Γιάννης Ελαφρός
▸ Το πρωτότυπο εγχείρημα του Πριν και η φουρτουνιασμένη ρότα της επαναστατικής δημοσιογραφίας
Πολλά γράφτηκαν και θα γραφούν για την προσωπικότητα του Γιώργου Δελαστίκ και τίποτα δεν μοιάζει υπερβολικό για το έργο του. Αλλά μια πλευρά που οφείλουμε να αναδείξουμε είναι η αντίληψη και η πράξη του στο ζήτημα της επαναστατικής δημοσιογραφίας, όπου χάραξε μια ιδιαίτερα πρωτότυπη όσο και πολύτιμη πορεία.
Η δημοσιογραφική συνεισφορά του Γιώργου Δελαστίκ ξεκινά πολύ νωρίς από τα διεθνή του Ριζοσπάστη, με τις αποστολές και τις έρευνες του. Εκεί όμως που έβαλε τη σφραγίδα του ήταν στο εγχείρημα του Πριν, ως ο ιστορικός του διευθυντής. «Τέκνο της ανάγκης» κι έργο της συλλογικότητας βεβαίως, αλλά με την καθοριστική συμβολή του Γ. Δελαστίκ, το Πριν διαμόρφωσε μια ξεχωριστή φυσιογνωμία. Την περίοδο που κυκλοφόρησε, ο Τύπος της Αριστεράς γνώριζε ή τα έντυπα κομματικά όργανα, τα οποία παρά τη συνεισφορά τους είχαν συχνά περιορισμένη οπτική ή εφημερίδες με αριστερόστροφο προφίλ, με αστική όμως ιδιοκτησία και ένταξη τελικά σε συγκεκριμένες συστημικές πολιτικές επιδιώξεις (χαρακτηριστικό παράδειγμα η Πρώτη).
Το Πριν κυκλοφόρησε με το λογότυπο «εφημερίδα της ανεξάρτητης Αριστεράς», μια ισχυρή νοηματοδότηση σε μια περίοδο που η επίσημη Αριστερά βρισκόταν στον αστερισμό της συναίνεσης και ουσιαστικά εξαρτημένη από αστικά σχέδια.
Το Πριν συνδέθηκε με το εγχείρημα του ΝΑΡ αλλά όχι σαν κομματικό όργανο κι αυτό δεν ήταν τρικ αλλά αντίληψη. Στόχος δεν ήταν η αναπαραγωγή της κομματικής γραμμής και η «επαναστατική» παπαγαλία, αλλά η συμβολή στη διαμόρφωση ενός ευρύτερου ρεύματος αριστερής και κομμουνιστικής πολιτικοποίησης, το οποίο θα τροφοδοτούσε τελικά και την προσπάθεια του ΝΑΡ. Ταυτόχρονα, αρνιόταν και τη φιλελεύθερη προσέγγιση ενός εντύπου των συντακτών του, «πλουραλιστικό» όσο και μικροαστικό. Απεναντίας, με αιχμηρές πολιτικές θέσεις και φιλοξενία ενός πλούτου απόψεων, το Πριν υπηρετούσε μια μετωπική λογική (της αντικαπιταλιστικής αριστεράς), επεδίωκε να γίνει φωνή του ταξικού και ριζοσπαστικού εργατικού κινήματος και όσων «δεν έχουν φωνή» και να συμβάλλει στην μεγάλη υπόθεση της αναγέννησης του κομμουνιστικού κινήματος. Με αυτή την έννοια φιλοδοξούσε να είναι ουσιαστικά «κομματικό», για ένα κόμμα που έμελλε να συγκροτηθεί. Και γι’ αυτό, όταν η προσπάθεια αυτή άρχισε να μορφοποιείται, το λογότυπο μετατράπηκε σε «εφημερίδα της αντικαπιταλιστικής και κομμουνιστικής Αριστεράς».
Μέσα από τη βασική αυτή φυσιογνωμία του Πριν, αναδεικνύονται ορισμένα βασικά στοιχεία με μεγάλη σημασία για τη δημοσιογραφική προσέγγιση, τα οποία κυριολεκτικά μας δίδαξε ο Γιώργος, τουλάχιστον στους νεώτερους που αποφασίσαμε να αφήσουμε ό,τι κάναμε και να ριχτούμε στην περιπέτεια με το ασίγαστο πάθος της επαναστατικής δημοσιογραφίας.
Βασικό: Η ανάδειξη της δύναμης της ανάλυσης αντί για την επανάληψη τσιτάτων. Ο Λένιν έλεγε «η αλήθεια είναι επαναστατική». Ο Δελαστίκ δεν προσάρμοζε την πραγματικότητα σε κάποια δικά μας προκατασκευασμένα συμπεράσματα. Προσέγγιζε κι αποτύπωνε την αλήθεια, ακόμα κι αν ήταν σκληρή (και πολλές φορές ήταν!) για την προσπάθεια της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης. Θεωρούσε καθήκον του, επίσης, να φωτίσει που πάνε τα πράγματα, να ρισκάρει να προβλέψει και όχι να περιμένει στην ασφάλεια της εξαγωγής συμπερασμάτων. Από κει και το όνομα Πριν, δηλαδή πριν τα γεγονότα αλλά και πριν από τους μεγάλους σεισμούς της ταξικής πάλης.
Με την καθοριστική του συμβολή διαμορφώθηκε μια δημοσιογραφική φυσιογνωμία πολιτικά αιχμηρή, πάντα στον αντίποδα της κυρίαρχης πολιτικής, «εμμονικά» ενοχλητική για το σύστημα, ασεβής και σεβαστή ταυτόχρονα
Με την καθοριστική του συμβολή διαμορφώθηκε μια δημοσιογραφική φυσιογνωμία πολιτικά αιχμηρή, πάντα στον αντίποδα της κυρίαρχης πολιτικής, «εμμονικά» ενοχλητική για το σύστημα, ασεβής και σεβαστή ταυτόχρονα, κι ας μην προσκυνούσε στην «πολιτική ορθότητα». Η δύναμη αυτή του Πριν και του Γιώργου προσωπικά, η προσπάθεια να βρεθούν ρωγμές στην κυρίαρχη πολιτική ήταν ταυτόχρονα και πηγή αδυναμίας καθώς στην προσπάθεια να τοποθετηθούμε στην άμεση αντιπαράθεση, χανόταν μερικές φορές το στρατηγικό και προγραμματικό βάθος και η ολότελα διακριτή στόχευση και φυσιογνωμία της εργατικής από την αστική πολιτική.
Ο Γιώργος ενθάρρυνε στην ποιότητα της γραφής, το να βγάζεις τέχνη και μεράκι στο χαρτί ή στο πληκτρολόγιο. Πάντα με στοιχεία και τεκμηρίωση, λιγότερα επίθετα-περισσότερα ουσιαστικά. Είχε τον τρόπο του ο Γιώργος· αν ήταν πυγμάχος θα προτιμούσε το ντιρέκτ κτύπημα, έτσι του άρεσε να γράφει και να μιλά και ήταν πολύ αποτελεσματικός. Αυτό τον χαρακτήριζε και στον τρόπο που προσέγγιζε τους ανθρώπους και τη ζωή. Μέσα στην απαράμιλλη ευγένεια, υπήρχε η ευθύτητα της τοποθέτησης και της πράξης, κοφτερή συχνά σαν μαχαίρι.
Η συλλογικότητα του Πριν λειτούργησε σαν μια επαναστατική αδελφότητα. Σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες (μόνιμες κι όχι έκτακτες), με επαγγελματίες δημοσιογράφους που πρόσφεραν διπλή δουλειά εθελοντικά και με εθελοντές που δούλευαν σαν επαγγελματίες (δημοσιογράφοι κι επαναστάτες, σε μια μη επαναστατική εποχή). Κι ο Γιώργος εκεί, μαέστρος σε μια ορχήστρα συχνά ξεκούρδιστη από την κούραση ή την απειρία, πρώτος να έρχεται τελευταίος να φεύγει και να καταθέτει χωρίς τσιγκουνιά τις γνώσεις, την τέχνη και το κύρος του. Με την καθοδήγησή του, το μικρούλι Πριν προσπαθούσε να ξεφύγει από τον μικρόκοσμο μιας ρηχής αριστερής αντιπαράθεσης και να ανοίξει παράθυρα στα μεγάλα ερωτήματα και προκλήσεις στις σύγχρονες τάσεις, στα Διεθνή, στην Επιστήμη, στον Πολιτισμό.
Τίποτα δεν ήταν εύκολο και η ανατρεπτική ρότα στη φουρτουνιασμένη θάλασσα των γεγονότων δεν βρίσκεται αυτόματα. Όταν τους τίτλους βάζει η ιδιοκτησία σύμφωνα με τα συμφέροντά της, τα πράγματα είναι πιο απλά. Το Πριν είχε κι έχει πολύ πειραματισμό και επαναστατική θέληση για να χαράξει πορεία. Δεν είναι λίγες οι φορές που διαφωνήσαμε με τον Γιώργο ή με άλλους συντρόφους στην πολύχρονη κοινή πορεία. Εκφράστηκε και στις στήλες της εφημερίδας. Πάντα με σεβασμό, με επιχειρήματα, με συντροφικότητα και τελικά με πίστη στον κοινό σκοπό. Και τελικά ήταν τα καθοριστικά ελλείμματα της συλλογικής μας προσπάθειας (ή από την άλλη, τα βήματα που κάναμε) που διαμόρφωναν τα όρια και τα λάθη μας.
Ο Γιώργος άνοιξε δρόμους και στον τρόπο δουλειάς στα ΜΜΕ. Η αστική δημοσιογραφία έχει πολλούς τρόπους να εξημερώσει και τελικά να αξιοποιήσει προς όφελός της αριστερούς, που συνήθως βρίσκονται μόνοι τους απέναντι σε έναν πολυπλόκαμο μηχανισμό εξαγοράς κυρίως αλλά και καταστολής. Ο Γιώργος μάς έμαθε την σημασία του να είναι καθαρό σε όλους πως συμμετέχουμε στην ομάδα του Πριν, σε μια συλλογικότητα που «δεν τρώγεται με τίποτα» και γι’ αυτό «δεν μασάει». Πως μόνο σαν μέλος μιας αριστερής και κομμουνιστικής συλλογικότητας μπορείς να σταθείς όρθιος/α και στον «λάκκο των λεόντων» του κυρίαρχου δημοσιογραφικού κατεστημένου. Κι εμείς περήφανα λέγαμε και λέμε: «Ναι, είμαι στο Πριν. Ναι, είμαι με τον Δελαστίκ».
