Το ΝΑΤΟ και οι υποκλοπές καθόρισαν την ατζέντα στη Β. Μακεδονία

ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Γκότσε Τσεκόροφ*

Σε ένα δυστοπικό περιβάλλον πολιτικής σήψης πραγματοποιήθηκαν οι βουλευτικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία στις 15 Ιουλίου. Η συμμετοχή μόλις ξεπέρασε το 50%, ενώ στα 30 χρόνια ύπαρξης της χώρας δεν είχε πέσει ποτέ κάτω από 61%. Τα δύο μεγάλα κόμματα έχασαν μεγάλο αριθμό ψήφων, με το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα SDSM του Ζόραν Ζάεφ να κερδίζει οριακά με 36% έναντι 35% του VMRO 35%. Κερδισμένα είναι τα αλβανικά κόμματα, καθώς η συμμετοχή στις αλβανικές περιοχές ήταν μεγαλύτερη. Στην Βουλή μπαίνει για πρώτη φορά και το κόμμα Levica με 4%, το οποίο όμως μετά από εσωτερικό πραξικόπημα έχει εκδιώξει τα αριστερά μέλη του, κέρδισε το όνομα του κόμματος στα δικαστήρια και κατέβηκε στις εκλογές με εθνικιστικές θέσεις.

Όπως πάντα η πολιτική ελίτ λέει ότι «αυτές οι εκλογές είναι κρίσιμες, αλλάζουν τη ζωή, είναι σημαντικές και αποφασιστικές για το μέλλον». Όπως έλεγαν όλες οι προηγούμενες εκλογές από το 1991. Τίποτα όμως δεν έχει αλλάξει για τον λαό.

Οι εκστρατείες των μεγάλων πολιτικών κομμάτων δεν έκρυβαν εκπλήξεις. Το SDSM, το κυβερνών σοσιαλδημοκρατικό κόμμα από το 2016, στήριξε την προεκλογική του εκστρατεία στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ ήταν ο στόχος και των δύο μεγάλων κομμάτων (SDSM και VMRO-DPMNE) από το 1991. Παρουσιάστηκε ως η λύση σε κάθε πιθανό πρόβλημα. Μερικές από τα συνθήματα πριν από το δημοψήφισμα του ΝΑΤΟ ήταν «ΝΑΤΟ σημαίνει ειρήνη, ΝΑΤΟ σημαίνει πρόοδος, ΝΑΤΟ σημαίνει εκπαίδευση, ΝΑΤΟ σημαίνει καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, ΝΑΤΟ σημαίνει τα πάντα». Αυτά πριν το δημοψήφισμα, το οποίο πραγματοποιήθηκε με προσέλευση 36%, πολύ κάτω από το όριο του50%, αναγκάζοντας την κρατική εκλογική επιτροπή να το ακυρώσει. Ωστόσο, το SDSM αγνόησε αυτό το γεγονός και συνέχισε την διαδικασία αλλαγής του συντάγματος προκειμένου να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Έτσι, το μόνο επιχείρημα και στην προεκλογική του εκστρατεία ήταν η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Κάθε δημόσια εμφάνιση υποψηφίων SDSM βασίζεται στο ΝΑΤΟ. Και επίσης οι ίδιες υποσχέσεις από τις εκλογές του 2016, για δικαιοσύνη, εκπαίδευση, καταπολέμηση της διαφθοράς, υγειονομική περίθαλψη. Το πρόβλημα είναι ότι το SDSM είχε 4 χρόνια για να αναλάβει δράση σε αυτά τα ζητήματα, αλλά στην πραγματικότητα ενεργούσε στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από αυτές τις υποσχέσεις. Επίσης, το SDSM δεν ντρέπεται καθόλου να αναφέρει ότι εάν το VMRO επανέλθει στην εξουσία, η κατάρρευση της χώρας είναι επικείμενη.

Το VMRO-DPMNE, το εθνικιστικό κόμμα της αντιπολίτευσης είχε ως κεντρικό σύνθημα την «ανοικοδόμηση της Μακεδονίας». Η φράση αυτή είναι παραπλανητική επειδή το νέο όνομα είναι Βόρεια Μακεδονία. Φαίνεται να «ξεχνά» ότι οκτώ από τους βουλευτές του ψήφισαν υπέρ της αλλαγής ονόματος. Ελπίζουν ότι και ο κόσμος θα ξεχάσει αυτό το γεγονός. Ελάχιστα και απρόθυμα αναφέρει τη συμφωνία των Πρεσπών, αν και πολλοί από τους ψηφοφόρους του πιστεύουν αφελώς ότι το κόμμα θα ακυρώσει τη συμφωνία αν έρθει την εξουσία. Μόνο όταν πιέζονται σκληρά από δημοσιογράφους , οι υποψήφιοι του VMRO μουρμουρίζουν κάτι για την ανάγκη συνταγματικής πλειοψηφίας 80 βουλευτών και αναμασούν τις κατηγορίες για το SDSM για «παράνομη και αντισυνταγματική αλλαγή ονόματος». Η καμπάνια είναι παρόμοια με αυτήν του 2016. Μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα, την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση, πολλές νέες επενδύσεις και ούτω καθεξής. Το VMRO είχε την εξουσία 10 χρόνια για να κάνει ότι υπόσχεται τώρα και δεν συνέβη φυσικά τίποτα. Και προφανώς διακηρύσσει ότι «εάν δεν ψηφίσετε για VMRO, το SDSM θα καταστρέψει τη χώρα». Τυπική εκλογική επιλογή. Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα συμφωνούν μόνο ότι η χώρα θα αυτοκαταστραφεί…

Δίπλα τους το DUI -η πολιτική εξέλιξη του UCK στη Β. Μακεδονία- έχει ένα μόνο σύνθημα στην εκστρατεία του: «Πρώτος Αλβανός πρωθυπουργός στη Β. Μακεδονία». Το DUI είναι στην εξουσία από το 2002, σε συνεργασία με το SDSM ή το VMRO. Δεκαεφτά χρόνια στην εξουσία, αν και το 2016 είχε χάσει σημαντικό αριθμό ψήφων λόγω του ρόλου του στη δεκαετή θητεία του VMRO. Αλλά και πάλι, το 2017 το DUI πήρε την έδρα του προέδρου του κοινοβουλίου (μία από τις 3 σημαντικές πολιτικές λειτουργίες) για πρώτη φορά. Το DUI χρησιμοποιεί αυτό το γεγονός για να χτίσει την εθνικιστική δυναμική ισχυριζόμενο ότι το επόμενο βήμα στην απελευθέρωση των Αλβανών είναι η θέση του πρωθυπουργού ακόμη και αν κερδίσει μόλις 5 ή 10 βουλευτές (από τις 120 έδρες στο κοινοβούλιο). Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι στα 17 χρόνια της εξουσίας του , το DUI ήταν συνεπές στις υποσχέσεις, οπότε δεν είναι τόσο απίθανο να δούμε τον πρώτο Αλβανό πρωθυπουργό μετά τις εκλογές στις 15 Ιουλίου 2020.

Πριν τις εκλογές του 2016 ο Ζάεφ κυκλοφόρησε κασέτες με υποκλοπές που εξέθεταν το VMRO. Φέτος οι κασέτες έπλητταν τον Ζάεφ…

Πριν από τις εκλογές του 2016, το SDSM άρχισε να κυκλοφορεί ηχογραφημένες υποκλοπές, τις λεγόμενες «βόμβες», από ιδιωτικές συνομιλίες μελών του κόμματος VMRO και κρατικών αξιωματούχων. Οι αποκαλύψεις πυροδότησαν μαζικές διαδηλώσεις που είχαν βαρεθεί την 10χρονη εξουσία του VMRO. Αυτές οι «βόμβες» οδήγησαν σε εκλογές και αλλαγή στην εξουσία. Ακόμα και μετά από όλα αυτά όμως το VMRO κέρδισε τις περισσότερες έδρες, αλλά δεν μπόρεσε να σχηματίσει συνασπισμό, επειδή το DUI αποφάσισε να συνεργαστεί με το SDSM σε αντάλλαγμα πολιτικής αμνηστίας. Παραδόξως δεν υπήρχαν «βόμβες» για το DUI αν και ήταν συνεργάτες σε όλες τις καταστάσεις διαφθοράς με το VMRO στα 10 χρόνια εξουσίας. Το SDSM υποσχέθηκε να δράσει πάνω σε αυτές τις αποκαλύψεις και δημιουργήθηκε η Ειδική Εισαγγελία Διαφθοράς. Η Kατίτσα Γιάνεβα διορίστηκε εισαγγελέας για να διασφαλίσει ότι όλες οι υποθέσεις «βόμβας» θα εξιχνιαστούν μέχρι το τέλος. Υψηλόβαθμα μέλη του VMRO τέθηκαν υπό κράτηση και ανακρίθηκαν στα δικαστήρια. Για λίγο. Στη συνέχεια, οι ακροάσεις άρχισαν να αραιώνουν. Μερικοί εξέφρασαν τις ανησυχίες τους σχετικά με την ικανότητα της Γιάνεβα για αυτόν τον υπεύθυνο ρόλο, αλλά απορρίφθηκαν ως αντιδραστικές καθώς οι πρεσβευτές της ΕΕ και των ΗΠΑ την ενέκριναν ως την «καλύτερη εισαγγελέα της χώρας». Στη συνέχεια άρχισαν να εμφανίζονται φήμες για εκβιασμούς σχετικά με τις δικαστικές υποθέσεις από τις «βόμβες». Αυτές οι φήμες αφορούσαν τον πρωθυπουργό Zόραν Ζάεφ. Στις 3 Δεκεμβρίου 2019 αποδόθηκαν κατηγορίες προς τη Γιάνεβα και τον φίλο της Μπόγιαν Γιοβανόβσκι και η υπόθεση προχώρησε χωρίς τις συνήθεις καθυστερήσεις που είναι γνωστές για το δικαστικό σύστημα της Β. Μακεδονίας. Ο Γιοβανόβσκι κατηγόρησε τον Ζάεφ ως τον πρωταγωνιστή πίσω από τον εκβιασμό και την δίωξη ενώ οι εκατομμυριούχοι που κατηγορήθηκαν στις δικαστικές υποθέσεις «βόμβα» είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν και να απελευθερωθούν χωρίς ποινές. Στις 18 Ιουνίου 2020, η Γιάνεβα και ο Γιοβανόβσκι καταδικάστηκαν με ποινή φυλάκισης 7 και 9 ετών, κάτι που θεωρείται μεγάλη ποινή για ένα μη βίαιο έγκλημα στη Β. Μακεδονία.

Τις επόμενες μέρες το VMRO άρχισε να κυκλοφορεί μια νέα σειρά από «βόμβες» σχετικά με τον πρωθυπουργό Zάεφ. Σε μια από αυτές τον ακούμε με περηφάνια να επιχαίρει τον εαυτό του ότι έχει τον έλεγχο των ΜΚΟ και των πολιτικών οργανώσεων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην «χρωματιστή» εξέγερση το 2015/2016. Συνεχίζει να λέει ότι θα μαζέψει όλες τις ΜΚΟ και στη συνέχεια «θα γαμ… τις μάνες τους» αφού γίνει ξανά πρωθυπουργός. Η επόμενη «βόμβα» αφορούσε την δωροδοκία ενός εξέχοντος δικαστή με 6 εκατομμύρια ευρώ με αντάλλαγμα την πτώση των κατηγοριών σε έναν επιχειρηματία. Στη συνέχεια ήταν μια βόμβα όπου ο Ζάεφ αποκαλεί τους ψηφοφόρους αλβανικής εθνικότητας ως «φθηνά αγαθά» που δεν αξίζουν τον κόπο. Σε μια συνομιλία με έναν άγνωστο άντρα, αναφέρεται στους Αλβανούς ψηφοφόρους ως άχρηστους και φθηνούς για εξαγορά. Η επόμενη υποκλοπή δείχνει τον Ζάεφ να κλείνει συμφωνίες με τον Σάσο Μιχάλκοφ – τον πλουσιότερο άνδρα της χώρας και πρώην διευθυντή της κρατικής μυστικής αστυνομίας. Ο πλούτος του αυξήθηκε εκθετικά κατά τη διάρκεια της θητείας του και θεωρείται από πολλούς ως ο ενορχηστρωτής της «πολύχρωμης επανάστασης». Στην συνομιλία ο Zάεφ λέει με περηφάνια ότι έκανε μια συμφωνία με τον Μιχάλκοφ για μη επίθεση, δηλαδή ο Mιχάλκοφ θα σταματούσε τον οικονομικό έλεγχο του Ζάεφ (από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες της χώρας κι αυτός) και σε αντάλλαγμα ο Ζάεφ υπόσχεται να μην αποκαλύψει τον ρόλο του στην περίοδο 2015/2016 όταν ο λαός διαμαρτύρονταν στους δρόμους για δικαιοσύνη και ειρήνη. Η τελευταία «βόμβα» αποκαλύπτει ότι ο Ζάεφ παραδέχεται την ευθύνη για τους εκβιασμούς προς το Γραφείο του Ειδικού Εισαγγελέα που ιδρύθηκε για να τιμωρήσει τα εγκλήματα του VMRO την περίοδο 2006-2016. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι υποκλοπές παραδόθηκαν στο VMRO σε ένα USB stick από τον γιο του ατόμου που έδωσε στον Ζόραν Ζάεφ τις πρώτες υποκλοπές το 2015. Εάν αυτό ισχύει, τότε είναι μια υπενθύμιση της κατάστασης στην Β. Μακεδονία όπου ένα άτομο μπορεί να αλλάξει κυβερνήσεις καθώς οι μυστικές υπηρεσίες και μια χούφτα επιχειρηματίες ελέγχουν την χώρα.

Αυτή η ζοφερή κατάσταση έδωσε την ευκαιρία στο λαό να συνειδητοποιήσει την ψευδή αίσθηση της επιλογής ή της ελεύθερης θέλησης κατά την ψηφοφορία. Τόσο το SDSM όσο και το VMRO έδωσαν μάχη για την προσέλευση των ψηφοφόρων και μάλιστα σε στιγμή που η πανδημία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη με δεύτερο κύμα, πολύ χειρότερο από το πρώτο του Μαρτίου. Οι νέες καθημερινές περιπτώσεις COVID-19 είναι οι υψηλότερες από την εμφάνιση της πανδημίας και η Β. Μακεδονία έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας στα Βαλκάνια. Αυτές οι εκλογές έμοιαζαν πραγματικά με ζήτημα ζωής ή θανάτου. Η μεταβατική κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω προχώρησε σε πρόωρη άρση όλων των μέτρων δημόσιας υγείας για να ξεκινήσει η προεκλογική περίοδος. Η υγεία του λαού θυσιάστηκε για να εκλεγούν στο κοινοβούλιο τα κόμματα που συναγωνίζονται μόνο σε παράνομες δραστηριότητες και σκότωσαν κάθε ελπίδα για δικαιοσύνη και ειρήνη στην χώρα.

*συνδικαλιστής στη βιομηχανία πετρελαίου της Βόρειας Μακεδονίας