Μάκης Γεωργιάδης
Αίµα, κέρδη και πετρέλαιο
Η εποχή που έχει ανατείλει µε τον πόλεµο στην Ουκρανία φαίνεται πως κρύβει µεγάλες ευκαιρίες για χρυσοφόρες µπίζνες για τους «συνήθεις υπόπτους»: Τους… εθελοντικά φορολογούµενους Έλληνες εφοπλιστές! Μαθηµένοι να συναλλάσσονται µε κάθε µορφής καθεστώτα, να µετασκευάζουν πλωτές νεκροφόρες, όπως διδάσκει η ιστορική εµπειρία, και να σπάνε κάθε είδους εµπάργκο, κάνοντας λαθρεµπόριο προς πλουτισµό και κατίσχυση της εξουσίας τους, δεν θα µπορούσαν να λειτουργήσουν διαφορετικά στη σηµερινή κρίσιµη συγκυρία. Μπορεί βέβαια τα πράγµατα να έχουν αλλάξει και η παγκόσµια κυριαρχία του εφοπλιστικού κεφαλαίου έχει µπει σε άλλες βάσεις, αλλά η διαχρονική αρπακτικότητά του παραµένει βασικό χαρακτηριστικό, αναλλοίωτο στο πέρασµα των χρόνων. Από τα σαπιοκάραβα του Ωνάση ως το σπάσιµο των εµπάργκο του ΟΗΕ στη Ροδεσία και αλλού από τον όµιλο Βαρδινογιάννη και από την αδίστακτη δραστηριότητα του Ι. Λάτση µέχρι τους σηµερινούς µεγαλοεφοπλιστές, το ναυτιλιακό κεφάλαιο θησαυρίζει από τον ακόρεστο τυχοδιωκτισµό του.
Η αφρόκρεµα του εφοπλιστικού κεφαλαίου, η οποία τυγχάνει να µονοπωλεί τα έντυπα και τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ και να κατέχει µετοχές ποδοσφαιρικών ΑΕ, δραστηριοποιείται στη µεταφορά ρωσικού πετρελαίου. Την ίδια ώρα που κονιορτοποιεί κάθε µετριοπαθή φωνή, κατηγορώντας την ως ρωσόφιλη ή «πουτινική», την ίδια ώρα γεµίζει τις τσέπες της και τροφοδοτεί µε εκατοµµύρια το καθεστώς το οποίο κατηγορεί. Πάντως, πριν από µερικές ηµέρες σε λιµάνι της νότιας Αγγλίας, ακτιβιστές έκαναν µπλόκο σε ελληνικών συµφερόντων πλοίο το οποίο µετέφερε ρωσικό πετρέλαιο. Ενδεικτικό και αυτό µιας κατάστασης η οποία βρίθει υποκρισίας. Όχι των ακτιβιστών, αλλά όλων των µηχανισµών και των διευθυντηρίων τα οποία, ερήµην των λαών, υπηρετούν ορατούς και αόρατους αφεντάδες…
Ελληνόκτητος στόλος με μόνη σημαία το κέρδος
Παραδοσιακά, το ντόπιο ναυτιλιακό κεφάλαιο κατέχει σηµαίνουσα θέση στην ποντοπόρο ναυτιλία. Σήµερα, αποτυπώνεται ως η πρώτη δύναµη τόσο στο σύνολο όσο και σε επιµέρους κλάδους, σε χωρητικότητες και σε συνολική αποτίµηση της αξίας του στόλου. Είναι χαρακτηριστικό ότι Έλληνες εφοπλιστές κατέχουν το 32,7% των δεξαµενόπλοιων παγκοσµίως, το 22% των πλοίων µεταφοράς υγροποιηµένου αερίου (LNG) και διαρκώς επεκτείνονται στις αγορές µεταχειρισµένων και στις ναυπηγήσεις καινούριων πλοίων µεταφοράς εµπορευµατοκιβωτίων και χύδην φορτίων. Αυτή τη στιγµή και µε στοιχεία που αφορούν το πρώτο τρίµηνο του έτους, έχουν δροµολογηθεί 32 παραγγελίες νέων πλοίων. Οι 21 από αυτές αφορούν πλοία µεταφοράς εµπορευµατοκιβωτίων, οι 7 πλοία µεταφοράς υγροποιηµένου αερίου και οι υπόλοιπες αφορούν άλλες κατηγορίες. Το κόστος αυτών των επενδύσεων αγγίζει τα 2,8 δισεκατοµµύρια δολάρια. Συνολικά εκκρεµούν αυτή τη στιγµή οι παραδόσεις 130 νέων πλοίων ελληνικής ιδιοκτησίας, µε ορίζοντα το 2024. Με τα επικαιροποιηµένα στοιχεία των εγκυρότερων οργανισµών της παγκόσµιας εµπορικής ναυτιλίας, ο ελληνόκτητος στόλος είναι ο µεγαλύτερος σε µέγεθος αποτελώντας το 21% του παγκόσµιου στόλου, ενώ η αξία του αποτιµάται σε πάνω από 19,5 δισεκατοµµύρια δολάρια. Έπεται η Ιαπωνία, µε στόλο αξίας 18 δισεκατοµµυρίων δολαρίων και η Κίνα, η οποία είναι η δεύτερη οικονοµία παγκοσµίως, αλλά έχει στόλο αξίας 10 δισεκατοµµυρίων δολαρίων.
Τόσο ο γεωπολιτικός συσχετισµός δυνάµεων όσο και ο ενεργειακός χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν υποστεί τεράστιες µεταβολές µετά τις 24 Φεβρουαρίου, όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Το πώς θα αποτυπωθούν οι νέοι συσχετισµοί δυνάµεων στη Γηραιά Ήπειρο είναι νωρίς και παρακινδυνευµένο να το προβλέψει κάποιος. Αντιθέτως, κάποιος προσεκτικός παρατηρητής των εξελίξεων µπορεί αβίαστα να βγάλει το συµπέρασµα ότι, στον συσχετισµό των εφοπλιστικών δυνάµεων εντός και εκτός ΕΕ, το ελληνικό κεφάλαιο ενισχύει διαρκώς τη θέση του, διευρύνει τα µερίδιά του στις αγορές και αυξάνει αλµατωδώς τα κέρδη του. Όλα αυτά εκτινάσσονται µε εκρηκτικό ρυθµό το τελευταίο διάστηµα και περιστρέφονται γύρω από έναν κυρίως άξονα: το ρωσικό πετρέλαιο. Άλλη πηγή ασύλληπτης κερδοφορίας αποτελεί το αµερικανικό υγροποιηµένο φυσικό αέριο (LNG), µια λύση η οποία προκρίνεται ως η κυρίαρχη εναλλακτική για πρόσβαση σε αξιόπιστους αλλά σηµαντικά ακριβότερους από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους.
Στην πραγµατικότητα, το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο θησαυρίζει κάνοντας µπίζνες και µε τις δύο αντιµαχόµενες πλευρές. Αντιστοίχως, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκει τα απαραίτητα κότσια και το θάρρος να πιέσει την Κοµισιόν και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όταν πρόκειται για τα ζωτικά συµφέροντα ενός κλάδου ο οποίος δεν απολαµβάνει απλώς αµέτρητα προνόµια, αλλά επί της ουσίας ελέγχει την κυβέρνηση της ΝΔ, όπως και τις προηγούµενες. Πέραν της Ρωσίας και των ΗΠΑ µάλιστα, ο τρίτος άξονας σηµαντικής επιχειρηµατικής δραστηριοποίησης για τους εφοπλιστές είναι η Κίνα.
Είναι φανερό ότι η οικονοµική ισχύς του εφοπλιστικού κεφαλαίου είναι τέτοια που η επιρροή του δεν περιορίζεται µόνο εντός των συνόρων. Η πρωτοκαθεδρία του στην ΕΕ, σε συνεργασία µε την κυβέρνηση της ΝΔ, έχει φανερό αποτύπωµα στο ζήτηµα των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Μετά από πιέσεις της ελληνικής πλευράς, µε την οποία συντάχθηκαν η Μάλτα και η Κύπρος για διαφορετικούς λόγους, οι κυρώσεις για το ρωσικό πετρέλαιο ουσιαστικά παραπέµφθηκαν στις ελληνικές καλένδες. Η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ δεν αφήνει και πολλά περιθώρια ελιγµών και η απροθυµία πολλών κρατών-µελών να αναλάβουν το κόστος των όποιων κυρώσεων είναι δεδοµένη. Ωστόσο, το µέγεθος της υποκρισίας είναι απύθµενο, τόσο στους ευρωπαϊκούς γραφειοκρατικούς µηχανισµούς όσο και στις τάξεις των εφοπλιστών. Η πραγµατικότητα περιγράφεται εύγλωττα αν δει κανείς τα δελτία ειδήσεων των τηλεοπτικών σταθµών, τα οποία ελέγχονται σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα από τους ίδιους εφοπλιστές. Ένα ατελείωτο «κατηγορώ» εναντίον της Ρωσίας και µια εξιδανίκευση της Ουκρανίας µπροστά στο γυαλί, αλλά από πίσω µπίζνες µε το ρωσικό πετρέλαιο µέχρις εσχάτων και κερδοφορία µέχρι σκασµού!
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε ότι δεξαµενόπλοια ευρωπαϊκών συµφερόντων θα µπορούν να ελλιµενίζονται σε ευρωπαϊκά λιµάνια µεταφέροντας ρωσικό πετρέλαιο. Ωστόσο, δεν θα µπορούν να ασφαλίζουν µε ευνοϊκούς όρους τα φορτία τους από ευρωπαϊκές εταιρείες. Το αποτέλεσµα είναι να έχουν εκτιναχθεί τα ηµερήσια ναύλα των δεξαµενοπλοίων κατά 60 φορές σε σχέση µε το τέλος του 2021. Σε πραγµατικούς αριθµούς, αυτό σηµαίνει ότι αντί για 6.000 ευρώ ηµερησίως, τα πετρελαϊκά φορτία από τα τρία βασικά ρωσικά λιµάνια µεταφέρονται πλέον προς 350.000 ευρώ ηµερήσιο ναύλο! Από τα 176 δεξαµενόπλοια τα οποία αποπλέουν σε εβδοµαδιαία βάση από τα ρωσικά λιµάνια γεµάτα πετρέλαιο, πάνω από το 60% είναι ελληνικών συµφερόντων. Έτσι, µεταφέρονται εβδοµαδιαίως 4,2 εκατοµµύρια βαρέλια ρωσικού αργού πετρελαίου και περίπου ακόµη 2,2 εκατοµµύρια βαρέλια επεξεργασµένου ντίζελ. Όλα αυτά, σύµφωνα µε τη Lloyds listing, αποφέρουν µέσα σε µια µόνο εβδοµάδα 598 εκατοµµύρια ευρώ στους Έλληνες εφοπλιστές και στους κυρίαρχους οµίλους που δραστηριοποιούνται στον τοµέα αυτό, όπως οι εταιρείες των Γ. Οικονόµου, Α. Μαρτίνου, Γ. Προκοπίου και άλλων.
Σε αυτό κεφάλαιο θα µπορούσαµε να εντάξουµε και την αρπακτικότητα εφοπλιστικών οµίλων, οι οποίοι επωφελούνται από κατασχέσεις ρωσικών περιουσιακών στοιχείων εντός συνόρων της ΕΕ. Εφοπλιστικοί όµιλοι αγοράζουν έναντι ευτελών τιµηµάτων µεταχειρισµένα ρωσικά δεξαµενόπλοια, τα οποία από τις 24 του Φλεβάρη και µετά έχουν κατασχεθεί στην επικράτεια της ΕΕ. Εκτός από τον χαρακτήρα πλιάτσικου, η ειρωνεία είναι ότι αυτά τα µεταχειρισµένα δεξαµενόπλοια προορίζονται για τη µεταφορά… ρωσικού πετρελαίου! Κροκοδείλια δάκρυα για την Ουκρανία και δάκρυα χαράς που µυρίζουν ρωσικό πετρέλαιο πληµµυρίζουν τα µάτια των Ελλήνων εφοπλιστών… Το σηµαντικότερο, ωστόσο, είναι πως όλη η διαχρονική αρπακτικότητα και η αδηφάγα διάθεση του εφοπλιστικού κεφαλαίου έχουν την καθολική στήριξη του αστικού πολιτικού κόσµου και των κοµµάτων του. Εκτός από µια επιφανειακή αναφορά µε χαρακτηριστικά σπέκουλας σε αντιπολιτευόµενα ΜΜΕ, οι θέσεις τους αλλά και η κυβερνητική προϋπηρεσία τους αποδεικνύουν πως είναι αναφανδόν ταγµένοι στο κάλπικο αφήγηµα της παγκόσµιας ναυτιλιακής δύναµης, ίσως ό,τι πιο αρπακτικού και σάπιου έχει γεννήσει αυτός ο τόπος.
«Μπίζνες» µε Ρωσία, ΗΠΑ, Κίνα, «ξεζούµισµα» των ναυτεργατών
Η δραµατική αύξηση ναύλων και ασφαλίστρων όπως είναι φυσικό τροφοδοτεί και µια παράλληλη πλευρά της ναυτιλιακής δραστηριότητας: Το λαθρεµπόριο. Ήδη έχουν καταγραφεί κάποιες περιπτώσεις εν πλω µεταφόρτωσης πετρελαίου, το οποίο µπορεί να καταλήξει σε οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη. Όπως είναι αναµενόµενο, κατέχοντας τον µεγαλύτερο στόλο µεταφοράς υγρών καυσίµων, οι Έλληνες εφοπλιστές διαπρέπουν και σε αυτόν τον τοµέα και φυσικά δεν είχαν ανάγκη το ρωσικό πετρέλαιο για να το αποδείξουν. Ωστόσο, αν αφήσουµε στην άκρη τις «παράλληλες δραστηριότητες», θα δούµε ότι το ναυτιλιακό κεφάλαιο ήδη από το 2015 είχε αρχίσει να επενδύει σε δύο κυρίως τοµείς, τη µεταφορά υγροποιηµένου αερίου και χύδην φορτίου.
Η αλλαγή των ενεργειακών ισορροπιών στην ΕΕ µετά το ξέσπασµα του πολέµου έχει ανοίξει «πεδίο δόξης λαµπρό» για τους πλοιοκτήτες. Σε αυτήν την περίπτωση ωστόσο, προσανατολισµός είναι ο… δυτικός κόσµος! Ο υπερατλαντικός σύµµαχος στο νέο πεδίο θα είναι ο κύριος ενεργειακός τροφοδότης της ΕΕ και, κατέχοντας το 22% των κάριερ πλοίων, τα οποία µπορούν να το µεταφέρουν παγκοσµίως, οι Έλληνες εφοπλιστές θα έχουν τον κυρίαρχο ρόλο. Ένα ακόµη σηµαντικό σηµείο είναι πως οι ίδιοι που δραστηριοποιούνται στη µεταφορά ρωσικού πετρελαίου, πρωταγωνιστούν και στον τοµέα µεταφοράς LNG. Οι ίδιοι όµιλοι, µε την προσθήκη κάποιων ακόµη, όπως οι όµιλοι Τσάκου, Αγγελικούση, Βαρδινογιάννη, Βαφιά και άλλων. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει στρατηγικός σχεδιασµός σε αυτόν τον τοµέα και µέχρι το 2040 το εφοπλιστικό κεφάλαιο επενδύει και σε πλωτά µέσα και δεξαµενές επαναεριοποίησης του υγρού φυσικού αερίου, ώστε να µπορεί να µεταφερθεί στις αγορές της ΕΕ, βάσει στοχοθεσίας, έως και τέσσερα εκατοµµύρια κυβικά µέτρα επαναεριοποιηµένου φυσικού αερίου ετησίως. Στον τοµέα αυτό δραστηριοποιούνται ήδη αρκετοί όµιλοι και έχουν βάλει ως στόχο, εκτός από την Αλεξανδρούπολη, το λιµάνι του Βόλου και τους Αγίους Θεοδώρους, µε στόχο να καταστήσουν αυτές τις περιοχές ενεργειακούς κόµβους στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Και αυτό ενώ οι ναύλοι παγκοσµίως εκτινάσσονται καθώς αναµένεται να διαµορφωθούν από οκτώ έως δώδεκα φορές πάνω από το επίπεδο του 2021, όταν διαµορφώνονταν σε 5.043 ευρώ ανά ηµέρα.
Ο τρίτος άξονας κερδοφορίας αναµένεται να είναι η αγορά της Κίνας στην οποία προσανατολίζονται τα χύδην φορτία, ήτοι σιδηροµεταλλεύµατα, σιτηρά και άνθρακας, τα οποία γνωρίζουν εκρηκτική αύξηση αλλά και τροµακτική άνοδο τιµών. Όπως καθίσταται σαφές, δεν υπάρχει τοµέας στον οποίο να βγαίνει ζηµιωµένο το εφοπλιστικό κεφάλαιο. Αυτό, συνακόλουθα, ανοίγει και την όρεξη για νέα, ακόµα πιο αιµατηρά κέρδη και για εκ νέου υποβάθµιση και διάλυση των εργασιακών σχέσεων. Άλλος ένας τοµέας για τον οποίο φροντίζουν διαχρονικά οι κυβερνήσεις.
