Παύλος Αντωνόπουλος
Καθώς πλησιάζει η ώρα της δυνατότητας μαζικού εμβολιασμού κατά του SARS-Cov-2 δυναμώνει η σχετική συζήτηση. Τα εμβόλια, αν και αποτελεσματικά προληπτικά μέτρα κατά των μικροβίων, δεν αποτελούν πανάκεια. Τι αποτελεσματικότητα θα έχουν; Πόσο θα διαρκεί η ανοσία; Πως θα αντιμετωπιστεί η πανδημία μέχρι να προχωρήσει ο εμβολιασμός; Οι κυβερνήσεις πουλούν την (κερδοφόρα για τις πολυεθνικές) «ελπίδα» του εμβολίου για να διατηρήσουν την κοινωνικά αναχρονιστική ταξική πολιτική τους.
Κανένα μέτρο για την άρση των αιτιών της πανδημίας
Σήμερα η στατιστική της πανδημίας βρίσκεται στα παρακάτω επίπεδα: σε διεθνές επίπεδο διαπιστωμένα κρούσματα 76.207.740, θάνατοι από τον ιό 1.685.785 (στοιχεία 19/12/2020)· στη χώρα μας διαπιστωμένα κρούσματα 131.072, θάνατοι από τον ιό 4.172 (έκθεση ΕΟΔΥ 20/12/2020). Γεννιέται ένα ερώτημα. Γιατί βρήκε αυτή η πανδημία τα συστήματα υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο ανίκανα να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα; Ήταν κεραυνός εν αιθρία η εμφάνιση της; Σε καμία περίπτωση. Οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων ήταν έγκαιρες και σαφείς.
Η αλλαγή του τρόπου εκτροφής ζώων και πουλερικών σε βιομηχανική βάση και η εύκολη μετακίνηση αγαθών και ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, είχαν επισημανθεί ως οι βασικές αιτίες αναμενόμενων φονικών πανδημιών. Ας προσθέσουμε και το γεγονός ότι πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε νερό, άρα αδυναμία τήρησης στοιχειωδών μέτρων υγιεινής, όπως το πλύσιμο των χεριών, των οικιακών σκευών και για κάθε άλλη χρήση. Προειδοποιήσεις υπήρξαν. Ο SARS το 2002, η γρίπη των πτηνών (Η5Ν1) το 2005 και η γρίπη των χοίρων (Η1Ν1) το 2009, ενώ το 2012 εμφανίστηκε ο κορονοϊός αναπνευστικού συνδρόμου Μέσης Ανατολής (MERS-CoV).
Κανένα ουσιαστικό μέτρο αντιμετώπισης των αιτίων αλλά και των αποτελεσμάτων δεν πάρθηκε σε διεθνές επίπεδο και φυσικά ούτε στη χώρα μας. Τα συστήματα δημόσιας υγείας συνέχισαν να υποβαθμίζονται παντού και να υπολειτουργούν. Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός ακολουθούσε ανενόχλητος το δρόμο της εμπορευματοποίησης των πάντων και φυσικά της δημόσιας υγείας. Η βιομηχανία τροφίμων συνεχίζει απτόητη την βάρβαρη, αποκρουστική, αλλά και εγκληματικά επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία διαδικασία εκτροφής ζώων και πουλερικών. Και μάς προέκυψε ο Covid-19.
Τα κεντρικά ζητούμενα και τα μονοκλωνικά αντισώματα
Στην παρούσα φάση εξέλιξης της πανδημίας τρία είναι τα κεντρικά ζητήματα. Πρώτο ζήτημα είναι η προστασία της ζωής των ασθενών. Δεύτερο είναι η προστασία των υγειών από τη μόλυνση και τρίτο η παρεμπόδιση της παραπέρα διάδοσης της νόσου. Για το πρώτο απαιτείται ισχυρό σύστημα δημόσιας υγείας, άρτια στελεχωμένο, επαρκές σε όλα τα αναγκαία εφόδια. Για τους νοσούντες στο πρώτο στάδιο της ασθένειας αποτελεσματική θεραπεία (εκτός της φαρμακευτικής αγωγής) μπορεί να προκύψει με τη χορήγηση αντισωμάτων. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου ιού έχουν παρασκευαστεί ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα.
Τι είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα; Γενικά αντισώματα είναι πρωτεΐνες που παράγει ο οργανισμός μας για να αντιμετωπίσει κάθε εισβολέα. Είναι το τέλειο όπλο που κατασκευάζει το αμυντικό μας σύστημα και μας δίνει τη δυνατότητα να ζούμε όσα χρόνια ζούμε. Αντιγόνα ονομάζουμε όποιες ουσίες και μικρόβια, εισερχόμενα στον οργανισμό μας, ενεργοποιούν το ανοσοβιολογικό μας σύστημα. Τα αντισώματα παράγονται από ειδικά κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, τα πλασματοκύτταρα, τα οποία παράγονται από τα Β-λεμφοκύτταρα μας, κατηγορία των λευκών μας αιμοσφαιρίων. Τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες των οποίων η κατασκευή ενεργοποιείται από συγκεκριμένο τμήμα του εισβολέα (αντιγόνου) που ονομάζεται αντιγονικός καθοριστής, στη συγκεκριμένη περίπτωση. Γι αυτό και τα αντισώματα έχουν απόλυτη εξειδίκευση για το συγκεκριμένο αντιγόνο και μάλιστα για τη συγκεκριμένη θέση του (στην περίπτωση του SARS-COV-2 είναι μια πρωτεΐνη στην επιφάνεια του ιού μέσω της οποίας αυτός συνδέεται με τα κύτταρα μας και τα μολύνει).
Μονοκλωνικά αντισώματα ονομάζουμε τα αντισώματα που κατασκευάζουμε στο εργαστήριο με βιοτεχνολογική διαδικασία και είναι ίδια ακριβώς με αυτά που κατασκευάζει ο οργανισμός μας. Πρόκειται δηλαδή για ορούς. Ως τέτοιοι, λοιπόν, δεν έχουν προληπτικό χαρακτήρα αλλά είναι μόνο θεραπευτικές ουσίες. Τα συγκεκριμένα μονοκλωνικά αντισώματα, τόσο το μονοκλωνικό casirivimab όσο και το μονοκλωνικό indevimab, σχεδιάστηκαν για να δεσμεύονται στην περιοχή της πρωτεΐνης της ακίδας του εξωτερικού περιβλήματος του ιού, η οποία είναι υπεύθυνη για την δέσμευσή του στον υποδοχέα των κυττάρων του ανθρωπίνου οργανισμού. Ουσιαστικά, εμποδίζουν την επέκταση του ιού στο προσβεβλημένο άτομο και σταματάνε την εξέλιξη της νόσου. Φυσικά δεν έχουν καμία σχέση με το εμβόλιο που είναι προληπτικό μέσο, και στοχεύει στην προστασία υγιών ατόμων από το να νοσήσουν, αν έρθουν σε επαφή με τον ιό. Δημιουργείται κατά συνέπεια το εύλογο ερώτημα: γιατί η κυβέρνηση δεν προχωράει στην προμήθεια των συγκεκριμένων μονοκλωνικών αντισωμάτων που θα σώσουν με βεβαιότητα ανθρώπινες ζωές, ειδικά ευάλωτων ομάδων;
Τα μυστικά παλιών και νέων εμβολίων
Τα εμβόλια ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού και γενικά αποτελούν αποτελεσματικό όπλο κατά μικροβίων
Η καλύτερη πρόληψη, όσον αφορά την προστασία των υγιών ατόμων από τη μόλυνση, εκτός των γενικών μέτρων υγιεινής ατομικού και ομαδικού χαρακτήρα, είναι το εμβόλιο. Τι είναι το εμβόλιο; Ενώ ο ορός (τα μονοκλωνικά αντισώματα) προκαλεί παθητική ανοσία, λειτουργεί δηλαδή ως έτοιμο όπλο κατά του ιού, για πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα, το εμβόλιο (ενεργητική ανοσία) παρέχεται για να ενεργοποιήσει το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα και να κατασκευάσει αυτό τα αντισώματα που χρειάζεται. Αυτό γίνεται με την παροχή στο υγιές άτομο του αντιγονικού καθοριστή, του τμήματος δηλαδή του ιού που θα ενεργοποιήσει τα Β-λεμφοκύτταρα του οργανισμού μας, τα οποία θα παράγουν τα αντισώματα. Η δουλειά που κάνει το εμβόλιο όμως είναι υποβάθρου, δηλαδή λειτουργεί με πιο ολοκληρωμένο τρόπο. Όταν ενεργοποιηθούν τα Β-λεμφοκύτταρα, παράλληλα με την μετατροπή τους σε πλασματοκύτταρα (παραγωγούς αντισωμάτων), παράγεται και μια σειρά Β-λεμφοκυττάρων μνήμης. Αυτά παραμένουν αδρανή μετά τον εμβολιασμό, αλλά παίζουν καθοριστικό ρόλο όταν το εμβολιασμένο άτομο μολυνθεί από τον ιό. Ενεργοποιούνται αυτομάτως και σε ελάχιστο χρόνο αρχίζουν να παράγουν αντισώματα που καταστρέφουν ταχύτατα τους ιούς που έχουν εισβάλει στον οργανισμό, με αποτέλεσμα να μη νοσήσει το άτομο.
Για την ανάσχεση της νόσου από τον SARS-COV-2 και με την προοπτική αποκόμισης τεράστιων κερδών, οι φαρμακευτικές εταιρείες εργάζονται πυρετωδώς και έχουν ανακοινώσει τη δημιουργία εμβολίων, με την αμερικανική εταιρεία Pfiser να έχει ήδη δεχθεί τεράστιες παραγγελίες εμβολίων mRNA, γύρω από τα οποία έχει ανοίξει μια έντονη συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα και στην κοινωνία.
Με τα εμβόλια mRNA αντί να βάλουμε «έτοιμη» την πρωτεΐνη που αντιμετωπίζει τον ιό, βάζουμε το mRNA που την κατασκευάζει· εδώ όμως μπορεί να προκύψει προοπτικά ένα πρόβλημα
Τι είναι τα mRNA εμβόλια; Για την κατασκευή μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης, απαιτείται και ένα απόλυτα συγκεκριμένο γονίδιο του γενετικού υλικού μας, ένα συγκεκριμένο δηλαδή τμήμα του DNA μας. Το γονίδιο κατασκευάζει ένα μόριο mRNA, αντίγραφό του. Το mRNA είναι που θα κατασκευάσει τελικά την πρωτεΐνη. Σύμφωνα λοιπόν με τις ανακοινώσεις της εταιρείας που κατασκεύασε το εν λόγω εμβόλιο, αυτό το mRNA θα κατασκευάζει μέσα στα κύτταρα μας την πρωτεΐνη του ιού, που του επιτρέπει να προσδένεται σε αυτά. Αντί δηλαδή να βάλουμε τον αντιγονικό καθοριστή του ιού (πρωτεΐνη) μέσα στα κύτταρα μας για να ενεργοποιηθεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα, βάζουμε το mRNA (νουκλεϊκό οξύ) που τον κατασκευάζει. Εδώ όμως μπορεί να προκύψει προοπτικά ένα πρόβλημα.
Στο γενετικό υλικό των κυττάρων μας (στο DNA μας) έχει προστεθεί μέσα από την εξέλιξη εκατομμυρίων ετών γενετικό υλικό ενδογενών ρετροϊών, που με τελευταίες μελέτες αποτελεί το 8% περίπου του DNA μας. Οι ρετροϊοί διαθέτουν ένα γονίδιο που κωδικοποιεί πρωτεΐνες οι οποίες σχετίζονται µε τον πολλαπλασιασµό του ιού, την αντίστροφη µεταγραφάση. Το ερώτημα είναι αν αυτό το γονίδιο μπορεί να ενεργοποιηθεί με την παρουσία του ξένου mRNA. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, η αντίστροφη μεταγραφάση μπορεί να φτιάξει από το ξένο mRNA γονίδιο του ιού SARS-COV-2. Αυτό μπορεί να συνδεθεί στο DNA μας με μακροπρόθεσμες συνέπειες που κανείς δεν γνωρίζει. Να λάβουμε υπόψιν ότι η βιοηθική δεν επιτρέπει την παρέμβαση στο γενετικό υλικό του ανθρώπου.
Εκτός από τα εμβόλια mRNA των εταιρειών Pfizer και BioNTech καθώς και της Moderna, έχουν ανακοινωθεί και τα εμβόλια των εταιριών Οξφόρδης/AstraZeneca και το Ρωσικό Soutnik-V. Αυτά μεταφέρουν το γονίδιο του ιού που παράγει την πρωτεΐνη που τον συνδέει με τα κύτταρα του εμβολιαζόμενου με τη βοήθεια αδενοϊών, χωρίς να δημιουργούν πρόβλημα στον άνθρωπο.
Τα εμβόλια είναι το ασφαλέστερο και αποτελεσματικότερο προληπτικό μέτρο κατά των μικροβίων, σε συνδυασμό βέβαια με τη βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών ζωής. Από την εποχή του Λουί Ζαν Παστέρ, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν σωθεί από αυτά. Η παιδική θνησιμότητα, που αποτελούσε παγκόσμια μάστιγα, έχει ελαχιστοποιηθεί. Για τον ρόλο τους αυτόν και την πλατειά χρήση τους είναι χρυσοφόρα φλέβα για τεράστιους ομίλους φαρμακευτικών εταιρειών, που επιδίδονται σε έναν φανερό πόλεμο για την κυριαρχία τους στην αγορά. Τα ποσά που διεκδικούν είναι τεράστια. Ξεπερνάνε τα 150 δισεκατομμύρια. Και φυσικά η αγωνία του κόσμου είναι μεγάλη, καθώς τα θύματα καθημερινά αυξάνονται.
Υπάρχει όμως κι άλλο ένα τεράστιο πρόβλημα. Μέχρι να λειτουργήσει το εμβόλιο πώς αντιμετωπίζεται η εξάπλωση της πανδημίας; Θα διανεμηθεί ισότιμα το εμβόλιο σε όλες τις χώρες;
Είναι όμως τα εμβόλια πανάκεια; Πόσο θα κρατάει η ανοσία που θα προκαλεί; Ποιο είναι το ποσοστό της αποτελεσματικότητας του; Ποιος θα είναι ο κύκλος του ιού; Θα επανέρχεται όπως η γρίπη; Η χρήση του εμβολίου δικαιολογεί τον εφησυχασμό των κυβερνήσεων, που ακόμη και τώρα αποφεύγουν την οχύρωση των συστημάτων υγείας των χωρών τους, μετά την πολυετή εγκατάλειψη τους; Δεν είναι ηλίου φαεινότερο ότι πολύ σύντομα θα εμφανιστεί καινούργιος ιός; Ποια δικαιολογία θα υπάρχει τότε για μια τέτοια αδράνεια; Άλλαξε κάτι ως προς τις αιτίες που προκαλούν αυτές τις πανδημίες; Δείχνει ο καπιταλισμός τη διάθεση αλλά και τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα;
Υπάρχει όμως κι άλλο ένα τεράστιο πρόβλημα. Μέχρι να λειτουργήσει το εμβόλιο πώς αντιμετωπίζεται η εξάπλωση της πανδημίας; Θα διανεμηθεί ισότιμα το εμβόλιο σε όλες τις χώρες; Ένας σημαντικός παράγοντας για την επιλογή εμβολίου είναι και το κόστος του, καθώς θα το επωμιστούν οι λαοί.
Τα μηνύματα μέχρι τώρα είναι αρνητικά. Μέχρι τώρα πέθαναν από τον ιό περισσότεροι από 1.600.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο και πάνω από 4.000 στη χώρα μας. Καμία στοχευμένη πολιτική ιχνηλάτησης του ιού δεν εφαρμόστηκε, και στα νοσοκομεία τεράστιες παραμένουν οι ελλείψεις σε μέσα και προσωπικό.
Το οριζόντιο και ταξικό lockdown έχει αποτύχει
Το μοναδικό μέτρο που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της πανδημίας στη χώρα μας, είναι το οριζόντιο lockdown, που κρίνοντας εξ αποτελέσματος έχει αποτύχει παταγωδώς. Ένα lockdown επιλεκτικό, καθώς ο μισός πληθυσμός περίπου πηγαίνει στην εργασία του, πακετάρεται σε λεωφορεία και τρένα, χωρίς καμιά προστασία για τους ηλικιωμένους και τις ευάλωτες ομάδες. Χιλιάδες θέσεις εργασίας χάνονται και χιλιάδες μικροεπιχειρήσεις μένουν κλειστές, χωρίς προοπτική να ξανανοίξουν.
Το υπουργείο Παιδείας αναγκάζει εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά, να στήνονται για ώρες μπροστά σε μια οθόνη και να κάνουν «μάθημα». Ποιος είναι ο παιδαγωγικός χαρακτήρας αυτής της εκπαίδευσης; Απαγορεύει την κυκλοφορία τη νύχτα και την περιορίζει γενικά. Δεν ισχύει η κρατική στατιστική που κατέδειξε ότι η μετάδοση του ιού γίνεται σε ποσοστό πάνω από 85 % σε κλειστούς χώρους;
Είναι φανερό πως το lockdown έχει ειδική στόχευση την καταστολή των αντιδράσεων του λαού στην εγκληματική, αντιλαϊκή και άκρως αντιδραστική πολιτική της κυβέρνησης, που απαγορεύει κάθε πολιτική δράση, ενώ περνάει από τη Βουλή τα πιο σκληρά αντεργατικά και αντιλαϊκά μέτρα, που τόλμησε ποτέ κυβέρνηση. Αξιοποιώντας το αντιδραστικό νομοθετικό έργο των προηγούμενων κυβερνήσεων, νομοθετεί την κατάργηση του ασύλου, την ουσιαστική απαγόρευση των απεργιών, των συγκεντρώσεων, την κατάργηση όσων εργασιακών δικαιωμάτων είχαν αφήσει όρθια οι προηγούμενοι, ανοίγει τον δρόμο για μαζικές κατασχέσεις σπιτιών, δημιουργεί αστυνομία για τα πανεπιστήμια κατά την πρακτική της χούντας.
Το γενικό lockdown μόνο την πανδημία δεν περιορίζει. Προετοιμάζει την κοινωνία για το άμεσο μέλλον που κατεργάζονται. Αυτό όμως που δεν υπολογίζουν είναι την οργή και την αγανάκτηση του λαού που υποβόσκει.
