Λένα Μπιλάλη, φοιτήτρια, μέλος της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση
Με μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία η νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση συμβάλει στο ανερχόμενο φοιτητικό κίνημα και στην πολιτική και θεωρητική συζήτηση που έχει πυροδοτηθεί. Το Κεντρικό Συμβούλιο προχώρησε σε θεωρητική έκδοση με τίτλο «Το σύγχρονο πανεπιστήμιο στην υπηρεσία του κεφαλαίου και η μάχη για την παιδεία των αναγκών μας!», την οποία παρουσιάζει σήμερα το Πριν. Αποτελεί το πρώτο βήμα ενός διαλόγου, που θέλουμε να ανοίξει, για την έκδοση και τα θέματα που θέτει.
Η συζήτηση για τα θέματα της παιδείας και ειδικά του πανεπιστημίου έχει ανοίξει για τα καλά στην κοινωνία, όπως συμβαίνει κάθε φορά που η εκάστοτε κυβέρνηση προωθεί την ατζέντα της για τον πολύ ευαίσθητο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Παράλληλα, εμφανίζονται οι μαζικές αντιδράσεις των φοιτητικών συλλόγων σε κάθε πόλη, οι πορείες των χιλιάδων φοιτητών, η ανατρεπτική αμφισβήτηση των νέων, που αγωνίζονται να ανατρέψουν την εκπαιδευτική πολιτική και αναζητούν μια άλλη πρόταση. Διαμορφώνεται μια κατάσταση που οι κομμουνιστικές οργανώσεις οφείλουν να αξιοποιήσουν για να βαθύνουν την παρέμβασή τους, να αναδείξουν τη στρατηγική τους θέση για το νευραλγικό χώρο της παιδείας και να δώσουν απαντήσεις στο πιο πρωτοπόρο δυναμικό που αναζητά τρόπο ώστε τα πράγματα να πάνε αλλιώς.
Η νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση προσπαθεί να συμβάλει σε αυτόν το διάλογο μέσω της θεωρητικής έκδοσης που δημοσιοποίησε το Κεντρικό Συμβούλιο με τίτλο: «Το σύγχρονο πανεπιστήμιο στην υπηρεσία του κεφαλαίου και η μάχη για την παιδεία των αναγκών μας!».
Η έκδοση χωρίζεται σε δύο μέρη όπως μπορεί να εννοηθεί και από τον τίτλο. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται οι βασικές θέσεις για το σύγχρονο πανεπιστήμιο, οι βασικές τάσεις που διακρίνουμε ότι διαμορφώνονται. Το κείμενο φιλοδοξεί να απαντήσει σε σημαντικά πολιτικά ερωτήματα όλης της ευρύτερης περιόδου. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο είναι ένα πανεπιστήμιο υποταγμένο στις ανάγκες του κέρδους και της αγοράς, με γνώσεις κατατεμαχισμένες, υποβαθμισμένες και ευέλικτες προσαρμοσμένες στις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς, με έρευνα και “καινοτομία” για τις ανάγκες του κεφαλαίου και των επιχειρήσεων (ως προς το περιεχόμενο της, τους τρόπους αξιοποίησης, επιλογής και διάδοσης της), πολύ πιο βαθιά ταξικό και στην πρόσβασή σε αυτό και κατά την διάρκεια των σπουδών, πολύ βαθιά αυταρχικό, ακριβώς γιατί αυτό “απαιτεί” η επιχειρηματική λειτουργία του.»
Δίνει τη μάχη να αποκαλυφθεί ότι οι σαρωτικές αλλαγές που προωθούνται δεν είναι παραξενιά μια υπουργού, ούτε μιας ακραία νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης, αλλά αποτελούν πάγιες κατευθύνσεις του κεφαλαίου και των μηχανισμών του. Η ΕΕ, ο ΟΟΣΑ, ο ΣΕΒ στην Ελλάδα, όλες οι κυβερνήσεις επιδιώκουν τον ίδιο στόχο.
Αυτό δε μας προκαλεί εντύπωση! Οι αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση συνδέονται με τις αναδιαρθρώσεις στην εργασία και τις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στο καπιταλιστικό σύστημα. Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός αντιστοιχεί στην πραγματική και καθολική υπαγωγή της εκπαίδευσης και της επιστήμης στο κεφάλαιο. Χαρακτηρίζεται από την πιο άμεση και απροκάλυπτη παρέμβαση του κεφαλαίου και των επιχειρηματικών-αγοραίων κριτηρίων στα εκπαιδευτικά-ερευνητικά πράγματα, τη ραγδαία αντικειμενοποίηση της πνευματικής εργασίας και την αλλαγή του ρόλου της με την προλεταριοποίησή της, την αναμόρφωση των εκπαιδευτικών βαθμίδων και την αλλαγή του ίδιου του χαρακτήρα της γνώσης. Το μαζικό πανεπιστήμιο όπως το ξέραμε σταδιακά καταργείται και στη θέση του αναδύεται το «επιχειρηματικό πανεπιστήμιο» – όπως συχνά αποκαλούμε το πανεπιστήμιο της νέας εποχής του καπιταλισμού.
Όπως αναφέρουμε και στην Προγραμματική Διακήρυξη του ΝΑΡ για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση: Στον σημερινό καπιταλισμό «μεταβάλλεται ριζικά η οργάνωση της εργασίας. Στο στάδιο του ιμπεριαλισμού κυριαρχούσε ο τεϊλορισμός-φορντισμός, η αλυσίδα παραγωγής και η τάση αποειδίκευσης μεγάλων τμημάτων της χειρωνακτικά κυρίως εργαζόμενης εργατικής τάξης. Τις τελευταίες δεκαετίες αυτές οι μορφές έχουν αντικατασταθεί από άλλες πιο σύγχρονες, που υποτάσσουν συνολικά τον άνθρωπο. Ο σύγχρονος καπιταλισμός επιχειρεί να εξασφαλίσει την κινητοποίηση υπέρ της παραγωγής κέρδους όλων των διανοητικών-κοινωνικών δεξιοτήτων των εργαζομένων, όπως η φαντασία, η δημιουργικότητα, το καινοτόμο πνεύμα, η “συναισθηματική νοημοσύνη”, η ικανότητα συνεργασίας και επικοινωνίας. Η χειρωνακτική εργασία εκτοπίζεται από βιομηχανικούς κυρίως κλάδους παραγωγής και μεταφέρεται σε άλλους (εστίαση, τουρισμός κ.λπ.) ή σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, ενώ η πνευματική εργασία κατατεμαχίζεται, τείνει στην “αποειδίκευση”, οδηγώντας σε ένα είδος “ψηφιακού τεϊλορισμού” και τελικά υποκαθίσταται από τη μηχανή».
Το σύγχρονο επιχειρηματικό πανεπιστήμιο και οι ρόλοι του
Το σύγχρονο πανεπιστήμιο που θέλουν να φτιάξουν είναι εχθρικό προς τα παιδιά των πιο φτωχών και λαϊκών οικογενειών. Ακριβώς γιατί, είναι επιχειρηματικό με διπλή έννοια, «εσωτερικά» και «εξωτερικά». Εξωτερικά με την έννοια ότι πρέπει να λειτουργεί «ανταποδοτικά». Με όπλο την μειωμένη χρηματοδότηση και την αξιολόγηση επιβάλλεται η προσφυγή και η υποταγή στις επιχειρήσεις. «Εσωτερικά» με την έννοια ότι το ίδιο πρέπει να λειτουργεί σαν επιχείρηση, με βάση ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Ό,τι δημιουργεί κόστος πρέπει να μειώνεται και κόστος είναι οι φοιτητές , οι προπτυχιακές σπουδές και η μέριμνα. Ό,τι φέρνει «έσοδο» πρέπει να αυξάνεται και να προστατεύεται.
Το σύγχρονο πανεπιστήμιο έχει τρεις ρόλους.
- Έναν άμεσα οικονομικό ρόλο. Συνδέεται κατά βάση με δραστηριότητες που μπορούν άμεσα να ενταχθούν στη σφαίρα της αξιοποίησης και της κερδοφορίας του κεφαλαίου – δηλ. στη «σφαίρα του επιχειρείν». Τέτοιος τομέας είναι κυρίως η έρευνα τόσο στις θετικές επιστήμες όσο και στις οικονομικές ή ανθρωπιστικές σπουδές, με ό,τι την συνοδεύει (κατοχύρωση πατεντών, χρηματοδοτήσεις και προγράμματα, δημιουργία επιχειρήσεων από ΑΕΙ ή κοινών επιχειρήσεων από ΑΕΙ-εταιρίες κ.λπ.). Με αυτό τον τρόπο η έρευνα «βιομηχανοποιείται», καλλιεργείται μαζικά και υπάγεται στις ανάγκες του κεφαλαίου, άρα και στην στρατηγική του. Τέτοιο επίσης στοιχείο είναι η οικονομική διαχείριση-διοίκηση των φτωχά -λόγω λιτότητας- χρηματοδοτούμενων πανεπιστημίων με όρους ιδιωτικοοικονομικούς-επιχειρηματικούς, οι οποίοι τείνουν να εξαφανίσουν κάθε εναπομείναν κοινωνικό στοιχείο και να αναδιατάξουν τμήματα, τομείς και δράσεις με κριτήριο τον προσπορισμό κονδυλίων (από ευρωπαϊκές ή ιδιωτικές πηγές). Είναι αυτονόητο ότι στον άμεσα οικονομικό ρόλο είναι ξεκάθαρα δεσπόζον το στίγμα της επιχειρηματικότητας.
- Ο κοινωνικός/κατανεμητικός της ρόλος του πανεπιστήμιου συνδέεται με τη διαμόρφωση του εμπορεύματος εργατική δύναμη, με τη διαμόρφωση, δηλαδή, τόσο των εργασιακών του ικανοτήτων (που αυτές θα μπουν στην υπηρεσία του κεφαλαίου) όσο και της εργασιακής νοοτροπίας.
Διαμορφώνεται μια παιδεία για λίγους και ταξικά εκλεκτούς με όλη τη σημασία της λέξης!
Στο πλαίσιο αυτό εκδηλώνονται λοιπόν δύο αλληλένδετες τάσεις που αφορούν άμεσα την εκπαίδευση: από τη μια η «παραγωγή» (από τα ιδιωτικά ΑΕΙ, τα «αποστειρωμένα» δημόσια ΑΕΙ, τα μεταπτυχιακά κ.λπ.) μιας μικρής φέτας εργαζομένων με πολλαπλές ικανότητες και σύνθετη σχέση με τα νέα μέσα και από την άλλη η «παραγωγή» μιας μεγάλης μάζας εργαζομένων με συγκεκριμένες και τυποποιούμενες δεξιότητες (όχι πλούσιες εργασιακές ικανότητες) και με ικανότητα να της αναπροσαρμόζουν γρήγορα ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς. Με δεξιότητες που αξιοποιούνται στο πλαίσιο μιας εργασίας ψηφιακού τεϊλορισμού – δηλ. στο πλαίσιο της πραγματικής υπαγωγής της διανοητικής εργασίας στο κεφάλαιο. Μια παιδεία για λίγους και ταξικά εκλεκτούς με όλη τη σημασία της λέξης!
- Ο πολιτικός και ιδεολογικός ρόλος, συνδέεται τόσο με τον εμποτισμό της συνείδησης συνολικά των φοιτητών και μελλοντικών εργαζομένων με τις «κατάλληλες» για το σύστημα αξίες και πολιτικές απόψεις και την απαιτούμενη από το σύστημα εργασιακή κουλτούρα και «ευελιξία», όσο και με την παραγωγή εκείνου του ειδικού εργατικού δυναμικού και με εκείνες τις απόψεις και στάση ζωής που θα στελεχώσει τομείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με αποδοτικό –πολιτικά και οικονομικά– τρόπο – κι όλα αυτά όχι γενικά, αλλά με τον συγκεκριμένο τρόπο που εμφανίζονται σήμερα.
Ο πολιτικός και ιδεολογικός ρόλος του πανεπιστήμιου αποτελεί τεράστιας σημασίας ζήτημα για την διαμόρφωση της συνείδησης, της πορείας και της στάσης ζωής του νέου επιστήμονα. Δεν είναι εξωτερικός, διαπερνά το περιεχόμενο των σπουδών. Γι αυτό δεν μπορεί να υπάρξει σύγχρονο κομμουνιστικό / απελευθερωτικό ρεύμα στη νέα γενιά χωρίς διαρκή και βαθιά κριτική στον ιδεολογικό ρόλο του πανεπιστήμιου, στον περιορισμένο αστικό χαρακτήρα της γνώσης, με κατάκτηση του αντικειμενικού πυρήνα της για την ανάπτυξη μιας επιστήμης, πολιτικής και ιδεολογίας στο πλευρό και για τους σκοπούς της εργατικής τάξης και μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση, καταπίεση, διακρίσεις και εξουσία.
Η αυταρχική θωράκιση του πανεπιστημίου, η δημιουργία σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας και πειθαρχικού μέσα στις σχολές, πάει χέρι χέρι με τις παραπάνω αλλαγές. Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, η ανάγκη για σαρωτική αλλαγή, έχει σαν προϋπόθεση την κατάργηση του μαζικού φοιτητικού κινήματος, την καταστολή της νεολαίας που αγωνίζεται.
Αυτό είναι το σύγχρονο επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, γι αυτό παλεύουμε για την ανατροπή του!
Ο αγώνας για μια απελευθερωτική παιδεία και η μάχη για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση
Η πάλη για την παιδεία των αναγκών μας απαιτεί ένα καθορισμένο πλαίσιο πάλης που θα έρχεται σε ρήξη με την αστική στρατηγική και θα υπερασπίζεται τα συμφέροντα της πληττόμενης πλειοψηφίας. Το πλαίσιο αυτό βασίζεται σε στρατηγικές θέσεις που αντιμετωπίζουν την παιδεία και τη μόρφωση σαν διαδικασίες που αντανακλούν τις κοινωνικές και παραγωγικές σχέσεις. Τελικά, η μάχη για την παιδεία των αναγκών μας είναι μάχη για μια άλλη κοινωνία απελευθερωμένη από τα δεσμά της εκμετάλλευσης και κάθε καταπίεσης.
Αγώνας για να κυριαρχούν οι ανάγκες της κοινωνικής πλειονότητας στο τι, πώς, με ποιο τρόπο και για ποιο σκοπό μαθαίνουμε καθώς και στο τι, πώς, για ποιο σκοπό και με ποιο τρόπο παράγουμε
Ο αγώνας φέρνει στο προσκήνιο τις διεκδικήσεις για να κυριαρχούν οι ανάγκες της κοινωνικής πλειονότητας στο τι, πώς, με ποιο τρόπο και για ποιο σκοπό μαθαίνουμε καθώς και στο τι, πώς, για ποιο σκοπό και με ποιο τρόπο παράγουμε. Διεκδικούμε ο απελευθερωμένος άνθρωπος και η δημιουργική αυτοανάπτυξή του να γίνουν σκοπός του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων και δραστηριοτήτων από καύσιμη ύλη της, με ελευθερία και αξιοβίωτη-δημιουργική ζωή. Η απελευθερωτική παιδεία θα είναι έργο της εξουσίας της εργατικής τάξης και των εκμεταλλευόμενων στρωμάτων, εκείνων των κοινωνικών δυνάμεων δηλαδή που έχουν υλικό συμφέρον από την ανατροπή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και εξουσίας.
Αυτή μας η επιδίωξη δεν είναι μια «ευγενική» πλην ουτοπική «διακήρυξη» για το μέλλον. Δεν είναι ένα «όραμα», αλλά ένας οδηγός για δράση στο σήμερα! Γιατί μόνο αν κανείς «ονειρεύεται» τον κόσμο αλλιώς μπορεί να απαντήσει στα επιχειρήματα ενός πολύ πιο ισχυρού αντίπαλου, μπορεί να τον αλλάξει, παλεύοντας στο σήμερα με το βλέμμα στραμμένο στο αύριο!
Το φοιτητικό κίνημα και η νεολαία θα παίξουν πρωταγωνιστικό στη μάχη της παιδείας. Βέβαια, η μάχη αυτή είναι μάχη όλης της κοινωνίας. Είναι συνολική υπόθεση των εργαζόμενων να μπορούν όλοι και όλες να σπουδάζουν και να μορφώνονται και να μην πετιούνται έξω από την εκπαιδευτική διαδικασία. Για γνώση και έρευνα για τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι στο βωμό του κέρδους.
Είναι η ώρα να παλέψουμε για:
Δημόσια και δωρεάν παιδεία για όλους και όλες
- Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση για όλους/ες, χωρίς ταξικούς φραγμούς που έχουν σαν στόχο την οικοδόμηση ενός ευέλικτου πανεπιστημίου για λίγους και εκλεκτούς.
- Γενναία αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης στο ύψος των αναγκών μας. Λεφτά για την παιδεία και όχι για τους πολεμικούς εξοπλισμούς, το ΝΑΤΟ, την αστυνομία, τις τράπεζες και το χρέος.
Γνώση και έρευνα για τις κοινωνικές ανάγκες
Ολόπλευρη και διευρυμένη βασική γνώση των επιστημονικών αντικειμένων. Στόχος της επιστήμης, της έρευνας και της παρεχόμενης γνώσης η κάλυψη των κοινωνικών αναγκών και όχι το κέρδος.
Ενιαία πανεπιστημιακή εκπαίδευση με το πτυχίο μοναδική προϋπόθεση για την εύρεση εργασίας
Ένα ενίαιο πτυχίο ανά γνωστικό αντικείμενο που θα κατοχυρώνει όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα σε αυτό. Πάλη για μόνιμη, σταθερή, αξιοπρεπή εργασία με δικαιώματα. Ενιαία πανεπιστημιακή εκπαίδευση.
Ανθρώπινοι ρυθμοί σπουδών για μια ποιοτική μόρφωση
- Πανεπιστήμιο που θα μορφώνει και δεν θα εξοντώνει
- Όχι στην τηλεπραγματικότητα που θέλουν να επιβάλλουν
Με επιβολή των αναγκών της μαζικής πληττόμενης πλειονότητας και όχι του κεφαλαίου. Πανεπιστήμια χώροι ελευθερίας – όχι στον αυταρχισμό – στην εντατικοποίηση – την επιτήρηση και τη χειραγώγηση
- Επανακατοχύρωση του ασύλου
- Φοιτητικοί σύλλογοι ανεξάρτητοι στα χέρια των φοιτητών. Οι μαζικοί φορείς των φοιτητών και των εργαζόμενων των πανεπιστημίων να έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο.
Όπως τονίζεται στην έκδοση της νΚΑ: Η αντικαπιταλιστική πρόταση συνδέεται άμεσα με τους αναγκαίους ριζικούς κοινωνικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς στην κατεύθυνση της απελευθερωτικής παιδείας στο πλαίσιο της χειραφετημένης εργασίας και της δημοκρατίας-ελευθερίας όσων παράγουν τον κοινωνικό πλούτο. Εμπνέεται από αυτούς. Αλλά και επιχειρεί να εκβάλλει σε ανατρεπτικούς στόχους στο σήμερα, σε ανατρεπτικά-επιθετικά αιτήματα που βελτιώνουν τη ζωή και την εκπαίδευση στο σήμερα, δρουν ανασχετικά στην καπιταλιστική επίθεση αναδιάρθρωσης και επιτρέπουν να βλέπουμε και να βαδίζουμε προς τον απελευθερωτικό ορίζοντα.
Φιλοδοξούμε η πρότασή μας να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης στις πρωτοπόρες δυνάμεις που γεννιούνται στο μαζικό κίνημα. Με γνώμονα αυτό οι επιτροπές του Κεντρικού Συμβουλίου της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση είναι έτοιμες να συλλέξουν όποιο υλικό προκύψει από παρατηρήσεις και κείμενα που ήδη καταφθάνουν στην οργάνωσή μας. Κατά τη γνώμη μας συμβάλλουν σε μια ανώτερη θεωρητική συγκρότηση και εξοπλίζουν το μαζικό κίνημα απέναντι στη στρατηγική επίθεση που εξαπολύει το κεφάλαιο στο χώρο της παιδείας. Επιδιώκουμε και σε αυτήν την κατεύθυνση δεσμευόμαστε, η παρούσα έκδοση να αποτελέσει πάνω από όλα οδηγό ανατρεπτικής δράσης και οικοδόμησης μιας σύγχρονης κομμουνιστικής φυσιογνωμίας, αντιλαμβανόμενοι την αναγκαιότητα που γεννά το σαρωτικό χτύπημα των μορφωτικών δικαιωμάτων της νεολαίας.
