Αιμιλία Τσαγκαράτου, αναδημοσίευση από τον Σελιδοδείκτη
Ο στόχος είναι το μυαλό και το σώμα
Τα δακρυγόνα και τα γκλομπς που έπεσαν ανελέητα στη συναυλία στο ΑΠΘ στις 16/9 και στη διαδήλωση του Σαββάτου 17/9, αλλά και όλες οι πράξεις καταστολής σε όποιον και όποια αντιστέκεται, δίνουν μήνυμα στο μυαλό για την ανάγκη προσαρμογής γιατί αλλιώς πεθαίνεις, λένε στο καταπονημένο σώμα ότι οι εποχές της αφθονίας και της ανεμελιάς – πότε αλήθεια τις ζήσαμε αυτές; – έχουν τελειώσει. Μαζί με το λόγο πίπτει και η ράβδος.
Ο συστημικός και ο κυβερνητικός λόγος δια στόματος Πέτσα ή Μακρόν είναι άραγε ακραίος; Τα δακρυγόνα σε ένα πλήθος χιλιάδων ανθρώπων που τραγουδούσε τον αέρα Πεχλιβάνη είναι απλώς μια ακραία κατασταλτική πράξη μιας βαθιά αντιλαϊκής κυβέρνησης;
Είναι κοινός τόπος να πούμε ότι η καταστολή πηγαίνει χέρι-χέρι με τις αντιλαϊκές πολιτικές. Πρέπει όμως να καταλάβουμε καλά ότι στην εποχή ενός καπιταλισμού σε βαθιά κρίση, ενός καπιταλισμού που τα θέλει όλα ολοκληρωτικά για πάρτη του, οι αυταπάτες μιας πολιτικής που θα προσπαθεί με τον «κλασικό» τρόπο του μαστίγιου και του καρότου να επιβάλλει τη μακροημέρευσή του έχει τελειώσει. Τώρα μόνο μαστίγιο, κυριολεκτικό και μεταφορικό. Γιατί καταστολή και βία δεν είναι μόνο τα δακρυγόνα, το ξύλο, η καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Είναι οι απειλές για «τον χειρότερο χειμώνα από το 1942», είναι τα ψίχουλα των επιδομάτων επαιτείας που τάζουν, είναι η προσπάθεια να μπει βαθιά στην ψυχή μας ένας αέναος παραλυτικός φόβος για το παρόν και το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας. Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν οι «πάνω» και το δικό της φόβο για την αυξανόμενη οργή των «κάτω».
Η οικονομική ολιγαρχία μέσω των οργάνων της δίνει σαφείς οδηγίες: αυτό που πρέπει να κάνουν οι κυβερνήσεις είναι να δώσουν κάποιες παροχές στα πιο φτωχά και εξαθλιωμένα στρώματα, γιατί αν δοθούν οριζόντια σε όλους τους εργαζόμενους θα καταναλώνουν περισσότερα αγαθά, περισσότερη ενέργεια, και δεν θα έχουν κίνητρο να είναι αποδοτικοί! Στη χώρα μας η κυβέρνηση εφαρμόζει τη γραμμή αυτή «δημιουργικά», αφού λέει σε όποιον καταναλώνει πολύ ρεύμα και αέριο ότι θα τιμωρείται με μικρότερες επιδοτήσεις, και καλεί όσους έχουν σύνδεση φυσικού αερίου να την μετατρέψουν σε πετρέλαιο. Η πολυμελής οικογένεια που προφανώς καταναλώνει περισσότερη ενέργεια πρέπει να μάθει να τρώει λίγο, να κάνει μπάνιο κάθε Σάββατο, να φωτίζεται με κεριά και να ζεσταίνεται με ξύλα. Δεν πειράζει όμως, ας κάνουν υπομονή, όπως τους προτρέπουν οι ευρωπαίοι ηγέτες.
Προσαρμογή και σταθερότητα λοιπόν, που μαζί με την παλιότερη ανθεκτικότητα είναι οι λέξεις καραμέλα στα στόματα των κυβερνούντων και της εξουσίας. Στην εκπαίδευση, ο ΟΟΣΑ το λέει πολύ όμορφα: προτρέπει τα εκπαιδευτικά συστήματα να μαθαίνουν τους νέους να έχουν «αυτοέλεγχο» και να αναπτύσσουν ενεργά και με διάρκεια κοινωνικά, συναισθηματικά και γνωστικά «αντισώματα» – ναι, έτσι το λένε!- ενάντια σε πιθανές μελλοντικές πανδημίες ή κρίσεις… Η νεολαία πρέπει να αντέχει και να υπομένει. Προς το παρόν απ’ότι φαίνεται δεν είναι και πολύ πρόθυμη να ακολουθήσει τις άνωθεν οδηγίες…
Οι μετέωρες εξεγέρσεις και αντιστάσεις
Στην αποπνικτική ατμόσφαιρα ζητάμε να πάρουμε κάποιες ανάσες. Τις ψάχνουμε στις διεθνείς εξελίξεις, στις εξεγέρσεις της Σρι Λάνκα με τις εφόδους στα προεδρικά μέγαρα- σύμβολα του πλούτου που αποκτήθηκε στην πλάτη του λαού, στις εξεγέρσεις της Λατινικής Αμερικής των προηγούμενων χρόνων, στις απεργιακές κινητοποιήσεις στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, στα κινήματα του Don’t Pay και του Enough is Enough στην Αγγλία ενάντια στις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας. Στο Ιράν στην κηδεία της Μάχσα Αμίνι που δολοφονήθηκε από την αστυνομία ηθών(!) επειδή δεν φορούσε μαντήλα, οι γυναίκες διαδηλώνουν βγάζοντας τις μαντήλες τους σε μια μεγάλη αντικυβερνητική διαδήλωση.
Τις ψάχνουμε στη χώρα μας, στις μεγάλες νεολαιίστικες διαδηλώσεις ενάντια στην πανεπιστημιακή αστυνομία, στον αγώνα των εργατών της Μαλαματίνας, στις κινητοποιήσεις των κατοίκων των Εξαρχείων ενάντια στον «εξευγενισμό» της περιοχής, στον αγώνα τον εκπαιδευτικών ενάντια στην αξιολόγηση.
Ταυτόχρονα βλέπουμε με δέος την «σοβαρή» ακροδεξιά να επελαύνει, με εκλογικές νίκες στη Σουηδία, με την επικείμενη νίκη της στην Ιταλία. Με απορία βλέπουμε το Χιλιανό λαό να ψηφίζει την διατήρηση του συντάγματος του δικτάτορα Πινοσέτ, τις ατέλειωτες ουρές στην Αγγλία για να προσκυνήσουν τη νεκρή βασίλισσα. Με οργή διαβάζουμε για το κύμα απαγορευμένων βιβλίων στις σχολικές βιβλιοθήκες των ΗΠΑ, μόνο και μόνο επειδή οι ήρωες και οι ηρωίδες τους είναι αφροαμερικανοί, αυτόχθονες ή άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Είναι τα κοιλοπονήματα μιας εποχής που θα γεννήσει γεγονότα που δεν μπορούμε πιθανά ακόμα να φανταστούμε. Όμως το ερώτημα παραμένει αμείλικτο: θα είμαστε απλά θεατές τους;
Ας είμαστε ειλικρινείς: οι εικόνες αυτές που διαδέχονται η μια την άλλη, μετατρέπουν την αισιοδοξία σε απελπισία και το αντίστροφο. Αναζητάμε ψήγματα μιας αντικαπιταλιστικής απάντησης στα συνθήματα που λένε «Να παγώσουν τα κέρδη τους και όχι οι άνθρωποι», στις επιθέσεις των εξεγερμένων ανά τον κόσμο στα σύμβολα της εξουσίας και του πλούτου, στις διαδηλώσεις και στις απεργίες που σε κάποιες περιπτώσεις τολμούν να βάλουν αιτήματα που δεν ζητούν μόνο μια μικρή επιτρεπτή από το σύστημα βελτίωση της ζωής. Βλέπουμε την προσπάθεια να οργανωθεί ο αγώνας των εργαζομένων από τη βάση, από τα κάτω, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, όπου κυρίως νέοι εργαζόμενοι συζητούν στις αποθήκες της Amazon και στις τουαλέτες των Starbucks πώς να φτιάξουν σωματείο, με τρόπο μαχητικό και πρωτότυπο, μακριά από τις πεπατημένες των γραφειοκρατικών αστικοποιημένων συνδικάτων. Όμως νιώθουμε ταυτόχρονα ότι οι εξεγέρσεις και οι αντιστάσεις μένουν μετέωρες, μισές, ανολοκλήρωτες. Αυτό είναι άραγε νομοτέλεια σε μια εποχή που από κάθε πόρο του καπιταλισμού αναδύεται η τρομακτική του μπόχα;
Κατηγορηματικά όχι. Είναι τα κοιλοπονήματα μιας εποχής που θα γεννήσει γεγονότα που δεν μπορούμε πιθανά ακόμα να φανταστούμε. Όμως το ερώτημα παραμένει αμείλικτο: θα είμαστε απλά θεατές τους; Και κυρίως θα μπορέσουμε όσοι και όσες μιλάμε στο όνομα μιας άλλης οργάνωσης της κοινωνίας και της απελευθέρωσης του ανθρώπου από τα δεσμά της εκμετάλλευσης να βάλουμε μπροστά τις μεγάλες αφηγήσεις;
Υπάρχουν προϋποθέσεις γι’ αυτό. Πολύ σημαντική είναι η ανάγκη να αναδεικνύουμε τις αιτίες, να τους δίνουμε ονοματεπώνυμο. Δεν φτάνει να περιγράφουμε το σύμπτωμα. Η κρίση στην ενέργεια για παράδειγμα και ο επικείμενος παγωμένος χειμώνας είναι αποτέλεσμα των τεράστιων κερδών του τομέα της ενέργειας, της ιδιωτικοποίησής του, του καθορισμού των τιμών της από το χρηματιστήριο και όχι από τις λαϊκές ανάγκες. Θα μπορέσουμε να βάλουμε στο στόμα των εργαζομένων και να κάνουμε υλική δύναμη αυτό που γράφουμε στα χαρτιά για εθνικοποίηση του τομέα της ενέργειας χωρίς αποζημίωση και με εργατικό έλεγχο; Θα μπορέσουμε να απαιτήσουμε πραγματικές αυξήσεις στους μισθούς μας, να πάρουμε μέρος από τον πλούτο που μας ανήκει, για να μπορέσουμε να ανοίξουμε εκείνο το δρόμο που θα τον διεκδικεί ολόκληρο; Θα μπορέσουμε να συνεπάρουμε τους εργαζόμενους, τους νέους, τους άνεργους σε έναν αγώνα ενάντια στον πόλεμο και τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς; Θα μπορέσουμε να πείσουμε ότι οι κυβερνητικές εναλλαγές όποιο χρώμα κι αν έχουν το μόνο που καταφέρνουν είναι να κάνει κύκλους η ζωή μας ζώντας ματαιώσεις και διαψεύσεις;
Για να γίνουν αυτά χρειάζεται να διαβούμε άλλους δρόμους, με τρόπους που πρέπει βασανιστικά να βρούμε και να ανοίξουμε. Τα γραφειοκρατικά, αστικοποιημένα συνδικάτα ανά τον κόσμο και στη χώρα μας είναι μακριά από τις πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων, κάποιες φορές ακόμα και εχθρικά απέναντί τους. Στη χώρα μας η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ βγάζουν την υποχρέωση με μια 24ωρη απεργία στις 9 Νοέμβρη. Πολλά τα παραδείγματα ηγεσιών που κλείνουν τους αγώνες εκεί που όλα δείχνουν ότι η ορμή τους μπορεί να ανοίξει πραγματικές ρωγμές στο σύστημα. Πολλά τα παραδείγματα επίσημων συνδικάτων που λένε ότι το παν είναι «η κοινωνική συνοχή». Το κράτος επεμβαίνει και συμμαχεί πια φανερά μαζί τους, τρανό παράδειγμα οι ΗΠΑ με τον πρόεδρο Μπάιντεν, που δηλώνει ότι «τα συνδικάτα και η διοίκηση (των επιχειρήσεων) μπορούν να εργαστούν μαζί προς όφελος όλων», με αφορμή τη συμφωνία των ηγεσιών των συνδικάτων των σιδηροδρομικών και την αναστολή της προκηρυγμένης απεργίας τους. Γιατί ξέρουν ότι μια τέτοια απεργία θα δημιουργούσε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην ιστορία του αμερικάνικου εργατικού κινήματος – οι εργαζόμενοι όμως δεν έχουν πει την τελευταία λέξη, αφού πρέπει να εγκρίνουν με ψήφο τη συμφωνία. Είναι λοιπόν απόλυτα αναγκαίο να μιλήσει η βάση, να αποφασίσει, να οργανωθεί, να συντονιστεί. Χρειάζεται να πιστέψουμε ότι μπορούμε να έχουμε κατακτήσεις στο σήμερα, με τη ματιά μας σε αγώνες που θα δημιουργούν κρίση στους πάνω, που θα ανοίγουν τις ρωγμές, οι οποίες για να γίνονται όλο και πιο βαθιές θα πρέπει να φωτίζονται από τον ορίζοντα της συνολικής αντικαπιταλιστικής ανατροπής.
Ο Βάρναλης στην εποχή των μεγάλων αφηγήσεων και των μεγάλων προσδοκιών έλεγε «άντε θύμα, άντε ψώνιο, άντε σύμβολο αιώνιο, σαν ξυπνήσεις μονομιάς, θα’ρθει ανάποδα ο ντουνιάς». ‘Η όπως τραγουδούσε ο Παύλος Φύσσας που την Κυριακή πορευτήκαμε για την ένατη επέτειο από τη δολοφονία του “Μου είπαν να μην κάνω όνειρα τρελά, να μην τολμήσω να κοιτάξω τα αστέρια, μα εγώ ποτέ μου δεν τους πήρα σοβαρά, πήρα τον κόσμο ολόκληρο στα δυο μου χέρια”. Στους καυτούς χειμώνες που θα’ ρθουν είναι σίγουρο ότι θα πούμε κι άλλα τραγούδια, γραμμένα από εκείνους και εκείνες που θα αρνηθούν να προσαρμοστούν. Γιατί τελικά αυτός που προσαρμόζεται πεθαίνει και όχι το αντίστροφο.
