Γιώργος Μιχαηλίδης
Είναι γνωστό πως τα καρτέλ ναρκωτικών του Μεξικού είναι μάλλον τα πιο διαβόητα στον κόσμο μαζί με αυτά της Κολομβίας. Είναι επίσης γνωστό πως οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν ιστορικά τον «πόλεμο κατά των ναρκωτικών» για τη σταθεροποίηση της παρουσίας τους στις δύο αυτές χώρες. Στην περίπτωση της Κολομβίας ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» αποτέλεσε το επίσημο προκάλυμμα με στόχο τον περιορισμό της επιρροής των κομμουνιστικών αντάρτικων. Το τελευταίο διάστημα όμως παρατηρείται μία αυξανόμενη πίεση των ΗΠΑ προς το Μεξικό με πρόφαση τον περιορισμό του εμπορίου ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ.
Αν και το πρόβλημα είναι υπαρκτό, με τα καρτέλ να λειτουργούν ως κράτη εν κράτει, δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι η στόχευση των ΗΠΑ είναι άλλη. Μπορεί αυτή τη φορά να μην έχουν απέναντί τους ένοπλα μαρξιστικά αντάρτικα, όπως στην περίπτωση της Κολομβίας, όμως η γεωπολιτική πρόκληση που εμφανίζεται στα νότια σύνορά τους μετά την ανάληψη της προεδρίας του Μεξικού από τον Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ (ΑΜΛΟ) δεν προκαλεί μικρότερη ανησυχία στις ΗΠΑ.
Πιο συγκεκριμένα, τα ανοίγματα του Μεξικού προς την Κίνα και το μέτωπο με την Κολομβία, την Κούβα και τη Βραζιλία είναι ένας μεγάλος πονοκέφαλος για την ηγεσία των ΗΠΑ. Πολλώ δε μάλλον τώρα που λόγω του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας σημαντικές αμερικάνικες επιχειρήσεις αυξάνουν ραγδαία τις επενδύσεις τους στο γειτονικό Μεξικό, μεταφέροντας ολόκληρες εγκαταστάσεις παραγωγής. Αυτό όμως σημαίνει ότι απαιτείται και αναβαθμισμένος έλεγχος στην πολιτική ζωή του Μεξικού, κάτι που ο ΑΜΛΟ, ο οποίος εκπροσωπεί μια πιο ανεξάρτητη τάση στην οικονομική ελίτ της χώρας που αναζητά ανεξάρτητο διεθνή ρόλο και μεγιστοποίηση του οφέλους για την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της αμερικανικής ηπείρου, δεν φαίνεται διατεθειμένος να ανεχθεί. Έτσι, τα επεισόδια από τον Φεβρουάριο είναι διαρκή. Αρχικά, ο Ομπραδόρ αναγκάστηκε να απαντήσει στις αιτιάσεις ότι χρηματοδοτήθηκε από εμπόρους ναρκωτικών κατά την προεκλογική του εκστρατεία το 2006, γεγονότα που προέκυψαν από τη δίκη του πρώην υπουργού Ασφαλείας του Μεξικού, η οποία σημειωτέον διεξάγεται στη Νέα Υόρκη. Εκεί συλληφθέντα μέλη των καρτέλ κατέθεσαν ότι θυμούνται πως μετέφεραν χρήματα που προορίζονταν για τον Ομπραδόρ. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο τελευταίος μίλησε για στυγνούς συκοφάντες σε εντεταλμένη υπηρεσία. Το μήνυμα όμως που έστελνε η Ουάσινγκτον ήταν σαφές.
Στα τέλη του μηνός, ο Ομπραδόρ κατήγγειλε ότι οι ΗΠΑ αναμειγνύονται στα εσωτερικά της χώρας του υπογραμμίζοντας πως «υπάρχει περισσότερη δημοκρατία στο Μεξικό παρά στις ΗΠΑ». Μία εβδομάδα αργότερα ο πρόεδρος του Μεξικού κατηγόρησε ανώτατους Αμερικάνους κρατικούς αξιωματούχους, οι οποίοι πρότειναν ως μέσο καταπολέμησης του εμπορίου ναρκωτικών τη μεταφορά στρατού και τη διεξαγωγή εκκαθαριστικών επιχειρήσεων εναντίον των καρτέλ εντός των συνόρων του Μεξικού, πως επιθυμούν τον έμμεσο έλεγχο της δημόσιας και πολιτικής ζωής της χώρας του. Ακολούθησε ταξιδιωτική οδηγία των ΗΠΑ στην οποία ο ΑΜΛΟ απάντησε πως το Μεξικό είναι πιο ασφαλές από τις ΗΠΑ. Το τελευταίο επεισόδιο έλαβε χώρα όταν ο Ομπραδόρ υποστήριξε πως για το πρόβλημα των ναρκωτικών των ΗΠΑ δεν ευθύνεται το Μεξικό αλλά η απώλεια αξιών και η αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους στις ΗΠΑ ενώ ταυτόχρονα ζήτησε τη βοήθεια της Κίνας ώστε να περιοριστεί η εισαγωγή της χημικής ουσίας φεντανύλης, η οποία χρησιμοποιείται για ένα εξαιρετικά φθηνό και φονικό ναρκωτικό που έχει κατακλύσει τις ΗΠΑ. Η φεντανύλη, που ταχύτατα αντικαθιστά την ηρωίνη, αποτελεί νόμιμη χημική ουσία, την οποία τα καρτέλ εισήγαγαν σε μεγάλες ποσότητες από την Κίνα κατακλύζοντας έπειτα τις αμερικάνικες αγορές με ένα νέο ναρκωτικό, το οποίο υπολογίζεται πως έχει προκαλέσει 70.000 θανάτους στις ΗΠΑ τον περασμένο χρόνο.
Η επιστολή του Ομπραδόρ προς τον Κινέζο ομόλογό του περιλαμβάνει ταυτόχρονα την απόρριψη των αιτιάσεων των ΗΠΑ πως το Μεξικό παράγει και διακινεί φεντανύλη και την έκκληση για βοήθεια και συνεργασία εκ μέρους της Κίνας ώστε να ανακαλυφθεί από ποιους παραγγέλνονται τα φορτία και πού καταλήγουν. Έτσι, η Κίνα καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο σε ένα πρόβλημα που αγγίζει τα σύνορα των ΗΠΑ. Στα παραπάνω κρισιακά σημάδια στις σχέσεις ΗΠΑ-Μεξικού πρέπει αναμφισβήτητα να προστεθούν και οι συγκρούσεις των δύο χωρών με αφορμή το προσφυγικό ζήτημα. Πρόκειται σαφώς για ένα γεωπολιτικό παιχνίδι πίεσης.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (8.4.23)