Τρεις δεκαετίες από τη συγκρότηση της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση και το στίγμα που έχει αφήσει η οργάνωση στο νεολαιίστικο κίνημα παραμένει ανεξίτηλο. Το αποφασιστικό βήμα μπροστά, σε ρήξη με την πολιτική του ΚΚΕ και τη περιρρέουσα ατμόσφαιρα ήττας και υποταγής (είχε προηγηθεί η «ανταρσία της ΚΝΕ» το ’89), άνοιξε νέους δρόμους στα τότε (αλλά και μεταγενέστερα) κινήματα της νεολαίας. Η οργανωτικά αυτοτελής εμφάνιση του ρεύματος της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης στις τάξεις της νεολαίας έπαιξε κρίσιμο ρόλο. Δεν ήταν μόνο οι θεωρητικές και ιδεολογικές τομές που πραγματοποιήθηκαν, προκειμένου να «διαβαστεί» καλύτερα η συγκυρία. Ούτε μόνο η αγωνιστική αυταπάρνηση των μελών της νΚΑ που τους ωθούσε όλα αυτά τα χρόνια να βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή». Ήταν, κυρίως, το πάντρεμα αυτών!
Η λογική με βάση την οποία, η «γραμμή» δεν έρχεται από ένα πολιτικό γραφείο-παντογνώστη, αλλά μέσα από τις εμπειρίες και τους αγώνες της σύγχρονης εργατικής τάξης και της νεολαίας, μέτρησε και συνεχίζει να μετράει στη νεολαία. Με στόχευση πάντα τον εμπλουτισμό της θεωρίας του επαναστατικού μαρξισμού, σε διαρκή σύγκρουση με λογικές που έψαξαν ημίμετρα και κυβερνήσεις αντί για ρήξεις κι επαναστάσεις, καθ’ όλη την πορεία της, η νΚΑ κλήθηκε να επικοινωνήσει με τις πιο ριζοσπαστικές τάσεις της νεολαίας.
Πολιτικά όρια, προφανώς, αναδείχτηκαν. Κάθε πολιτική κίνηση που επιδιώκει να «ταράξει τα νερά» είναι αναγκασμένη να αναμετράται με δικές της παθογένειες. Όμως, το πρόσημο είναι θετικό! Η νΚΑ γαλουχήθηκε μέσα στη «φωτιά» δεκάδων εργατικών και νεολαιίστικων αγώνων και θαρρετά ανέδειξε τις θέσεις της. Οι εμπειρίες που πήρε από την πολύχρονη αυτή εμπειρία της, είναι καθοριστικές. Τριάντα χρόνια μετά καλείται να αναλύσει τις εμπειρίες αυτές και να τις αξιοποιήσει συμβάλλοντας σε ένα ακόμα θαρρετό βήμα! Τη συγκρότηση ενός πλατύτερου, πιο ώριμου και πιο εργατικού κομουνιστικού ρεύματος στη νεολαία και την κοινωνία.
Στην πρώτη γραμμή μαχών κι αναζητήσεων η νΚΑ
Κώστας Τριχιάς
Τον Μάρτιο του 1995 πραγματοποιείται στο αμφιθέατρο ΜΑΧ του ΕΜΠ το συνέδριο μετεξέλιξης της ΚΝΕ-ΝΑΡ και ίδρυσης της νεολαίας Κομμουνιστικής Απελευθέρωσης. Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, όπου η νΚΑ μπορεί να περηφανεύεται πως ήταν στην πρώτη γραμμή σε κάθε μικρή και μεγάλη στιγμή του νεολαιίστικου κινήματος των τελευταίων 30 χρόνων. Από τον ηρωικό αγώνα ενάντια στα εξεταστικά του ΑΣΕΠ, τις καταλήψεις του «κάτσε καλά Γεράσιμε», μέχρι το αντιπολεμικό κίνημα του 2003, την Πρωτοβουλία Αγώνα και τις συγκρούσεις στον Μαρμαρά της Χαλκιδικής. Από το «ποτάμι πίσω δεν γυρνά» του 06-07 μέχρι το «Ιστορία ερχόμαστε» του Δεκέμβρη του 08, και το «δεν θα γίνουμε η γενιά της ανεργίας και της μετανάστευσης» το 10-12. Από το τριπλό «Όχι» του 2015 μέχρι το σπάσιμο του αυταρχικού λοκ ντάουν στην ΑΣΟΕΕ το ‘19, και το κίνημα για την υπεράσπιση του ασύλου και του άρθρου 16. Η νΚΑ προσπάθησε να αρθρώσει λόγο και να συγκροτήσει προγράμματα πάλης για όλες τις πτυχές της νεανικής ζωής. Από τις καθημερινές μάχες στα φοιτητικά αμφιθέατρα μέσα από τις γραμμές της ΕΑΑΚ και πλέον της ATTACK, από τις διεκδικήσεις της στρατευμένης νεολαίας και του Δικτύου Σπάρτακος, από τις σχολικές αίθουσες και τον Ανυπότακτο μαθητή μέχρι τις αλλεπάλληλες προσπάθειες για οργάνωση της εργατικής νεολαίας και το Project Aναιρέσεις που συνέβαλλε σε μια ανατρεπτική εναλλακτική πολιτιστική αντιπρόταση, ο κατάλογος είναι μακρύς… Μια διαδρομή που στιγματίστηκε από το αίμα του Δημήτρη του Κουσουρή και την υπόσχεση πως δεν θα περάσει ο φασισμός, και συγκλονίστηκε από την πρόωρη απώλεια του Μάκη του Σκαμνάκη, του Τάσου του Κοζανιτά, του Φώτη του Παπασπυρίδη, του Σπύρου του Χαϊκάλη αλλά και πολλών άλλων αγαπημένων συντρόφων.
Αν προσπαθούσαμε πίσω από τις στιγμές της 30ρας πλέον νΚΑ, να ξετυλίξουμε το κόκκινο νήμα που τις συνδέει, και αντίστροφα επανασυγκροτεί τη φυσιογνωμία της, τότε θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε τα εξής:
Πρώτο, η επιμονή για αυτοτελή κομμουνιστική οργάνωση στη νεολαία, είναι μια μακρά παρακαταθήκη που έλκει την καταγωγή της από την επιμονή στα χρόνια της δικτατορίας για συγκρότηση κομμουνιστικής οργάνωσης και όχι ενός πλατιού μετώπου στα πρότυπα των Λαμπράκηδων, μέχρι τις ανταρσίες των οργανώσεων της νεολαίας στην Ελλάδα κόντρα στις κουρασμένες ηγεσίες της επίσημης αριστεράς που «βάλανε γνώση». Έτσι και η νΚΑ τόλμησε να βάλει το «Κ» στον τίτλο και στην καρδιά της, σε μια περίοδο που ακόμα και το ΝΑΡ με όλη την σπουδαία του παρακαταθήκη, δίσταζε. Η τομή αυτή «χώριζε» για να συμβάλλει σε μια ποιοτική τομή στην πολιτική φυσιογνωμία της επαναστατικής Αριστεράς στη νεολαία, προκειμένου να «ενώσει» σε ανώτερο επίπεδο, όπως αποδεικνύει και η επιμονή της νΚΑ στην ανατρεπτική κοινή δράση στο κίνημα αλλά και στην πολυεπίπεδη αντικαπιταλιστική αριστερή μετωπική ενοποίηση.
Δεύτερο, εν αρχήν ην ο αγώνας. Αν κάτι χαρακτήριζε τη νΚΑ είναι ότι σε κάθε κρίσιμη καμπή του κινήματος έβγαινε μπροστά αποφασιστικά με μια μαχητική πρόταση πάλης προκειμένου να ενώσει σε αγωνιστική κατεύθυνση τις πιο ριζοσπαστικές διαθέσεις της νεολαίας. Όσα και αν είναι τα όρια και οι αδυναμίες μας, δε θα κρυφτούμε από την εποχή αλλά θα την κοιτάξουμε κατάματα προσπαθώντας θαρρετά να αντιπαλέψουμε τις κατευθύνσεις του κεφαλαίου και να στρέψουμε τη νεολαία σε επαναστατική κατεύθυνση.
Τρίτο, η νεολαία σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Έγραφε η διακήρυξη της νΚΑ το 1996: «Το επαναστατικό πρόγραμμα του κινήματος δεν μπορεί παρά να είναι υπόθεση των ίδιων των αγωνιστών και των εργαζόμενων, καταστάλαγμα των εμπειριών και της ωριμότητας τους, και όχι υπόθεση κάποιων επιτελείων ή κομματικών γραφείων.» Η ρήση αυτή δεν έμεινε σε κάποιο σκονισμένο ράφι, αλλά πήρε σάρκα και οστά στην καθημερινή προσπάθεια συγκρότησης συνελεύσεων των ίδιων των άμεσα πληττόμενων, στην επιμονή για την ανεξαρτησία του κινήματος μέσα από τις δικές του διαδικασίες, στη συγκρότηση του συντονιστικού των γενικών συνελεύσεων στο φοιτητικό κίνημα, μέχρι το σύνθημα «όλη η εξουσία στις γενικές συνελεύσεις» που μέχρι και σήμερα συντροφεύει κάθε απόπειρα ανατρεπτικής συγκρότησης στο κίνημα της νεολαίας.
Τέταρτο, δια της πλατύτητας στην ηγεμονία, ή από την ηγεμονία του προγράμματος στη συγκρότηση μαζικών μπλοκ; Μια από τις πιο συχνές αντιπαραθέσεις εντός του κινήματος της νεολαίας είναι η λεγόμενη «πλατιά» μαζική γραμμή απέναντι στη «στενή» αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Η παρέμβαση της νΚΑ στο κίνημα, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση το φοιτητικό κίνημα του 06-07, απέδειξε στην πράξη πως το δίπολο αυτό είναι πλαστό, καθώς ένα κίνημα μπορεί να είναι μαζικό και επί της ουσίας αντικαπιταλιστικό και να κερδίσει.
Πέμπτο, η επιδίωξη για παρέμβαση και συγκρότηση κινήματος, πλατιά στη νεολαία και όχι μόνο στους χώρους της εκπαίδευσης. Ταυτοτικό στοιχείο της νΚΑ ήταν η πεποίθηση ότι μια σύγχρονη κομμουνιστική προσπάθεια οφείλει να αφουγκραστεί και να επικοινωνήσει με τις ανάγκες και τις αναζητήσεις της νεολαίας της «μουτζούρας», της νεολαίας των κακοπληρωμένων και περιστασιακών δουλειών, και να προσπαθήσει να παντρέψει αυτές τις αναζητήσεις με το εκπαιδευτικό κίνημα σε ένα μαζικό, μαχητικό και ενωτικό νεολαιίστικο κίνημα εργατικής κατεύθυνσης και ανατροπής.
Η παρέμβαση της νΚΑ στο κίνημα, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση το φοιτητικό κίνημα του 06-07, απέδειξε στην πράξη πως ένα κίνημα για να κερδίσει πρέπει να είναι μαζικό και επί της ουσίας αντικαπιταλιστικό
Έγραφαν οι σύντροφοι, στην εισήγηση του ΚΣ της ΚΝΕ στο 5ο συνέδριο της τον Μάρτιο του ‘90: « Ανοίγουμε σήμερα τις εργασίες του Συνεδρίου μας, του 5ου στην ιστορική συνέχεια των 20χρονων της ΚΝΕ. Όμως αυτό θα μπορούσε να ήταν, και είναι στην ουσία, ταυτόχρονα, ένα καινούργιο πρώτο συνέδριο για την ΚΝΕ. Γιατί είναι η πρώτη οργανωμένη συλλογική συζήτηση που σηματοδοτεί το πέρασμα της οργάνωσης σε μια καινούργια εποχή. Καινούργια όχι μόνο για τον κόσμο και το πρόσωπο του στην αυγή του 21ου αιώνα, αλλά και για το κίνημα μας, για την κομμουνιστική και αριστερή σκέψη και δράση που αναζητά την σημερινή της φυσιογνωμία, προσπαθώντας να συναντηθεί ξανά και να εκφράσει το όραμα για την κοινωνική απελευθέρωση.» Ενδεχομένως και αυτούσιο το κομμάτι αυτό να μπορούσε να ενταχθεί στην εισήγηση του 6ου συνεδρίου της νΚΑ που θα διεξαχθεί σε λίγες μέρες. Ένα συνέδριο που διεξάγεται στη συνέχεια των 30χρονων της, και παράλληλα στο ξεκίνημα μιας νέας κομμουνιστικής προσπάθειας. Παραφράζοντας τον σύντροφο Γιώργο Γράψα, η νΚΑ είναι μόλις 30 χρονών, στα καλύτερα της χρόνια, και δεν σκοπεύει να συνταξιοδοτηθεί. Θέλει από την άλλη, με την ωριμότητα της διαδρομής της αλλά και τη νεανική της ορμή να βάλει πλάτη σε ένα νέο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα, και σε αυτή την προσπάθεια η νεανική επαναστατικότητα μπορεί και πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο όπως άλλωστε έκανε και σε όλες τις μικρές ή μεγάλες περιπέτειες της ανθρωπότητας.
Συνέχεια στις παρακαταθήκες, τομή στην ηττοπάθεια – Έτσι γεννήθηκε η νΚΑ!
Μάκης Βάσιλας (μέλος του πρώτου Κ.Σ. της νΚΑ)
Δεκαετία ’90… Κατάρρευση των χωρών του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού», σε κρίση όλα τα αφηγήματα για μία διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας. Απόλυτη κυριαρχία του ΤΙΝΑ! Στα μάτια της εργαζόμενης πλειοψηφίας και της νεολαίας, η κυριαρχία του ΤΙΝΑ φάνταζε απόλυτη! Στην Ελλάδα η εκσυγχρονιστική μανία, είχε καταλάβει τα πάντα! Έκρηξη χρηματιστηρίου, πλαστές αξίες κ.ο.κ.. Η πλειοψηφία της Αριστεράς «μάζευε τα κομμάτια» της, είτε οχυρωνόταν στο «κόμμα φρούριο», μέχρι να περάσει η μπόρα, είτε διαχυνόταν στα πολύμορφα ρεύματα «αντιπαγκοσμιοποίησης» που εμφανίζονταν ως μονόδρομος πολιτικής επιβίωσης.
Κι όμως… Τότε ήταν που η ανάγκη για ένα πιο συνολικό στρατηγικό ρεύμα στη νεολαία πήρε οργανωτική μορφή. Ως συνέχεια στις ηρωικές παραδόσεις του εργατικού και λαϊκού κινήματος, αλλά κυρίως ως τομή με βάση (και) τη διπλή εμπειρία νίκης και ήττας του κομμουνιστικού κινήματος, η γραμμή περί πολιτικής ενοποίησης του κινήματος σε ανώτερη βάση και επαναθεμελίωσης του κομμουνιστικού προτάγματος, πήρε πιο συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Η ΚΝΕ-ΝΑΡ, όπως λεγόταν τότε η οργάνωση, άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο της συνέχειας με το παραδοσιακό κομμουνιστικό κίνημα. Η ίδρυση της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση χάραξε διαχωριστική γραμμή και συνέβαλε αποφασιστικά στην πορεία ανεξάρτητης οικοδόμησης του ρεύματος κομουνιστικής επαναθεμελίωσης στη νεολαία. Μερικά χρόνια αργότερα, φάνηκε και η καθοριστική συμβολή της νΚΑ στις επεξεργασίες του 1ου συνεδρίου του ΝΑΡ, που ολοκλήρωσε την αντίληψη για νέο στάδιο του καπιταλισμού, τη διπλή φύση της εργατικής συνείδησης και την τριπλέτα του επαναστατικού υποκειμένου.
Έγινε πράξη ο στόχος για αυτοτελή κομμουνιστική οργάνωση στη νεολαία
Όπως και έπρεπε, υπήρξαν ενστάσεις, προβληματισμοί και συζητήσεις. Η «αποκοτιά» σε μια εποχή αντεπαναστατική, να επιμένεις για την αναγκαιότητα της κομμουνιστικής απελευθέρωσης, ήταν ένα ανοιχτό στοίχημα. Καθόρισε όμως με ιδιαίτερα θετικό τρόπο όλη τη μετέπειτα πορεία και αναλύσεις της οργάνωσης. Υπό αυτό το πρίσμα, μπήκαν οι βάσεις για να κατανοήσουμε τι συνέβαινε στα ελληνικά ΑΕΙ/ΤΕΙ (βλ. κριτική στο επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο), πώς η νεολαία χρησιμοποιείται ως «πειραματόζωο» μελλοντικών αντιδραστικών αναμορφώσεων στις εργασιακές σχέσεις και γιατί η εργατική στροφή μίας κομμουνιστικής νεολαίας έχει κρίσιμο βάρος. Όλα αυτά, παράλληλα με την απόφαση για διαμόρφωση ενός διαφορετικού ρεύματος στον πολιτισμό και το χώρο των ιδεών και αξιών, μέσω του φεστιβάλ Αναιρέσεις.
Τριάντα χρόνια μετά, η πορεία για μια άλλη ζωή της νέας γενιάς, των εργαζόμενων, σε ένα μέλλον διαφορετικό, έχει ακόμα πολύ και δύσκολο δρόμο μπροστά της. Είναι όμως ο πιο όμορφος δρόμος και δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να τον βαδίσουμε.
