Πάνος Παπανικολάου*
Η κυβέρνηση έχει εγκληματικές ευθύνες για τη διαχείριση της πανδημίας: Άφησαν το ΕΣΥ χωρίς στήριξη, άνοιξαν τον τουρισμό χωρίς ελέγχους, λάθος εκστρατεία εμβολιασμού. Απέναντι σε αυτή την καταστροφική πολιτική απαιτείται να αναπτυχθεί ένα κίνημα, μέσα κι έξω από τα νοσοκομεία. Για το τι πρέπει να γίνει, απαντά ο Πάνος Παπανικολάου με οδηγό ορισμένες κρίσιμες ερωτήσεις της περιόδου.
Στοχοποιούν τους υγειονομικούς, φέρνουν τους ιδιώτες
Η κυβέρνηση προχωρά σε αναστολή εργασίας των μη εμβολιασμένων υγειονομικών. Που αποσκοπεί ;
Η κυβέρνηση ουδόλως ενδιαφέρεται για την υγειονομική ουσία. Αν ενδιαφερόταν θα είχε κάνει τις αναγκαίες προσλήψεις ώστε να αποφεύγεται η υπερκόπωση των υγειονομικών της πρώτης γραμμής, η οποία μοιραία οδηγεί σε ακούσια νοσηλευτικά και ιατρικά λάθη και θα είχε κάνει τις αναγκαίες βελτιώσεις στις υποδομές ώστε να μην συγχρωτίζονται οι covid με τους non covid ασθενείς.
Ο στόχος της κυβέρνησης είναι διπλός. Κατ’ αρχήν καθαρά επικοινωνιακός: Με δεδομένο πως τώρα με τις αναστολές επιβεβαιώνεται πως το ποσοστό εμβολιασμού των υγειονομικών είναι από 85% ως 95% ανάλογα με τον κλάδο, δηλαδή από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, είναι σαφές πως με αυτή την συκοφαντική στοχοποίηση των υγειονομικών του ΕΣΥ θέλει να τους μεταφορτώσει επικοινωνιακά ευθύνες, κουκουλώνοντας τις δικές της εγκληματικές ευθύνες για την άθλια διαχείριση της πανδημίας, που ιδιαίτερα μέσα στο τραγικό εξάμηνο 1/11/2020-30/4/2021 κόστισε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές που θα μπορούσαν να έχουν σωθεί.
Επίσης χρησιμοποιεί άλλο ένα πρόσχημα για παραπέρα περιορισμό του προσωπικού και για ιδιωτικοποίηση με αθρόα είσοδο ιδιωτών εργολάβων δουλεμπόρων εργασίας στα δημόσια νοσοκομεία.
Άλλωστε αυτό έσπευσε να επιβεβαιώσει η ίδια η κυβέρνηση κυριολεκτικά με το «καλημέρα». Την Πέμπτη 2/9/21 ο νέος υπουργός Υγείας Θ. Πλεύρης κατέθεσε υπουργική τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο άλλου υπουργείου, η οποία με πρόσχημα την αναστολή εργασίας των λίγων ανεμβολίαστων υγειονομικών, παραδίδει άνευ όρων σε ιδιώτες επιχειρηματίες μια σειρά από σημαντικές λειτουργίες των νοσοκομείων και του ΕΚΑΒ (εργαστηριακές εξετάσεις, μεταφορές ασθενών, διοικητικές-τεχνικές-υποστηρικτικές υπηρεσίες κλπ).
Πως αντιδρά το υγειονομικό κίνημα;
Το υγειονομικό κίνημα για άλλη μια φορά στέκεται στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Έχει ξεκαθαρίσει από μήνες την ανάγκη για καθολικό εμβολιασμό και ταυτόχρονα έχει ξεκαθαρίσει από την αρχή την αντίθεση σε κάθε μορφής καταναγκασμό. Η ΟΕΝΓΕ, που εκπροσωπεί τους νοσοκομειακούς γιατρούς της χώρας, είχε δώσει σκληρές μάχες υπέρ του εμβολιασμού και από πέρυσι είχε ασκήσει σκληρή κριτική στον αντιεπιστημονικό ανορθολογισμό, που εκφραζόταν ακόμα και από μέλη της ίδιας της κρατικής επιτροπής ειδικών. Αυτές τις μέρες αντιτίθεται στην κουτοπόνηρη κυβερνητική τακτική που χρησιμοποιεί τον εμβολιασμό ως επικοινωνιακή φούσκα και ως πρόσχημα για απολύσεις τροφοδοτώντας έτσι για άλλη μια φορά με έτοιμα «επιχειρήματα» τους αντεμβολιαστές.
Ποια είναι η συνέχεια;
Αυτό που πρέπει να γίνει είναι χωρίς ταλαντεύσεις να γενικευτεί ο πανυγειονομικός απεργιακός αγώνας διαρκείας με εφ’ όλης της ύλης αιτήματα για μόνιμες προσλήψεις, ανάπτυξη υποδομών και πραγματική θωράκιση της δημόσιας περίθαλψης. Συναγωνιστές άλλων κλάδων εργαζομένων και ο λαός γενικότερα θα πρέπει να μην «τσιμπούν» στις διάφορες κατά καιρούς επικοινωνιακές στρακαστρούκες της κυβέρνησης αλλά να είναι σταθεροί συμπαραστάτες στους αγώνες των υγειονομικών.
Ποια είναι η κατάσταση στα νοσοκομεία σήμερα; Πόσο προετοιμασμένο είναι το σύστημα υγείας να αντεπεξέλθει;
Η κατάσταση είναι πάρα πολύ δύσκολη. Η κυβέρνηση εξακολουθεί να υποτάσσει την γενικότερη πολιτική Υγείας (επιδημιολογική επιτήρηση και περίθαλψη) στην εξυπηρέτηση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Όσον αφορά την επιδημιολογική επιτήρηση και φέτος πριν την έναρξη της τουριστικής περιόδου είχε δοθεί το σύνθημα «πετάμε τις μάσκες και υποδεχόμαστε τους επισκέπτες». Και φέτος όπως και πέρσι αμέσως μετά από τυφλά οριζόντια συλλήβδην lockdown, οδυνηρά για τον λαό μας, στον βωμό του τουρισμού θυσιάστηκαν τα πάντα. Χαρακτηριστικό για την υποκρισία του κράτους ήταν πως στα τέλη Ιουλίου ο N. Χαρδαλιάς δήλωνε ανερυθρίαστα πως στην (πολυδιαφημισμένη ως covid free) Μύκονο την μετάλλαξη Δ δεν την έφεραν ούτε τα διεθνή τουριστικά πρακτορεία ούτε οι μεγαλοεπιχειρηματίες του τουρισμού, αλλά την έφεραν δήθεν εποχικοί εργαζόμενοι που ήρθαν από την Αθήνα να εργαστούν για σεζόν.
Στην περίθαλψη δεν έγινε καμία ουσιαστική θωράκιση με πραγματικές προσλήψεις. Απόδειξη γι’ αυτό είναι η αιφνιδιαστική καθολική και επ’ αόριστον αναστολή των κανονικών αδειών όλου του υγειονομικού προσωπικού από 1 Σεπτέμβρη. Μάλιστα υπενθυμίζεται πως ως τα τέλη Ιουλίου 2021 και ενώ το 4ο κύμα της πανδημίας είχε ήδη φουντώσει, ο πρωθυπουργός της χώρας δήλωνε πως ούτε λίγο ούτε πολύ θεωρεί τα μισά νοσοκομεία της χώρας περιττά και θέλει να τα καταργήσει. Συνεχίζεται η αισχρή τακτική να ανατίθεται η νοσηλεία ασθενών της επιδημίας αποκλειστικά στο ΕΣΥ και ταυτόχρονα οι ιδιώτες μεγαλοκλινικάρχες σκανδαλωδώς να απαλλάσσονται ώστε να συνεχίζουν business as usual. Μάλιστα η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα μέλος της ΕΕ που συμβαίνει αυτό.
Όλα τα παραπάνω έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μίγμα. Ήδη έχουμε μεγάλο πρόβλημα στις ΜΕΘ. Σε πολλά νοσοκομεία δίνονται από τις διοικήσεις πάλι εντολές για περίθαλψη των ασθενών COVID στις πτέρυγες εκτός ΜΕΘ από γιατρούς τελείως άσχετων ειδικοτήτων, ακριβώς όπως είχε συμβεί και κατά την διάρκεια του 2ου και του 3ου κύματος στα τέλη του 2020 και την άνοιξη του 2021. Επαναλαμβάνεται δηλαδή η κατάσταση που είχε προκαλέσει την αναφορά της ΟΕΝΓΕ προς την εισαγγελία του Αρείου Πάγου.
Φαίνεται πως ο κορονοϊός είναι σκληρό καρύδι, δεν ξεμπερδεύουμε εύκολα. Το εμβόλιο είναι χρήσιμο, αλλά δεν είναι πανάκεια. Τι πρέπει να γίνει από δω και πέρα;
Λέγαμε εξ αρχής πως ήταν εκ του πονηρού οι εξαγγελίες για ένα μαγικό εμβόλιο, που με έναν θαυμαστό τρόπο θα εξαφάνιζε τον ιό εν μία νυκτί, ώστε να μην χρειάζονται ούτε νοσοκομεία ούτε επιδημιολογική επιτήρηση. Η κυβέρνηση αλλά και γενικότερα το καπιταλιστικό σύστημα στην Ευρώπη καλλιεργούσε αυτήν την αυταπάτη γιατί υποτάσσει τα πάντα στον αυτοσκοπό της «κανονικότητας» της καπιταλιστικής οικονομίας. Άλλωστε ήδη από πέρυσι ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός έχει αποτύχει οικτρά να αναπροσαρμοστεί στις πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας σε αντίθεση με τις καπιταλιστικές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και αυτό πιθανότατα θα παίξει σημαντικό ρόλο στον μελλοντικό ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό και συσχετισμό δυνάμεων.
Λέγαμε εξ αρχής πως ήταν εκ του πονηρού οι εξαγγελίες για ένα μαγικό εμβόλιο, που με έναν θαυμαστό τρόπο θα εξαφάνιζε τον ιό εν μία νυκτί, ώστε να μην χρειάζονται ούτε νοσοκομεία ούτε επιδημιολογική επιτήρηση
Επίσης έγκαιρα έχουμε τονίσει πως η άποψη «εμβόλιο και τίποτε άλλο» καθώς και η άποψη «μαγικό φάρμακο και τίποτα άλλο» (που εκπορεύεται από τον διεθνή alt-right τραμπισμό και σιγοντάρεται κι εδώ και από την ακροδεξιά και από κύκλους του ΣΥΡΙΖΑ) είναι εξ ίσου αντιεπιστημονικές και ανορθολογικές: παραγνωρίζουν την αξία τόσο της ιχνηλάτησης-επιδημιολογικής επιτήρησης όσο και ενός ισχυρού συστήματος περίθαλψης, πρωτοβάθμιας και νοσοκομειακής. Δηλαδή έρχονται σε αντίθεση και με την τρέχουσα από πέρυσι ιατρική επιστημονική βιβλιογραφία. Και αυτός που λέει «μαγικό εμβόλιο, δεν χρειάζεται τίποτα άλλο» και αυτός που λέει «μαγικό φάρμακο, δεν χρειάζεται τίποτα άλλο» μας γυρίζουν από επιστημολογική άποψη δέκα χιλιάδες χρόνια πίσω στην εποχή του Μάγου της Φυλής.
Η κυβέρνηση και το κράτος γενικότερα λόγω των παραπάνω είχαν από την αρχή λάθος αντίληψη για τον εμβολιασμό και λάθος μήνυμα προς τον πληθυσμό. Ακόμα και σήμερα το επίσημο ραδιοτηλεοπτικό σποτάκι του υπουργείου Υγείας εξακολουθεί να εκπέμπει την αντιεπιστημονική αρλούμπα «εμβόλιο = ανέμελες διακοπές γιόλο και … τέλος, μόνο αυτό» αντί για το επιστημονικά σωστό «εμβολιάσου για να μειώσεις τουλάχιστον κατά δέκα φορές την πιθανότητα να νοσήσεις βαριά αν κολλήσεις».
Για να νικήσουμε την πανδημία χρειάζεται συνδυασμός όλων ανεξαίρετα των καθοριστικών παραγόντων: καθολικός εμβολιασμός συμπεριλαμβανομένου και του πληθυσμού των πιο φτωχών χωρών ώστε να μην προκύπτουν διαρκώς νέες επικίνδυνες μεταλλάξεις, συγκροτημένη κεντρικά σχεδιασμένη ιχνηλάτηση – επιδημιολογική επιτήρηση εντός κοινότητας και όχι να πηγαίνουμε από τα τυφλά ασφυκτικά οριζόντια αναποτελεσματικά lockdown στο «μπάτε τουρίστες αλέστε» και τούμπαλιν, ισχυρό δημόσιο σύστημα πρωτοβάθμιας και νοσοκομειακής περίθαλψης, ανάπτυξη αποτελεσματικών για την covid19 αντιικών φαρμάκων χωρίς τοξικότητα και απαγορευτικές παρενέργειες.
Η πανδημία έφερε τα πάνω κάτω κι έθεσε νέα δεδομένα. Τι σημαίνει για την κυβέρνηση, το σύστημα, τον καπιταλισμό;
Για να μην έλθει η νέα πανδημία αφού θα έχουμε νικήσει την παρούσα χρειάζεται να μπει φρένο στον αλόγιστο βιασμό της φύσης από την δίψα για καπιταλιστική κερδοφορία. Σημειώνεται εδώ πως διάφορες θεωρίες συνωμοσίας για την προέλευση του ιού SARS-CoV-2 δεν έχουν επιβεβαιωθεί και πως παραμένει ισχυρή η εκδοχή για μετάλλαξη προϋπαρχόντων κορονοϊών στους οργανισμούς δασόβιων νυχτερίδων που αναγκάστηκαν να κατέβουν στην Γιουχάν και άλλες μεγάλες πόλεις αφού το φυσικό τους περιβάλλον είχε καταστραφεί από το περίφημο Φράγμα των Τριών Φαραγγιών στην επαρχία Χιουμπέϊ, ένα κολοσσιαίο υδροηλεκτρικό έργο η κατασκευή του οποίου είχε επιβληθεί από την δίψα του κινέζικου καπιταλισμού για άφθονη ενέργεια.
Αυτή η πρωτόγνωρη παγκόσμια υγειονομική, οικονομική, κοινωνική, ιδεολογική και πολιτική κρίση έχει φέρει στην επιφάνεια πλήθος ζητημάτων. Έχει αποκαθηλώσει μύθους της κυρίαρχης προπαγάνδας του συστήματος. Για παράδειγμα ήδη από την αρχή της πανδημίας εκατομμύρια πολίτες των πιο αναπτυγμένων χωρών έκπληκτοι διαπίστωσαν πως οι ίδιοι που μέχρι τον Δεκέμβριο 2019 έλεγαν «αν είσαι κοντά στα 70 είσαι αρκετά νέος για να εργάζεσαι», από τον Φεβρουάριο 2020 άρχισαν απότομα να λένε «αν είσαι κοντά στα 70 είσαι πολύ γέρος για να διασωληνώνεσαι». Επίσης διαπίστωσαν πως μια καταφρονεμένη κακοπληρωμένη νοσηλεύτρια έχει χίλιες φορές μεγαλύτερη κοινωνική χρησιμότητα από χίλια golden boys της μεγαλοκαπιταλιστικής «επιχειρηματικότητας». Αυτός άλλωστε είναι ένας από τους λόγους που τώρα συκοφαντικά προσπαθούν να σπιλώσουν το υγειονομικό προσωπικό με πρόσχημα τους λίγους ανεμβολίαστους.
Έγινε ευρύτατα κατανοητή η αδήριτη αναγκαιότητα για ισχυρό δημόσιο σύστημα που θα παρέχει δωρεάν περίθαλψη σε όλον τον πληθυσμό το οποίο μάλιστα είχε τεκμηριωθεί και επιστημονικά ήδη από τον Απρίλιο του 2020, όταν τεκμηριώθηκε πως με καθολική πρόσβαση του πληθυσμού σε υπηρεσίες περίθαλψης η θνητότητα (θάνατοι/κρούσματα) της Covid-19 μπορεί να πέφτει στο 0,5%, ενώ αν αυτή η πρόσβαση δεν υπάρχει για οποιονδήποτε λόγο, τότε η θνητότητα υπερδεκαπλασιάζεται και ξεπερνά το 5%.
Από την άλλη μεριά της όχθης, ο παγκόσμιος καπιταλισμός, όπως σε κάθε σοβαρή κρίση, προσπαθεί να κάνει «το σκατό του παξιμάδι». Να εκμεταλλευτεί την πανδημία για να πετύχει αντιδραστική αποσάρθρωση εργατικών κατακτήσεων, βίαιη αναδιανομή εισοδήματος σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων, εξαφάνιση των ατομικών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μόνιμη καθιέρωση αστυνομικού κράτους έκτακτης ανάγκης με καταπάτηση δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Το αντίπαλο δέος σε αυτά δεν μπορεί να είναι οι άσφαιρες αντιδράσεις, οι καπελωμένες από τον ακροδεξιό alt-right τραμπισμό, γιατί αυτές πάντα καταλήγουν σε λιβάνισμα του συστήματος και παραπέρα στερέωσή του. Χρειάζεται μια συγκροτημένη πολιτικά και ιδεολογικά επαναστατική κομμουνιστική λογική που θα επικοινωνεί με την αυθόρμητη εργατική, λαϊκή και νεολαιίστικη δυσαρέσκεια χωρίς να υποτάσσεται σε επιδείξεις «ευθύνης» απέναντι στο σύστημα. Το ΝΑΡ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και γενικότερα η αντισυστημική ριζοσπαστική αριστερά έχουν δείξει από την αρχή της πανδημίας, με τις θέσεις τους και με την πρωτοπόρα κινηματική τους στάση σε όλα τα μέτωπα, πως μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην παραπάνω κατεύθυνση.
* Γενικός Γραμματέας της ΟΕΝΓΕ, μέλος ΔΣ ΕΙΝΑΠ, εκπρόσωπος του Ενωτικού Κινήματος για την Ανατροπή, μέλος της ΠΕ του ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση
Ένα απαράδεκτο μέτρο με πολύ επικίνδυνες προεκτάσεις
Γιάννης Ελαφρός
Προκλητικά αντιδραστικό και ιδιαίτερα προβληματικό όσον αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι το κυβερνητικό μέτρο για την απαγόρευση τέλεσης τεστ (rapid ή μοριακό) από ανεμβολίαστους στις δημόσιες δομές. Η κυβέρνηση, με μια ακραία κυνική λογική, θεωρεί πως υποχρεώνοντας τους ανθρώπους αυτούς να πραγματοποιούν ένα ή δύο τεστ την εβδομάδα σε ιδιώτες (για να πάνε στην εργασία τους), θα πιεστούν οικονομικά και θα κάνουν το εμβόλιο… Πέρα από ακόμα μία άμεση πριμοδότηση του ιδιωτικού τομέα, η κυβερνητική αυτή απόφαση έχει δύο πολύ σοβαρές συνέπειες:
Πρώτο, όσον αφορά τον επιδημιολογικό έλεγχο είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς αποθαρρύνει τους ανεμβολίαστους από το να πραγματοποιούν τεστ κι έτσι να καταγράφεται η πορεία της πανδημίας και να μπορούν να ληφθούν μέτρα καραντίνας κλπ. Κι αυτό, ενώ είναι ακριβώς οι ανεμβολίαστοι που πρέπει να προστατευτούν περισσότερο.
Δεύτερο, εισάγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα μια πολύ αντιδραστική προσέγγιση για το δημόσιο σύστημα υγείας. Μέχρι τώρα το ΕΣΥ ήταν ανοικτό προς όλους/ες, με τις εκάστοτε κυβερνήσεις να προσπαθούν να επιβάλλουν κατάσταση εξαίρεσης για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες χωρίς χαρτιά. Με την προσέγγιση της ΝΔ, αύριο μπορεί να επιβληθούν ειδικές συνθήκες (αυξημένη οικονομική επιβάρυνση) για τους καπνιστές, τους παχύσαρκους, τους μοτοσυκλετιστές που δεν φορούν κράνος κλπ., με τη λογική πως ευθύνονται για το πρόβλημα υγείας και «επιβαρύνουν το σύστημα». Μπορεί να μοιάζουν «υπερβολικά» όλα αυτά, αλλά ανάλογες ζυμώσεις πραγματοποιούνται χρόνια στις ΗΠΑ και όχι μόνο.
Η δημόσια υγεία πρέπει να είναι ανοικτή και δωρεάν για όλους/ες.
