Κώστας Δικαίος
Ενημέρωση : Ο πρώην αντάρτης και νυν κεντροαριστερός προοδευτικός Γκουστάβο Πέτρο είναι ο νέος πρόεδρος της χώρας μετά τα αποτελέσματα της Κυριακής όπου επικράτησε του λαϊκιστή μεγιστάνα Ροδόλφο Ερνάντες. Εγινε ο πρώτος αρχηγός κράτους αριστερών καταβολών στη χώρα της λατινικής Αμερικής που σημείωσε την μεγαλύτερη συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία από την αρχή του αιώνα (58%).
Κολομβία, η χώρα με την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στη Λατινική Αμερική, προκεχωρημένο φυλάκιο των ΗΠΑ. Χώρα με συντηρητικές, ακροδεξιές και εξαιρετικά διεφθαρμένες άρχουσες τάξεις και κυβερνητικά επιτελεία, που επιβάλλονται με την καταστολή και τη βία, η οποία δεν είναι μόνο κρατική αλλά και παραστρατιωτική: Των μπράβων γαιοκτημόνων και εξορυκτικών εταιρειών, των λαθρεμπόρων, καλλιεργητών και παραγωγών ναρκωτικών που ελέγχουν ολόκληρες περιοχές. Μια χώρα όπου κύριο χαρακτηριστικό της πολιτικής ζωής είναι οι δεσμοί ανάμεσα στις ελίτ και τις μαφίες, η οποία παραμένει εδώ και τέσσερις δεκαετίες η μεγαλύτερη παραγωγός κοκαΐνης παγκοσμίως. την ίδια στιγμή, έχει τη μεγαλύτερη ανεργία στον ΟΟΣΑ, καθώς 20 από τα 50 εκατ. των κατοίκων της ζουν στη φτώχεια και 6 εκατ. στην ακραία φτώχεια.
Η ειρηνευτική συμφωνία που υπέγραψαν η κυβέρνηση και οι αντάρτες των FARC το 2016, πρότεινε τον τερματισμό της ένοπλης σύγκρουσης, ωστόσο η διοίκηση του σημερινού ακροδεξιού προέδρου Ιβάν Ντούκε διέκοψε τις συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις. Η βία κατά πρώην ανταρτών (συνολικά έχουν δολοφονηθεί 317), ηγετών κοινοτήτων, ιθαγενών, προασπιστών της γης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι καθημερινή. ο Ντούκε, ωστόσο, δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιήσει υπέρ του το επιχείρημα της βίας των «κομμουνιστών» για να εκφοβίσει τις λαϊκές μάζες — αν και υπάρχουν ακόμα διαφωνούντες των FARC που συνεχίζουν τη δράση τους με τον ELN.
Η ανάπτυξη των κινημάτων άρχισε τον Νοέμβρη του 2019 με μια μαζική και δυναμική απεργία, που συμπεριέλαβε παλιά και νέα κινήματα, με το φοιτητικό να διεκδικεί αύξηση των δαπανών για την παιδεία. Η πανδημία, με την πολύμηνη καραντίνα και την αποτυχημένη διαχείρισή της από την κυβέρνηση, έγινε ο καταλύτης για το ξέσπασμα της Paro Nacional (εθνική απεργία) στις 28-29 Απριλίου 2021, η οποία άνοιξε μια περίοδο μαζικών καθημερινών διαμαρτυριών, με μια πρωτοφανή ενότητα των κινημάτων των πόλεων και της υπαίθρου, ιθαγενών, γυναικών, περιβαλλοντολόγων και άνεργων νέων — με τους τελευταίους να αποτελούν την πρωτοπορία.
Η ακραία καταστολή που επέλεξε το καθεστώς οδήγησε σε άγριες συγκρούσεις, στην αυτοοργάνωση και στη συνέχιση των διαδηλώσεων. Αντιμέτωπες με επιθέσεις από τανκς και ελικόπτερα, οι κινητοποιήσεις ανάγκασαν την κυβέρνηση να αποσύρει τη φορολογική μεταρρύθμιση που αποτέλεσε την αφορμή για τις διαδηλώσεις. Αυτή η εξέγερση είχε σημαντικές επιπτώσεις στη συνείδηση των μαζών και ιδιαίτερα της νεολαίας, λόγω της διάρκειάς της, της συμμετοχής πολύ διαφορετικών οργανώσεων/συλλογικοτήτων και της απογύμνωσης της κρατικής τρομοκρατίας.
Τα κινήματα έχουν ισχυροποιηθεί, έχουν λόγο και διεκδικούν ριζικές ανατροπές
Ο Γκουστάβο Πέτρο, ηγέτης του κεντροαριστερού κόμματος Colombia Humana (πρώην αντάρτης που μετατράπηκε σε σοσιαλδημοκράτη) κάλεσε σε κοινωνική ειρήνη για να αποθαρρύνει την εξέγερση — ακριβώς όπως ο Μπόριτς τον Νοέμβρη του 2019 σταμάτησε την εξέγερση στη Χιλή, με αντάλλαγμα τη συντακτική συνέλευση. Την ίδια στιγμή, όμως, εκμεταλλεύτηκε τις εξελίξεις για να αλλάξει τους πολιτικούς συσχετισμούς και να ιδρύσει τον συνασπισμό «Ιστορικό Σύμφωνο», ο οποίος στις εκλογές του Μαρτίου αναδείχτηκε στις κορυφαίες κοινοβουλευτικές ομάδες, για πρώτη φορά στην ιστορία της «Αριστεράς» στην Κολομβία.
Ο Πέτρο με υποψήφια αντιπρόεδρο την αφροκολομβιανή ακτιβίστρια Φράνσια Μάρκες (σε αντίθεση με τον δεξιό αντιπρόεδρο που προτείνει ο Λούλα στη Βραζιλία), κατάφερε να συγκεντρώσει το 40,32% των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, οδηγώντας σε ιστορική ήττα τον εκπρόσωπο του δεξιού καθεστώτος Φεντερίκο Γκουτιέρες (23,95%), αλλά αναδεικνύοντας στη δεύτερη θέση τον Ροδόλφο Ερνάντες (28,2%) — έναν «κολομβιανό Τράμπ» που κατάφερε, χάρη σε μια εκστρατεία-αστραπή στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, να αντιπροσωπεύσει ένα μέρος του πληθυσμού που είναι φοβικό απέναντι στα κινήματα.
Στις 19 Ιουνίου θα κριθεί αν ο Πέτρο θα προστεθεί στο νέο κύμα «προοδευτισμού» της Λατινικής Αμερικής, παρά την αντίθεση των ελίτ και του στρατού στο πρόσωπό του. Ωστόσο, στη νέα φάση της παγκόσμιας ύφεσης, της διατάραξης της παγκοσμιοποίησης και του πολέμου, οι δυνατότητες του προοδευτισμού μειώνονται. Μια προσπάθεια αναδιανομής του πλούτου, χωρίς όμως να μεταμορφωθεί το εξαρτημένο οικονομικό μοντέλο που υποτάσσεται στην εξόρυξη και την πώληση πρώτων υλών και αγροτικών προϊόντων με την αποψίλωση των δασών, δεν ευνοείται από την κρίση. θα βρεθεί απέναντι στα κινήματα που έχουν ισχυροποιηθεί, έχουν αλλάξει τους συσχετισμούς και διεκδικούν ριζικές ανατροπές, έστω και αν δεν μπορούν ακόμα να διατυπώσουν μια σαφή αντικαπιταλιστική κατεύθυνση.