Γιώργος Παυλόπουλος
▸ Κέρδη και γεωπολιτική αφήνουν στο περιθώριο «αρχές» και «δίκαιο»
«Ο συμβιβασμός που επετεύχθη το βράδυ της Πέμπτης δεν οφείλεται στη μεγαλοθυμία της Δύσης ή την υπέρμετρη υπομονή της γερμανικής προεδρίας με τους εξ’ Ανατολών γείτονες. Ο συμβιβασμός κατέστη εφικτός όχι μόνο επειδή η ΕΕ έχει ανάγκη ένα προϋπολογισμό και ένα πακέτο στήριξης για τον κορονοϊό, αλλά επίσης – αν όχι κυρίως – διότι εμείς, κυρίως δε εμείς οι Γερμανοί, κερδίζουμε πάρα πολλά από την διεύρυνση προς Ανατολάς».
Το συγκεκριμένο απόσπασμα προέρχεται από ανάλυση που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του γερμανικού Der Spiegel χθες, την ώρα που έμπαιναν οι τελευταίες πινελιές στο κοινό ανακοινωθέν των «27» στις Βρυξέλλες. Αποτυπώνει δε γλαφυρά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί και λαμβάνει τις αποφάσεις του το κονκλάβιο των ηγετών της ΕΕ. Κι αυτό, φυσικά, δεν ισχύει μόνο στην περίπτωση του νέου επταετούς (2021-’27) προϋπολογισμού και του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και στην αντίστοιχη της Τουρκίας. Διότι όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία – που απειλούσαν με βέτο – αποτελούν σημαντικές «αγορές» για το γερμανικό και γενικότερα το ευρωπαϊκό κεφάλαιο, έτσι και με την Τουρκία είναι πάρα πολλά τα λεφτά και τα συμφέροντα για να υπάρχει η πολυτέλεια μιας κατά μέτωπο σύγκρουσης και ρήξης.
Στα παραπάνω οφείλουμε να προσθέσουμε και τη γεωπολιτική διάσταση. Το γεγονός, δηλαδή, ότι οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης αποτελούν ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» για την ΕΕ απέναντι στη Ρωσία (η οποία ποτέ δεν έπαψε να αντιμετωπίζεται ως ανταγωνίστρια και ως απειλή), ενώ η Τουρκία είναι ένα φυσικό σύνορο για τους πρόσφυγες και, την ίδια στιγμή, ένας πολύτιμος κόμβος στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Η συνολική εικόνα που δημιουργείται, έτσι, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η κατάληξη και αυτής της συνόδου κορυφής δεν αποτελεί έκπληξη – ενώ, όπως συνηθίζεται, όλοι δηλώνουν δικαιωμένοι και η Μέρκελ μπορεί να ισχυριστεί ότι η προεδρία της δεν απέτυχε παταγωδώς.
Εν συντομία, λοιπόν: Όσον αφορά στην Πολωνία και την Ουγγαρία, οι υπόλοιποι «25» αποφάσισαν να πετάξουν την μπάλα στην εξέδρα. Αν και επαναδιατύπωσαν με στόμφο την προσήλωσή τους στις «αρχές του κράτους-δικαίου» και τις «ιδρυτικές διακηρύξεις της ΕΕ», ενώ διατήρησαν την απειλή περικοπής των επιδοτήσεων προς όσους εταίρους τις παραβαίνουν, δίνουν τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις των δύο χωρών να κάνουν όσες καθυστερήσεις θέλουν. Πρακτικά, με τη δυνατότητα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και τις προβλεπόμενες διαπραγματεύσεις σε επίπεδο Συμβουλίου, η λήψη οριστικών αποφάσεων θα αναβάλλεται επ’ αόριστον – ενόσω τα κοινοτικά κονδύλια θα ρέουν.
Η μπάλα στην… εξέδρα στις υποθέσεις Πολωνίας, Ουγγαρίας, Τουρκίας —κορυφώνεται το θρίλερ του Brexit
Ίδια τακτική και απέναντι στην Τουρκία. Η επικριτική φρασεολογία για τη στάση της στη ΝΑ Μεσόγειο δεν συνοδεύτηκε (όπως αναμενόταν) από κυρώσεις, παρά μόνο από την εντολή προς την Κομισιόν και τον «υπουργό Εξωτερικών» της ΕΕ, Χοσέπ Μπορέλ, να παρουσιάσουν μια ολοκληρωμένη έκθεση ως τον Μάρτιο. Φυσικά, ούτε τότε είναι δεδομένο ότι θα ληφθούν μέτρα – σίγουρα δε, ό,τι γίνει θα επιχειρηθεί να είναι σε συνεννόηση με τη νέα κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ.
Η σύνοδος είχε, βεβαίως, δύο ακόμη θέματα. Στην υπόθεση της κλιματικής αλλαγής, η απόφαση και οι στόχοι που τέθηκαν επιβεβαιώνουν ότι το ευρωπαϊκό κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του αντιμετωπίζουν την «πράσινη ανάπτυξη» ως το νέο Ελντοράντο, που θα τους βγάλει πιο γρήγορα από τον βάλτο της κρίσης. Τέλος, το θρίλερ συνεχίζεται στο Brexit και το σενάριο της μη συμφωνίας είναι πιο ορατό παρά ποτέ, καθώς ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις δύο πλευρές της Μάγχης έχει οξυνθεί δραματικά.