Γιώργος Παυλόπουλος
Όσοι περίμεναν από τις χώρες οι οποίες έχουν αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων να σπεύσουν να πολεμήσουν στο πλάι τους σε αυτόν τον πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν διαπιστώνουν ότι έχουν πέσει έξω.
Στα καταφύγια είναι αναγκασμένοι να κρύβονται πλέον οι κάτοικοι του Στεπανακέρτ, πρωτεύουσας της ελεγχόμενης από την Αρμενία αυτόνομης περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθώς προσπαθούν να προστατευτούν από τους σφοδρούς βομβαρδισμούς που εξαπολύουν εναντίον της οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν. Η εικόνα αυτή αποτελεί μια ακόμη ένδειξη ότι ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει στον νότιο Καύκασο πριν από δύο σχεδόν εβδομάδες και κλιμακώνεται καθημερινά δεν εξελίσσεται καλά για τους Αρμένιους, οι οποίοι δεν διαθέτουν στήριξη –φανερή τουλάχιστον– από τους θεωρητικούς «προστάτες» τους, Ρωσία και Ιράν. Σε αντίθεση, φυσικά, με τους Αζέρους, οι οποίοι έχουν στο πλευρό τους την Τουρκία, πολιτικά και στρατιωτικά.
Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Γιατί η Μόσχα και ο Πούτιν πρακτικά σφυρίζουν αδιάφορα απέναντι στις εκκλήσεις των «αδελφών Αρμένιων», σε βαθμό που ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου να δηλώνει ότι το σύμφωνο ασφαλείας που έχουν υπογράψει οι δύο χώρες δεν καλύπτει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ; Και γιατί η Άγκυρα και Ερντογάν τα δίνουν όλα στους δικούς τους συμμάχους, μην διστάζοντας να ανοίξουν ένα ακόμη μέτωπο και να βγάλουν τη γλώσσα σε ΗΠΑ, Ρωσία και ΕΕ που ζητούν –έστω για τους τύπους– εκεχειρία και διάλογο άνευ όρων και μάλιστα άμεσα, θέτοντας ως προϋπόθεση να συνθηκολογήσουν οι Αρμένιοι και να παραδεχτούν την ήττα τους;
Η Μόσχα δεν θέλει να τα σπάσει με Άγκυρα και Μπακού, που έχουν περισσότερα να της προσφέρουν
Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, την απάντηση έδωσε ο ίδιος ο πρόεδρος της Τουρκίας, χωρίς να μασά τα λόγια του ή να ψάχνει για δικαιολογίες. Η στήριξη που παρέχεται στο Αζερμπαϊτζάν, είπε, εντάσσεται στο πλαίσιο της επιδίωξης της χώρας του να πάρει «τη θέση που της ανήκει στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων». Σιγά το νέο, θα πει κανείς. Εξάλλου, το ίδιο δεν συμβαίνει με την ανατολική Μεσόγειο, όπου ο Ερντογάν υπόσχεται «ειρήνη», μόνο εάν γίνει δίκαιη μοιρασιά των κοιτασμάτων και πάρει αυτό που του ανήκει; Κάτι ανάλογο δεν συμβαίνει και με τη Λιβύη, τη Συρία και το βόρειο Ιράκ, όπου η χώρα του έχει επίσης ανοίξει πολεμικά μέτωπα; Κι ακριβώς έτσι είναι — απλώς, η δήλωση Ερντογάν έρχεται να κλείσει οριστικά το στόμα σε όσους πιστεύουν πως όλα όσα γίνονται έχουν σχέση με δικαιώματα λαών και μειονοτήτων ή με το «διεθνές δίκαιο»…
Η Ρωσία, όμως; Ισχύουν τα ίδια και στην περίπτωσή της; Προφανώς και ναι, είναι η απάντηση. Και μάλιστα, σε πολύ πιο κυνικό βαθμό, τόσο ώστε ο Πούτιν να είναι έτοιμος ακόμη και να «θυσιάσει» το Ναγκόρνο-Καραμπάχ (όχι ολόκληρη την Αρμενία, πάντως), εφόσον αυτό τελικώς απαιτηθεί, επιδιώκοντας πιο σημαντικά ανταλλάγματα. Προκειμένου, με απλά λόγια, να συνεχίσει να κάνει πιο ουσιαστικά και επικερδή γεωπολιτικά και οικονομικά ντιλ με την Τουρκία στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και να μην τα σπάσει με το Μπακού, από το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η επιτυχής «οικοπεδοποίηση» της χρυσοφόρου Κασπίας, στην οποία η Μόσχα έχει επίσης σημαντικό μερίδιο. Υπό το παραπάνω πρίσμα πρέπει να αντιμετωπιστούν και οι διπλωματικές προσπάθειες που βρίσκονται σε εξέλιξη, με πρωτοβουλία των τριών χωρών που απαρτίζουν την «Ομάδα του Μινσκ» (ΗΠΑ, Ρωσία και Γαλλία) — με τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη την Πέμπτη και τη νέα που έχει προγραμματιστεί στη Μόσχα.
Οφείλουμε, τέλος, να διαπιστώσουμε πως οι εξελίξεις στον Καύκασο αναδεικνύουν και άλλες σημαντικές πλευρές των σύγχρονων ανταγωνισμών και συγκρούσεων. Μια από αυτές είναι, για παράδειγμα, η επέκταση του μοντέλου της γαλλικής «Λεγεώνας των Ξένων» και η αξιοποίησή του από ολοένα περισσότερες χώρες, καθώς εκτιμούν ότι τους παρέχει σημαντικά πλεονεκτήματα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα σήμερα είναι η Ρωσία και η Τουρκία, που στέλνουν στα πεδία των μαχών χιλιάδες μισθοφόρους –η πρώτη την περιβόητη «ομάδα Βάγκνερ» και η δεύτερη τους πρώην τζιχαντιστές– παρέχοντάς τους στήριξη με ανώτερης τεχνολογίας μέσα και πολύτιμες πληροφορίες.
Σημειώνεται πως κάτι ανάλογο έκαναν και οι Αμερικανοί, που στην περίπτωση της Συρίας κατάφεραν (δυστυχώς) να βάλουν μπροστά τους Κούρδους, τους οποίους αναγόρευσαν σε κύριους συμμάχους τους, ξεγελώντας τους με υποσχέσεις ανεξαρτησίας — για να τους πετάξουν σαν στημένες λεμονόκουπες, όταν δεν τους χρειάζονταν άλλο…