Έλληνες διασώστες μιλούν για το έγκλημα σε Αιγαίο και Μεσόγειο Κόντρα στην ξενοφοβική εκστρατεία της ΕΕ και της ελληνικής κυβέρνησης το Πριν παρουσιάζει συνεντεύξεις από δύο πρωταγωνιστές της μάχης για τη σωτηρία ζωών, για τη σωτηρία της ανθρωπιάς και της διεθνιστικής αλληλεγγύης. Ο Ιάσονας Αποστολόπουλος, είναι συντονιστής του διασωστικού καραβιού «Μάρε Ιόνιο» στην οργάνωση Mediterranea saving humans. Δραστηριοποιείται με διασώσεις προσφύγων από το 2015 στην Λέσβο αρχικά και μετά στην κεντρική Μεσόγειο.
(Από το αρχείο του Πριν 21 Απριλίου 2020)
(Διαβάστε ΕΔΩ στο πρώτο μέρος του αφιερώματος του Πριν, τη συνέντευξη του Κωστή Πλεύρη που έχει εργαστεί στο τεχνικό τμήμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και της διασωστικής Mission-Lifeline, σε αποστολές στο εξωτερικό, τη Λέσβο και τη Μεσόγειο)
Συνεντεύξεις στις Θάνια Βέζου | Έφη Παπαπαύλου
▶ Η ακροδεξιά ρητορική έχει κυριαρχήσει σε μεγάλο βαθμό στο νησί της Λέσβου, θα θέλαμε να σε ρωτήσουμε τι διαφορές βλέπεις τώρα στις συνειδήσεις των ντόπιων από την εμπειρία σου σε διασώσεις προσφύγων στο νησί το 2016;
Ως άνθρωπος που έζησα εκεί οκτώ μήνες και μάλιστα στο απόγειο των αφίξεων το 2015-2016, μπορώ να πω ότι το αφήγημα «η Λέσβος της αλληλεγγύης» είναι σε μεγάλο βαθμό μια κατασκευασμένη μιντιακή πραγματικότητα, που όμως ωφέλησε το έργο της αλληλεγγύης. Και τότε, μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό της τοπικής κοινωνίας βοηθούσε έμπρακτα. Η διαφορά είναι ότι αυτό που λέμε «κοινή γνώμη» ήταν αρκετά πιο ανεκτική στους πρόσφυγες. Οι λόγοι; Ο κόσμος είναι πιο ευνοϊκός στο δράμα των Σύριων προσφύγων, σε αντίθεση με αυτό των «Αφγανών μεταναστών», οι ελλείψεις σε υποδομές πρώτης βοήθειας ήταν αφάνταστες, οπότε οι ΜΚΟ και οι εθελοντές ήταν καλοδεχούμενοι, μέσα σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση απόλυτου χάους και φυσικά το νησί ήταν σημείο μετάβασης (transit) προς την Ευρώπη και όχι σημείο εγκλωβισμού όπως σήμερα. Τα σύνορα ήταν ανοιχτά και σε 2-3 μέρες οι πρόσφυγες έφταναν στην Γερμανία. Φυσικά, πάντα υπάρχουν και εκείνοι που ανησυχούσαν ότι οι πρόσφυγες θα χαλάσουν την «τουριστική εικόνα του χωριού», ότι θα πέσει η αξία της γης τους, ότι «δεν χωράμε άλλους» και ότι οι μετανάστες είναι φορείς μικροβίων και εγκληματικότητας. Αυτό το κοινωνικό κομμάτι ισχυροποιείται μέρα με την μέρα από τότε που υπογράφηκε η κοινή δήλωση ΕΕ-Τουρκίας. Η βόμβα ήταν έτοιμη να σκάσει εδώ και καιρό. Και το φυτίλι το άναψε η κυβέρνηση με την απόφαση να σταματήσει να μεταφέρει αιτούντες άσυλο στην ενδοχώρα, με την αποστολή των ΜΑΤ και τις επιτάξεις γης για κατασκευή νέων κέντρων.
Το κερασάκι ήταν η κήρυξη της χώρας σε κατάσταση εισβολής από την Τουρκία. Οι πρόσφυγες πλέον δεν είναι οι κατατρεγμένοι που ζητάνε άσυλο, αλλά ο στρατός του εχθρού μας, Ερντογάν. Όλα τα παραπάνω, απελευθέρωσαν ένα τρομερό κύμα ρατσιστικής βίας με μαζικές περιπολίες «αγανακτισμένων κατοίκων» και επιθέσεις σε πρόσφυγες, αλληλέγγυους, χώρους ΜΚΟ και δημοσιογράφους. ΄Έτσι, φτάσαμε στο σημείο που η Σκάλα Συκαμιάς, από το χωριό που προτάθηκε για το Νόμπελ Ειρήνης, να γίνεται θέατρο φασιστικής βίας και πεδίο δράσης ενός εξαγριωμένου όχλου που έκαψε το camp της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ (stage 2). Ντόπιοι αλληλέγγυοι που μας είχαν στηρίξει το 2015 λένε ότι είναι η πρώτη φορά που φοβούνται για την ζωή τους. Άλλοι αλληλέγγυοι μεταφέρουνε είδη πρώτης ανάγκης στους πρόσφυγες στις παραλίες κρυφά και με μεγάλη προσοχή για να μην στοχοποιηθούν ονομαστικά.
▶ Θεωρείς ότι η κυβέρνηση της ΝΔ μπορεί να ενσωματώσει αυτό το ακροδεξιό ρεύμα που αναδύεται;
Το έχει ήδη κάνει σε μεγάλο βαθμό. Βασικό κόμματι της προεκλογικής εκστρατείας της τωρινής κυβέρνησης ήταν η καταστολή της μετανάστευσης , η οποία αποδιδόταν στον ΣΥΡΙΖΑ, στον φιλανθρωπισμό της αριστεράς, στις ΜΚΟ και στην Τουρκία, ποτέ όμως στους πολέμους και την συντριπτική ανισοκατανομή του πλούτου παγκοσμίως. Η ίδια ρητορική με την Ιταλία και την Frontex, όπου οι διασωστικές ΜΚΟ χαρακτηρίζονται συλλήβδην «pull factor», παράγοντες, δηλαδή, που έλκουν την μετανάστευση. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το διασωστικό έργο, όχι ως αυτονόητη πράξη ενός ναυτιλλόμενου που επιβάλλεται από το διεθνές και ναυτικό δίκαιο, αλλά ως ενέργεια που προσελκύει παράνομη μετανάστευση, άρα αξίζει να περιοριστεί και να ποινικοποιηθεί. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην Λέσβο. Εδώ και μήνες, καταγράφεται η συνδυαστική δράση ντόπιων ρατσιστών και κράτους να διώξουν τους (διεθνείς κυρίως) εθελοντές από το νησί. Εκτός της πρωτεύουσας Μυτιλήνης, η βοήθεια στους προσφυγές είναι σχεδόν ποινικοποιημένη. Κάθε φορά που έφτανε βάρκα στην παραλία, η αστυνομία παρενοχλούσε τους ξένους εθελοντές που πήγαιναν να μοιράσουν ρούχα και φαγητά. Τους έπαιρναν τα διαβατήρια λέγοντας «ελάτε τώρα να τα πάρετε από την Μυτιλήνη» (μία ώρα μακρυά). Όλοι θυμόμαστε, πριν μερικούς μήνες, τον πρώην δήμαρχο Μήθυμνας και αντινομάρχη, να απειλεί με μαχαίρι εθελόντριες για να τις διώξει από το νησί. Από τον τελευταίο ρατσιστή μέχρι τους περιφερειάρχες, η γραμμή που επικρατεί είναι «να πάρουν πόδι οι ΜΚΟ», όπου ΜΚΟ ίσον όποιος και όποια βοηθάει πρόσφυγες.
Την 1η Μάρτη, το camp του ΟΗΕ κάηκε από εμπρησμό, μπροστά στα ματιά της αστυνομίας και αρκετών πολιτικών παραγόντων που είχαν κάνει δημόσιο κάλεσμα για διαμαρτυρία στη Συκαμιά. Το ίδιο camp που ένα μήνα νωρίτερα, ο δήμαρχος Δ. Λέσβου, Ταξιάρχης Βέρρος, είχε φροντίσει να κλείσει, αφήνοντας εκατοντάδες πρόσφυγες που φτάνουν στο νησί να κοιμούνται σε παραλίες, βουνά και λαγκάδια πάνω στις λάσπες. Αυτή είναι η μία και μοναδική πολιτική διαχείρισης του προσφυγικού από πλευράς Ελλάδας και Ευρώπης. Να τους κάνουνε τον βίο αβίωτο, να διατηρηθούν οι συνθήκες στα νησιά όσο γίνεται πιο άθλιες, ως μέσο αποτροπής των νέων αφίξεων.
Το pushback, όσο «αθώο» και να ακούγεται, είναι απόπειρα ανθρωποκτονίας,
▶ Πως σχολιάζεις τη στάση της κυβέρνησης στα χοτ σποτς εν μέσω πανδημίας;
Σε μια περίοδο που 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη είναι σε καραντίνα και απαγόρευση συνάθροισης, η εγκατάλειψη 42.000 προσφύγων σε τόσο στενό χώρο, μέσα στους άθλιους καταυλισμούς των ελληνικών νησιών, είναι σαν απόπειρα μαζικής τους εξόντωσης. Είναι μια ακόμα επιβεβαίωση της εξουσίας για το ποιοι άνθρωποι αξίζει να διασωθούν από την επιδημία και ποιοι όχι. Πως θα εφαρμόσουν οι αιτούντες-άσυλο κανόνες υγιεινής όταν υπάρχει μία βρύση ανά 1.300 ανθρώπους; Πως θα εφαρμόσουν μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης όταν κατοικούν δύο άνθρωποι ανά τετραγωνικό μέτρο; Σε μια χυδαία αντιστροφή μάλιστα, οι πρόσφυγες παρουσιάζονται ως υγειονομική απειλή, τη στιγμή που όλες οι ιατρικές οργανώσεις και η Ύπατη Αρμοστεία αναφέρουν ότι η Μόρια κινδυνεύει να μολυνθεί και όχι να μολύνει τους ντόπιους της Μυτιλήνης. Η απειλή της Covid-19 είναι η τέλεια ευκαιρία για την κυβέρνηση να εφαρμόσει τον δηλωμένο στόχο της για κλειστά κέντρα, τον πλήρη διαχωρισμό ντόπιων και ξένων, τις άμεσες απελάσεις και την επέκταση των επιχειρήσεων βίαιής αποτροπής σε χερσαία και θαλάσσια σύνορα.
Πατώντας πάνω στο χρόνιο αίτημα της δεξιάς των νησιών να μην κατεβαίνουν οι πρόσφυγες στην πόλη, η κυβέρνηση κλείνει τα χοτ σποτ κι επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 7 το απόγευμα. Μέσα στην ημέρα, επιτρέπει την έξοδο μόνο σε 100 πρόσφυγες την ώρα, σε ομάδες μικρότερες των 10 ατόμων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μόνο 1 στους 20 ανθρώπους μπορεί να βγει από το καμπ κάθε μέρα. Για τους νεοαφιχθέντες, επιβάλλεται καραντίνα στο σημείο της άφιξης, όπου και αν είναι αυτό. Από τις 23 Μάρτη, 127 πρόσφυγες κοιμούνται μέχρι σήμερα στο ύπαιθρο, σε βουνά και παραλίες, χωρίς τουαλέτες και σε πολλές περιπτώσεις χωρίς καν σκηνές, εκτεθειμένοι στην βροχή και το κρύο Η Ύπατη Αρμοστεία παρακαλάει για υπόδειξη ξενοδοχείων και σύσσωμοι οι Δήμοι των νησιών απαντούν «Δεν δίνουμε ξενοδοχεία – Δεν δίνουμε τίποτα, να φέρετε καράβι από την Αθήνα και να τους βάλετε εκεί». Σε μία περιοχή που φιλοξενεί εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, σε μια περιοχή που βρίσκονται χιλιάδες άδεια δωμάτια, κυβέρνηση και αυτοδιοίκηση αρνούνται να στεγάσουν μερικές δεκάδες εξαθλιωμένους ανθρώπους. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει καμιά βούληση από κανέναν σε αυτή τη χώρα (πλην των αλληλέγγυων) να δει τους πρόσφυγες ως ανθρώπους, να τους δώσει τα στοιχειώδη που δικαιούται κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.
▶ Τις τελευταίες μέρες βλέπουμε ότι το ελληνικό κράτος αναβαθμίζει τις πρακτικές του εναντίον των προσφύγων και το λιμενικό πλέον κάνει παράνομες επαναπροωθήσεις μέσω θαλάσσης προς την Τουρκία. Θεωρείς ότι υπάρχει κάτι που το κράτος δεν έχει εντάξει στην αντιπροσφυγική του ατζέντα;
Η αλήθεια είναι ότι τον τελευταίο 1,5 μήνα είδαμε μια απίστευτη ποσότητα κτηνωδίας και μιλιταριστικού παροξυσμού να ασκείται πάνω σε σώματα αόπλων ανθρώπων που ζητάνε προστασία στο έδαφος της Ευρώπης. Είδαμε το ελληνικό λιμενικό να αντιγράφει μεθόδους των συμμοριών της Λιβύης, να πυροβολεί διπλά σε βάρκες με πρόσφυγες και να προσπαθεί να τις βυθίσει, περνώντας με ταχύτητα ξυστά από δίπλα τους. Το σκηνικό στήθηκε καλά ώστε να μην υπάρχουν μάρτυρες. Στην θάλασσα, το ελληνικό λιμενικό δέσμευσε με Navtex μια τεράστια θαλάσσια έκταση από την Λέσβο ως την Σάμο, και απαγόρεψε την κυκλοφορία κάθε πλοίου αναψυχής. Απαγόρευση διάσωσης σαν την Ιταλία του Σαλβίνι. Στην ακτή, όσοι εθελοντές έκαναν spotting (έρευνα με κυάλια) για βάρκες κυνηγήθηκαν από την αστυνομία. Έτσι, το πεδίο έμεινε ελεύθερο για κάθε είδους βαρβαρότητα απέναντι στους πρόσφυγες που χαροπάλευαν στην θάλασσα. Ντόπιοι κάτοικοι στην Λέσβο ανέφεραν ότι είδαν από την ακτή πάνω από 10 pushback σε μια μέρα, στα οποία μάλιστα πήρε μέρος και το σκάφος «Valiant» της βρετανικής Frontex.
Σε ένα από αυτά, πνίγηκε ένα 6 χρόνο παιδί, όταν η βάρκα βούλιαξε λίγα λεπτά μετά την επέμβαση του ελληνικού λιμενικού. Σε ένα απόγειο χυδαιότητας, το ελληνικό λιμενικό σε γραπτή ανακοίνωση του, κατηγόρησε ξανά τα θύματα και είπε ότι οι πρόσφυγες τρύπησαν την βάρκα μόνοι τους, κάτι το οποίο δεν το έχω δει ποτέ μου να συμβαίνει στα πέντε χρόνια που κάνω διασώσεις στη θάλασσα. Η ελληνική κρατική βία άγγιξε τέτοια όρια που η δανέζικη Frontex αρνήθηκε να υπακούσει και κατήγγειλε περιστατικό που το ελληνικό λιμενικό τους διέταξε να βάλουν τους πρόσφυγες ξανά μέσα στην βάρκα και να τους παρατήσουν στην θάλασσα. Με αφορμή τα μέτρα ενάντια στον κορονοϊό, οι ελληνικές αρχές επέκτειναν την απαγόρευση κυκλοφορίας σκαφών και αναβάθμισαν ακόμα περισσότερο τις δολοφονικές τους πρακτικές. Όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα, το ελληνικό λιμενικό απαγάγει πρόσφυγες από τις ελληνικές ακτές, τους βάζει μέσα σε φουσκωτές σχεδίες και τους παρατάει στην μέση του Αιγαίου. Δηλαδή, το ελληνικό κράτος όχι μόνο δεν διασώζει ναυαγούς, αλλά τους δημιουργεί εκ του μηδενός.
Στον δημόσιο λόγο, όλα αυτά αναφέρονται με θετικό ύφος κάτω από την ομπρέλα «αποτροπή και προστασία των συνόρων». Μάλιστα, δηλώνουν ξεδιάντροπα ότι κάνανε 43 pushback σε 10 μέρες. Μιλάνε, γι αυτά σαν να είναι κάτι θεμιτό ή νομικά αποδεκτό στη πλαίσια της προστασίας των συνόρων. Για να το ξεκαθαρίσουμε. Το pushback όσο «αθώο» και να ακούγεται είναι απόπειρα ανθρωποκτονίας, είναι σαν να πυροβολώ κάποιον κάθε μέρα και να το ονομάζω σκοποβολή. Δεν υπάρχει φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων από ανθρώπους που έρχονται με τέτοιες βάρκες. Πρέπει να το κάνουμε κατανοητό αυτό. Όλες οι βάρκες των προσφύγων είναι βάρκες σε κίνδυνο (boat in distress) σύμφωνα με τα διεθνή στάνταρ της ναυτιλίας, λόγω της κατάστασης τους, της ευαλωτότητας τους. Είναι βάρκες άθλιας ποιότητας, τρομακτικά υπερφορτωμένες, κανείς δεν φοράει σωσίβιο, δεν έχουν μέσα πλοήγησης κι επικοινωνίας και ανά πάσα στιγμή μπορούν να βουλιάξουν. Συνεπώς, η μόνη ενέργεια που νομιμοποιείται να κάνει κάθε λιμενικό είναι διάσωση και ασφαλή μεταφορά των ανθρώπων στην στεριά. Οτιδήποτε άλλο, εγκατάλειψη της βάρκας ποσώ δε μάλλον να την σπρώξουν στα τουρκικά ύδατα είναι έγκλημα. Ένα έγκλημα που έχει την σφραγίδα των ελληνικών και ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και επιβεβαιώνει ξανά ότι η προστασία της ζωής των προσφύγων εξασφαλίζεται μόνο από ένα τμήμα της κοινωνίας των πολιτών, από αλληλέγγυους και εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις. Όπου αυτοί απουσιάζουν, το κράτος ποδοπατεί κάθε έννοια δικαιώματος και εφαρμόζει και μια νέα διεστραμμένη βαρβαρότητα.
