Κώστας Δικαίος,
Όταν ο Σι Τζινπίνγκ παίρνει εκδίκηση για τον… Μάο!
Οι ΗΠΑ και η Δύση θα επιχειρήσουν με κάθε τρόπο να εκμεταλλευτούν τις υπαρκτές αντιθέσεις ανάμεσα στη Μόσχα και στο Πεκίνο, προκειμένου να αποτρέψουν ή, έστω, να καθυστερήσουν τη συγκρότηση ενός πανίσχυρου άξονα απέναντί τους. Οι εξελίξεις όμως μοιάζουν να έχουν πάρει τον δρόμο τους, καθώς οι δεσμοί ανάμεσα σε Ρωσία και Κίνα ενισχύονται.
Το συνέδριο του ΚΚ Κίνας ξεκινά στις 16 Οκτώβρη και ο Σι Τζινπίνγκ αναμένεται να εξασφαλίσει σε αυτό την τρίτη θητεία του, η οποία θα εδραιώσει την πολιτική του. Το συνέδριο διεξάγεται σε μια κρίσιμη περίοδο, λόγω τόσο των γεωπολιτικών εξελίξεων και του ρόλου της Κίνας σε αυτές όσο και των σημαντικών εσωτερικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα. Το ζήτημα των σχέσεων με τη Ρωσία πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί στο συνέδριο. Ο «άξονας» Κίνας-Ρωσίας έχει αναπτυχθεί με την αύξηση των εισαγωγών της Ρωσίας από την Κίνα (smartphones, είδη βιομηχανικούτεχνολογικού εξοπλισμού, παιχνίδια, είδη ρουχισμού και υπόδησης, αυτοκίνητα και άλλα οχήματα, κλιματιστικά, ηλεκτρονικοί υπολογιστές), αλλά και με την εκτίναξη των πωλήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Κίνα, με προοπτική μάλιστα την κατασκευή και ενός νέου αγωγού (Power of Siberia 2). Ταυτόχρονα, υπάρχει συνεργασία μέσω δύο βασικών πυλώνων που αντιστρατεύονται την κυριαρχία της Δύσης.
Πρόκειται, πρώτον, για την ομάδα BRICS, η οποία αντιπροσωπεύει το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 18% του παγκόσμιου εμπορίου, ενώ βρίσκεται σε διαδικασία διεύρυνσης. Και, δεύτερον, για τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, που περιλαμβάνει τα πέντε «-σταν» της Κεντρικής Ασίας, την Ινδία και το Ιράν, ενώ στην πρόσφατη σύνοδο της Σαμαρκάνδης συμμετείχε ως εταίρος διαλόγου και η Τουρκία, εξοργίζοντας το ΝΑΤΟ. Πρόκειται για έναν κομβικό οργανισμό, ειδικά στο πλαίσιο του ελέγχου της Κεντρικής Ασίας στον οποίο εξελίσσονται οι κολοσσιαίες επενδύσεις του Δρόμου του Μεταξιού, συγχρόνως όμως υπάρχουν σημαντικές διαφορές και ανταγωνισμοί. Κάποιοι μάλιστα (Κίνα, Τουρκία, ΗΠΑ) θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν τις δυσκολίες της Ρωσίας στην Ουκρανία, ώστε να κερδίσουν πόντους.
Ωστόσο είναι προφανές ότι η σχέση ανάμεσα σε Κίνα και Ρωσία δεν είναι ισορροπημένη. Αφενός οι εμπορικές συναλλαγές αφορούν πρώτες ύλες και μάλιστα φθηνές έναντι τεχνολογίας, χαρακτηριστικό σχέσεων υπανάπτυκτης με αναπτυγμένη χώρα, παρά το γεγονός ότι το εμπορικό ισοζύγιο είναι θετικό για τη Ρωσία. Για να ανακτηθεί ο πλούτος των ορυκτών καυσίμων από την Αρκτική, η Ρωσία χρειάζεται τη συνδρομή και την τεχνολογική βοήθεια της Κίνας μετά το εμπάργκο τεχνολογίας που έχει επιβληθεί από τη Δύση. Η στρατιωτική βιομηχανία της Ρωσίας εξαρτάται άμεσα από τους ημιαγωγούς της Κίνας. Επίσης, εταιρίες που κλείνουν στη Ρωσία λόγω της απόσυρσης των Δυτικών θα μπορούσαν να εξαγοραστούν σε πολύ φθηνές τιμές από την Κίνα. Αφετέρου η οικονομία της Κίνας είναι, πλέον, δέκα φορές πιο ισχυρή από αυτήν της Ρωσίας. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας, αντιπροσωπεύοντας το 16% του διεθνούς εμπορίου της, αλλά γι’ αυτήν το αντίστοιχο ποσοστό της Ρωσίας περιορίζεται μόλις στο 2%.
Η στρεβλή ανάπτυξη της αστικής τάξης στη Ρωσία, που λεηλάτησε τον ορυκτό πλούτο, χωρίς όμως να επενδύσει τα κέρδη στην τεχνολογία και τη βιομηχανία, οδηγεί σήμερα σε μεγάλη εξάρτηση της χώρας από την Κίνα. Ο Σι παίρνει, έτσι, πίσω το… αίμα του Μάο, καθώς ο τελευταίος είχε υποχρεωθεί το 1949 να δεχθεί επαχθείς όρους δανεισμού από τον Στάλιν για αγορά εξοπλισμού και μηχανημάτων – ενώ οι Δυτικοί λένε ότι η Ρωσία θα καταντήσει τελικώς το βενζινάδικο Κίνας και Ινδίας.
Αλλά κι αυτό δεν είναι δεδομένο, επειδή η Κίνα δεν θέλει να σπάσει ακόμα τους δεσμούς και το εμπόριο με τις πλούσιες χώρες της Δύσης και επομένως θέλει να αποφύγει τις δευτερογενείς κυρώσεις ενάντια στις εταιρίες της που συνεργάζονται με τη Ρωσία. Αυτό σημαίνει ότι έχει θέσει περιορισμούς στις συναλλαγές, ενώ και οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων δεν πρόκειται να αντισταθμίσουν αυτές που θα χάσει η Ρωσία από την Ευρώπη.
Η σχέση ανάμεσα στις δύο δυνάμεις δεν είναι ισότιμη και ισορροπημένη, αλλά ετεροβαρής υπέρ της Κίνας
Τα παραπάνω ακούγονται εύηχα στα αυτιά των Δυτικών, η αλήθεια όμως είναι λίγο διαφορετική. Η Ρωσία, καταρχάς, αποτελεί ένα πολιτικοστρατιωτικό στήριγμα της Κίνας σε μια σειρά περιοχές, όπως η Αφρική και η Μέση Ανατολή, όπου η ρωσική πολιτική και στρατιωτική επιρροή συμπληρώνει την κινεζική οικονομική κυριαρχία. Το ίδιο ισχύει και για την περιοχή του Ειρηνικού όπου τα κοινά γυμνάσια Κίνας-Ρωσίας προκαλούν πονοκέφαλο στη Δύση, ενώ η συνεργασία τους στην Αρκτική αντισταθμίζει την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η δε σύγκρουση Ιαπωνίας-Ρωσίας για τις Κουρίλες Νήσους βοηθάει την Κίνα στη διεκδίκηση νησιών στη Σινική Θάλασσα, ενώ η Κίνα αυξάνει και την πίεση στην Ταϊβάν. Δεν είναι τυχαίο ότι η Πελόζι πρόσφατα βρέθηκε διαδοχικά στην Ταϊβάν εξοργίζοντας την Κίνα και στην Αρμενία εξοργίζοντας τη Ρωσία. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η πυρηνική υπεροπλία της Ρωσίας, που είναι η μόνη που μπορεί να πλήξει ανεπανόρθωτα τις ΗΠΑ και άρα αποτελεί ασπίδα για την Κίνα, που υπολείπεται σημαντικά στα πυρηνικά, ενώ ακόμα αντιγράφει ρωσικά στρατηγικά όπλα (βομβαρδιστικό Tupolev-16).
Παράλληλα, η ίδια η Δύση περικόπτει τις επενδύσεις στην Κίνα, μειώνει το εμπόριο και επιβάλλει περιορισμούς στην εξαγωγή τεχνολογίας, διαφοροποιώντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, ώστε να εξαρτάται λιγότερο από την Κίνα. Αλλά και αυτή, με τη σειρά της, αποσυνδέεται από τη Δύση. Ο Σι απαγορεύει στις κινεζικές εταιρίες τεχνολογίας να εισαχθούν στη Wall Street επειδή δεν θέλει να μοιράζεται ιδιοκτησιακές πληροφορίες με τις δυτικές δυνάμεις. Η Κίνα έχει την πρωτοκαθεδρία σε ορισμένους τομείς (μπαταρίες για ηλεκτροκίνηση, κβαντικοί υπολογιστές), ενώ περιμένει να αποκτήσει σύντομα ανεξαρτησία σε άλλους (επιβατικά αεροπλάνα, ημιαγωγοί τελευταίας τεχνολογίας). Αυξάνει δε τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και αναπτύσσει το πυρηνικό της πρόγραμμα με 150 νέους αντιδραστήρες αξίας 440 δισ. δολαρίων, που θα δώσουν τη δυνατότητα για τη μεγέθυνση του πυρηνικού της οπλοστασίου.
Επομένως η «διστακτικότητά» της απέναντι στη Ρωσία αποτελεί μάλλον στοιχείο αναμονής για προετοιμασία παρά ένδειξη πιθανής υποχώρησης απέναντι στη Δύση. Για την Κίνα ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί σύγκρουση δι’ αντιπροσώπων από τον οποίο θα ωφεληθούν είτε οι ΗΠΑ είτε η ίδια!