Ηλέκτρα Γεωργίου
Τα δύο βασικά σχήματα της Αριστεράς, το ΚΚ Πορτογαλίας και το Μπλόκο, απομακρύνονται με ασταθή βηματισμό από την ιδιότυπη κυβερνητική συμμαχία με τους Σοσιαλιστές, την οποία υπηρετούν από τον Νοέμβριο του 2015, αν και δεν έχουν διαρρήξει πλήρως το πλαίσιο της πολιτικής συναίνεσης και της κοινοβουλευτικής σταθερότητας που τους παρέχουν.
Το 2021 βρήκε την Πορτογαλία στη χειρότερη φάση της πανδημίας. Στις 31 Ιανουαρίου, καταγράφηκαν 303 νεκροί σε 24 ώρες, ενώ οι νοσηλευόμενοι με covid σε μονάδες εντατικής θεραπείας ξεπερνούσαν για μέρες τους 850 καλύπτοντας το 70% σχεδόν των συνολικά διαθέσιμων κλινών — ενώ και σήμερα τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα. Η κατάσταση αυτή έφερε στα όριά του το δημόσιο σύστημα υγείας και οδήγησε στην εφαρμογή σκληρότερων μέτρων, όταν μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου οι ρυθμίσεις αφορούσαν κυρίως τον περιορισμό της δραστηριότητας και της κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου. Μετά από εκτεταμένο δημόσιο διάλογο, στις 21 Ιανουαρίου αποφασίστηκε ως έκτακτο μέτρο και το κλείσιμο σχολείων και πανεπιστημίων.
Σήμα κινδύνου το αποτέλεσμα στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές
Η Πορτογαλία έχει εισέλθει από τον Νοέμβριο σε «καθεστώς έκτακτης ανάγκης», το οποίο έκτοτε ανανεώνεται διαρκώς με προεδρικό διάταγμα που εγκρίνεται από την βουλή. Τα δύο μεγάλα κόμματα της Αριστεράς, το ΚΚ και το Μπλόκο, είτε καταψηφίζουν (KK) είτε απέχουν (Μπλόκο) από τις ψηφοφορίες. Οι εκπρόσωποί τους δεν συναινούν, υποστηρίζοντας ότι έχει κανονικοποιηθεί το καθεστώς εξαίρεσης κι ότι επιβάλλονται περιορισμοί στην οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, χωρίς ενίσχυση της δημόσιας υγείας και των κοινωνικών δομών, επιβαρύνοντας δυσανάλογα τα λαϊκά στρώματα. Στη δεύτερη θητεία της κυβέρνησης του Αντόνιο Κόστα, που προέκυψε μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2019, ο κοινοβουλευτικός συσχετισμός έχει τροποποιηθεί υπέρ του Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο μπορεί πλέον να εξασφαλίζει πλειοψηφία, στηριζόμενος στη Δεξιά ή σε μικρότερα κόμματα. Τα κόμματα της Αριστεράς απομακρύνονται με ασταθή βηματισμό από την ιδιότυπη κυβερνητική συμμαχία με τους Σοσιαλιστές, την οποία υπηρετούν από το Νοέμβριο του 2015, αν και δεν έχουν διαρρήξει πλήρως το πλαίσιο της πολιτικής συναίνεσης και της κοινοβουλευτικής σταθερότητας που τους παρέχουν.
Χαρακτηριστική ως προς αυτό είναι η συζήτηση για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2021. Το Μπλόκο καταψήφισε με επίκεντρο τις δαπάνες για την υγεία, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι δεν αντιμετωπίζει επαρκώς τις χρόνιες ελλείψεις προσωπικού στο δημόσιο σύστημα υγείας και τα δομικά προβλήματα που παροξύνθηκαν στο πλαίσιο της κρίσης. Το ΚΚ, αντίθετα, επέλεξε την αποχή, στάση που διευκόλυνε την έγκριση του τελικού κυβερνητικού σχεδίου, έστω κι αν αυτό στηρίχτηκε μόνο από τους 108 βουλευτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Η καταψήφιση έβαλε το Μπλόκο στο στόχαστρο του πολιτικού και μιντιακού συστήματος, αριστερών διανοουμένων, αλλά και του ΚΚ. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της καμπάνιας για την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας στις 24 Ιανουαρίου, ο υποψήφιος του ΚΚ ασκούσε κριτική στην υποψήφια του Mπλόκου, ισχυριζόμενος ότι το κόμμα της, με την καταψήφιση του προϋπολογισμού, «εγκατέλειψε στη μέση τον αγώνα» και δεν συνεισέφερε, όπως έπραξε το κόμμα του, στην ψήφιση περισσότερων φιλολαϊκών μεταρρυθμίσεων.
Λόγω των περιορισμών στις δημόσιες συγκεντρώσεις, οι μαζικές διαδηλώσεις είναι μετρημένες, δεν έλειψαν, ωστόσο, απεργίες και δράσεις των συνδικάτων. Από τις αρχές του καλοκαιριού, επίσης, οργανώθηκαν πλήθος κλαδικών και εργοστασιακών κινητοποιήσεων, χωρίς όμως να προκύψει κάποια πρωτοβουλία κλιμάκωσης. Απεργίες πραγματοποιήθηκαν σε κάποια εργοστάσια και επιχειρήσεις του κλάδου τροφίμων-ποτών για την αποτροπή απολύσεων ή την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων, στους σιδηροδρόμους, στις αστικές συγκοινωνίες του Πόρτο, στις (ιδιωτικοποιημένες) ταχυδρομικές υπηρεσίες, στην εκπαίδευση, στα call centers, στην εστίαση των νοσοκομείων, στις δικαστικές υπηρεσίες.
Στην υγεία, επίσης, το νοσηλευτικό προσωπικό πραγματοποίησε, στις 9 Νοεμβρίου, πενθήμερη απεργία με σχετικά χαμηλά ποσοστά συμμετοχής, λόγω ειδικών συνθηκών στα νοσοκομεία. Πραγματοποιήθηκαν επίσης συγκεντρώσεις του «ξεχασμένου» κλάδου των εργαζόμενων στον πολιτισμό. Από τις πιο δυναμικές και προβεβλημένες κινητοποιήσεις, ωστόσο, ήταν αυτές που οργανώθηκαν τον Νοέμβριο, με πρωτοβουλία των ιδιοκτητών της εστίασης και διασκέδασης, που διεκδικούσαν φοροαπαλλαγές και στήριξη των επιχειρήσεων. Τέλος, από την ιστορική και ισχυρή αριστερή εργατική συνομοσπονδία CGTP, στηρίχτηκαν δύο εβδομάδες παρεμβάσεων στους χώρους δουλειάς, στις 22 Ιουνίου και στις 7 Δεκεμβρίου 2020, με αίτημα την υπεράσπιση της υγείας, των εργατικών δικαιωμάτων και της αύξησης των μισθών. H CGTP διεκδίκησε πέρυσι γενική αύξηση μισθού κατά 90 ευρώ για κάθε εργαζόμενο άμεσα και διαμόρφωση του βασικού μισθού από τα 635 ευρώ στα 850 βραχυπρόθεσμα. Εν τέλει, η κυβέρνηση, στο τέλος του έτους, ψήφισε αύξηση 30 ευρώ για το βασικό μισθό, στο πλαίσιο της δέσμευσής της για προοδευτική αύξησή του, δεδομένης της ενδημικής φτώχειας και της ραγδαίας ανόδου του βιοτικού κόστους τα τελευταία χρόνια. Σημειώνεται ότι το ΚΚ ελέγχει τα δύο τρίτα των εκπροσώπων της CGTP, ενώ στην σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου που αποτελείται από 147 μέλη, εκπροσωπούνται με 20 αντιπροσώπους οι σοσιαλιστές (αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος) και με μόλις 6 το Μπλόκο…
ΚΚ και Μπλόκο αλληλοκατηγορούνται για τον προϋπολογισμό του 2021, που πέρασε χάρη
στην αποχή του πρώτου
Κατά τα λοιπά, στις προεδρικές εκλογές της 24 Ιανουαρίου, o απερχόμενος πρόεδρος, προερχόμενος από τη δεξιά, επανεξελέγη με 60,5% με τις ευλογίες του Κόστα και του μεγαλύτερου μέρους του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ενώ το Μπλόκο της Αριστεράς καταποντίστηκε, με τη Μαρίσα Ματίας να συγκεντρώνει 3,95% έναντι 10,12% στις εκλογές του 2016. Μεγάλος νικητής ήταν ο ακροδεξιός υποψήφιος Αντρέ Βεντούρα, ηγέτης του πρωτοεμφανιζόμενου στις βουλευτικές εκλογές του 2019 κόμματος CHEGA (1,3% και 1 βουλευτής), που σκαρφάλωσε στο 11,90% (τρίτος σε ψήφους). Ο Βεντούρα οργανώνει γεγονότα στον δρόμο, στήνει αντιδραστικές συμμαχίες με νοσταλγούς του πρώην δικτάτορα Σαλαζάρ που διαθέτουν οικονομική ισχύ, αμφισβητεί ανοιχτά το σύνταγμα και την Επανάσταση του Απρίλη και διασπείρει κοινωνικό μίσος και ρατσισμό, σημαίνοντας το τέλος της αφήγησης ότι η Πορτογαλία είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν έχει Ακροδεξιά…