τέτοιο), δεν αποτελεί απλά ένα χώρο συσπείρωσης αγωνιστώντων κινημάτων, ούτε μια απλή συνένωση στη βάση μιας πολιτικής γραμμής. Η έννοια της επαναστατικής οργάνωσης είναι κάτι πολύ βαθύτερο και συνολικότερο.
Η κομμουνιστική πολιτική οργάνωση διαφέρει τόσο από τις αστικές πολιτικές συγκροτήσεις όσο και από τις ρεφορμιστικές και τις αυθορμητιστικές πολιτικές συγκροτήσεις, γιατί βασίζεται στη διαλεκτική ενότητα τριών πεδίων: α. της ιδεολογίας και της επαναστατικής στρατηγικής, β. του πολιτικού προγράμματος και της επαναστατικής τακτικής, και γ. της δράσης, του αγώνα, της πρακτικής παρέμβασης.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στις Θέσεις το θεμελιακό απόσπασμα από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο: «Οι κομμουνιστές αγωνίζονται για να πετύχουν τους άμεσους σκοπούς και για τα άμεσα συμφέροντα της εργατικής τάξης, αλλά στο σημερινό κίνημα εκπροσωπούν το μέλλον του κινήματος… Σε όλα αυτά τα κινήματα, τονίζουν το ζήτημα της ιδιοκτησίας ως το βασικό ζήτημα».
Η οργάνωση/κόμμα αποτελεί «έκφραση» και φορέα ενός προγράμματος. Το πρόγραμμα καθορίζει το χαρακτήρα της οργάνωσης, ακόμα και τις μορφές συγκρότησής της. Το πρόγραμμα «απαιτεί» έναν συλλογικό οργανισμό-μέσο για την διαμόρφωση, ανάπτυξη και έκφρασή του στην κοινωνία, στην τάξη. Το πρόγραμμα αποτελεί τη στέρεη βάση πάνω στην οποία ενώνεται το τμήμα της τάξης και της κοινωνίας πάνω στους σκοπούς και τα μέσα. Η ανάπτυξη προγράμματος και η ένωση πάνω σε αυτό αποτελεί τη Λυδία λίθο για την ποιότητα και αποτελεσματικότητα κάθε οργάνωσης/κόμματος.
Εργατική Δημοκρατία: Η βασική οργανωτική αρχή
Στις θέσεις και το καταστατικό καταγράφεται ότι θεμέλιο της συγκρότησης και εσωτερικής ζωής της οργάνωσης είναι η Εργατική Δημοκρατία. Τα συστατικά της στοιχεία είναι: α. η ενότητα στους επαναστατικούς σκοπούς και β. η δημοκρατική ενότητα δράσης με βάση την αρχή της πλειοψηφίας και την ελεύθερη, δημοκρατική συζήτηση και απόφαση.
Σε αυτή την οργανωτική/πολιτική αντίληψη και πρακτική, η δημοκρατία και η συνειδητή-εθελοντική πειθαρχία αποτελούν αδιαίρετους πόλους, που πηγάζουν από τον επαναστατικό ρόλο και τους επαναστατικούς σκοπούς της οργάνωσης.
Η θεμελιακή οργανωτική αρχή της Εργατικής Δημοκρατίας απορρέει πρώτα απ΄ όλα από το πρόγραμμα μας, από την πρόταση εξουσίας-μετάβασης που έχουμε, την εργατική δημοκρατία-εξουσία που θα αντικαταστήσει την αστική-καπιταλιστική εξουσία, και στις πολιτικές μορφές της οποίας κατοχυρώνεται η πλήρη και ανεμπόδιστη ελευθερία του λόγου, της διακίνησης ιδεών, της συνδικαλιστικής και κομματικής δράσης, η διαφάνεια και η ενημέρωση για όλες τις αποφάσεις, η διαμόρφωση παντού των συμβουλίων ως αποφασιστικά όργανα, κ.α. Δηλαδή, και σε αυτό το πεδίο οι αρχές λειτουργίας θέλουν να προεικονίζουν τη μετεπαναστατική κοινωνία.
Η αρχή της εργατικής δημοκρατίας είναι μια δυνατότητα και μια ανάγκη των οργανωμένων μελών,που πραγματώνεται πρωτίστως με πολιτικούς όρους, με συντροφικό διάλογο και συντροφική κριτική και αυτοκριτική, με στόχο να εμπεδώνεται η προγραμματική-στρατηγική συμφωνία των μελών και να αποκρυσταλλώνεται η συμφωνία για την τακτική και τους δρόμους προώθησής της. Βασική πλευρά γι αυτό αποτελεί η ολόπλευρη ανάπτυξη των μελών, των δυνατοτήτων και χαρακτηριστικών τους, για τη συνεισφορά τους, ώστε να ενισχύεται η τάση χειραφέτησης σε βάρος της τάσης υποταγής, να ευνοείται η ολόπλευρη ουσιαστική συμμετοχή τους με γνώμη, κρίση, ευθύνη, σε σύγκρουση με την ανάθεση και τον συγκεντρωτισμό. Στηριζόμαστε στη δημοκρατική ενότητα στη δράση, γιατί όπως υπογραμμίζει ο Ντανιέλ Μπενσαΐντ: «Αν, μετά από ελεύθερη συζήτηση, δεν υφίσταται συλλογική προσπάθεια και αμοιβαία εμπλοκή στο να βάλουμε όλες τις αποφάσεις στη δοκιμασία της πράξης, η δημοκρατία μιας οργάνωσης παραμένει τυπική, “κοινοβουλευτική”. Περιορίζεται σε μια ανταλλαγή γνωμών χωρίς πραγματικές συνέπειες όπου ο καθένας συμμετέχει με τις πεποιθήσεις του χωρίς μια κοινή πρακτική δοκιμασίας της εγκυρότητας ενός πολιτικού προσανατολισμού» (D. Bensaid 2002).
Αρχές συγκρότησης και κανόνες λειτουργίας
Η ενότητα στο πρόγραμμα και την τακτική-πολιτική της οργάνωσης είναι απαραίτητος και ο καθοριστικός, αλλά όχι επαρκής και μοναδικός όρος για τη λειτουργία μιας οργάνωσης. Η δράση ενός επαναστατικού οργανισμού απαιτεί την ενότητα και συλλογική σχεδιασμένη συγκέντρωση της κομματικής δουλειάς, μέσα από κοινά συμφωνημένους και αποδεκτούς κανόνες.
Οι αρχές λειτουργίας και το καταστατικό εξειδικεύουν και συστηματοποιούν την αρχή της Εργατικής Δημοκρατίας σε κανόνες καθολικής ισχύος που καθορίζουν με σαφήνεια: Τη σχέση μελών-οργάνωσης, τη σχέση των μελών μεταξύ τους, τη σχέση οργάνωσης-μελών-οργάνων, τις διαδικασίες, τους τρόπους συζήτησης και απόφασης, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, τη δομή και διάρθρωση της οργάνωσης, κ.α.
Το ζήτημα της συνειδητής συμμετοχής και δέσμευσης στην επαναστατική οργάνωση αποτελεί κρίσιμη πλευρά όλης της λειτουργίας, ειδικά κάτω από το βάρος των κοινωνικών συνθηκών που δημιουργεί σήμερα ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός, ιδιαίτερα στις σχέσεις των ανθρώπων, το γενικότερο πολιτισμικό υπόβαθρο των κοινωνιών και τις παθογένειες και πολλαπλές καταπιέσεις που οξύνονται. Η καταστροφική αλλοτρίωση και η ολοκληρωτική αποξένωση, σύμφυτα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, οξύνονται και οξύνουν τα προβλήματα των ανθρώπων σε όλα τα πεδία της ζωής. Απέναντι σε αυτή την πορεία, η απελευθερωτική δύναμη της επαναστατικής πράξης μέσα από μια επαναστατική οργάνωση, μπορεί να λύνει πολλαπλά και πολύμορφα προβλήματα και να εξοπλίζει το δυναμικό σε ανώτερο επίπεδο. Ή όπως διατυπώνει θεωρητικά ο μαχόμενος μαρξισμός: μέσω της επαναστατικής πράξης μεταβάλλεται ποιοτικά και δομικά τόσο η αντικειμενική συνθήκη ύπαρξης του ανθρώπου όσο και η ταξική συνείδηση, αίρεται το φαινόμενο της πραγμοποίησης, ο αστικός κόσμος συλλαμβάνεται ως όλον, όχι μερικά, αποσπασματικά, κατακερματισμένα.
Η συμμετοχή στην επαναστατική οργάνωση αποτελεί δέσμευση του κάθε μέλους για καθολική άρνηση και αντιπαράθεση στον καπιταλισμό, συνειδητό αγώνα για την κομμουνιστική απελευθέρωση. Ως εκ τούτου, η συμμετοχή ενός αγωνιστή/στριας στην οργάνωση ορίζει μια σχέση.Σχέση ζωής, τρόπου δράσης, σύστημα σκέψης, πολιτική δέσμευση, ένταξη στο συλλογικό εμείς. Απαιτεί διάθεση χρόνου, κόπου και μυαλού για τον συλλογικό αγώνα με κρίκο την ίδια την οργάνωση. Μετασχηματίζει το ίδιο το μέλος, το οποίο γίνεται κοινωνός στη πιο γοητευτική περιπέτεια της εποχής μας, αυτή της επανάστασης για την κομμουνιστική απελευθέρωση. Η σχέση που ορίζει η συμμετοχή στην οργάνωση αποτελεί μια βαθιά ενοποιητική λειτουργία που υπερβαίνει δημιουργικά κάθε άλλη επιμέρους ταυτότητα και συνθέτει διαλεκτικά ένα αποτελεσματικό σύνολο-δυναμικό που έχει ενιαίο σκοπό και στόχο. Η οργάνωση που δημιουργούμε έχει ως συγκροτητική αρχή την κατανόηση και θεμελίωση της δυνατότητας και αναγκαιότητας της επανάστασης, βασισμένη στις επιστημονικές αναλύσεις και τα θεωρητικά εργαλεία ανάλυσης του κόσμου και της εποχής, την κοσμοθεωρία του μαρξισμού. Αυτή η κατανόηση και αποδοχή που συγκροτείται σε πρόγραμμα και δράση αποτελεί την «αλήθεια» των μελών της, η οποία τα ενοποιεί καθολικά. Χωρίς καθολικά επαναστατική στράτευση/σκοπό δεν υπάρχει κομμουνιστική οργάνωση.
Νέα Κομμουνιστική Οργάνωση: Η επανάσταση στο κέντρο της εργατικής πολιτικής
Με νέα κομμουνιστική οργάνωση και το βλέμμα στο μέλλον αλλάζουμε το παρόν
Την Παρασκευή 14/2 στη Νομική η έναρξη του ιδρυτικού συνεδρίου της νέας κομμουνιστικής οργάνωσης
