Κική Βάσσου
▸ Προχωρά με γρήγορους ρυθμούς από περιφέρειες και δήμους ή ομάδες αυτών, η σύσταση Αναπτυξιακών Οργανισμών Ανωνύμων Εταιρειών. Ήδη έχουν ιδρυθεί από τις Περιφέρειες Αττικής, Στερεάς, Β. Αιγαίου, Ν. Αιγαίου και δεκάδες δήμους σε όλη τη χώρα, ανάμεσά τους οι δήμοι Αθηναίων και Πειραιά.
Αποτελούν εξέλιξη των Αναπτυξιακών Εταιρειών ΑΕ, που θεσπίστηκαν επί ΠΑΣΟΚ το 1988 και αναβαθμίστηκαν επί ΣΥΡΙΖΑ, με νέες δυνατότητες σε περισσότερα πεδία δράσης και για άλλο μέγεθος, επίπεδο και λειτουργία των προϋπαρχουσών διαδημοτικών και δημοτικών επιχειρήσεων. Ολοκληρώνεται η φιλοσοφία της επιχειρηματικής δράσης με τη σύσταση νομικών προσώπων ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου, της σύμπραξης ιδιωτικού-δημόσιου τομέα (ΣΔΙΤ), της αυτόνομης διοίκησης, χρηματοδότησης και λειτουργίας τους στη βάση ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων καθώς και φορέα-εργοδότη με διαφορετικές σχέσεις εργασίας για τους εργαζόμενους από αυτές των εργαζόμενων στην ίδια περιφέρεια ή δήμο.
Για τη σύσταση των Αναπτυξιακών Οργανισμών ΑΕ αξιοποιούνται από την κυβέρνηση της ΝΔ:
α) Ο νόμος 4555/2018 «Κλεισθένης Ι» του ΣΥΡΙΖΑ που προβλέπει συμμετοχή περιφερειών και δήμων σε ΑΕ για εκμετάλλευση υποδομών, ενέργεια, φυσικούς πόρους, τουρισμό, μεταφορές, διαχείριση αποβλήτων κλπ. Δίνει δυνατότητα σε μια περιφέρεια ή σε ένα δήμο ίδρυσης αυτοτελώς μιας ΑΕ ή ίδρυσης από κοινού με άλλους δήμους-περιφέρειες ή συμμετοχής σε ευρύτερα επιχειρηματικά σχήματα ή συνεργασίας με άλλες εταιρείες σε αυτούς τους τομείς. Οι εταιρείες αυτές μπορούν, επίσης, να συντάσσουν μελέτες, να παρέχουν συμβουλές και εκπαιδευτικά προγράμματα, να προσελκύουν κεφάλαια, να διαχειρίζονται ή να συμμετέχουν σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους και πόρους της ΕΕ.
β) Η εγκύκλιος του υπουργείου Εσωτερικών επί Θεοδωρικάκου το 2019, που υποστήριξε περαιτέρω αυτή την κατεύθυνση του «Κλεισθένη Ι» για τον «αναπτυξιακό ρόλο των ΟΤΑ» με εργαλείο τις Αναπτυξιακές ΑΕ.
γ) Ο νόμος 4674/2020 με τίτλο «Στρατηγική αναπτυξιακή προοπτική των ΟΤΑ» που ορίζει ότι οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί είναι ΑΕ ειδικού σκοπού, που συμπράττουν από κοινού με τους ΟΤΑ σε δημοτικό, διαδημοτικό, περιφερειακό ή ευρύτερο χώρο, με σκοπό την επιστημονική, συμβουλευτική και τεχνική υποστήριξή τους για την εφαρμογή της πολιτικής για «ωρίμανση έργων υποδομής και την υλοποίηση πολιτικών κοινωνικής συνοχής, ψηφιακής σύγκλισης και αειφόρου ανάπτυξης».
Ο νόμος, κινείται στην ίδια κατεύθυνση των νόμων «Καποδίστρια», «Καλλικράτη» και «Κλεισθένη Ι» και ρυθμίζει επιπλέον διοικητικά, οικονομικά, κοινωνικά, εργασιακά και άλλα θέματα. Συνεχίζονται προγραμματικές συμβάσεις, απευθείας αναθέσεις, ιδιωτικοποιήσεις με «κοινωνικό πρόσημο». Επιχειρείται να περάσουν απευθείας στους ιδιώτες κρίσιμες αρμοδιότητες και υποδομές, πολιτικές «κοινωνικής συνοχής», εκμετάλλευση ακίνητης περιουσίας, διαχείριση απορριμμάτων, ενέργεια — κυρίως μορφές ΑΠΕ, μεταφορικό έργο, τουρισμός, ιαματικές πηγές, αλλαγές χρήσεων γης, κλπ.
Συμπληρώνεται από σειρά δυσμενών διατάξεων για τους εργαζόμενους σε δήμους και περιφέρειες. Το προσωπικό διακρίνεται σε τακτικό και έκτακτο που προσλαμβάνεται για συγκεκριμένο αντικείμενο και για όσο χρόνο διαρκεί το πρόγραμμα ή η σύμβαση, ενώ αποκλείει τη μετατροπή των συμβάσεων σε αορίστου χρόνου ή τη μεταφορά του προσωπικού στον δήμο ή την περιφέρεια.
Οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί ως «επιστημονική, συμβουλευτική και τεχνική υποστήριξης των ΟΤΑ»:
α) Θα υποβάλουν προτάσεις στα προγράμματα του ΕΣΠΑ, του Πράσινου Ταμείου, άλλα ευρωπαϊκά και εθνικά, ως «τελικοί δικαιούχοι»,
β) θα παίρνουν τη χρηματοδότηση και θα έχουν την ευθύνη για τη διαχείριση και την υλοποίηση και παραλαβή του έργου και γ) θα μπορούν να ασκούν αρμοδιότητες των δήμων-περιφερειών και να παρέχουν υπηρεσίες προς τους πολίτες.
Οι δήμοι και οι περιφέρειες θα μπορούν να αναθέτουν στους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς τη διοικητική και τεχνική υποστήριξή τους για θέματα αρμοδιότητας των τεχνικών υπηρεσιών. Με την «παράκαμψη» των τεχνικών υπηρεσιών θα δίνεται «αέρας» για παράκαμψη της νομιμότητας στη δόμηση, στην τήρηση περιβαλλοντικών όρων προστασίας, προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς κλπ, στο όνομα της «επιτάχυνσης» των διαδικασιών αδειοδοτήσεων των επενδύσεων. Δεν σημαίνει ότι και τώρα η σημερινή λειτουργία αυτών των υπηρεσιών είναι άμεπτη. Η άσκηση, όμως, κοινωνικού ελέγχου σε υπηρεσίες, που λογοδοτούν, περιορίζεται στις περίκλειστες ΑΕ των δημάρχων-περιφερειαρχών.
Η ανάθεση διαδικασιών και αρμοδιοτήτων περιφερειών-δήμων στους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς, αποτελεί καθαρή μορφή ιδιωτικοποίησης δημόσιων λειτουργιών. Διαδικασία, που οδηγεί στην παροχή υπηρεσιών όχι σύμφωνα με τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες, αλλά σύμφωνα με το ύψος του κέρδους που θα αποκομίσει ο ιδιώτης, ακόμη και με την υποβάθμισή τους. Ταυτόχρονα, στην παροχή υπηρεσιών ακριβότερων για τη λεηλατημένη τσέπη των νοικοκυριών, εν ονόματι μάλιστα της «σύγχρονης ποιότητας».
Αντιδρούν εργαζόμενοι και αντικαπιταλιστικές κινήσεις περιφερειών-δήμων
Το κύριο επιχείρημα κυβέρνησης, δημοτικών-περιφερειακών διοικήσεων και ΜΜΕ που προβάλλουν αυτές τις ΑΕ, είναι ότι υπάρχει χαμηλό ποσοστό απορρόφησης ευρωπαϊκών ή εθνικών πόρων από δήμους και περιφέρειες. Επικαλούνται την παράκαμψη, μέσω των Αναπτυξιακών Οργανισμών, καθυστερήσεων και γραφειοκρατικών εμποδίων για ανάθεση και εκτέλεση μελετών, έργων κλπ. Καθώς, και την πραγματική υποστελέχωση τεχνικών υπηρεσιών και τεχνικού προσωπικού σε περιφέρειες ή και ανυπαρξία σε κάποιους δήμους, λόγω της μνημονιακής δέσμευσης για δραστική μείωση προσλήψεων στο δημόσιο. Το μόνο πρόβλημα που αναγνωρίζουν είναι οι «υπεραρμοδιότητες», αλλά αφού σκοπός τους είναι η «ανάπτυξη», το προσπερνούν.
Η ίδρυση και λειτουργία των Αναπτυξιακών Οργανισμών ΑΕ αποτελεί μέθοδο για ανάθεση-εκτέλεση έργων, μελετών και λειτουργιών χωρίς έγκριση, έλεγχο, λογοδοσία και απολογισμό στα αιρετά συμβούλια δήμων και περιφερειών και για εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων.
Η μετατροπή των δημόσιων υπηρεσιών σε «σφραγιδοφόρους», που θα επικυρώνουν κάθε μορφή άμεσης ή έμμεσης ιδιωτικοποίησης αρμοδιοτήτων και υπηρεσιών καθώς και τα συμφέροντα για κέρδη των κάθε είδους αναδόχων, συμπραττόντων κοκ., είναι πλευρά της αντιλαϊκής πολιτικής όλων των κυβερνήσεων ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ.
Σωματεία εργαζομένων σε δήμους έχουν ταχθεί κατηγορηματικά ενάντια στη λειτουργία αυτών των εταιρειών ως παραμάγαζο ιδιωτικοποίησης, ελαστικής εργασίας υπερεκμετάλλευσης και ομηρίας των εργαζόμενων, ρουσφετολογικών-πελατειακών εργαλείων των περιφερειακών και δημοτικών αρχών.
Οι αριστερές αντικαπιταλιστικές κινήσεις περιφερειών και δήμων δηλώνουν αντίθεση και καταψηφίζουν τη σύσταση των Αναπτυξιακών Οργανισμών. Επιμένουν και αγωνίζονται μέσα κι έξω από τα συμβούλια για:
α) Οι δημόσιες λειτουργίες να εκτελούνται μέσα από τις υπηρεσίες δήμων και περιφερειών. Αναγκαίες προσλήψεις εργαζόμενων με μόνιμη και σταθερή σχέση, ίδια δικαιώματα.
β) Προγραμματισμό έργων με κριτήριο τις ανάγκες των κατοίκων και όχι τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Σταθερή δημόσια χρηματοδότηση, διαφάνεια, έλεγχο από τα συμβούλια.
γ) Να μπει τέρμα στη λεηλασία της φύσης, την παράκαμψη ελέγχων και περιβαλλοντικής προστασίας, τη φορομπηξία των λαϊκών στρωμάτων, τη διασπάθιση του δημόσιου χρήματος.