Δημήτρης Τζιαντζής
Πλησιάζουν οι πιο μεγάλες μέρες του πολέμου, με το ΝΑΤΟ να πολλαπλασιάζει τον στρατό στα σύνορα με την Ουκρανία και το σχέδιο συμβιβασμού να μοιάζει μακρινό. Η εκστρατεία στην Ουκρανία δεν πάει όπως θα περίμενε η Μόσχα ενώ οι ΗΠΑ και χώρες του Βίζενγκαρντ τραβάνε το σχοινί και προωθούν τη δική τους ατζέντα, τορπιλίζοντας τις λιγοστές ελπίδες για κατάπαυση του πυρός,
Έχουμε ήδη μπει στην τέταρτη εβδομάδα του πολέμου στην Ουκρανία και όλα δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε μια νέα φάση και μια απρόβλεπτη κλιμάκωση απροσδιόριστης διάρκειας. Οι δραματικές εξελίξεις δείχνουν μάλλον να επιβεβαιώνουν αυτό που είχε πει ο Τζον λε Καρέ μέσα από ένα πρόσωπο του βιβλίου του Η ρωσική εστία (1989): «Οι Αμερικανοί σύμβουλοι στρατηγικής μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι. Οι εφιάλτες τους δεν θα γίνουν πραγματικότητα. Οι Ρώσοι μπορεί να αρχίσουν έναν πόλεμο αλλά δεν ξέρουν πώς να τον συνεχίσουν και δεν μπορούν να κερδίσουν έναν πόλεμο».
Στα πεδία των μαχών παρά την αναμφισβήτητη υπεροχή της Ρωσίας, γίνεται φανερό ότι το περικυκλωμένο Κίεβο δεν πρόκειται να παραδοθεί ή να πέσει εύκολα και η προέλαση του ρωσικού στρατού σε όλα τα μέτωπα γίνεται με αργούς ρυθμούς, παρά τις διαβεβαιώσεις της Μόσχας ότι «όλα κινούνται βάσει σχεδίου». Οι κινήσεις της Ρωσίας δείχνουν ότι προσπαθεί ακόμα να αποφύγει να διεξάγει «ολοκληρωτικό πόλεμο» ισοπέδωσης της Ουκρανίας, ωστόσο οι καθυστερήσεις και οι βαριές απώλειες οδηγούν τη Ρωσία σε εντατικοποίηση των βομβαρδισμών, μέσω πυραύλων και πυροβολικών — κάτι που οδηγεί σε αύξηση των θανάτων αμάχων και την εξαθλίωση εκατομμυρίων ανθρώπων. Σύμφωνα με δυτικούς αναλυτές η προέλαση των ρωσικών δυνάμεων πέραν της Μαριούπολης έχει «βαλτώσει» και δεν υπάρχει η δυνατότητα ή σχέδιο άμεσης κατάληψης του Κιέβου και των άλλων μεγάλων πόλεων. Από τις εικόνες που υπάρχουν μέσω δορυφόρων ρωσικές δυνάμεις μοιάζουν να οχυρώνονται στην περιφέρεια του Κιέβου και σε άλλες περιοχές, δίνοντας βάρος στην άσκηση ελέγχου στις περιοχές που έχουν ήδη καταλάβει και στην ομαλοποίηση της γραμμής εφοδιασμού.
Η Ρωσία απαντάει στους ισχυρισμούς ότι είναι ένας «χάρτινος τίγρης» με τη χρήση μεταξύ άλλων πιο σύγχρονων οπλικών συστημάτων και των νέων φονικών υπερηχητικών πυραύλων, με τη Δύση να μη διαψεύδει ή επιβεβαιώνει για την ώρα σε τι βαθμό χρησιμοποιούνται οι νέοι πύραυλοι. Αλλοι αναλυτές ωστόσο προειδοποιούν ότι παρά τα υπαρκτά προβλήματα ανεφοδιασμού των ρωσικών δυνάμεων δεν τίθεται θέμα οικονομικής κατάρρευσης και υπάρχει η δυνατότητα αυτός ο πόλεμος να κρατήσει μήνες.
Η διαρροή του δοκιμαστικού ειρηνευτικού προσχεδίου 15 σημείων μεταξύ Μόσχας και Κιέβου δημιούργησε κάποιες αχνές ελπίδες για αποκλιμάκωση, ωστόσο τίποτα δεν δείχνει ότι αυτό μπορεί να συμβεί άμεσα ή ότι οι διαφορές είναι εύκολο να γεφυρωθούν. Στο προσχέδιο περιλαμβάνεται κατάπαυση πυρός και απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων, με ανάκληση, εκ μέρους της Ουκρανίας, των φιλοδοξιών της για είσοδο στο ΝΑΤΟ και τη δέσμευσή της να μην έχει στα εδάφη της ξένες στρατιωτικές βάσεις ή οπλισμό, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα «προστασία» από συμμάχους όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Τουρκία. Ο Ζελένσκι εμφανίζεται ακόμα διατεθειμένος να αποδεχτεί σιωπηλή αποδοχή των τετελεσμένων σε Κριμαία και Ντονμπάς ως αντάλλαγμα για την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα του 2014. Μπορεί η συζήτηση να γίνεται σε «πιο ρεαλιστική βάση», το μεγάλο αγκάθι και «κόκκινη γραμμή» όμως αποτελεί το θέμα της ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ. Μην ξεχνάμε ότι το «κίνημα του Μαϊντάν» ξέσπασε με αφορμή την υπαναχώρηση του Γιανούκοβιτς στη συμφωνία σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ. Σε αυτή τη βάση, η Ρωσία μπορεί να παραμένει αήττητη στο πεδίο των μαχών αλλά σε πολιτικό επίπεδο μοιάζει να έχει ήδη χάσει τον πόλεμο, με το μίσος των Ουκρανών απέναντι στους εισβολείς κάθε μέρα να δυναμώνει, ακόμα και σε ρωσόφωνες περιοχές. Η ρωσική εισβολή έχει ήδη αλλάξει τα πάντα στο παγκόσμιο σκηνικό, με ανυπολόγιστες μακρόχρονες πολιτικές και οικονομικές συνέπειες για όλη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του από τη μια μιλάει για ειρήνη και, ταυτόχρονα ζητάει ευθέως παρέμβαση του ΝΑΤΟ: «Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος θα ξεκινήσει και μόνο τότε θα δημιουργήσετε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων — αλλά θα είναι πολύ αργά». Δήλωσε χαρακτηριστικά την Πέμπτη.
Ποιοί θέλουν αυτό τον πόλεμο;
Τη ρωσική αδιαλλαξία ενισχύει και η επιθετική στάση των ΗΠΑ και πολλών χωρών της ΕΕ που δείχνουν να ποντάρουν περισσότερο σε μια στρατηγική ήττα της Μόσχας μέσω της παράτασης των συγκρούσεων παρά σε μια άμεση ειρήνευση. Αυτό το χαρακτήρα είχε άλλωστε και η αιφνίδια «επίσκεψη αστραπή» των πρωθυπουργών της Τσεχίας, της Πολωνίας και της Σλοβενίας στο Κίεβο για να εκφράσουν, όπως δήλωσαν, «την υποστήριξή τους στην Ουκρανία», στην ουσία όμως για να ζητήσουν από τον Ζελένσκι να μη δεχτεί καμία συνθηκολόγηση που θα μπορούσε να παρουσιαστεί από την εγκλωβισμένη Ρωσία ως νίκη, έστω και πύρρειος. Λάδι στη φωτιά βάζει και η πρόταση του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, αναπληρωτή πρωθυπουργού της Πολωνίας και προέδρου του κυβερνώντος κόμματος, για την αποστολή στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, ως… «ειρηνευτική δύναμη». Η επικίνδυνη και ακραία φιλοπολεμική στάση των χωρών του Βίσεγκραντ έχει προκαλέσει την ενόχληση της Γαλλίας και άλλων χωρών της ΕΕ, που εκφράζουν ανησυχίες μπροστά στο ενδεχόμενο εξάπλωσης των συγκρούσεων και σημειώνουν ότι η πρωτοβουλία των τριών πρωθυπουργών έγινε χωρίς εξουσιοδότηση των 27. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να κρατήσουν αποστάσεις, όταν η Πολωνία, επιχειρώντας να δημιουργήσει τετελεσμένα, αποκάλυψε το κρυφό σχέδιο παροχής αεροσκαφών Mig στο Κίεβο.
Το ΝΑΤΟ ενισχύει τις στρατιωτικές του δυνάμεις στην Ευρώπη και ειδικά στα ανατολικά
Στην Τέχνη του πολέμου, ο Σουν Τσου προειδοποιούσε ότι «αν περικυκλώσεις τον εχθρό, πρόσφερέ του και μια δίοδο διαφυγής». Το ΝΑΤΟ μοιάζει να κάνει το ακριβώς αντίθετο, ενισχύοντας διαρκώς τις στρατιωτικές δυνάμεις του στα κράτη της Βαλτικής και Ανατολικής Ευρώπης, με Φινλανδία και Σουηδία να συμμετέχουν στις πολεμικές συσκέψεις και να μετατρέπονται σε -ντε φάκτο- έκτακτα μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας. Η περαιτέρω ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ βρέθηκε στο επίκεντρο της έκτακτης συνόδου των υπουργών Άμυνας την Τετάρτη. Όπως τόνισε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, αποφασίστηκε να δοθεί η εντολή στους στρατιωτικούς διοικητές της Συμμαχίας να ενισχυθεί «σημαντικά» η συμμαχική παρουσία στα ανατολικά, σε όλο το φάσμα της στρατιωτικής δραστηριότητας. Ο ίδιος είπε ότι 100.000 αμερικανικά στρατεύματα βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και 40.000 υπό νατοϊκή διοίκηση, κυρίως στην ανατολική πτέρυγα. Η Ρωσία έχει εκφράσει ανοιχτά απειλές ότι θα απαντήσει σε περαιτέρω ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στα κράτη της Βαλτικής και πλέον είναι φανερό ότι δεν υπάρχουν βεβαιότητες για τίποτα.
Για πολλούς, βέβαια, η κρίση αυτή είναι ευκαιρία να θησαυρίσουν, όπως η Lockheed που δεν προλαβαίνει να κλείνει παραγγελίες για τα F-35. Είναι χαρακτηριστικά τα δημοσιεύματα ότι στο πλαίσιο της «αποτρεπτικής γραμμής» του ΝΑΤΟ, τα F-35 χαρακτηρίζονται ως… τα πλέον ενδεδειγμένα για την αντιμετώπιση πυρηνικής απειλής στο πλαίσιο της νατοϊκής στρατηγικής του «πυρηνικού διαμοιρασμού»!
Μέσα σε αυτό το μπαρουτοκαπνισμένο τοπίο, το ενδιαφέρον στρέφεται στην έκτακτη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στις Βρυξέλλες την Πέμπτη 24 Μαρτίου, με συμμετοχή του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και με αντικείμενο τη «σκλήρυνση» της στάσης του ΝΑΤΟ στον πόλεμο στην Ουκρανία.
