«Πιο σημαντικό από την εξαγωγή συμπερασμάτων για τον πόλεμο είναι ο τρόπος με τον οποίο κάνουμε πολιτική για την πρόληψη του πολέμου», τονίζει ο Χακάν Γκιουνές στέλεχος του Εργατικού Κόμματος Τουρκίας. Το ΤΙΡ παλεύει ενάντια στους εξοπλισμούς και τις ξένες βάσεις – και της Τουρκίας. Χαρακτηρίζει «μαξιμαλιστικές» τις θέσεις για τις ΑΟΖ και της τουρκικής και της ελληνικής κυβέρνησης, που δεν έχουν σχέση με τα συμφέροντα των λαών και καλεί σε κοινό αγώνα «ενάντια σε όλα τα μη οικολογικά ενεργειακά έργα και τα ενεργειακά μονοπώλια στη ΝΑ Μεσόγειο».
Χακάν Γκιουνές, μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων του Εργατικού Κόμματος Τουρκίας (ΤΙΡ)
συνέντευξη στον Γιάννη Ελαφρό
▶ Υπάρχει μεγάλη ένταση μεταξύ των κυβερνήσεων Ερντογάν και Μητσοτάκη τελευταία. Πού οφείλεται; Ποιος νομίζετε ότι είναι ο συγκεκριμένος σκοπός του Ερντογάν;
Βασικό κίνητρο του Ερντογάν στην αύξηση της έντασης με την Ελλάδα είναι να στρέψει την προσοχή του λαού στις εξωτερικές υποθέσεις αντί στη χειρότερη οικονομική κρίση που έχει περάσει η Τουρκία σε ολόκληρη την δημοκρατική περίοδο. Υποστηρίζει ότι η οικονομική κρίση δεν οφείλεται στις πολιτικές της κυβέρνησής του, αλλά σε «κάποιες μεγάλες ξένες δυνάμεις που θέλουν να εμποδίσουν την Τουρκία να γίνει μεγάλη παγκόσμια δύναμη». Δεν κατονομάζει ανοιχτά αυτές τις μεγάλες δυνάμεις, αλλά υπονοεί κυρίως δυτικές, όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία. Αυτό λέει συνέχεια ο Ερντογάν στις τηλεοράσεις μέρα και νύχτα. Δεύτερον, εξίσου σημαντικό με το πρώτο κίνητρο, είναι ότι του αρέσει να παίρνει λαϊκή υποστήριξη από τους ψηφοφόρους μέσω του σοβινισμού. Η Τουρκία βρίσκεται ήδη σε εκλογικό κλίμα και το καθεστώς Ερντογάν χάνει τη στήριξη των ψηφοφόρων κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης. Ο μιλιταρισμός και ο σοβινισμός είναι πάντα μια επιλογή για τα αυταρχικά καθεστώτα. Ως εκ τούτου, ταυτόχρονα εμβαθύνει την εισβολή στη βόρεια Συρία, διεξάγει πόλεμο κατά των Κούρδων στο Βόρειο Ιράκ και οξύνει την ένταση με την Ελλάδα. Τέλος, το τρίτο κίνητρο πίσω από τις επιθετικές δηλώσεις του Ερντογάν απέναντι στον Μητσοτάκη είναι ότι η τουρκική στρατιωτική γραφειοκρατία πιστεύει ότι η στρατιωτική ισορροπία μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας αλλάζει υπέρ της Ελλάδας, ειδικά στον αέρα. Η πρόσφατη συμφωνία για τα γαλλικά αεροσκάφη Rafale θα δώσει το πλεονέκτημα στην ελληνική πολεμική αεροπορία έναντι των παλαιότερων τουρκικών αεροσκαφών F-16, εκτός αν η Τουρκία καταφέρει να αποκτήσει πιο σύγχρονα αεροσκάφη από τις ΗΠΑ. Αλλά αυτό το τρίτο κίνητρο δεν είναι τόσο κρίσιμο και πραγματικό όσο τα δύο πρώτα: Το πλαίσιο της βαθιάς οικονομικής κρίσης και των επερχόμενων εκλογών.
▶ Τα τελευταία χρόνια, οι αστικές τάξεις της Ελλάδας και της Τουρκίας βρίσκονται σε μεγάλη αντιπαράθεση, με κύριο θέμα τον καθορισμό των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) στη ΝΑ Μεσόγειο. Οι εργατικές τάξεις και οι λαοί των δύο χωρών έχουν κάτι να χωρίσουν ή μπορούν να πάρουν άλλο δρόμο;
Τόσο οι τουρκικές όσο και οι ελληνικές μαξιμαλιστικές θέσεις, τα επιχειρήματα και οι ισχυρισμοί για τις θαλάσσιες οριοθετήσεις δεν έχουν σχέση με τα συμφέροντα των δύο λαών. Μαξιμαλιστικές θέσεις εννοώ τις τουρκικές διεκδικήσεις για θαλάσσιες περιοχές ελέγχου με βάση την τουρκο-λιβυκή συμφωνία οριοθέτησης, αλλά και τις ελληνικές αξιώσεις να έχει ΑΟΖ 200 μιλίων γύρω από το Καστελόριζο. Ο τουρκικός και ο ελληνικός λαός θα μπορούσαν να βρουν έναν τρόπο να μοιραστούν τα ψάρια του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά η τουρκική και η ελληνική αστική τάξη θέλουν κάτι περισσότερο από ψάρια: Ενέργεια και έλεγχο των θαλάσσιων ενεργειακών διαδρόμων. Και οι δύο κυβερνήσεις συνεργάστηκαν ήδη με τις ιμπεριαλιστικές εταιρείες βρώμικης ενέργειας, που θα προκαλέσουν οικολογικές καταστροφές στη ΝΑ Μεσόγειο. Οι εργατικές τάξεις, η τουρκική και η ελληνική , αλλά και ο συριακός, λιβανέζικος, παλαιστινιακός, ισραηλινός, αιγυπτιακός και το σημαντικότερο, ο κυπριακός λαός πρέπει να ενωθούν και να σταθούν ενάντια σε όλα τα μη-οικολογικά ενεργειακά έργα και τα ιμπεριαλιστικά ενεργειακά μονοπώλια στη ΝΑ Μεσόγειο.
▶ Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ προσπαθεί να εμφανιστεί ως εγγυητής της ειρήνης και να ενισχυθεί. Τι συμβαίνει στην Τουρκία, ποια είναι η θέση σας;
Η κυβέρνηση του ΑΚΡ φιλοξένησε ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ο Ερντογάν το παρουσιάζει ως δικό του μεγάλο επίτευγμα. Αλλά η ατζέντα τους είχε να κάνει περισσότερο με τον υποκριτικό καιροσκοπισμό παρά με μια γνήσια προσπάθεια για ειρήνη.
Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Εξακολουθεί να είναι μέλος ενός στρατιωτικού συμφώνου που είναι υπεύθυνο για αμέτρητα πραξικοπήματα, εισβολές και εμφύλιους πολέμους. Η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνίες στρατιωτικής-βιομηχανικής συνεργασίας με τις ουκρανικές κυβερνήσεις μετά το πραξικόπημα του 2014 και εξακολουθεί να πουλάει μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) εκεί. Ο Ερντογάν θέλει απεγνωσμένα να μετατοπίσει την προσοχή από την κρίση και τον πληθωρισμό στον πόλεμο στην Ουκρανία. Προσπαθεί απεγνωσμένα να κάνει τους πάντες να ξεχάσουν την εμπλοκή του στους εμφυλίους πολέμους και τις επεμβάσεις στη Συρία και τη Λιβύη, οι οποίες είχαν προκαλέσει επίσης τις προσφυγικές κρίσεις. Το TΙP είχε καταγγείλει έντονα τη ρωσική επίθεση, ενώ είχε τονίσει τον επεκτατισμό του ΝΑΤΟ ως βασική αιτία για αυτήν. Αλλά αυτό που είναι πιο σημαντικό από την εξαγωγή συμπερασμάτων για τον πόλεμο είναι ο τρόπος με τον οποίο κάνουμε πολιτική για την πρόληψη του πολέμου. Το TΙP τάσσεται υπέρ μιας παγκόσμιας μείωσης των εξοπλισμών, μαζί με την πλήρη εξάλειψη των όπλων μαζικής καταστροφής. Το TİP καταγγέλλει τη δημιουργία ξένων στρατιωτικών βάσεων σε οποιαδήποτε χώρα από οποιαδήποτε χώρα. Αυτό ισχύει πρωτίστως για το ΝΑΤΟ, αλλά και για τη Ρωσία και φυσικά την ίδια την Τουρκία.
▶ Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στην Τουρκία; Ποια προβλήματα απασχολούν τους εργαζόμενους και τον λαό;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη μεγάλη πλειοψηφία του τουρκικού λαού είναι η οικονομική κρίση: Οι κατώτατοι μηνιαίοι μισθοί ήταν περίπου 450 δολάρια ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2020 και έπεσαν κάτω από τα 250 δολάρια τον Ιούνιο του 2022. Πάνω από το 40% των μισθωτών παίρνουν τον κατώτατο μισθό. Το πρόβλημα της ανεργίας επιδεινώνεται. Εν τω μεταξύ, το ποσοστό πληθωρισμού για βασικά αγαθά και υπηρεσίες έχει αυξηθεί κατά 150 %. Οι τιμές στέγασης και ενοικίου αυξήθηκαν πάνω από 110% μόλις μέσα σε ένα χρόνο. Νέοι και μορφωμένοι άνθρωποι, ιδίως γιατροί και μηχανικοί μεταναστεύουν σε ευρωπαϊκές χώρες. Οι εργαζόμενοι ζουν τις χειρότερες οικονομικές συνθήκες των τελευταίων 100 ετών.
Ενώ οι εργαζόμενοι ζουν τις χειρότερες οικονομικές συνθήκες των τελευταίων 100 ετών, η κυβέρνηση Ερντογάν εντείνει τις συντηρητικές, αυταρχικές και μιλιταριστικές θέσεις της
Υπό αυτές τις επιδεινούμενες οικονομικές συνθήκες, η κυβέρνηση εντείνει τις συντηρητικές, αυταρχικές και μιλιταριστικές θέσεις της: ο Ερντογάν περιορίζει τα δικαιώματα των γυναικών, υποστηρίζει τον εξισλαμισμό της εκπαίδευσης και της κοινωνίας, τροφοδοτεί το σοβινισμό στο εσωτερικό της χώρας εναντίον των Κούρδων και διαδίδει τον μιλιταριστικό επεκτατισμό στην περιοχή. Πιστεύει ότι ο συντηρητισμός, ο μιλιταρισμός και ο σοβινισμός θα τον βοηθήσουν να κερδίσει τις εκλογές ακόμα και στο πλαίσιο των καταστροφικών οικονομικών πολιτικών του. Ωστόσο, αυτή τη φορά δεν θα λειτουργήσει. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται προς τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
▶ Ποια είναι η κατάσταση του κοινωνικού κινήματος στην Τουρκία αυτή τη στιγμή; Μπορείτε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα σημαντικών αγώνων;
Το κίνημα της εργατικής τάξης, ιδιαίτερα οι νέοι εργαζόμενοι στα αστικά κέντρα, στους τομείς του «νέου ηλεκτρονικού εμπορίου», όπως οι διανομείς/courier της εταιρίας Τrendyol και οι ταμίες και οι εργαζόμενοι στον τομέα των logistics της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Migros, αποτελούν καλά παραδείγματα αυτού του νέου αναπτυσσόμενου εργατικού ρεύματος. Κατάφεραν να πάρουν τουλάχιστον το ελάχιστο από αυτό που απαίτησαν και έγιναν σύμβολο της οργάνωσης του κινήματος της εργατικής τάξης. Μαζί με την εργατική τάξη το πιο ζωντανό κοινωνικό κίνημα είναι το γυναικείο. Οι γυναίκες σε όλη τη χώρα αντιτίθενται στον συντηρητισμό του Ερντογάν. Τρίτον, οι φοιτητές και οι καθηγητές πανεπιστημίου αντιτίθενται στις αντιδημοκρατικές αποφάσεις και πολιτικές του Ερντογάν για το έλεγχο των τουρκικών πανεπιστημίων. Ο αγώνας στο Πανεπιστήμιο Μπογκαζίτσι έγινε το σύμβολο αυτής της αντίστασης. Σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στην Τουρκία, οι φοιτητές και οι ακαδημαϊκοί του Πανεπιστημίου Μπογκαζίτσι αρνούνται να δεχτούν τον διορισμένο από την κυβέρνηση Πρύτανη και συνεχίζουν να διαμαρτύρονται ενάντια στην κυβέρνηση, για το δικαίωμά τους να επιλέγουν τον δικό τους πρύτανη, κάθε μέρα το τελευταίο ενάμισι έτος. Οι εργαζόμενοι, οι γυναίκες και η νεολαία αποτελούν το πιο ενεργό μέρος του κοινωνικού αγώνα κατά του καθεστώτος.
▶ Πώς παρεμβαίνει το TIP; Ποια είναι τα βασικά ζητήματα που «ανοίγει» και πώς;
Tο ΤΙΡ, ως σοσιαλιστικό πολιτικό κόμμα αποσκοπεί στον τερματισμό του καθεστώτος Ερντογάν, το οποίο ονομάζουμε «Καθεστώς του Παλατιού». Για το σκοπό αυτό συνεργαζόμαστε με το ευρύτερο αντιπολιτευόμενο μέτωπο. Αλλά ταυτόχρονα για να οικοδομήσουμε μια ισότιμη και δημοκρατική κοινωνία μετά τον Ερντογάν βασιζόμαστε μόνο σε εμάς, την εργατική τάξη και τις προοδευτικές δυνάμεις στην Τουρκία.
Μόνο ο οργανωμένος λαός μπορεί να επιτύχει τους στόχους μας. Υποστηρίζουμε όλες τις προσπάθειες για την αυτο-οργάνωση των εργαζομένων και του λαού γενικότερα. Δεύτερον, προσπαθούμε να τους προσελκύσουμε ιδεολογικά αλλά κυρίως πολιτικά. Αυτή τη στιγμή έχουμε μόνο τέσσερα μέλη στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Οι βουλευτές του TIP προσπαθούν να εκπροσωπήσουν κάθε αίτημα και τη φωνή της εργατικής τάξης, των καταπιεσμένων ανθρώπων στη χώρα. Μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας έχουν αρχίσει να ακολουθούν το ΤΙΡ, που έγινε μια εναλλακτική λύση για το μέλλον. Προτεραιότητά μας είναι να οργανώσουμε τους ανθρώπους μαζί με τις θεμελιώδεις κοινωνικές απαιτήσεις: Δωρεάν φροντίδα και εκπαίδευση για όλους, αύξηση του κατώτατου μισθού, κοινωνική στέγαση για όλους και τροφή για όλους. Για το σκοπό αυτό κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε τόσο στο κοινοβούλιο όσο και στους δρόμους. Συμμετέχουμε επίσης σε όλες τις δράσεις και εκστρατείες για την ελευθερία του Τύπου, τα δικαιώματα των γυναικών και της λοατκι+ κοινότητας. Η κατάκτηση ίσων δικαιωμάτων για τους Κούρδους και τους Αλεβίτες αποτελούν επίσης βασική επιδίωξη του TIP.
▶ Υπάρχει προσπάθεια δημιουργίας μιας μετωπικής συμμαχίας εργατικών και δημοκρατικών δυνάμεων, ενόψει των εκλογών; Ποια είναι η πρόταση του TIP; Ποια είναι η γνώμη σας για την αστική αντιπολίτευση στον Ερντογάν (CHP κ.λπ.);
Η νίκη στις προεδρικές εκλογές εναντίον του Ερντογάν και του συμμάχου του MHP (Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος) αποτελεί πολυαναμενόμενη προσδοκία όλων των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στην Τουρκία. Ως εκ τούτου, δηλώσαμε και προτείναμε να υποστηριχθεί ένας δημοκρατικός προεδρικός υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές. Αυτή είναι η βασική τακτική για να απαλλαγούμε από το 20ετή καθεστώς Ερντογάν. Ωστόσο, γνωρίζουμε επίσης τα όρια και τα χαρακτηριστικά της ευρύτερης αντιπολίτευσης. Επομένως δεν συμμετείχαμε στο λεγόμενο σοσιαλδημοκρατικό/κεντροδεξιό μπλοκ της αντιπολίτευσης. Το TIP είναι ενεργό μέλος του αναδυόμενου (θα ανακηρυχθεί σύντομα) τρίτου μπλοκ. Το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), το TIP και άλλα 5 σοσιαλιστικά και αριστερά κόμματα και οργανώσεις αποτελούν μέρος αυτού του τρίτου μπλοκ. Στις προσεχείς κοινοβουλευτικές εκλογές, σχεδιάζουμε να συμμετάσχουμε στο τρίτο μπλοκ με τη δική μας λίστα υποψηφίων του κόμματος. Αυτό δεν είναι εύκολο και απλό. Το τρίτο μπλοκ των 7 κομμάτων θα λάβει πιθανότατα περίπου το 11-14% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο. Αυτό θα αποτελέσει ποσοστό-κλειδί τόσο στις προεδρικές όσο και στις κοινοβουλευτικές εκλογές. Ως εκ τούτου, ο Ερντογάν σκοπεύει να απαγορεύσει το HDP από τις εκλογές. Η νομική διαδικασία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Εργαζόμαστε επομένως και πάνω σε διαφορετικά σενάρια στα οποία οι εργαζόμενοι και οι λαοί της Τουρκίας θα μπορούσαν να εκπροσωπούνται στις εκλογές ως μια ισχυρή εναλλακτική λύση. Μια ισχυρή εκπροσώπηση των εργαζομένων, των γυναικών και των καταπιεσμένων στο κοινοβούλιο, πιστεύουμε, θα συμβάλει στην αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ της αστικής και της εργατικής τάξης στην καθημερινή ζωή. Αυτό θα συμβάλει επίσης στην οικοδόμηση μιας ειρηνικής και μη μιλιταριστικής προσέγγισης στις τουρκο-ελληνικές σχέσεις.
