Πρωτομαγιά ταξικής αναμέτρησης και αγώνα

Ανάλυση: Παναγιώτης Ξοπλίδης Η Πρωτομαγιά με το διαρκές μήνυμα αγώνα που μεταφέρει –αλλά και τη διεθνιστική της διάσταση– θα είναι φέτος διαφορετική, όμως η ταξική σύγκρουση είναι ακόμη πιο αναγκαία. Πίσω από στατιστικές για νεκρούς και κρούσματα δεν μπορεί να καλυφθεί η ταξικότητα της υγειονομικής κρίσης που δεν οφείλεται απλά στη διάδοση του κορονοϊού αλλά και στις προϋπάρχουσες συνθήκες που αφορούσαν τη δημόσια υγεία σε κάθε χώρα. Πρωταγωνιστές οι «αόρατοι», περιττοί  οι διευθυντές Η φετινή Πρωτομαγιά είναι διαφορετική, ακόμα και υπό αμφισβήτηση. Βρίσκει την εργατική τάξη παγκοσμίως σε μια πρωτοφανέρωτη κατάσταση και μπροστά σε μιαν ακόμα μεγαλύτερη επίθεση από το κεφάλαιο, καθώς οι επιπτώσεις της πανδημίας αλλά και τα μέτρα αντιμετώπισής της έχουν σαφές ταξικό πρόσημο. Δεν λείπουν, βεβαίως, αυτές τις εβδομάδες τα χειροκροτήματα στους «ήρωες» γιατρούς και νοσηλευτές, οι ευχαριστίες στους «αόρατους» εργαζόμενους. Οι κυβερνήσεις και τα καθεστωτικά ΜΜΕ φαίνεται ότι ξαφνικά ανακάλυψαν τους υπαλλήλους στα σούπερ μάρκετ, τους διανομείς, τους εργάτες καθαριότητας, τους δασκάλους και όλες αυτές τις κατηγορίες εργαζομένων που πράγματι αποδεικνύεται σήμερα ο αναντικατάστατος ρόλος τους — όχι για την οικονομία, το ΑΕΠ και το κέρδος, αλλά για τη ύπαρξη της ίδιας της κοινωνίας. Οι «αόρατοι» που τώρα τους είδαν όλοι, είναι οι αμειβόμενοι με βασικούς και υποκατώτατους μισθούς, με ωράρια και ζωές λάστιχο. Είναι αυτοί που κράτησαν όρθιο τον πλανήτη. Αντίθετα, τα golden boys των τραπεζών, οι διευθυντάδες, οι μάνατζερ και οι CEO αποδείχθηκαν περιττοί και ταυτόχρονα αποκαλύφθηκε πλήρως ο παρασιτισμός μιας μικρής κάστας, η οποία καρπώνεται τον πλούτο. Ενώ, λοιπόν, χωρίς την εργατική τάξη γρανάζι δεν γυρνά, τα αφεντικά ετοιμάζουν ήδη την επόμενη μέρα. Θα επιδιώξουν κάποια από τα μέτρα που επιβλήθηκαν εν μέσω πανδημίας να μείνουν ως κεκτημένα τους, να διευρυνθούν και να βαθύνουν ακόμα περισσότερο. Καθώς οι δυνάμεις του κεφαλαίου και οι κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να επιβάλουν βίαιες αναδιαρθρώσεις για να μην θιχτεί ο πλούτος που έχουν συσσωρεύσει, η φετινή Πρωτομαγιά πρέπει να γίνει μέρα αγώνα. Για να σταλεί το μήνυμα ότι δεν θα είναι ξανά η εργατική τάξη αυτή που θα πληρώσει την κρίση. Κλιμάκωση της επίθεσης του κεφαλαίου Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία από τις ΗΠΑ, όπου το ταξικό συνδέεται και με το φυλετικό περισσότερο ίσως από οπουδήποτε αλλού. Στο Σικάγο, το ποσοστό των κρουσμάτων από τις τάξεις της αφροαμερικανικής κοινότητα επί του συνολικού αριθμού φτάνει το 52%, ενώ το αντίστοιχο για τους θανάτους το 72%. Αιτία είναι το γεγονός ότι οι φτωχοί, άνεργοι, περιθωριοποιημένοι Αφροαμερικανοί εμφανίζουν διαχρονικά πολύ μεγαλύτερα ποσοστά «υποκείμενων» ασθενειών, όπως διαβήτης, άσθμα, καρδιοπάθειες, ενώ στην πλειοψηφία τους δεν διαθέτουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και ασφάλισης. Επιπλέον, μόλις 20% των Αφροαμερικανών έχει δουλειές που επιτρέπουν την εργασία από το σπίτι. Πιο συνταρακτική ακόμα είναι η διαφορά στο προσδόκιμο ζωής μεταξύ της μαύρης γειτονιάς Ίνγκλγουντ και της λευκής Στίτερβιλ εντός της πόλης του Σικάγο, που φτάνει τα 30 χρόνια! Ακόμα πιο ζοφερή είναι η κατάσταση στην Ασία. Η Σιγκαπούρη, ενώ χαρακτηρίστηκε αρχικά πρότυπο διαχείρισης της κρίσης, βιώνει ένα δεύτερο πολύ χειρότερο κύμα, με χιλιάδες κρούσματα, καθώς αναγκάστηκε να ανοίξει τα σύνορά της σε εποχικούς εργάτες από Ινδία, Μπανγκλαντές, Πακιστάν, οι οποίοι ζουν συνωστισμένοι, χωρίς μέτρα προστασίας. Το έκανε, δε, για να «λειτουργήσει η οικονομία», καθώς η καπιταλιστική μητρόπολη της Ασίας δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τα πάμφθηνα και αναλώσιμα εργατικά χέρια των μεταναστών. Αλλά και στην Ινδία του εθνικιστή Μόντι, η καραντίνα έχει οδηγήσει περισσότερους από 100 εκατ. εσωτερικούς μετανάστες να ζουν κάτω από γέφυρες και έξω από σιδηροδρομικούς σταθμούς, καθώς το νεοφιλελεύθερο «οικονομικό θαύμα» των τελευταίων ετών δεν χωρά φτωχούς εργάτες, αγρότες χωρίς γη, μειονότητες. Όσο για την Ευρώπη, η εικόνα μοιάζει εκ πρώτης όψεως διαφορετική, καθώς περισσότερο φαίνεται να έχει πληγεί η ανεπτυγμένη Δύση και όχι η φτωχή Ανατολή. Ακόμα και εντός των κρατών, οι φτωχές αποβιομηχανοποιημένες περιφέρειες, όπως η Νότια Ιταλία, η Ανδαλουσία, η Βαλονία, παρουσιάζουν πολύ μικρότερη διάδοση του ιού σε σχέση με τη Λομβαρδία, τη Μαδρίτη, τη Φλάνδρα. Και στην Ευρώπη, ωστόσο, η ταξικότητα της πανδημίας είναι έκδηλη σε κάθε χώρα και οι εστίες της μόλυνσης συνδέονται με περιοχές που παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση εργατικού δυναμικού, βαριά βιομηχανία και έντονη εμπορική-τουριστική δραστηριότητα κατά τη χειμερινή περίοδο. Την ίδια στιγμή, τα αυστηρά μέτρα καραντίνας πάνε περίπατο, όταν πρόκειται για τη μεταφορά εργατών γης από την ανατολική Ευρώπη προς τη δυτική, ενώ η Γερμανία πιέζει την τοπική κυβέρνηση των Βαλεαρίδων Νήσων στην Ισπανία να άρει την καραντίνα άμεσα, προς όφελος των τεράστιων γερμανικών τουριστικών επιχειρηματικών συμφερόντων στην περιοχή. Η σύγκρουση, λοιπόν, είναι απολύτως ταξική και από την πλευρά του κεφαλαίου ήδη μέσα στην καραντίνα και πολύ περισσότερο μετά από αυτή, όταν η κλιμάκωση της επίθεσης σε βάρος της εργατικής τάξης θα λάβει ιστορικές διαστάσεις. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τις εργασιακές σχέσεις, την αναστολή συμβάσεων, την εργοδοτική αυθαιρεσία ή την ταξική μεροληψία των ενισχύσεων από το κράτος — των οποίων το συντριπτικό ποσοστό καρπώνονται οι επιχειρήσεις. Οι απολύσεις ξεπέρασαν τα 21 εκατομμύρια στις ΗΠΑ σε τέσσερις βδομάδες. Στην Ελλάδα, επισήμως, καταγράφηκαν 150.000 σε ένα μήνα. Οι μισθοί μετατρέπονται σε επιδόματα φιλανθρωπικού χαρακτήρα, με ολοκληρωτική κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Η σταθερή εργασία, που έβαινε και πριν διαρκώς μειούμενη, γίνεται πλέον από κανόνας, εξαίρεση. Αλλαγές που χρειάστηκαν τέσσερα μνημόνια για να περάσουν, σε συνθήκες σκληρής ταξικής και πολιτικής αντιπαράθεσης, εφαρμόζονται τώρα με διαδοχικές Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου. Δεν είναι τυχαίο ούτε ότι μέσα στην καραντίνα η κυβέρνηση επιλέγει να ψηφίσει το νομοσχέδιο-τομή για την παιδεία. Το νέο μοντέλο εργαζόμενου απαιτεί, ταυτόχρονα, μια εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες στο επίπεδο κατάρτισης «Σκόιλ Ελικίκου», καθώς το μεγαλύτερο «προσόν» του εργαζόμενου θα είναι η ευελιξία, η ελαστικότητα, η διαρκής φθηνή κατάρτιση με αέναες αξιολογήσεις. Ουσιαστικά, αυτές τις μέρες δοκιμάζεται μια νέου τύπου οργάνωση της παραγωγής, με την πανδημία να λειτουργεί ως επιταχυντής εξελίξεων που προωθούνταν με αργούς ρυθμούς εδώ και δεκαετίες. Η γενίκευση της χρήσης της τεχνολογίας, αν και θα μπορούσε να έχει απελευθερωτικά χαρακτηριστικά για την κοινωνική πλειοψηφία, μετατρέπεται σε μια νέα ηλεκτρονική αλυσίδα για τους εργαζόμενους. Η τηλεργασία, που ήρθε για να μείνει, καταργεί κάθε διαχωρισμό εργάσιμου και ελεύθερου χρόνου. Συνολικά, ο εργαζόμενος τίθεται ολοκληρωτικά στη διάθεση του αφεντικού ή του κράτους-εργοδότη. «Σε φωνάζω, όταν σε έχω ανάγκη», είναι το καθεστώς εργασιακής σχέσης που μέχρι τώρα αφορούσε τις πλέον επαχθείς ελαστικές συμβάσεις. Ήταν μια μικρή μειοψηφία, τώρα το κεφάλαιο θα επιδιώξει το καθεστώς να γενικευθεί. Η παύση παραγωγής και εμπορίου για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα εμφανίζεται ως μια ενιαία κίνηση που χτυπάει με τον ίδιο τρόπο το κεφάλαιο και τους εργάτες. Ωστόσο, και αυτή η εικόνα είναι πλαστή. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που σταμάτησαν τη δραστηριότητά τους είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με εκείνων που συνέχισαν να λειτουργούν, ακόμα και σε χώρες που βρέθηκαν στο επίκεντρο της πανδημίας, όπως η Ιταλία. Περισσότερο χτυπήθηκαν οι μικρού και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσει, με μικρό αριθμό εργαζομένων και είναι δεδομένο ότι η επόμενη μέρα της υγειονομικής κρίσης θα συνοδευτεί με λουκέτα στις τάξεις τους, προς όφελος των ηγεμονικών μερίδων του κεφαλαίου, τόσο σε κάθε χώρα όσο και διεθνώς. Ακόμα και μέσα στην παγκόσμια καραντίνα, εταιρείες-κολοσσοί είδαν τα κέρδη τους να εκτοξεύονται. Ο ιδιοκτήτης της Amazon, Τζεφ Μπέζος, είδε την περιουσία του να αυξάνεται κατά 24 δισ. δολάρια από την αρχή του 2020. Εταιρείες όπως η Alphabet, μητρική της Google, αλλά και η αλυσίδα σούπερ μάρκετ Wal-Mart είδαν τα κέρδη τους να πολλαπλασιάζονται. Στην Ελλάδα, το εφοπλιστικό κεφάλαιο βλέπει σήμερα την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου ως μια ακόμα ευκαιρία κερδών με τη χρήση των σούπερ-τάνκερ του ως αποθηκευτικών χώρων. Ακόμα και σε τομείς της οικονομίας που εμφανίζουν πραγματικό πρόβλημα, όπως ο τουρισμός και οι μεταφορές, η κρατική παρέμβαση έρχεται και πάλι με ζεστό χρήμα, ενώ την ίδια στιγμή απαλλάσσονται από βάρη ιδιοκτήτες σε κρίσιμους κλάδους παραγωγής και υπηρεσιών. Η επιστροφή του κράτους, όπως έγινε και για τις τράπεζες το 2008-2010, θα είναι μόνο για τη σωτηρία του κεφαλαίου. Αντίθετα, για τους εργαζόμενους το κράτος –στην καλύτερη περίπτωση– θα λάβει κάποια έκτακτου, επιδοματικού χαρακτήρα, μέτρα απλά για να διατηρήσει ένα επίπεδο κατανάλωσης στην οικονομία και μια σχετική ηρεμία στην κοινωνία. Η επόμενη μέρα έχει ξεκινήσει ήδη. Το αίτημα να μην πληρώσει ο λαός τα βάρη της νέας καπιταλιστικής κρίσης συμπυκνώνει τους αγώνες διεκδίκησης για δημόσια υγεία, ενάντια στα ματωμένα πλεονάσματα της ΕΕ, το χρέος και τις πολεμικές δαπάνες. Για να πάρουμε πίσω τα κλεμμένα, όλα τα δικαιώματα και τον χρόνο εργασίας που έχουν σφετεριστεί. Συνένοχος ο «συνδικαλισμός» ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ ▸ Ταξική αγωνιστική ενότητα απέναντι σε υπηρέτες κεφαλαίου-κυβέρνησης Η επιβολή της απαγόρευσης κυκλοφορίας, ενώ ο λαός επιδείκνυε αυτοπεριορισμό και σεβασμό στα μέτρα υγειονομικής προστασίας, ήταν μια πολιτική απόφαση που στόχο είχε να δείξει την αναγκαιότητα λήψης αστυνομικών μέτρων. Ειδική πλευρά των απαγορεύσεων είναι αυτή που αφορά τη συνδικαλιστική δράση. Οι εργατικές κινητοποιήσεις που εκδηλώθηκαν αντιμετωπίστηκαν με έντονη αστυνομική παρουσία και επιβολή προστίμων σε κάποιες περιπτώσεις. Αυτή η καταστολή καμία σχέση δεν έχει με την πανδημία — άλλωστε, πολύ πριν εμφανιστεί ο ιός στο προσκήνιο, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει το νομοσχέδιο για περιορισμό (μέχρι απαγόρευση) των διαδηλώσεων, σε συνέχεια του οπλοστασίου ενάντια στη συνδικαλιστική δράση (αντιαπεργιακός νόμος ΣΥΡΙΖΑ κτλ). Ο εργοδοτικός κυβερνητικός συνδικαλισμός των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ για άλλη μια φορά απέδειξε την πλήρη ανυποληψία του στον εργατόκοσμο, ο οποίος βλέπει να οδηγείται προς σφαγή. Αντίθετα, έσπευσε να φανεί και πάλι χρήσιμος προς κυβέρνηση και κεφάλαιο, με ενδεικτική τηνδήλωση του προέδρου της ΓΣΕΕ, Γ. Παναγόπουλου, ότι η «επιδημία δεν έχει ταξικά χαρακτηριστικά, θα μας πλήξει όλους»! Τα δευτεροβάθμια –πλην ελάχιστων εξαιρέσεων– και τριτοβάθμια συνδικαλιστικά όργανα πρακτικά αυτοκαταργήθηκαν, βαθαίνοντας ακόμα περισσότερο την τομή της «κοινωνικής συμμαχίας», με απόλυτη πλέον συναίνεση. Ο σταθμός της Πρωτομαγιάς θα βρει, επομένως, τις δυνάμεις της ταξικής ανασυγκρότησης και του αγώνα μπροστά σε μια μεγάλη ευθύνη: Να στείλουν ξανά ισχυρό μήνυμα ανυπακοής και αντεπίθεσης. Όσοι στάθηκαν μπροστά στις πύλες των νοσοκομείων, των σχολείων, των πλοίων, των σούπερ μάρκετ, των μεγάλων εταιρειών και των εργοταξίων, θα βρίσκονται στον δρόμο του αγώνα με ενιαία χαρακτηριστικά την 1η του Μάη. Με ταξική ενότητα, ενάντια στον εμφύλιο των φτωχών, αλλά και στην υποταγή της γραφειοκρατίας που διασπά ακόμα περισσότερο την εργατική τάξη. Αρχή για τις σκληρές μάχες που έρχονται Η απεργιακή Πρωτομαγιά δεν θα είναι κεραυνός εν αιθρία, καθώς οι δυνάμεις που έχουν αναφορά στο ταξικό εργατικό κίνημα, η αντικαπιταλιστική και κομμουνιστική Αριστερά, κατάφεραν σε όλη την περίοδο της καραντίνας να παραμείνουν ενεργές. Η εμπειρία των κινητοποιήσεων στις 7 και στις 14 Απρίλη, με πανελλαδικά χαρακτηριστικά, έδειξε ότι η μάχη μπορεί να δίνεται από τώρα. Η αγωνία των εργαζομένων για επιβίωση ήταν αυτή που επέβαλε την ταξική απειθαρχία απέναντι στα κελεύσματα της κυβέρνησης για υποστολή του αγώνα. Έτσι, εργατικά σκιρτήματα αντίστασης και αγώνα εκδηλώθηκαν μέσα στο σκοτάδι της καραντίνας που σε κάποιες περιπτώσεις πήραν και την μορφή απεργίας ή στάσης εργασίας ( ΛΑΡΚΟ, ΟΛΘ, υπηρεσίες ασύλου κ.α.). Οι εκπαιδευτικοί απάντησαν με συγκεντρώσεις στον νέο νόμο-έκτρωμα της Κεραμέως. Γιατροί και νοσηλευτές, μέσα από τις μάσκες τους, ύψωσαν φωνή διεκδίκησης με κινητοποιήσεις. Παράλληλα, ήταν ίσως η πρώτη φορά που έγινε προσπάθεια –με τέτοια ένταση και παρά τις δύσκολες συνθήκες– να οργανωθεί ένα τμήμα της εργατικής τάξης το οποίο παρέμενε χωρίς αγωνιστική εμπειρία μέχρι σήμερα. Οι εργαζόμενοι στα τηλεφωνικά κέντρα, στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στην πληροφορική πραγματοποίησαν συνελεύσεις, συζήτησαν, αγωνίστηκαν, έστω και μέσα στα δύσκολα όρια της καραντίνας. Αυτή η δράση, μέσα στα σύγχρονα κάτεργα των ηλεκτρονικών αλυσίδων, αποτελεί μια πολύτιμη παρακαταθήκη και συνδέεται με ανάλογους αγώνες που ξεσπούν και διεθνώς στους ίδιους κλάδους. Αποδεικνύεται, έτσι, η δυνατότητα της ανεξάρτητης, ταξικής δράσης που την επόμενη περίοδο θα είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Η Πρωτομαγιά θα είναι η αρχή των μαχών που έρχονται.