Επαναπροωθήσεις: Ένα διεθνές έγκλημα με σφραγίδα ΕΕ και λιμενικού

Θεοπίστη Καπέτα
Γιώργος Μουρμούρης

Εν ψυχρώ δολοφονίες

Αν κάποια στιγμή οι λαοί της Ευρώπης, ενωμένοι υπό μια νέα σκέπη, γράψουν τη Μαύρη Βίβλο της ΕΕ, πολλές από τις πλέον μελανές σελίδες θα αφορούν τον τρόπο που το πλούσιο μπλοκ αντιμετώπισε τους φτωχούς και κατατρεγμένους του πλανήτη, οι οποίοι του χτύπησαν την πόρτα.

Θα αφορούν τους χιλιάδες ανθρώπους που χάθηκαν σε Αιγαίο και Ιόνιο, στην καρδιά της Μεσογείου και κοντά στα ευρωπαϊκά παραλία, προσπαθώντας να φτάσουν στη Γη της Επαγγελίας. Αυτούς που υπέστησαν ταπεινώσεις και εξευτελισμούς, που έπεσαν θύματα ληστείας και βίαιων επαναπροωθήσεων στον Έβρο και στη λεπτή λωρίδα θάλασσας που χωρίζει τα ελληνικά νησιά από τα τουρκικά παράλια. Αυτούς που εκτελέστηκαν εν ψυχρώ στη Μελίγια από τις αρχές της Ισπανίας και του Μαρόκου. Και αυτούς που αφέθηκαν να πνιγούν ή πετάχτηκαν εσκεμμένα στη θάλασσα από τις ελληνικές αρχές.

Τα εγκλήματα των ελληνικών αρχών που αποκάλυψε το ντοκιμαντέρ του BBC, στο οποίο επιζήσαντες καταγγέλλουν ακόμα και ρίψη ανθρώπων στη θάλασσα με δεμένα χέρια, δεν προέκυψαν ως κεραυνός εν αιθρία. Αποτελούν την κατάληξη μιας μακράς αλυσίδας βίας στα ελληνικά και ευρωπαϊκά σύνορα, που από την πρώτη στιγμή έχαιρε της πλήρους υποστήριξης της ΕΕ: Από τον φράχτη στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία μέχρι τη ντροπή του ανθρώπινου πολιτισμού στη Μόρια και τα κλειστά κέντρα κράτησης, και από τις επαναπροωθήσεις στο Αιγαίο μέχρι τη «μάχη του Έβρου», κάθε κίνηση των ελληνικών αρχών είχε τη θριαμβευτική ή σιωπηρή συγκατάθεση των ευρωπαϊκών αρχών.

Σήμερα που η ΕΕ, εμπνεόμενη από τη Βρετανία, ετοιμάζεται να στέλνει όσους αιτούντες άσυλο καταφέρουν να φτάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος σε τρίτες χώρες, πληρώνοντας αδρά διεφθαρμένες κυβερνήσεις για να κάνουν τους δεσμοφύλακες, η αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και τους μετανάστες ενάντια στην ΕΕ του πολέμου και του ρατσισμού αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για όσους, σε αυτούς τους σκοτεινούς καιρούς, θέλουν να συνεχίσουν «να λέγονται άνθρωποι».

Γ.M  

Επαναπροωθήσεις: Ένα διεθνές έγκλημα με σφραγίδα ΕΕ και λιμενικού

Ένα χρόνο μετά το έγκλημα της Πύλου, όπου πάνω από 600 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους σε ένα από τα μεγαλύτερα ναυάγια της Μεσογείου, το BBC προχώρησε τις τελευταίες ημέρες σε πολύ μεγάλες αποκαλύψεις σχετικά με την παγιωμένη και σχεδιασμένη προσπάθεια του ελληνικού λιμενικού να επαναπροωθεί ή και να σκοτώσει τους πρόσφυγες που φτάνουν στη χώρα. Σύμφωνα με το επίμαχο δημοσίευμα του βρετανικού δικτύου, τουλάχιστον 43 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μεταξύ του 2020 και του 2023 από τις παράνομες επαναπροωθήσεις του ελληνικού λιμενικού.

Μέσα από το δημοσίευμα ήρθαν στο φως 15 διαφορετικά περιστατικά με κοινό παρονομαστή τη βία και τις εγκληματικές ενέργειες των ελληνικών αρχών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις μαρτυρίες ανθρώπων που επιβίωσαν, λιμενικοί οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις είχαν καλυμμένα τα χαρακτηριστικά τους, τούς έδερναν, τούς έπαιρναν τα υπάρχοντα, τούς έριχναν στη θάλασσα, τούς έστελναν παράνομα πίσω στη Τουρκία, τούς δολοφονούσαν. Σε πέντε από αυτά τα περιστατικά, επιζήσαντες κατήγγειλαν ότι οι ελληνικές αρχές τούς πέταξαν απευθείας στη θάλασσα. Μάλιστα, σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις, αυτοί που επιβίωσαν δήλωσαν ότι είχαν ήδη αποβιβαστεί σε ελληνικά νησιά, όταν κυνηγήθηκαν από τις αρχές. Ακόμη, καταγράφηκαν και πολλές περιπτώσεις όπου τούς έβαλαν σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς μηχανή, οι οποίες είχαν τρυπηθεί, με αποτέλεσμα γρήγορα να ξεφουσκώσουν και να μείνουν οι άνθρωποι χωρίς σωσίβια και χωρίς κανένα μέσο διαφυγής.

Πρόσφυγες από το Καμερούν, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Σομαλία, τη Συρία και άλλες χώρες που βίωναν την αγριότητα του πολέμου και την εξαθλίωση, έφταναν στα ελληνικά ύδατα με κίνδυνο της ζωής τους και οι λιμενικές αρχές δεν έκαναν ούτε τα ελάχιστα από αυτά που προβλέπει το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.

Ας σημειωθεί εδώ ότι η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν επικύρωσε ποτέ το Πρωτόκολλο 4 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο απαγορεύει ρητά τις ομαδικές απελάσεις αλλοδαπών. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και άλλα πρωτόκολλα και νομοθεσία για τη προστασία αυτών των ανθρώπων, τα οποία είναι υποχρεωμένη η Ελλάδα να τηρήσει.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ, Παύλος Μαρινάκης, σε μια πρώτη επίσημη αντίδραση, έσπευσε να τονίσει  ότι «τα όσα αναφέρονται δεν αποδεικνύονται». Δηλαδή, δεν θέλησε να διαψεύσει με κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν έχουν συμβεί τέτοιου είδους περιστατικά αλλά προσεκτικά επιχείρησε να τα αμφισβητήσει την αξιοπιστία των αποκαλύψεων του BBC. Στις δηλώσεις του, ο Παύλος Μαρινάκης πρόσθεσε ότι αντιθέτως «το ελληνικό λιμενικό έχει δείξει την εντελώς αντίθετη εικόνα. Σώζουν καθημερινά δεκάδες ζωές και αυτό θα συνεχίσουν να κάνουν».

Απάντηση στους ισχυρισμούς του κυβερνητικού εκπροσώπου, για το εάν τελικά το ελληνικό λιμενικό μόνο σώζει ή και παίρνει ζωές προσφύγων και μεταναστών, την έδωσε άθελά του, ο Δημήτρης Μπαλτάκος, πρώην επικεφαλής των ειδικών επιχειρήσεων του λιμενικού. Κατά τη διάρκεια συνέντευξής του στο BBC, ο γιος του γενικού γραμματέα της κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά, Τάκη Μπαλτάκου, κλήθηκε να σχολιάσει στην κάμερα υλικό της δημοσιογραφικής έρευνας. Φυσικά, αρνήθηκε ότι το λιμενικό θα έπαιρνε ποτέ εντολή να κάνει κάτι παράνομο. Όμως, κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος, καταγράφηκε –εν αγνοία του– από την κάμερα του BBC να λέει στα ελληνικά:«Δεν τους έχω πει πολλά, ε; Για πες. Ξεκάθαρα αυτό, εντάξει. Τι να πως με αυτούς; Ξέρεις, από έξω βλέποντάς το είναι ξεκάθαρο τι γίνεται, δεν είναι; Δε θέλει πυρηνική φυσική. Δεν ξέρω γιατί το κάναμε μέρα μεσημέρι κιόλας. Δεν ξέρω τι… Είναι ξεκάθαρα παράνομο. Προφανώς. Προφανώς παράνομο. Είναι ένα διεθνές έγκλημα».

Το υλικό το οποίο σχολίαζε ο Δημήτρης Μπαλτάκος, ήταν ένα βίντεο το οποίο τραβήχτηκε από τον Αυστριακό ακτιβιστή Fayad Mulla και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην ιστοσελίδα των New York Times. Σε αυτό, δώδεκα άνθρωποι, μεταξύ των οποίων γυναίκες και μωρά, μεταφέρονται από έναν ελληνικό μόλο σε σκάφος του λιμενικού και στη συνέχεια εγκαταλείπονται σε μια σχεδία για να παρασυρθούν από τα κύματα. Τελικά, οι πρόσφυγες διασώθηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή. Αυτό ήταν ένα από τα 12 και πλέον pushbacks μεταξύ 2020 και 2023 που ανέλυσε το BBC και τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα συνολικά 43 θανάτους, σύμφωνα με τη δημοσιογραφική έρευνα. Στην πραγματικότητα, η μόνη απορία του πρώην επικεφαλής των ειδικών επιχειρήσεων του λιμενικού ήταν γιατί οι εγκληματικές ενέργειες των ελληνικών αρχών έγιναν μέρα μεσημέρι!

Φυσικά, αυτές οι πρακτικές δεν είναι κάτι καινούργιο. Πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κατέληξε ομόφωνα στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα ευθύνεται για το θάνατο ενός Σύριου πρόσφυγα, ο οποίος δολοφονήθηκε το 2014 στη Ψέριμο από πυρά του λιμενικού. Αντίστοιχα, το 2021 δημοσιεύθηκε μια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας με τίτλο «Ελλάδα: βία, ψέματα και επαναπροωθήσεις», η οποία επιβεβαιώνει και αυτή με τη σειρά της τον εγκληματικό τρόπο διαχείρισης του προσφυγικού από τις ελληνικές αρχές, με τις «ευλογίες» πάντοτε της ΕΕ. Η εν λόγω έκθεση βασίζεται σε συνομιλίες με 16 άτομα, τα οποία βίωσαν 21 επαναπροωθήσεις. Εστιάζει κυρίως στις επαναπροωθήσεις από τα σύνορα του Έβρου μεταξύ Ιουνίου και Δεκεμβρίου 2020. Βάσει των μαρτυριών τους, εκτιμάται ότι αυτές οι παράνομες επιχειρήσεις έχουν επηρεάσει περίπου 1.000 άτομα. Τέτοια περιστατικά έχουν έρθει επανειλημμένα στην επιφάνεια από διάφορες πηγές, μεταξύ αυτών ακόμη και από την Frontex, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για μια πάγια τακτική.

Εγκληματικός ο τρόπος διαχείρισης του προσφυγικού από τις ελληνικές αρχές

Πέρα από τη συστημική προσπάθεια συγκάλυψης των εγκληματικών ενεργειών των ελληνικών αρχών, υπάρχει και ένα δεύτερο αφήγημα που προσπαθεί να ξεπλύνει την πολιτική των παράνομων και δολοφονικών επαναπροωθήσεων. Μετά τη μεγάλη αποκάλυψη του BBC, ελληνικά ΜΜΕ άρχισαν να αναφέρονται για πολλοστή φορά σε μεγάλη αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, οι προσφυγικές ροές το 2024 –μέχρι και τον Απρίλιο– παρουσιάζουν 154% αύξηση σε σχέση με το 2023. Ποσοστά που επιχειρείται να «νομιμοποιήσουν» στα μάτια της ελληνικής κοινωνίας, τις παράνομες πρακτικές των αρχών. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το πρώτο τετράμηνο του 2024, από τους 21.128 πρόσφυγες που ζήτησαν άσυλο, το 26% αφορά ανήλικα παιδιά. Με τέτοια ποσοστά εισροής ανηλίκων, είναι ανατριχιαστικό το πόσα παιδιά μπορεί να ρίχνονται στη θάλασσα να πνιγούν φτάνοντας στα ελληνικά ύδατα…

Θ.Κ

#pushbacks
Το Ελληνικό Λιμενικό έχει προχωρήσει σε επαναπροωθήσεις, σε push backs που στοίχισαν τη ζωή σε ανυπολόγιστο αριθμό ανθρώπων.#Greece
Απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ #BBC
Dead Calm: Killing in the Med #antireport
Εδώ το link του BBC 🔽🔽🔽https://t.co/AAmkpcX3zt https://t.co/IvqhKW6dKQ pic.twitter.com/tvJyYqs5X8

— V e l o c i t y 🏴 (@Sacco_69) June 19, 2024

Απαγωγές, ξυλοδαρμοί και ληστείες με ελληνική σφραγίδα

«Αξιωματικοί των ελληνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία, στην περιοχή του νοτιοανατολικού Έβρου, τακτικά επιστρέφουν αιτούντες άσυλο και μετανάστες με συνοπτικές διαδικασίες. Οι αξιωματικοί σε ορισμένοι περιπτώσεις καταφεύγουν στη βία και συχνά κατάσχουν και καταστρέφουν τα προσωπικά αντικείμενα των μεταναστών».

Η καταγγελία αυτή της οργάνωσης Human Rights Watch δεν είναι πρόσφατη: Δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του μακρινού πλέον 2018. Ήδη από τότε, πολύ πριν το όνειδος της «μάχης του Έβρου» στα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα είχε στηθεί μια βιομηχανία απαγωγών, ξυλοδαρμών, ληστειών και επαναπροωθήσεων προσφύγων και μεταναστών.

«Όλοι όσοι παραχώρησαν συνέντευξη ανέφεραν εχθρική ή βίαιη συμπεριφορά από την ελληνική αστυνομία και από αταυτοποίητες δυνάμεις που φορούσαν στολή και μάσκες χωρίς διακριτικά σήματα», ανέφερε ακόμα η Human Rights Watch. «Δώδεκα είπαν ότι η αστυνομία ή εκείνες οι αταυτοποίητες δυνάμεις που συνόδευαν την αστυνομία πήραν οτιδήποτε είχαν στην κατοχή τους, συμπεριλαμβανομένων των χρημάτων και των δελτίων ταυτότητάς τους, τα οποία συχνά κατέστρεφαν. Επτά είπαν ότι η αστυνομία ή οι αταυτοποίητες δυνάμεις τούς πήραν τα ρούχα ή τα παπούτσια και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στην Τουρκία με τα εσώρουχά τους, μερικές φορές μέσα στη νύχτα με εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες».

Η καταγγελία συνέχιζε: «Η κακοποίηση συμπεριλάμβανε ξυλοδαρμό με τα χέρια και με κλομπ, λακτίσματα και, σε μία περίπτωση, τη χρήση συσκευής που μάλλον ήταν όπλο αναισθητοποίησης. Σε άλλη περίπτωση, ένας Μαροκινός είπε ότι ένας άνδρας με μάσκα τον έσυρε από τα μαλλιά, τον ανάγκασε να γονατίσει στο έδαφος, του έβαλε μαχαίρι στο λαιμό και τον υπέβαλε σε εικονική εκτέλεση. Άλλοι απώθησαν ακόμα και μία 19χρονη έγκυο από το Αφρίν της Συρίας, και μία Αφγανή είπε ότι οι ελληνικές αρχές πήραν τα παπούτσια των δύο μικρών παιδιών της».

Διερευνήθηκαν ποτέ αυτές οι καταγγελίες από τις ελληνικές αρχές και την τότε κυβέρνηση του ΣΎΡΙΖΑ; Κάθε άλλο. Λίγους μήνες μετά, τον Μάιο του 2019 η τότε υπουργός Προστασίας του Πολίτη Όλγα Γεροβασίλη μετέβαινε στον Έβρο και αναφερόταν «στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελληνική Αστυνομία όσον αφορά στην ασφάλεια των συνόρων και τη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών», σύμφωνα με δελτίο Τύπου της εποχής. Και όχι μόνο αυτό: Επισήμανε «το σοβαρό ρόλο της ΕΛΑΣ η οποία με επαγγελματισμό και ευαισθησία ανταποκρίνεται στο σύνθετο έργο της».

Η βία κατά των προσφύγων και η δράση των «ανδρών με τα μαύρα» έχουν νομιμοποιηθεί, ως μέρος του modus operandi των ελληνικών αρχών, εδώ και πολλά χρόνια. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για ακόμα μεγαλύτερες φρικαλεότητες, σαν αυτές που αποκάλυψε το ντοκιμαντέρ του BBC. Βαθύ κράτος, ΕΕ και κάθε απόχρωσης κυβερνήσεις, είναι όλοι συνένοχοι στο έγκλημα.

Γ.Μ.