Γιώτα Ιωαννίδου
Σήμερα βομβαρδιζόμαστε από εικόνες ζόφου, απελπισίας, βαρβαρότητας. Συνεχείς προκλήσεις εκκρίσεων φόβου και ανασφάλειας που συνηγορούν στην ανθρώπινη ανημπόρια, δικαιολογούν την απραξία. «Αφού τίποτε δεν γίνεται… φταίει η ανθρώπινη φύση της απληστίας». Είναι όλα μαύρα;
Εικόνα ζόφου παρουσιάζουν τα καθημερινά δελτία ειδήσεων στις τηλεοπτικές οθόνες και στα fm. Όχι μόνο παρελαύνουν στις οθόνες ο πόλεμος, η φτώχεια, η ακρίβεια, οι ελληνοτουρκικοί ανταγωνισμοί, οι καταστροφές, ο αβάσταχτος χειμώνας που έρχεται για τον απλό λαό. Πλάι σε όλα αυτά, το κοινό βομβαρδίζεται από ειδήσεις ανθρώπινων εγκλημάτων, απληστίας, δολοφονιών που υπογραμμίζουν το ατελές της ανθρώπινης φύσης και δη των κατώτερων τάξεων.
Συνεχείς προκλήσεις εκκρίσεων φόβου και ανασφάλειας που συνηγορούν στην ανθρώπινη ανημπόρια και δικαιολογούν την καθήλωση και την απραξία. «Αφού τίποτε δεν γίνεται… Φταίει η ανθρώπινη φύση της απληστίας, της αλαζονείας, του ανταγωνισμού, του εύκολου πλουτισμού, του εγωισμού». «Ο Θεός να βάλει το χέρι του» για να σώσει τη φτωχή ανθρωπότητα, που βαδίζει στα βήματα του προπατορικού αμαρτήματος, είναι η λύση που διακηρύσσει η θρησκεία. «Πάτησε για να μη σε πατήσουν αντί να κλαψουρίζεις. Ο κόσμος είναι σκληρός, η ζωή ρωμαϊκή αρένα και δεν έχουν όλοι την ικανότητα να ζήσουν», προτείνει ο ορθολογισμός του αστικού ατομισμού. «Όποιος δεν προσαρμόζεται, πεθαίνει»…
Έτσι είναι λοιπόν; Η Σεν Τε, ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν, του Μπέρτολ Μπρεχτ, δεν μπορεί να νικήσει τον κακό της εαυτό, Σουι Τα, στην αναμέτρηση με την καθημερινότητα του κυρίαρχου συστήματος και τις προσωπικές της επιλογές; Η κεφαλαιοκρατική, ατομικιστική κοινωνία είναι η τελευταία μορφή ανθρώπινης κοινωνίας; «Τα ιδανικά της ισότητας, της δικαιοσύνης, της ανθρώπινης απελευθέρωσης θα παραμείνουν στην απροσπέλαστη περιοχή του ιδανικού, επειδή βρίσκονται σε αντίφαση με την εγωιστική ανθρώπινη φύση;» (Ανθρώπινη φύση, Ευτύχης Μπιτσάκης). Οι κυρίαρχες αντιλήψεις για το αμετάβλητο του ανθρώπου οδηγούν σε αδιέξοδο τις ιστορικές προοπτικές της ανθρωπότητας.
Ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός παρουσιάζονται ως ανέφικτη προοπτική, αφού «δεν συνάδουν με την ανθρώπινη φύση». Οποιαδήποτε εξήγηση και αν χρησιμοποιηθεί ιδεολογικά για την προέλευσή της, είτε της θεϊκής δημιουργίας είτε του αστικού νατουραλισμού, η ανθρώπινη φύση καταδικάζει τον άνθρωπο φορέα της να ταλανίζεται αέναα στις συγκρούσεις της ατομικιστικής κοινωνίας, να βουλιάζει στη βαρβαρότητα της κρίσης της. Η καπιταλιστική τάξη πραγμάτων είναι η αναπόφευκτη μοίρα.
Η ανθρώπινη ιστορία είναι και ιστορία δημιουργικότητας, αλληλεγγύης, αυτοθυσίας, πνευματικότητας, στοργής, φαντασίας και ομορφιάς
Καθόλου όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ο άνθρωπος είναι φορέας και δημιουργός. Είναι ον βιολογικό, κοινωνικό με ουσία, ιδιότητες και σχέσεις που τον καθορίζουν και τις διαμορφώνει ταυτόχρονα, ιστορικά. Είναι ένα σύνολο αντιφάσεων και δυνατοτήτων. Αναπτύχθηκε μέσα από την εργασία του αλλάζοντας τη φύση και τον εαυτό του. Σε κάθε ιστορική περίοδο, η ανθρώπινη φύση προσδιορίζεται από τις συνθήκες αλλά και τις τροποποιεί, τροποποιώντας τον εαυτό της. Οι κοινωνικές σχέσεις υπερβαίνουν το άτομο και το προσδιορίζουν αλλά ταυτόχρονα το άτομο είναι ενεργό στοιχείο τους. Επιδρά σε αυτές και τις αλλάζει. Μέσα από την εργασία και το πλέγμα ατομικού-κοινωνικού εκδηλώνονται οι θετικές και αρνητικές δυνατότητες των ατόμων. Δεν υπάρχει αναλλοίωτη ανθρώπινη φύση. Από την περίοδο που η ατομική ιδιοκτησία, αντί να είναι απόκτηση υλικών και πνευματικών αγαθών για την κάλυψη των ανθρώπινων κοινωνικών αναγκών, έγινε ιδιωτική κατοχή μέσων παραγωγής και ιδιοποίηση ξένης εργασίας, πήρε προβάδισμα η εκμετάλλευση και η βαρβαρότητα. Η ανθρώπινη ιστορία όμως ποτέ δεν ήταν μόνο πόλεμος και βαρβαρότητα. Ήταν και ιστορία δημιουργικότητας, αλληλεγγύης, αυτοθυσίας, πνευματικότητας, στοργής, φαντασίας, ομορφιάς. Απέναντι στους αδίστακτους ρωμαίους λεγεωνάριους και τους μετέπειτα φασιστικούς δήμιους και τα κρεματόρια, ορθώνονται ο Σπάρτακος, οι μορφές επαναστατών, γνωστών και άσημων, κάθε εποχής, που αγωνίστηκαν για την ανθρώπινη απελευθέρωση.
Υπάρχουν εργαζόμενοι, δάσκαλοι, γιατροί, κτίστες και ντελιβεράδες, γκαρσόνια και μηχανικοί, μουσικοί και αγρότες, χορευτές, ποιητές, λιμενεργάτες και καθαρίστριες που ομορφαίνουν τον κόσμο. Κάποιος επιστήμονας είδε το παρελθόν μιας αστρικής λάμψης και κάποιος άλλος πασχίζει να σώσει την ανθρωπότητα από τον καθημερινό πόνο και τον θάνατο. Κάποιοι δημοσιογράφοι ανακαλύπτουν τις ειδήσεις, σώζοντας παιδικά κορμάκια προσφυγόπουλων και κάποια γιαγιά περιμένει να τα υποδεχθεί σε μιαν ακτή με ένα καρβέλι ψωμί και μια χούφτα παραμύθια. Κάποιος ποιητής κρεμάει σημαίες στο κατάρτι του κόσμου, όταν κάποιος ντελιβεράς μοιράζει αλληλεγγύη.
Ζει ανάμεσά μας ο Μπελογιάννης που υπογράμμισε με τη ζωή του και ένα γαρύφαλλο ότι «πονάμε απ’ τη χαρά μας να είμαστε άνθρωποι» και ο Παύλος Φύσσας –μέρες που είναι– που γύρεψε με τους στίχους και τη στάση του, να φωτίσει «τον άνθρωπο που σε σκεπάζει με μια κουβέρτα ένα χειμωνιάτικο βράδυ χωρίς να ρωτήσει τι χρώμα έχεις».
Υπάρχουν δηλαδή όλοι αυτοί που μπορούν να χτίσουν έναν άλλο κόσμο!
