Οι αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ, η νέα ΚΑΠ και τα μυστήρια του ΟΠΕΚΕΠΕ

Μαρία Δημάκου

Σε αναστάτωση βρίσκονται οι αγρότες καθώς με τη νέα ΚΑΠ μειώνονται οι επιδοτήσεις, ενώ στον οργανισμό που πραγματοποιεί τη διανομή τους στην Ελλάδα (ΟΠΕΚΕΠΕ) παρατηρούνται μια σειρά απίθανες καταστάσεις. Τις προηγούμενες μέρες η κυβέρνηση φέρεται να ζήτησε την παραίτηση της διοίκησης του Οργανισμού, την οποία είχε η ίδια διορίσει! Στο συνολικό επίπεδο, η πολιτική της ΕΕ στηρίζει τις μεγάλες ιδιοκτησίες και προωθεί την αντιδραστική καπιταλιστική αναδιάρθρωση στον αγροτικό τομέα. Στο αναλυτικό της άρθρο η Μαρία Δημάκου εξηγεί το τι συμβαίνει, αναδεικνύει τις μεγάλες και τις μικρές πλευρές της κακοδαιμονίας και ανοίγει τη συζήτηση στον χώρο των αγροτών και των γεωτεχνικών για την επόμενη μέρα.

Αγρότες και κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε αναστάτωση με την εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027 (ν.ΚΑΠ) αφού οδήγησε στην κάθετη πτώση των ποσών επιδότησης (25-30%) με μεγάλο αριθμό από αυτούς να μην έχουν λάβει ούτε τα δικαιούμενα. Το τελευταίο όμως εξάμηνο οι συζητήσεις έχουν πάρει φωτιά καθώς τα πάντα είναι στον αέρα, δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ) αναιρεί τις υποσχέσεις πληρωμών κάθε τόσο, ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ) βρίσκεται «μεταξύ σφύρας και άκμονος» και η διοίκησή του σε «υποχρεωτική παραίτηση». Οι δε «κατευθυνόμενες διαρροές» από το ΥπΑΑΤ σε αγροτικά σάιτ για δραστικές αλλαγές εφαρμοστικών διατάξεων εν μέσω σποράς οδήγησαν στα «κόκκινα» την αγανάκτηση.

Οι αγρότες ρωτούν: Ποιος φταίει; Η Ευρωπαϊκή Ένωση ή η κυβέρνηση; Το υπουργείο ή ο ΟΠΕΚΕΠΕ;

Οι επιδοτήσεις έθρεψαν γενιές με τη ψευδαίσθηση του μονόδρομου «ευρωπαϊκής κοινής ευημερίας». Όμως η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» (Green Deal) καθόρισε την ν.ΚΑΠ και άλλαξε άρδην η χρηματοδότηση της πρωτογενούς παραγωγής. Η εφαρμογή της ν.ΚΑΠ λοιπόν, αλλά και η κλιματική κρίση προκάλεσαν τεράστια ρωγμή σε αυτή τη ψευδαίσθηση και μάλιστα πανευρωπαϊκά. Οι αγρότες διαπίστωσαν με την τσέπη τους το πόσο αντι-αγροτική είναι η ΕΕ. Κάποιοι αναρωτιούνται «που το πάει η ΕΕ;», αλλά όλοι είναι δυσαρεστημένοι με τις πολιτικές της.

Η κεντρική ιδέα της ΚΑΠ καθορίζεται κυρίως από όργανα που δεν έχουν εκλεγεί

Όμως, η δυσαρέσκεια είναι η κόψη της λεπίδας ανάμεσα στη μοιρολατρία και στη χειραφέτηση. Δεν αρκεί να φωτογραφίζεις το μαγγανοπήγαδο της ΕΕ χωρίς να προβάλλεις την ανάγκη αλλά και τις υπαρκτές δυνατότητες να βγεις από αυτό. Η χειραφέτηση απαιτεί και τόλμη αλλά και γνώση!

Ας δούμε πως λειτουργεί η ΕΕ και η ΚΑΠ

• Η ΚΑΠ είναι ενωσιακή πολιτική ανά εξαετία, συνιστά ένα από τα βασικά χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ και ασκείται από όλα τα μέλη. Οι επιδοτήσεις που δίνει δεν χαρακτηρίζονται από αναλογικότητα αλλά από μονομέρεια προς τα μεγάλα αγροδιατροφικά συμπλέγματα και εκμεταλλεύσεις, καθώς είναι κυρίως εκτατικές.
• Οι επιδοτήσεις προέρχονται από τη συνεισφορά των κρατών μελών και αυτή με την σειρά της από το κύκλο της φορολογίας του λαού στην κάθε χώρα (πχ ΦΠΑ).
• Η κάθε ΚΑΠ προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (διορισμένο όργανο), αποφασίζεται κατά κύριο λόγο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (αρχηγοί κρατών), αφού «διαβουλευτεί» στο Συμβούλιο της ΕΕ (Υπουργών ανά τομέα) και στο ευρωκοινοβούλιο. Άρα, η κεντρική ιδέα της ΚΑΠ καθορίζεται κυρίως από όργανα που δεν έχουν εκλεγεί.
• Το κάθε κράτος-μέλος συντάσσεται με την εκάστοτε ΚΑΠ παραλλάσσοντας δευτερεύοντα στοιχεία (π.χ. σταδιακή εφαρμογή σημείων) και καταρτίζει τελικά το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο (ΣΣ ΚΑΠ) της χώρας υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι θα εγκριθεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Να σημειωθεί ότι στις δύο τελευταίες ΚΑΠ (2014-2020 και 2023-2027) το ΣΣ της Ελλάδας απορρίφθηκε τρεις φορές το καθένα μέχρι να φτάσουν στο «επιθυμητό».
• Αφού λάβει θετική έγκριση η «εθνική ΚΑΠ», τότε το κράτος-μέλος γίνεται «εν δυνάμει δικαιούχος» κονδυλίων – επιδοτήσεων.
• Οι λεπτομέρειες διανομής (των επιδοτήσεων) ορίζονται από την κυβέρνηση μέσω του ΥπΑΑΤ το οποίο εκδίδει σειρά από ΦΕΚ.
• Ο Διανεμητής αυτών των επιδοτήσεων είναι ο ΟΠΕΚΕΠΕ μέσω της τεχνικής διαχείρισης του ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου).

ΟΠΕΚΕΠΕ-ΟΣΔΕ : η κορυφή του παγόβουνου

Ας μιλήσουμε λοιπόν για τον ΟΠΕΚΕΠΕ και το ΟΣΔΕ! Θα αναρωτιέστε γιατί ξεκινάμε από την κορυφή του παγόβουνου; Γιατί ισχύει το κλασικό «Βρες το δρόμο του χρήματος» – όπως λένε και οι ντέντεκτιβ στα αστυνομικά. Εξάλλου, όταν μιλάνε οι αγρότες για ΕΕ συνήθως αναφέρονται στον ΟΠΕΚΕΠΕ και το ΟΣΔΕ, γιατί αυτά τα δύο σε σύνδεση αποτελούν την απεικόνιση της ΚΑΠ στη καθημερινότητα και στο πορτοφόλι τους.

Για αρχή μερικές πληροφορίες για τον ΟΠΕΚΕΠΕ: Ο ΟΠΕΚΕΠΕ συστάθηκε το 1998 με τον ν.2637 (ΦΕΚ 200/Α/1998) και είναι Ν.Π.Ι.Δ. Δημοσίου Συμφέροντος. Στο opekepe.gr διαβάζουμε: «Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ο Ελληνικός Οργανισμός πληρωμών των κοινοτικών ενισχύσεων που λειτουργεί από το 2001 υπέρ του δημοσίου συμφέροντος και εποπτεύεται από το Υπ.Α.Α.Τ. Στόχος του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι να καταβάλλει έγκαιρα, σωστά και με διαφάνεια τις αγροτικές ενισχύσεις που χορηγούνται από την ΕΕ, η πρόληψη και η πάταξη κάθε ατασθαλίας, όπως και η ανάκτηση τυχόν χρηματικών ποσών, τα οποία έχουν καταβληθεί παρανόμως ή αχρεωστήτως. Διαχειρίζεται κονδύλια από ΕΓΤΕ, ΕΓΤΑΑ και ΕΤΑ.»

Ξεκίνησε να διαχειρίζεται τρία δισ. ετησίως, τα οποία αυξάνονται στην πορεία των ετών καθώς μετά το 2006 του ανατέθηκε η διαχείριση πληρωμών για το σύνολο μέτρων και ενισχύσεων (Πυλώνες Ι,ΙΙ). Άλλωστε μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ πληρώνονται όχι μόνο οι αγρότες-κτηνοτρόφοι αλλά και οι επενδυτές του αγροτικού τομέα, μεταποιητικές επιχειρήσεις κλπ.

Το ΟΣΔΕ ως εργαλείο εφαρμογής της κάθε ΚΑΠ και όχι μόνο.

Σύμφωνα με τον κανονισμό 1593/2000 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ορίστηκε η θέσπιση ενός Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου. Το ΟΣΔΕ αποτελείται από διάφορα ψηφιακά και διασυνδεδεμένα στοιχεία και βάσεις δεδομένων από τα οποία ξεχωρίζουμε: το σύστημα αναγνώρισης αγροτεμαχίων (LPIS), σύστημα γεωχωρικών στοιχείων (GSA), το σύστημα παρακολούθησης εκτάσεων-γεωργικών δραστηριοτήτων (AMS), σύστημα ταυτοποίησης των δικαιούχων και, κατά περίπτωση, σύστημα προσδιορισμού και καταγραφής των δικαιωμάτων ενίσχυσης, σύστημα ελέγχου και κυρώσεων για τις χώρες της ΕΕ, κλπ.

Σε κάθε περίπτωση το ΟΣΔΕ είναι τόσο «σημαντικό και πολύτιμο σύστημα για την παρακολούθηση των επιδόσεων της ΚΑΠ για την περίοδο 2023-27 διότι τα δεδομένα από το ολοκληρωμένο σύστημα είναι διαθέσιμα: α) για στατιστικούς σκοπούς της ΕΕ, και β) για την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας» (βλ. ιστοσελίδα Ευρωπαϊκής Επιτροπής).

Τι διαπιστώνουμε από το 2001 έως σήμερα για ΟΠΕΚΕΠΕ-ΟΣΔΕ- ΥπΑΑΤ;

• Παρότι έχει τμήμα μηχανοργάνωσης ουδέποτε αποκτήθηκε αυτόνομο σύστημα μηχανογράφησης – κοινό μυστικό! Το ΟΣΔΕ (23 χρόνια μετά) νεκρανασταίνεται κάθε άνοιξη εφόσον γίνει η «κατάλληλη» σύμβαση με τον ιδιώτη Πάροχο-Τεχνικό Σύμβουλο.
• Από το 2020 και μετά άρχισε με ευθύνη του Υπ.ΑΑΤ μια παλινωδία μεταξύ του «φτιάχνω ανεξάρτητο μηχανογραφικό σύστημα μέσω gov» και του «κάνω απευθείας αναθέσεις υπο-έργων σε εταιρείες παλαιο-αγροτο-συνδικαλιστών» προκαλώντας λανθασμένες πληρωμές, σύγχυση σε όλους τους εμπλεκόμενους (ΚΥΔ, αγρότες, Γεωπόνους) και κυρίως καθιερώνοντας ένα flexible πλαίσιο αδιαφάνειας που προκαλεί αυτομάτως υποψίες διαπλοκής.
• Στα αιτήματα για πληροφόρηση και παροχή εξηγήσεων -πχ σε μια άστοχη ή κακή πληρωμή- δεν δίνονται επαρκείς απαντήσεις και μαθαίνουμε για «κλειδωμένα ή χαμένα αρχεία»! Κλειδωμένα ακόμη για την εισαγγελέα της ΕΕ.
• Από το 2021 παρατηρείται ραγδαία απώλεια ανθρώπινου δυναμικού (υπάλληλοι και στελέχη πολυετούς εμπειρίας). Το 2024 πλέον «δεν υπάρχουν χέρια» στα κεντρικά και γι αυτό κατεβαίνουν υπάλληλοι από την Θεσσαλία ή τη Μακεδονία. Κάποιοι το χαρακτηρίζουν συνειδητή αφαίμαξη του οργανισμού και ότι ο κατήφορος υποστελέχωσης «δεν έτυχε αλλά …πέτυχε».
• Οι «βολικές» αλλαγές στη διοίκηση από την κυβέρνηση δεν έχουν καμία συνέπεια με το ισχύον νομικό πλαίσιο. Είναι τόσο πάγιες αυτές δε, που κανείς δεν ξαφνιάζεται από την ξετσιπωσιά. Οι διορισμοί παντελώς ασχέτων ατόμων στην διοίκηση δημιουργούν καταστάσεις επικίνδυνες.
• Οι φετινές γελοιότητες είναι αποτυπωμένες σε όλα τα agro-site. Το ΟΣΔΕ_2024 ξεκίνησε επίσημα στις 1/4/24 (Δήλωση κ. Αυγενάκη), στις 15/7/24 (Δ.Τ. ΟΠΕΚΕΠΕ) αλλά ήταν πραγματικά λειτουργικό μετά τις 10/8/2024.Καθυστέρησε γιατί μάλωναν οι «παράγκες» των δύο παρόχων. Γαλάζιος εκπρόσωπος ανεβάζει την αμοιβή της τρέχουσας σύμβασης Παρόχου στα 20.000.000 ευρώ.
• Οι πρόσφατες εντολές για επιστροφές χρημάτων ως «αχρεωστήτως καταβληθέντα από το 2022» (52.382.946,81) σε 197.034 αγρότες εκτός του δυσάρεστου γεγονότος είναι και απόδειξη της πλήρους και άνευ όρων παράδοσης στα μηχανογραφικά λάθη του χρυσοπληρωμένου «Πάροχου-Τεχνικού Συμβούλου» από το 2022! Ο υπουργός Κώστας Τσιάρας βέβαια το απέδωσε στην έλλειψη τεχνικού συμβούλου την συγκεκριμένη περίοδο.
• Οι άκαρπες διαμαρτυρίες των ΚΥΔ για την κακή λειτουργία οδήγησαν την ΠΕΦΑΣΥ να στείλει εξώδικο στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Ταυτόχρονα καταγγέλθηκε η μεροληπτική πληροφόρηση κάποιων ΚΥΔ έναντι των υπολοίπων.
• Μετά και τις πρόσφατες πληρωμές πληθαίνουν τα άρθρα του τύπου «Ο πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ κοροϊδεύει το ΥπΑΑΤ», ο «ΟΠΕΚΕΠΕ φταίει και όχι το ΥπΑΑΤ». Τί; Δεν διακρίνεις τον εντολέα από τον εντολοδόχο; Για αρχή ας μην ξεχνάμε ότι τα ΔΣ του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι πάντα διορισμένα και από 24/1/2024 η κυβέρνηση της ΝΔ διορίζει πλέον και τον Πρόεδρο. Η διανομή των ενισχύσεων απορρέει από την ΚΑΠ – όχι από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Η εφαρμογή σημείων της ΚΑΠ π.χ. «σύγκλιση του 2027» είναι πολιτική απόφαση που την παίρνει η κυβέρνηση και μέσω του ΥπΑΑΤ υπαγορεύεται στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ σε συνδυασμό με τον πάροχο καθορίζουν αλγόριθμο και δημιουργείται η παρτίδα πληρωμής. Ο πάροχος έχει σύμβαση με τον ΟΠΕΚΕΠΕ αλλά η συμφωνία «κλείνεται» στο ΥπΑΑΤ! Ένας κύκλος είναι όλα…
• Οι υπολογισμοί της «σύγκλισης του 2027» γίνονται από 1/1/2023 έως και σήμερα συνεχώς μεροληπτικά υπέρ των κατόχων «μεγάλων δικαιωμάτων» (δηλαδή αυτών με μεγάλη μοναδιαία αξία) και καταβαραθρώνουν ακόμα κι αυτή τη μειωμένη αναλογούσα επιδότηση των μικρομεσαίων και των νεοεισερχόμενων παραγωγών. Παράδειγμα: ο όρος της «σύγκλισης του 2027» είναι να φτάσει ο κτηνοτρόφος να λαμβάνει 17 ευρώ ανά στρέμμα βοσκοτόπου το 2027. Εάν λάμβανε (έως το 2022) κάτω από 17 δικαιούται να αυξηθεί έως τα 17 ευρώ σταδιακά, εάν όχι θα μειωθεί επίσης σταδιακά. Τι βλέπουμε να γίνεται; Μειώνεται λίγο αυτός που πριν έπαιρνε πχ 30 ευρώ ανά στρέμμα, αλλά μειώνεται για δεύτερη χρονιά αυτός που ήδη έπαιρνε μόνο 17 ευρώ. Χιλιάδες κτηνοτρόφοι το 2023 και το 2024 πληρώθηκαν με 13,4 ευρώ ανά στρέμμα! Αυτή δεν είναι σύγκλιση αλλά οριζόντια μείωση. Άραγε θα φιλοτιμηθούν να τους γυρίσουν πίσω τη διαφορά;

Χιλιάδες κτηνοτρόφοι το 2023 και το 2024 πληρώθηκαν με 13,4 ευρώ ανά στρέμμα, αντί για 17 που είναι υποτίθεται ο στόχος! Αυτή δεν είναι σύγκλιση αλλά οριζόντια μείωση

• Όταν το «έλλειμμα» των 87 εκατ. ευρώ που λείπουν από την τελευταία πίστωση των άμεσων ενισχύσεων 2023 του ΟΠΕΚΕΠΕ (11+15/10/24) το αναδεικνύουν με επίκαιρη ερώτηση στη βουλή ακόμα και οι βουλευτές της ΝΔ (ερώτηση Φ. Αραμπατζή) «κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας». Οπότε οι σπόντες «ότι έχει χαθεί η μπάλα» ίσως να είναι προπέτασμα καπνού.
• Αποκρύπτοντας τη δημιουργία της σημερινής κατάστασης από πολυετείς πολιτικές αποφάσεις και επιλογές (2001-2024), ο υπουργός ανακαλύπτει παρθενογένεση προβλήματος οπότε «αναγκάζεται» να θέσει σε επιτήρηση τον ΟΠΕΚΕΠΕ (ΦΕΚ 5248/Β/18.09.2024) ζητώντας πλέον την παραίτηση του ΔΣ. Μάλλον έρχονται πρόστιμα από ΕΕ και πρέπει να φυλαχτεί; Ή ίσως ετοιμάζεται ένας άλλος ΟΠΕΚΕΠΕ πιο «ανεξάρτητος», πιο «φρέσκος», πιο «ιδιωτικός», πιο «flexible»;

Ας υπερβούμε το τρέχον αίσθημα αηδίας και ας αναρωτηθούμε: αυτή τη στιγμή, την τρέχουσα στιγμή, τι θα ήταν χρήσιμο, αναγκαίο για τους αγρότες στην χώρα μας;

Σε αυτή τη φάση (δηλαδή ευρισκόμενοι εντός ΕΕ) πιστεύω ότι αποτελεί κοινή παραδοχή ότι:

• Όλοι οι αγρότες θα πρέπει να λάβουν στο ακέραιο οτιδήποτε τους αναλογεί από την διανομή της ΚΑΠ, πριν από όλα γιατί αυτά τα χρήματα κρίνουν τους όρους επιβίωσης τους και επιπλέον διότι προέκυψαν από τον κύκλο της φορολογίας και της συμβολής της χώρας στον προϋπολογισμό της ΕΕ.
• Για να γίνει αυτό απαιτείται πλήρης αναδιάρθρωση των αλγορίθμων της «σύγκλισης» έτσι ώστε να μην αδικούνται οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι κάτοχοι «μικρών δικαιωμάτων». Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει άμεσα και αναδρομικά να εξοφλήσουν όλους τους αγρότες που πληρώθηκαν κάτω των ορίων για τα έτη 2023 και 2024.
• Η διανομή των επιδοτήσεων θα πρέπει να διακρίνεται από πλήρη διαφάνεια και από την πραγματική δυνατότητα δημόσιας παρέμβασης και ελέγχου. Δημόσια παρέμβαση από τα Συνδικαλιστικά όργανα των αγροτών κλαδικά η εθνικά, τα Γεωτεχνικά Συνδικαλιστικά όργανα. Αυτό σημαίνει ότι είτε θα πρέπει να εκπροσωπούνται στη διοίκηση είτε θα έχουν πρόσβαση στα ετήσια δεδομένα.
• Η πραγματική δυνατότητα όμως δημόσιας παρέμβασης και διαφάνειας προϋποθέτει βασικές εργαλειακές αλλαγές στον ΟΠΕΚΕΠΕ όπως: α) να αποκτήσει αυτόνομο μηχανογραφικό σύστημα για να σταματήσει ο εκβιασμός των παρόχων β) Άμεσες προσλήψεις επιστημονικού δυναμικού προκειμένου να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις χωρίς υστέρηση.
• Είναι προαπαιτούμενο η συγκρότηση της διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ να βασίζεται στα σύγχρονα κριτήρια της αξιοκρατίας, της συνάφειας με το αντικείμενο και της αποφυγής πραγματικών ή εικαζόμενων συγκρούσεων συμφερόντων.
• Είναι αναγκαία η δημιουργία εκ νέου Ενιαίας πλατφόρμας πληροφόρησης (τεχνικά ζητήματα, νέες διατάξεις κλπ) σε κοινή θέα και χρήση για όλα τα ΚΥΔ και για κάθε on-line χρήστη του ΟΣΔΕ.

Είναι δεδομένο ότι ακόμη και αυτά τα ισχνά, διαχειριστικά ζητούμενα για να γίνουν πράξη απαιτείται πριν από όλα το κίνημα Αγροτών και Γεωτεχνικών να τολμήσει να ακουμπήσει τα τέσσερα κρίσιμα διλήμματα:

α) Σηκώνομαι και απαιτώ ή συνεχίζω στα επιδοματικά ψίχουλα;

β) Τελικά ποιος κερδίζει και ποιος χάνει με το σύστημα των επιδοτήσεων «βιωσιμότητας» της ΕΕ;

γ) Επεμβαίνω δραστικά στο τρίπτυχο «ποιότητα- ασφάλεια- επάρκεια από εγχώρια παραγωγή των αναγκαίων αγροδιατροφικών προϊόντων κόντρα στην αθρόα και ανεξέλεγκτη (από φυτο-υγειονομικούς ελέγχους) εισαγωγή προϊόντων» ή συνεχίζω να μοιρολατρώ;

δ) Ξαναφέρνω την αξία του «συνεταιρίζεσθαι» στην πραγματική της θέση ως προϋπόθεση ύπαρξης της ατομικής αξιοπρεπούς διαβίωσης προκαλώντας το νέο συνεταιριστικό ρεύμα της εποχής μας ή παραμένω εραστής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας με χάσιμο;

Όλοι όσοι βλέπουμε την ανάγκη και τη δυνατότητα της ζωής εκτός ΕΕ δεν θα πρέπει να μας αρκεί η καταγγελία

Όλοι όσοι βλέπουμε την ανάγκη και τη δυνατότητα της ζωής εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα πρέπει να μας αρκεί η καταγγελία. Απέναντί μας είναι τα μεγάλα καπιταλιστικά συμφέροντα με λομπίστες και σύστημα επιρροής της κοινής γνώμης που να μουδιάζει εύκολα την αντίθετη φωνή. Απέναντί τους είμαστε όλοι εμείς, ο κόσμος της εργασίας, οι λαϊκές ανάγκες, η προστασία της φύσης, η ανάγκη για αειφορική διαχείριση της γης. Ας καταγράψουμε τα δεδομένα. Ας αναλύσουμε τις πολιτικές της. Ας ενώσουμε την πληροφόρηση και τον προβληματισμό μας. Ας βρούμε τις ρωγμές. Ας βασανίσουμε τα κείμενα μας στους πραγματικούς αγώνες διεκδίκησης και ας διδαχτούμε από αυτούς. Ας σχεδιάσουμε την έξοδο από την ΕΕ σαν να ήταν σήμερα.

Ας ξαναρχίσουμε!

Συντομογραφίες

ΕΕ: Ευρωπαϊκή Ένωση

ΚΥΔ : Κέντρο Υποδοχής Δηλώσεων ΟΣΔΕ (Πιστοποιημένοι φορείς)

ΠΕΦΑΣΥ : Πανελλήνια Ένωση Φορέων Αγροτικής Συμβουλευτικής

ΕΓΤΕ: Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων

ΕΓΤΑΑ: Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης

ΕΤΑ: Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας