Πρόταση Μέρκελ-Μακρόν
Δημήτρης Τζιαντζής
▸ Με αντιλαϊκές δεσμεύσεις θα συνοδεύεται κάθε είδους χρηματοδότηση Ιστορικής σημασίας στροφή και βήμα «σύγκλισης και ενοποίησης» χαρακτηρίζει μερίδα του φιλοευρωπαϊκού τύπου τη φιλόδοξη πρόταση Μέρκελ-Μακρόν για σύσταση ενός κοινού «Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης» ύψους 500 δισ. ευρώ, με τα ερωτήματα και τις επιφυλάξεις ωστόσο να είναι μεγάλα. Πάντως και μόνο το γεγονός ότι οι ηγέτες της ΕΕ αναγκάζονται να συζητήσουν για μια μορφή αμοιβαιοποίησης χρέους –κάτι που το Βερολίνο απέρριψε μετά βδελυγμίας πριν 10 χρόνια– δείχνει πόσο βαθιά και επικίνδυνη είναι η κρίση. Σύμφωνα με την αρχική πρόταση, η διαχείριση του ταμείου θα περνά μέσα από τον προϋπολογισμό των «27», θα χρηματοδοτείται από χρέος που έχει εκδοθεί στο όνομα της ΕΕ, η αποπληρωμή του θα γίνει σε βάθος χρόνου και οι πόροι του θα διοχετεύονται στις χώρες και τις περιφέρειες εκείνες που έχουν πληγεί περισσότερο από τον κορονοϊό. Διόλου τυχαία, η πρωτοβουλία αυτή –που μένει να δούμε σε τι μορφή θα μετουσιωθεί– έρχεται σε μια περίοδο που η ΕΕ αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη κρίση στην ιστορία της με το ρόλο της να βρίσκεται σε αμφισβήτηση.
Βερολίνο και Παρίσι προσπαθούν να σώσουν τη «χαμένη τιμή της ΕΕ» χωρίς όμως να σπάσουν τον κουμπαρά
Πριν λίγες μέρες, σε εκτενές άρθρο της, η Süddeutsche Zeitung σημείωνε πως «το Βερολίνο θα πρέπει τώρα να κινηθεί εάν θέλει η ΕΕ να έχει ένα μέλλον» και πως η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας «σαν μια απειλή για την ύπαρξή της». Η πρόταση του γαλλογερμανικού άξονα ήρθε ως απάντηση σε αυτές τις πιέσεις και επιλεκτικά υιοθετεί πλευρές των αιτημάτων των φτωχότερων χωρών, όπως η βοήθεια να μην είναι με τη μορφή νέων δυσβάσταχτων δανείων τα οποία συνοδεύονται από μέτρα αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και περικοπών. Ακόμα το σχέδιο θα πρέπει να περάσει από τον προκρούστεια κλίνη των πλούσιων χωρών του Βορρά (Αυστρία, Δανία, Ολλανδία, Σουηδία και Φινλανδία) που τάσσονται κατά του σχεδίου. Το κύριο πρόβλημα ωστόσο δεν βρίσκεται μόνο στις σκοτεινές πλευρές αυτού του σχεδίου αλλά το ύψος του ταμείου που στην καλύτερη περίπτωση είναι ανεπαρκές, καθώς οι χώρες του Νότου είχαν ζητήσει το ποσό σε κάθε περίπτωση να υπερβαίνει το 1,5 τρισ. ευρώ. Όταν ακόμα και ο «χειρότερος πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ» συμφώνησε να διατεθούν ««τρισεκατομμύρια δολάρια ρευστότητας στην αμερικανική οικονομία » (2 τρισ. σε πρώτη φάση), καταλαβαίνει κανείς ότι τα 500 δισ. ευρώ για μια ολόκληρη ήπειρο για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της καραντίνας δεν είναι «μπαζούκας» αλλά φτερό στον άνεμο. Όλα τα βλέμματα είναι τώρα στραμμένα στην Σύνοδο Κορυφής της 27ης Μαϊου όπου θα παρουσιαστεί η πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης και οι όροι που θα το συνοδεύουν. Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, οι επιχορηγήσεις θα συνδυαστούν με «σαφή δέσμευση των κρατών-μελών να ακολουθούν υγιείς οικονομικές πολιτικές και φιλόδοξη μεταρρυθμιστική ατζέντα». Ο γερμανός επικεφαλής της ΕSM Κλάους Ρέγκλινγκ υποστηρίζει ότι τα χρήματα του ταμείου Μέρκελ-Μακρόν θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, το πρόγραμμα SURE της Ευρωπαίκής Επιτροπής και τις εγγυήσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, οι όροι των οποίων είναι πολύ χειρότεροι. Με λίγα λόγια, το ταμείο Μέρκελ-Μακρόν, δεν είναι μια επικοινωνιακή κίνηση, αλλά μια ούτως ή άλλως ανεπαρκής απάντηση σε υπαρκτές πιέσεις και οξυμένα προβλήματα.