Αφιέρωμα: Εργατική Πρωτομαγιά
Εργατικά «Τέμπη»
Μία εβδομάδα πριν από το Πάσχα, στη λεγόμενη «βαριά βιομηχανία» του εγχώριου καπιταλισμού, τον τουριστικό κλάδο, δύο εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους και μάλιστα ο ένας με φρικτό τρόπο, και σε ηλικία συνταξιοδότησης. Ένας 65χρονος καταπλακώθηκε από πρέσα πλυντηρίου σε ξενοδοχείο στη Ρόδο και μία 59χρονη από επιτοίχιο, αιωρούμενο κρεβάτι σε ξενοδοχείο στη Σαντορίνη. Στα δύο νησιά δεν υπάρχει καν Τεχνική Επιθεώρηση Εργασίας, ούτε βέβαια διενεργούνται οι παραμικροί έλεγχοι.
Τον Οκτώβριο του 2024 μέσα σε τρεις ημέρες, έξι εργάτες/ριες έχασαν τη ζωή τους εν ώρα εργασίας. Ακόμα και σε εργοτάξια πολυδιαφημισμένα, τα μέτρα είναι ελλιπή, όπως κατέδειξε η περίπτωση σοβαρού τραυματισμού εργάτη στο Ελληνικό, με το ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ να περιμένει μισή ώρα μέχρι να περάσει τις πύλες του εργοταξίου για να τον παραλάβει. Στο συγκεκριμένο έργο έχουν σημειωθεί μέχρι τώρα τουλάχιστον 40 εργατικά ατυχήματα. Αλλά και στο Μετρό Θεσσαλονίκης έως ότου ολοκληρωθεί το έργο, τρεις εργάτες έχασαν τη ζωή τους και πολλοί τραυματίστηκαν.
Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, η ΓΣΕΕ ζητά… κοινωνικό διάλογο χωρίς ωστόσο να θέτει κανένα αίτημα που να θίγει τα κέρδη των εργοδοτών ή να παλεύει για την ανατροπή της κυβερνητικής πολιτικής της διάλυσης των ελεγκτικών αρχών και της ανυπαρξίας μέτρων πρόληψης.
Το ταξικό εργατικό κίνημα οφείλει να θέσει ψηλά στο πλαίσιο των διεκδικήσεών του αιτήματα υπεράσπισης της ζωής των εργατών/ριών, για ανθρώπινες και ασφαλείς συνθήκες εργασίας, χτύπημα της εντατικοποίησης και κατάργηση της ελαστικής εργασίας, των 16ωρων και των 6ήμερων των νόμων Γεωργιάδη – Χατζηδάκη, για λιγότερη δουλειά, ελεύθερες Κυριακές και χρόνο για ξεκούραση και δημιουργία για τον κόσμο της εργασίας. Για συλλογικές συμβάσεις με αυξήσεις στους μισθούς, νομοθετικό πλαίσιο κανόνων υγιεινής και ασφάλειας που να τηρείται από ελεγκτικές αρχές επαρκώς στελεχωμένες με συμμετοχή και των συνδικάτων, και παραδειγματική τιμωρία των εργοδοτών-εγκληματιών.
Οι νεκροί εργάτες το 2024 ανήλθαν σε 145, ενώ στο πρώτο τετράμηνο του 2025 καταγράφεται ρεκόρ τετραετίας με 64 νεκρούς
Ένας νεκρός εργάτης σχεδόν κάθε δύο ημέρες στο πρώτο τρίμηνο του 2025! Αυτός είναι ο τραγικός –και σίγουρα υποεκτιμημένος– απολογισμός που με βάση ανεπίσημα και δικά της στοιχεία έχει κάνει η ΟΣΕΤΕΕ (Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Τεχνικές Επιχειρήσεις) έως και τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Ένας αριθμός, που όμως δήλωσε στο Πριν ο πρόεδρος της ομοσπονδίας και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (EU-OSHA) Ανδρέας Στοϊμενίδης, αποτελεί ρεκόρ τετραετίας. Συγκεκριμένα, μέσα στις πρώτες 90 ημέρες οι νεκροί εργαζόμενοι ανέρχονται στους 51 και οι σοβαρά τραυματίες τους 76.
Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΣΕΤΕΕ), η οποία πραγματοποίησε Συνέντευξη Τύπου στην ΕΣΗΕΑ τη Δευτέρα 28 Απριλίου το Α΄τετράμηνο του 2025 κλείνει με τον εφιαλτικό αριθμό των 64 νεκρών στους χώρους εργασίας.
Ο ακήρυχτος πόλεμος που έχει κηρύξει και κλιμακώνει τα τελευταία χρόνια η εργοδοσία στους χώρους δουλειάς, ειδικά μετά το «άνοιγμα» που ακολούθησε την περίοδο της πανδημίας, φαίνεται ότι θα δώσει κι άλλα αιματοβαμμένα ρεκόρ, καθώς όπως δείχνει η «μαύρη» στατιστική, είναι ασύδοτη, επιδιώκει τη μέγιστη δυνατή εκμετάλλευση, δεν θέλει να διαθέσει ούτε ευρώ για μέτρα πρόληψης και όταν συμβεί το «ατύχημα» κατηγορεί τα θύματα για «αμέλεια» ή την «κακή στιγμή».
Με βάση τη στατιστική του θανάτου που κρατά η ομοσπονδία ΟΣΕΤΕΕ, αντί αυτόν τον ρόλο να τον έχει με ουσιαστικό και όχι τυπικό τρόπο, η Επιθεώρηση Εργασίας και το υπουργείο Εργασίας! – θλιβερά είναι και τα στοιχεία των προηγούμενων ετών. Οι νεκροί το 2024 ανήλθαν σε 145 και οι σοβαρά τραυματίες σε 235, το «μαύρο έτος» 2023 είχαμε 179 νεκρούς και 287 τραυματίες, αριθμός σχεδόν διπλάσιος σε σχέση με το 2022, όπου καταμετρήθηκαν 104 νεκροί και 140 σοβαρά τραυματίες στους χώρους δουλειάς. Να σημειωθεί ότι πολλοί σοβαρά τραυματισμένοι νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ και κάποιοι από αυτούς πιθανότατα κατέληξαν λίγο καιρό αργότερα. Για να έχουμε μια εικόνα της ραγδαίας κλιμάκωσης των εργοδοτικών «εγκλημάτων» στους χώρους δουλειάς, αρκεί να δούμε τη σχετική λίστα από το 2018, όπου είχαμε 46 νεκρούς, 51 το 2019, 41 το 2020 και 31 το 2021 –χρονιές της πανδημίας– και μετά την πάροδο της πανδημίας είχαμε τριπλασιασμό, καθώς το 2022 φτάσαμε τους 104 νεκρούς.
Όσον αφορά στους κλάδους όπου παρατηρούνται τα περισσότερα δυστυχήματα, ο αγροτικός κατέχει τη «μαύρη πρωτιά», καθώς σύμφωνα με την ΟΣΕΤΕΕ, το 2023 καταγράφηκαν 41 νεκροί και 36 νεκροί το 2024, δηλαδή σχεδόν τρεις νεκροί αγρότες κάθε μήνα! Σε μια περίοδο όπου πλήθος μεγάλων εργοταξίων είναι σε εξέλιξη (Μετρό Γραμμή 4, Ελληνικό, αυτοκινητόδρομοι όπως Πάτρα-Πύργος, Ε65 και Flyover στη Θεσσαλονίκη) αλλά και υπάρχει «άνθηση» της οικοδομής, ο κατασκευαστικός κλάδος είχε το 2024 τουλάχιστον 22 νεκρούς, ενώ σταθερά ψηλά είναι στις λίστες θανάτου, την περσινή χρονιά, οι εργάτες δήμων με εννέα νεκρούς (από το 2014 έως το 2022 έχουν καταγραφεί 64 θάνατοι και 102 βαρείς τραυματισμοί), οι οδηγοί οχημάτων (εκτός μηχανημάτων) επίσης εννέα, ένστολοι πέντε, εργαζόμενοι σε πλοία και λιμάνια έξι και διανομείς τρεις νεκρούς.
Να σημειωθεί επίσης ότι, στην εποχή της κλιματικής κρίσης, έχει δημιουργηθεί και μια νέα μακάβρια λίστα, καθώς το 2023 καταγράφηκαν 21 νεκροί εργαζόμενοι, εκ των οποίων 14 από θερμική καταπόνηση σε περίοδο καύσωνα, πέντε νεκροί από πυρκαγιές (πυροσβέστες και κτηνοτρόφοι) και δύο νεκροί από πλημμύρες.
Ένα κρίσιμο ζήτημα που αναδεικνύεται διαρκώς, όταν γίνεται συζήτηση για την στατιστική των εργατικών ατυχημάτων, είναι η υποεκτίμησή τους και ο γραφειοκρατικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα οι επίσημες αρχές. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο πραγματικός απολογισμός, μαζί με όσα εργατικά ατυχήματα δε φτάνουν στη δημοσιότητα και δεν μετριούνται από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, κινείται υψηλότερα. «Για να λυθεί ένα πρόβλημα όπως αυτό της στατιστικής των εργατικών ατυχημάτων πρέπει να έχουμε πραγματικά μεγέθη και η κυβέρνηση επιδιώκει να επικοινωνήσει προς τα έξω ένα αποτέλεσμα “επιτυχημένο” στον τομέα της ασφάλειας και υγιεινής, γι’ αυτό και υπάρχει σκόπιμη υποκαταγραφή», τονίζει ο Ανδρέας Στοϊμενίδης.
Όπως εξήγησε στο Πριν, οι επίσημες στατιστικές δεν καταγράφουν πρώτον, τους νεκρούς στις αγροτικές εργασίες –δεν καταγράφονται επισήμως οι ανατροπές τρακτόρων, ούτε η εμπλοκή μηχανημάτων σε ατυχήματα με θύματα εργάτες γης, δεύτερον, τους ανασφάλιστους εργαζόμενους και τρίτον, τους εργαζόμενους με «μπλοκάκι» σε κλάδους όπως π.χ. των κατασκευών. Επίσης στη διαδικασία στατιστικής καταγραφής εμπλέκονται μια σειρά από φορείς και αρχές με το μακρύ χέρι του κράτους εδώ να μην έχει ασχοληθεί με τη… γραφειοκρατία για την οποία ομνύει σε πλήθος άλλων περιπτώσεων προκειμένου να λάβει αντεργατικές αποφάσεις. Η Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρησης Εργασίας καταγράφει τις αναγγελίες εργατικών ατυχημάτων που συλλέγει από τις περιφερειακές υπηρεσίες · ο ΕΦΚΑ καταγράφει τα περιστατικά τα οποία επιδοτήθηκαν για αποχή από την εργασία τους · η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει τα εργατικά ατυχήματα στους ασφαλισμένους του ΕΦΚΑ και τους ελεύθερους επαγγελματίες του τέως ΟΑΕΕ · τα υπουργεία Εμπορικής Ναυτιλίας, Ανάπτυξης και Υποδομών και Μεταφορών καταγράφουν ατυχήματα σε ναυτιλία, μεταλλεία-λατομεία και μεταφορές αντίστοιχα. Αυτό το αλαλούμ φορέων καταγραφής δυσχεραίνει την πραγματική αποτύπωση του προβλήματος , όπως βέβαια και η υποστελέχωσή τους. Σύμφωνα με την Eurostat, η υποκαταγραφή στην Ελλάδα προσδιορίζεται περίπου στο 31%, δηλαδή ένα στα τρία ατυχήματα «χάνονται» από την επίσημη στατιστική!
Επίσης, τα όποια στοιχεία ανακοινώνει η Επιθεώρηση Εργασίας είναι ποσοτικά και όχι ποιοτικά. Το 2024 «πανηγύρισε» τους αυξημένους κατά 8% ελέγχους (79.207) σε σχέση με το 2023 (73.579) και την επιβολή 18.264 διοικητικών κυρώσεων, έναντι 16.049 το 2023, με χρηματικό ύψος των προστίμων στα 49.638.510 ευρώ, από 44.569.101 το 2023. Κι όμως, δεν λέει πού έγιναν αυτοί οι έλεγχοι, εάν ήταν στοχευμένοι στους μεγάλους χώρους δουλειάς και υψηλής επικινδυνότητας όπως οι κατασκευές/οικοδομές, ο αγροτικός τομέας, η βιομηχανία, αλλά και ο τουρισμός. Ούτε καν πόσα από τα πρόστιμα εισπράχτηκαν δεν ανακοινώνει.
Όσον αφορά στις επαγγελματικές ασθένειες που χτυπούν ακόμα και θανατηφόρα τον κόσμο της εργασίας, κι εδώ δεν υπάρχει κάποιος φορέας που να παρακολουθεί το φαινόμενο. Αν και τα στατιστικά δεδομένα για τις θανατηφόρες αιτίες στους χώρους εργασίας, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία (ΕU-ΟSΗΑ) στην Ευρώπη, αναφέρουν ότι το 98% της αιτίας θανάτου στην εργασία οφείλεται σε επαγγελματική ασθένεια και το 2% σε εργατικά ατυχήματα, στην Ελλάδα δεν δηλώνονται επαγγελματικές ασθένειες. Σύμφωνα με τον ΕU-ΟSΗΑ, στη χώρα μας εκτιμάται μεσοσταθμικά ότι οι θάνατοι από επαγγελματικές ασθένειες είναι περίπου 2.500 ετησίως.
Τα εργατικά δυστυχήματα στον αγροτικό τομέα δεν καταγράφονται στην επίσημη στατιστική
«Βιομηχανία» τουρισμού, κερδών και θανάτου
Τα δύο εργοδοτικά εγκλήματα σε Ρόδο και Σαντορίνη, σε δύο από τα πιο τουριστικά μέρη της χώρας και παραμονή «ανοίγματος» της νέας σεζόν, αποκαλύπτουν τόσο τη γύμνια και ανυπαρξία των ελεγκτικών αρχών σε πολλές τουριστικές περιοχές, όσο και την ασυδοσία και την εντατικοποίηση που επιβάλουν οι εργοδότες, ειδικά σε περιόδους προετοιμασίας υποδοχής του νέου τουριστικού κύματος.
Όπως επισήμανε ο Ανδρέας Στοϊμενίδης, «αυτή την περίοδο υπάρχει τρελή εντατικοποίηση ενόψει Πάσχα και δεν είναι τυχαίο ότι είχαμε δύο νεκρούς εργαζόμενους Κυριακή Βαΐων και Μεγάλη Δευτέρα. Η Τεχνική Επιθεώρηση σε πολλούς νομούς δεν έχει καν τμήμα όπως για παράδειγμα στη Ρόδο, πρωτεύουσα Περιφέρειας Δωδεκανήσων, όπου οι ελεγκτές ξεκινούν από τον… Πειραιά για να κάνουν το έργο τους. Μάλιστα, πριν από λίγους μήνες επισημάνθηκε η έλλειψη Επιθεώρησης Εργασίας, ενώ στο νησί σήμερα είναι σε εξέλιξη 1.500 οικοδομικές άδειες. Όταν το τοπικό Εργατικό Κέντρο ζήτησε έστω να έρθει τμήμα της Επιθεώρησης για έκτακτους ελέγχους, η απάντηση ήταν ότι «δεν υπάρχει κονδύλι για προληπτικούς ελέγχους». Προφανώς όλα πάνε για φρεγάτες Belharra και πυραύλους Exocet!
Συνολικά υπάρχει μεγάλη υποστελέχωση των ελεγκτικών αρχών και οι αριθμοί αποτυπώνουν μια εικόνα διάλυσης, καθώς ο αριθμός των επιθεωρητών είναι κατά 50% μικρότερος από το 2000. Σήμερα υπηρετούν 200 εργαζόμενοι, όταν πριν από 14 χρόνια ήταν περίπου 400, ενώ και η κατανομή τους είναι ανορθολογική. Ανασταλτικά λειτουργεί και η αργή διαδικασία έκδοσης των πορισμάτων, με αποτέλεσμα την τεράστια ταλαιπωρία των οικογενειών των θυμάτων, ενώ και οι εισαγγελικές αρχές δε δίνουν στη δημοσιότητα τα πορίσματα έως ότου ολοκληρωθούν οι δικαστικές υποθέσεις. Μια άλλη παράμετρος που αναδεικνύει την ελλιπέστατη ύπαρξη μέτρων πρόληψης είναι και η ανυπαρξία τεχνικών ασφαλείας και γιατρών εργασίας σχεδόν στο 98% των χώρων δουλειάς, καθώς όρος για την τοποθέτησή τους σε μια επιχείρηση είναι να απασχολεί πάνω από 50 εργαζόμενους. Ωστόσο στη χώρα μας η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων απασχολούν λιγότερους, επομένως απαλλάσσονται αυτής της υποχρέωσης.
Αντί πάντως η κυβέρνηση να ενισχύσει το ρυθμιστικό πλαίσιο ασφάλειας και υγιεινής στους χώρους δουλειάς, προετοιμάζει αλλαγή του νομοθετικού κώδικα, ώστε η ευθύνη να μετατοπιστεί εξ ολοκλήρου στους γιατρούς και τους τεχνικούς ασφαλείας, αλλά και στους εργαζόμενους-θύματα, βγάζοντας «λάδι» την εργοδοτική πλευρά. Ούτε καν το κανονιστικό πλαίσιο για την θερμική καταπόνηση δεν έχει κατατεθεί, με το καλοκαίρι να έρχεται και την κυβερνητική πλευρά ακόμα να… ψάχνει τα «αντικειμενικά κριτήρια» για να θεσπίσει τον λεγόμενο «βιοκλιματικό δείκτη».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν στο φύλλο 26-27 Απριλίου
