Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 92 ετών ο βραβευμένος συγγραφέας και σεναριογράφος Θανάσης Βαλτινός. Ήταν μέλος και πρώην πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και της Εταιρείας Συγγραφέων. Το 1963 δημοσίευσε σε συνέχειες στο περιοδικό Εποχές το πιο γνωστό του αφήγημα Η κάθοδος των Εννιά, με θέμα τον Εμφύλιο. Το έργο αυτό κυκλοφόρησε και σε γερμανική μετάφραση το 1976. Το 1978 εκδόθηκε αυτοτελώς σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κέδρος, έκανε πολλές εκδόσεις σε διαφορετικούς εκδοτικούς οίκους και έγινε ταινία στη δεκαετία του ’80.
Η νουβέλα χαρακτηρίστηκε από τμήμα της αστικής και αριστερής διανόησης ως μέρος του «μεγάλου αφηγήματος» της Αριστεράς, ο ίδιος ο συγγραφέας ωστόσο τη θεωρούσε στον πυρήνα της ως μια ερωτική ιστορία. Το βιβλίο -πιο ανοιχτά από τις ταινίες του Αγγελόπουλου- αναδεικνύει το αδιέξοδο στο οποίο περιέρχονται οι πρωταγωνιστές της με την ήττα της Αριστεράς.
Ο Θανάσης Βαλτινός ήταν μεταξύ άλλων συν-σεναριογράφος σε μερικές από τις πιο εμβληματικές ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου όπως η Αναπαράσταση, οι Μέρες του ‘36, το Ταξίδι στα Κύθηρα και το Τοπίο στην ομίχλη.
Ο Μαστρογιάνι λέει στο Μετέωρο βήμα του πελαργού: «Περάσαμε τα σύνορα και είμαστε ακόμα εδώ. Πόσα σύνορα πρέπει να περάσουμε για να πάμε σπίτι μας»;
Πως γίνεται ο ίδιος άνθρωπος που έγραψε αυτά τα λόγια να φτάνει στη συνέχεια να υιοθετεί ξενοφοβικές απόψεις λέγοντας ότι «δεν θέλει στη γειτονιά του Αφρικανές πόρνες και μετανάστες διακινητές»;
Μετά το 1974 έζησε κατά διαστήματα στο εξωτερικό: Αγγλία, Δυτικό Βερολίνο και ΗΠΑ, καλεσμένος πανεπιστημίων ή άλλων πνευματικών ιδρυμάτων.
Από τη δεκαετία του ’90 ο Βαλτινός είχε περάσει ανοιχτά στην πλευρά των αναθεωρητών της ιστορίας με το αντικομμουνιστικό βιβλίο Ορθοκωστά, το οποίο συνδυάζοντας μαρτυρίες ταγματασφαλιτών με μυθοπλασία έχει θέμα τη «βία της Αριστεράς» σε ένα «στρατόπεδο συγκέντρωσης του ΕΛΑΣ».
Ο φιλόλογος Στέλιος Φώκος στο δοκίμιο που εξέδωσε για την περίπτωση του συγγραφέα: Για το Θανάση Βαλτινό, μια κριτική, υποστηρίζει πως ο επαναπροσδιορισμός εννοιών, όπως Εμφύλιος, Εθνική Αντίσταση, αντάρτες, ταγματασφαλίτες, λευκή τρομοκρατία, Αριστερά, αριστερός, είναι στην ουσία παραχάραξή τους, ενώ θεωρεί πως η τεχνική σύζευξης της ιστορικής μαρτυρίας με τη μυθοπλασία προκαλεί σύγχυση και είναι αποτέλεσμα των επιταγών του μεταμοντερνισμού.
Όπως σημειώνει ο ίδιος ο Βαλτινός με την Ορθοκωστά ήθελε να «αποκαταστήσει μια πλαστογραφημένη εποχή» στην οποία «οι περισσότερες αγριάδες έγιναν από τους αριστερούς» και πως «το μέλλον δεν κερδίζεται με την αγιοσύνη της Αριστεράς».Όμως η Αριστερά δεν κερδίζει το μέλλον με την «αγιοσύνη» της, αλλά με τη στράτευσή της στο πλευρό της αλήθειας και του δίκιου – εκτός και αν θεωρούμε ότι δεν υπάρχει πια ο διαχωρισμός ανάμεσα στο δίκιο και στο άδικο.
Στο ίδιο κλίμα ο συγγραφέας είχε δηλώσει ότι «με εξοργίζουν αυτά που ακούγονται για τη Μακρόνησο και τα άλλα νησιά εξορίας» και πως «η Ελλάδα στον Εμφύλιο κινδύνεψε πάρα πολύ να γίνει Βουλγαρία ή Αλβανία». Το 2015 μαζί με άλλες προσωπικότητες από τον πανεπιστημιακό και ακαδημαϊκό χώρο (μεταξύ των οποίων και ο διαβόητος Δημήτρης Λιγνάδης) συγκρότησαν 50μελή επιτροπή υπέρ του ΝΑΙ στα μνημόνια. Μετά τη σαρωτική επικράτηση του ΟΧΙ ο Θ. Βαλτινός έφτασε στο σημείο να πει ότι ντρέπεται πλέον στο εξωτερικό να δηλώνει Έλληνας.
Ας ανατρέξουμε στα λόγια του Θόδωρου Αγγελόπουλου: «Με τους ανθρώπους που ξεκινήσαμε μαζί να κάνουμε κινηματογράφο με την επιθυμία να τον αλλάξουμε. Εάν, “αλλάζουμε τον κινηματογράφο” σήμαινε για εμάς “αλλάζουμε τον κόσμο”, τότε, δεν έγινε ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αλλάζουν, όμως, οι θεατές. Μεγαλώνουμε. Πόσοι από εμάς έχουν κρατήσει ακέραιο το αρχικό όνειρο; Λίγοι, πολύ λίγοι. Άλλοι το πρόδωσαν, άλλους τους πρόδωσε η πραγματικότητα»
Οδυσσέας Παλαιολόγος