Στις βουλευτικές εκλογές της 25ης Απρίλη στην Αλβανία υπάρχει και μια διαφορετική υποψηφιότητα: πρόκειται για τον πρόεδρο του σωματείου μεταλλωρύχων της Μπουλκίζα, Έλτον Ντεμπρέσι, που απολύθηκε λόγω του απεργιακού αγώνα ενάντια στην αυθαιρεσία της εργοδοσίας. Ο Έλτον Ντεμπρέσι κατεβαίνει ως ανεξάρτητος υποψήφιος στη φτωχή περιοχή της Δίβρης (Dibra), με την ενθάρρυνση πολλών συναδέλφων του και την υποστήριξη της Πολιτικής Οργάνωσης, για να εκφράσει και στο πολιτικό επίπεδο τα αιτήματα των μεταλλωρύχων και γενικότερα της εργατικής τάξης, κόντρα στα κόμματα που είναι υποταγμένα στο κεφάλαιο. Ο πρόεδρος του σωματείου αναφέρεται στο πώς βοήθησε το κίνημα στη χώρα του η συμμετοχή Αλβανών εργατών στα συνδικάτα στην Ελλάδα και εύχεται «ο δικός μας αγώνας να δώσει ελπίδα στους Έλληνες εργάτες».
Συνέντευξη στον Παναγιώτη Ξοπλίδη / Μετάφραση Έρη Μάρρα
▶ Πώς αποφασίσατε να συμμετέχετε στις βουλευτικές εκλογές ως ανεξάρτητος υποψήφιος;
Το να είμαι υποψήφιος στις εθνικές εκλογές δεν ήταν μια καθαρά προσωπική απόφαση. Αποτέλεσε αίτημα των συναδέλφων μου ανθρακωρύχων, μελών του συνδικάτου, οι οποίοι είδαν τις επερχόμενες εκλογές ως μια ευκαιρία να ακουστούν επιτέλους τα αιτήματα μας μέσα στο κοινοβούλιο. Έχουμε περάσει πολλές δυσκολίες μαζί, έχουμε βρεθεί πλάι πλάι στους αγώνες μας ως ανθρακωρύχοι. Όμως συνειδητοποιήσαμε ότι οι κρατικοί φορείς ποτέ δεν θα βρεθούν με το μέρος των εργαζομένων και πάντα θα καλύπτουν τις όποιες παραβάσεις των ισχυρών, που ελέγχουν τη βιομηχανία και την πολιτική σκηνή, ανεξαρτήτως κυβερνώντος κόμματος. Επομένως, έχοντας στο πλευρό μας κατοίκους της περιοχής και ακτιβιστές από τα Τίρανα, πήραμε την απόφαση να κάνουμε αυτό το βήμα.
▶ Πώς είναι το εκλογικό σύστημα στην Αλβανία. Ποιες είναι οι θέσεις των άλλων κομμάτων και υποψηφίων, ποιο κομμάτι της κοινωνίας εκπροσωπούν;
Το εκλογικό σύστημα στην Αλβανία δημιουργεί ένα χάσμα στις ψήφους των πολιτών ειδικά σε αυτές που αφορούν ανεξάρτητους υποψηφίους, όχι μόνο εξαιτίας του υψηλού ποσοστού που απαιτείται για την είσοδο στο κοινοβούλιο, αλλά κυρίως διότι ο νόμος σύμφωνα με τον οποίο τα κόμματα πρέπει να συγκεντρώσουν 1% σε εθνικό επίπεδο ισχύει και για τους ανεξάρτητους που κατεβαίνουν σε μια μόνο περιοχή.
Πλέον τα παλιά πολιτικά κόμματα έχουν αποξενωθεί και απομακρυνθεί πλήρως από τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του λαού και εκπροσωπούν αβίαστα την ισχυρή κάστα της χώρας.
Δεν υπάρχει κανένα κόμμα που να εκπροσωπεί τους εργάτες ή τους καταπιεσμένους. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που μας παρακίνησαν να συμμετέχουμε στις εκλογές
Οι προεκλογικές τους αναγγελίες επικεντρώνονται αποκλειστικά σε μια κόντρα για το ποιο πολιτικό κόμμα θα περιορίσει σε μεγαλύτερο βαθμό τη φορολογία των βιομηχάνων και θα δημιουργήσει μια πιο εξομοιωτική φορολογία. Δεν υπάρχει κάποια ιδεολογική διαφορά μεταξύ τους, αφού όλα έχουν υιοθετήσει μια νεοφιλελεύθερη ατζέντα. Δεν υπάρχει κανένα κόμμα που να εκπροσωπεί τους εργάτες ή τους καταπιεσμένους. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που μας παρακίνησαν να συμμετέχουμε στις εκλογές.
▶ Ποια είναι τα αιτήματά σας;
Ο βασικός μας στόχος είναι η νομική αναγνώριση των δικαιωμάτων των ανθρακωρύχων, που αποτελεί διεκδίκηση μας εδώ και δεκαετίες, ώστε να αποκτήσει το επάγγελμα μας την αξιοπρέπεια που του αξίζει. Μεγαλύτερες αμοιβές, πιο ευνοϊκή συνταξιοδότηση, βελτιωμένη ιατροφαρμακευτική μέριμνα καθώς και ασφάλεια ζωής σε περίπτωση ατυχημάτων καθώς και δυστυχημάτων. Όμως αυτός ο αγώνας δεν είναι μόνο τον ανθρακωρύχων. Χωρίς την έμπρακτη αλληλεγγύη των εργατών, τίποτα ουσιαστικό δεν μπορεί να επιτευχθεί. Ως εκ τούτου θεωρούμε υπεύθυνους τους υπουργούς και τα κυβερνητικά όργανα που κλείνουν τα μάτια στις τραγικές συνθήκες διαβίωσης των εργαζομένων. Θα αγωνιστούμε για τη δημιουργία εργατικών συνδικάτων και στο δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα καθώς και για τη συμμετοχή των εργατών σε αυτά, αφού αποτελεί τον μόνο τρόπο όχι μόνο για τη διασφάλιση των εργατικών δικαιωμάτων αλλά και για τη διεκδίκηση καλύτερων μισθών, μέτρων ασφαλείας στους χώρους εργασίας και την κατάργηση των μισθολογικών ανισοτήτων μεταξύ αντρών και γυναικών.
Εμείς συχνά λέμε ότι η περιοχή μας είναι η πλουσιότερη όσον αφορά το υπέδαφος της αλλά η φτωχότερη σε υπηρεσίες όπως οδικό δίκτυο καθώς και σε ευκαιρίες μόρφωσης και υγειονομικές υπηρεσίες. Ζητάμε, λοιπόν, το ποσοστό της φορολογίας που πληρώνουν οι ιδιοκτήτες ορυχείων να ανέλθει από το 5% στο 8%, έτσι ώστε να επενδυθούν σε αυτές τις βασικές υποδομές και να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσής μας. Οι άνθρωποι στην περιοχή μας είναι τόσο φτωχοί που αρκούνται σε έναν μισθό πείνας, καθώς είναι το μόνο τους μέσο επιβίωσης.
Τέλος πρέπει να δείξουμε και το απαιτούμενο ενδιαφέρον στο περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Διάφορες προσπάθειες τοπικών μαφιόζων να καταστρέψουν τα δάση μας, με την ανοχή φυσικά των πολιτικών, έχουν προκαλέσει την αντίδραση των πολιτών. Τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα έχουν αποστραγγίξει την περιοχή μας από πόσιμο και τρεχούμενο νερό, με αποτέλεσμα τη γρήγορη πληθυσμιακή μείωση. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Πρέπει να στηρίξουμε την κοινότητα μας και όχι να εκμεταλλευόμαστε τους φυσικούς πόρους σε καταστροφικό σημείο.
▶ Ποια είναι η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αλβανία και πως μπορεί να δώσει ώθηση η υποψηφιότητά σας στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας της;
Οι συνθήκες εργασίας στο ορυχείο της Μπουλκίζα είναι άθλιες. Οι θάνατοι μέσα στο ορυχείο από κατολισθήσεις καθώς και από τα αέρια έχουν γίνει μια μηνιαία συνήθεια. Ωστόσο, αυτοί που έχουν το θάρρος να υψώσουν ανάστημα και να διεκδικήσουν απολύονται αμέσως. Κι αυτό συμβαίνει όχι μόνο διότι έως πρόσφατα δεν υπήρχε κάποιο συνδικάτο να υπερασπιστεί τα δικαιώματα τους (μάλιστα το 2015 ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, σε συνάντηση που είχε με επιχειρηματίες στην Ιταλία τους κάλεσε να επενδύσουν στην Αλβανία διότι δεν υπάρχουν εργατικά συνδικάτα, φράση που επανέλαβε αργότερα σε βραδινή εκπομπή) αλλά και επειδή το ίδιο το κράτος συμπράττει με τους ιδιοκτήτες των ορυχείων.
Αυτές οι συνθήκες δεν αποτελούν χαρακτηριστικό μόνο του επαγγέλματος μας. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι σε όλη τη χώρα παράγουν κάτω από άθλιες συνθήκες. Οι οικοδόμοι για παράδειγμα πέφτουν πολύ συχνά θύματα εργατικών ατυχημάτων εξαιτίας της απουσίας μέτρων ασφαλείας στους χώρους εργασίας τους. Σε έναν άλλον τομέα, στις βιοτεχνίες κλωστοϋφαντουργίας, έναν αναπτυσσόμενο τομέα στη χώρα που απασχολεί κυρίως γυναικείο εργατικό δυναμικό, οι μισθοί είναι χαμηλότεροι από τον επίσημα κατώτερο. Σε μια πρόσφατη μάλιστα συνάντηση με έναν ιδιοκτήτη μιας τέτοιας βιομηχανίας, ο Έντι Ράμα τον συμβούλεψε να προσλάβει εργάτες από το Μπαγκλαντές και να τους εκμεταλλευτεί «έως ότου μάθουν αλβανικά και ξεκινήσουν να μιλάνε για δικαιώματα».
▶ Πως ήταν η αντιμετώπιση της κυβέρνησης όσον αφορά την πανδημία και ποια η στάση σας πάνω στο θέμα;
Η κατάσταση στην Αλβανία με την πανδημία, ειδικά για τους εργαζομένους, είναι τραγική. Στο αποκορύφωμά της, η κυβέρνηση επέβαλε το μέτρο του lockdown στον γενικό πληθυσμό αλλά δεν έλαβε κανένα απολύτως μέτρο για τα εργοστάσια και τα ορυχεία όπου καθημερινά οι εργάτες στοιβάζονταν ανά δεκάδες, μερικές φορές και εκατοντάδες. Όπως ήταν λογικό, αυτά τα σημεία μετατράπηκαν σε πηγές μόλυνσης του γενικού πληθυσμού.
Η κατάσταση στην Αλβανία με την πανδημία, ειδικά για τους εργαζομένους, είναι τραγική
Αποτέλεσε μια είδους θυσία για αγαθά που δεν είναι πρώτης ανάγκης, όπως το χρώμιο και ενδύματα που προορίζονταν για τις διεθνείς αγορές. Επιπλέον υπήρξε απουσία οποιασδήποτε στρατηγικής για μαζικά τεστ που θα βοηθούσαν στην ιχνηλάτηση των κρουσμάτων άρα και στον περιορισμό της διάδοσης. Ειδικά στις επαρχιακές πόλεις, παρατηρήθηκε μια πλήρης απουσία αντίδρασης της πολιτείας όσον αφορά την υγειονομική κρίση, κάτι που οδήγησε στο να γεμίσουν τα δημόσια νοσοκομεία της πρωτεύουσας.
▶ Είστε επίσης και ο πρόεδρος του συνδικάτου μεταλλωρύχων. Παρακολουθήσαμε την απεργία που οργανώσατε καθώς και την απόλυσή σας. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα;
Μετά τη γενική απεργία τον Νοέμβριο του 2019, που ακολούθησε η απόλυση μου (και άλλων τριών εργατών, μελών του συμβουλίου) κάλεσαν πάνω από είκοσι ανθρακωρύχους, μέλη του συνδικάτου, στα Τίρανα όπου και τους εκφόβισαν. Επιπλέον, έπειτα από μια εβδομάδα συνεχιζόμενης απεργίας σε μια συνάντηση που είχαμε με εκπροσώπους της επιθεώρησης εργασίας, κατέληξαν ότι η ευθύνη για τις απολύσεις ήταν δική μας, των ανθρακωρύχων, καθώς δεν είχαμε ενημερώσει τη διοίκηση για τη σύσταση του νέου σωματείου. Ύστερα από αυτό το γεγονός, η απεργία σταδιακά διαλύθηκε. Η δημόσια δραστηριότητα του σωματείου περιορίστηκε σε μερικές δεκάδες ανθρακωρύχους που είναι ακόμα ενεργοί, όπως αυτοί που μάζεψαν υπογραφές για την κατάσταση των ανθρακωρύχων. Επίσημα, τα μέλη του συνδικάτου είναι 300, σχεδόν οι μισοί από όσους εργάζονται στην περιοχή. Ελπίζουμε η υποψηφιότητά μου να φέρει μια νέα πνοή στο συνδικάτο.
▶ Ποια είναι η θέση του ιδιοκτήτη της εταιρείας και γενικά των ολιγαρχών στη χάραξη της αλβανικής πολιτικής;
Οι κοινώς αποκαλούμενοι ολιγάρχες είναι μια χούφτα πολύ πλούσιων ανθρώπων που έχουν δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τα πολιτικά κόμματα όλων των φασμάτων της πολιτικής σκηνής και έχουν αποκομίσει πολύ γενναιόδωρες συμβάσεις από το κράτος σε βασικούς τομείς της αλβανικής οικονομίας, όπως η προμήθεια πετρελαίου, η εξόρυξη χρωμίου, η κατασκευή δρόμων και κτηρίων και ο υγειονομικός τομέας. Μερικοί από αυτούς φημολογείται ότι έχουν και σχέσεις με το οργανωμένο έγκλημα και το εμπόριο ναρκωτικών.
Ο ιδιοκτήτης της εταιρίας Albchrome, Σαμίρ Μανέ, είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στην Αλβανία ο οποίος διαχειρίζεται διάφορες εμπορικές επωνυμίες, αλυσίδες καταστημάτων, εμπορικά καταστήματα, υπερπολυτελή ξενοδοχεία κλπ. Όλα αυτά κάτω υπό την εμπορική επωνυμία Balfin Group. Τα υψηλότερα ετήσια έσοδα της Balfin, ωστόσο, οφείλονται στη βιομηχανία χρωμίου. Ο Σαμίρ Μανέ είναι ο μοναδικός εξαγωγέας χρωμίου στην Αλβανία. Λόγω της πτώσης της τιμής του χρωμίου στις διεθνείς αγορές, η αλβανική κυβέρνηση ακύρωσε πρόσφατα για τρία χρόνια τον φόρο που πληρώνουν οι ιδιωτικοί εργολάβοι στο κράτος για την εξόρυξη και επεξεργασία του ορυκτού. Αυτή η απόφαση όμως δεν ελήφθη με την προϋπόθεση να εξασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας και οι μισθοί των εργατών, πoυ σε ορισμένες περιπτώσεις έμειναν για μήνες απλήρωτοι. Η επιρροή του Σαμίρ Μανέ φτάνει μέχρι τα κυριότερα ΜΜΕ της χώρας. Κατά τη διάρκεια της απεργίας μας το 2019, η εκκωφαντική σιωπή των μέσων ήταν άνευ προηγουμένου για την ιστορία της Αλβανίας.
▶ Πιστεύετε ότι η υποψηφιότητά σας θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο έτσι ώστε να ακουστεί η φωνή και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων που προσπαθούν να οργανωθούν τα τελευταία χρόνια στην Αλβανία;
Σε αυτό ελπίζουμε. Αυτή η πρωτοβουλία μας, ως ανθρακωρύχοι, που συμμετέχουμε στο συνδικάτο μας και διεκδικούμε την εκπροσώπηση μας στο κοινοβούλιο, ελπίζουμε ότι θα αναζωογονήσει τις ανεξάρτητες συνδικαλιστικές οργανώσεις, που έχουν ξεκινήσει να αναδύονται και θα ενισχύσει την αποφασιστικότητά τους.
Πιστεύουμε ότι ο δρόμος προς τον εκδημοκρατισμό της χώρας πέρνα μέσα από την άμεση δημοκρατία των εργατών. Αυτός πιστεύουμε πως είναι και ο μόνος τρόπος ο αλβανικός λαός να υψώσει ανάστημα απέναντι στους ολιγάρχες.
Ελπίζω ότι η φωνή μου στο αλβανικό κοινοβούλιο θα φέρει στο προσκήνιο θέματα τα οποία έχουν θαφτεί για δεκαετίες. Η φωνή μου θα είναι αυτή του συνδικαλιστή που αγωνίζεται για τα δικαιώματα των εργαζομένων και για την ευημερία της κοινότητας, που θα φέρει προ των ευθυνών τους, τους κυβερνητικούς θεσμούς που τόσα χρόνια συνεργάζονται με τους ολιγάρχες.
▶ Υπάρχει κάποιο ευρύτερο δίκτυο που στηρίζει την υποψηφιότητα και τις θέσεις σας πέρα από τους κατοίκους του νομού όπου κατέρχεστε υποψήφιος;
Έχουμε την αμέριστη στήριξη της Organizata Politike (Πολιτικής Οργάνωσης), της μόνης ακτιβιστικής ομάδας από τα Τίρανα, που ήταν από την πρώτη μέρα του αγώνα μας στο πλευρό μας καθώς και στο πλευρό πολλών άλλων εργαζομένων. Μας βοήθησαν να οργανώσουμε την Καμπάνια μας και έχουν δημιουργήσει ένα δίκτυο υποστηρικτών από διάφορες πόλεις της χώρας, οι οποίοι συνεισφέρουν καθημερινά στην προσπάθεια μας. Η προεκλογική μας καμπάνια δεν χρηματοδοτείται από ολιγάρχες ή εγκληματικές ομάδες, όπως στην περίπτωση των κύριων κομμάτων στην Αλβανία, αλλά στηρίζεται αποκλειστικά στην οικονομική συνεισφορά εργατών και πολιτών που είναι στο πλευρό μας.
Έχουμε επίσης τη στήριξη διαφόρων διεθνών συνδικάτων και ευρωπαϊκών αριστερών ομάδων. Χάρη σε αυτές τις επαφές μας δόθηκε η ευκαιρία να τραβήξουμε το ενδιαφέρον των διεθνών μέσων, κάτι που επίσης ήταν βοηθητικό για εμάς. Λαμβάνω λοιπόν την ευκαιρία να σας ευχαριστήσω γι΄ αυτή τη συνέντευξη.
Οι Αλβανοί μετανάστες στην Ελλάδα είναι κυρίως εργάτες. Για αυτόν τον λόγο το μήνυμα μας σε αυτούς είναι ένα: Οργανωθείτε!
▶ Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε στους Αλβανούς μετανάστες που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα;
Οι Αλβανοί μετανάστες στην Ελλάδα είναι κυρίως εργάτες. Για αυτόν τον λόγο το μήνυμα μας σε αυτούς είναι ένα: Οργανωθείτε! Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου αδέρφια μας, ξαδέρφια μας και συνάδελφοι μας επέλεξαν να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα από το να ρισκάρουν τη ζωή τους μέσα στα ορυχεία. Η εμπειρία τους στο εξωτερικό, όντας οργανωμένοι σε συνδικάτα με Έλληνες εργάτες, εργάτες από το Μπαγκλαντές και άλλες χώρες, ήταν πολύτιμη για αυτούς. Αυτήν την εμπειρία την έφεραν μαζί τους πίσω στην Αλβανία και έχουν γίνει πηγή έμπνευσης για τους εργάτες στη χώρα μας. Συνεπώς, ο πολυετής αγώνας των Ελλήνων εργατών επηρέασε την Αλβανία, όπως και ελπίζουμε ο δικός μας αγώνας να δώσει ελπίδα στους Έλληνες εργάτες.
