Γιώργος Τσαντίκος
Το βιβλίο αποτυπώνει με ακριβή, διασκεδαστικό και ζόρικο τρόπο τη νέα εργατική βάρδια, όπως περιγράφηκε ως «χρησμός» σε αναλυτικά κείμενα στις αρχές του ’90 και επιβεβαιώθηκε τα τελευταία χρόνια.
Η «λογοτεχνία της γενιάς X» κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος, γράφοντας όμως για τον εαυτό της και όχι όπως στις αρχές τoυ ‘90 ο Ντάγκλας Κόπλαντ, στο ομώνυμο βιβλίο. Η «X λογοτεχνία» είναι σκληρή, είναι μερικές φορές εκδικητική, πολύ συχνά δείχνει ότι προσπαθεί να αναμετρηθεί με όλα τα αδιέξοδα που της φόρτωσαν και κυρίως εκείνο το «δίχως Κατοχή και πείνα» που έλεγε ο Πανούσης.
Τα τελευταία χρόνια, ανάμεσα στα καλύτερα βιβλία που κυκλοφορούν, βρίσκονται σταθερά κάποια από αυτή τη γενιά, είτε γραμμένα από την ίδια, είτε περιγράφοντας τη νεότητα εκείνων που άρχισαν να παλιώνουν. Επίσης, αρκετά από αυτά τα καλύτερα βιβλία που προαναφέρθηκαν είναι και κάτι άλλο: μαχητικά και ταξικότατα και ταυτόχρονα άγρια αλλά και αστεία. Αντίθετα με τους «μιλένιαλς» Κλοέ Μεντί και Εντουάρ Λουί, που έγραψαν με εξαιρετικό τρόπο για το πρόσφατο παρελθόν, ο Αλμπέρτο Προυνέτι είναι στα σαρανταφεύγα πλέον και οργανικό ηλιακά κομμάτι της «γενιάς Χ».
Τα 108 μέτρα που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Απρόβλεπτες, σε μετάφραση του Βαγγέλη Ζήκου, είναι εν πολλοίς μια ματιά σε ένα «παλαντίρ» από το παρελθόν, που έδειξε το παρόν. Το βιβλίο του, με τον υπότιτλο The new working class hero, περιγράφει το πώς ένας γόνος εργατικής οικογένειας κάνει πράγματα που ο καπιταλισμός δεν τα προβλέπει για το μέλλον της εργατικής τάξης: καταφέρνει να σπουδάσει και πηγαίνει στο εξωτερικό για να βρει δουλειά, αρκετά πριν αυτή η διαδικασία γίνει η καθημερινότητα της τελευταίας δεκαετίας για τους νότιους αυτής της ηπείρου και, φυσικά, ακόμα σκληρότερη και απάνθρωπη για τους ανατολικότερους…
Η ιστορία έχει τη φυσική εργατική αντιπάθεια
για τα αφεντικά
Ο Προυνέτι, όμως, κάνει κάτι σχετικά πρωτόγνωρο. Αποτυπώνει με εξαιρετικά ακριβή, διασκεδαστικό και ζόρικο τρόπο τη νέα εργατική βάρδια, όπως περιγράφηκε αρκετές φορές ως «χρησμός» σε αναλυτικά κείμενα, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και επιβεβαιώθηκε τα τελευταία χρόνια. Ο ήρωας, λοιπόν, ο ίδιος ο Προυνέτι, πάει στο πανεπιστήμιο και όχι στη μεταλλοβιομηχανία που δουλεύει ο πατέρας του και οι φίλοι του, όλο το Πιομπίνο στο οποίο γεννήθηκε. Η ιστορία του όμως δεν είναι «λουστραρισμένη». Ο τύπος ξέρει από την πρώτη μέρα που θυμάται τον εαυτό του να κάνει επιτόπια και να προωθείται στα άκρα, αλλά και ότι «αν σε πούνε κύριο, πήγαινε τοίχο-τοίχο».
Η ιστορία των 108 μέτρων έχει τη φυσική, εργατική αντιπάθεια για τα αφεντικά και την αφοπλιστική, απαράβατη εξίσωση ότι ένας εργαζόμενος δεν είναι ποτέ μα ποτέ στην ίδια θέση με αυτά. Έχει όμως και τη συνύπαρξη κάμποσων απόκληρων και παράδοξων της τέχνης, του γηπέδου, του πανεπιστημίου, της ζωής τελικά, που συναντιούνται σε αυτό το σύγχρονο, τεράστιο προλεταριακό χωνευτήρι: στην εστίαση, σε διάφορες δουλειές σε ιταλικές πιτσαρίες χωρίς Ιταλούς, σε εστιατόρια και σε φαστφουντάδικα στην Αγγλία.
Τα 108 μέτρα προσφέρουν αρκετά περισσότερα από τη διήγηση σε πραγματικό χρόνο είτε με τις αναδρομές στη ζωή του πατέρα. Έχουν στιγμές αστείες, εκεί που οι καμπινέδες σβήνουν τη λάμψη σμαραγδένιων ματιών, για παράδειγμα, έχουν κάμποση συγκίνηση και μερική ακόμα διδαχή. Όπως εκείνη που λέει ότι όπου και να πας, αν έχεις μόνο βραστά κάστανα για να ξεγελάσεις την πείνα σου, δεν θα ξεχάσεις ποτέ από πού ξεκίνησες. Επίσης, έχει μπόλικες δόσεις μπάλας. Μπάλα ως αναφορά, ως εργατική παραπομπή, αλλά και ως αναφορά πεδίου, μέσα στις γραμμές του γηπέδου δηλαδή.
Τα 108 μέτρα είναι το δεύτερο βιβλίο της working class τριλογίας του Προυνέτι. Το πρώτο, o Αμίαντος, ετοιμάζεται και στα ελληνικά. Το τρίτο, ο Κύκλος των βλάσφημων, κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Ιταλία και πού θα πάει, θα έρθει και κατά ‘δώ.