Covid-19: Κρίση του συστήµατος
Χρίστος Κρανάκης
Εν μέσω της πανδημίας, μέτρα και διατάξεις έχουν αλλάξει ριζικά την εργασιακή και κοινωνική καθημερινότητα των λαών. Περίπου 2,5 δισ. άνθρωποι βρίσκονται υπό καθεστώς (μερικής ή ολικής) καραντίνας, ενώ τεράστιο ποσοστό εργαζομένων δουλεύει από το σπίτι. Από υγειονομική άποψη, ο περιορισμός των μετακινήσεων μοιάζει να είναι απαραίτητος… Τι γίνεται, όμως, όταν ο υπερβολικός ζήλος κυβερνήσεων και επιχειρήσεων επιστρατεύει την τεχνολογία για να παρακολουθεί την καθημερινή δραστηριότητα πολιτών και εργαζομένων;
Ήδη, για του λόγου το αληθές, κρατικοί φορείς δηλώνουν επισήμως πως κάλεσαν τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας να παρέχουν πληροφορίες για το πού βρίσκονται κάθε στιγμή οι πελάτες τους. Η Κομισιόν φέρεται να ήρθε σε συμφωνία με τις Deutsche Telekom, Vodafone, Orange, Telecom Italia και Telekom Austria, ώστε ευρωπαϊκοί μηχανισμοί (ποιοι;) να αποκτήσουν πρόσβαση στην τοποθεσία των χρηστών που θα διαπιστώνεται ότι είναι φορείς. Δεν πρόκειται, μάλιστα, για πρωτοτυπία, καθώς παρόμοια μέτρα έχουν παρθεί στην Κίνα, ενώ εφαρμόζονται σε πολλές γωνιές του πλανήτη. Κυβερνήσεις όπως της Νότιας Κορέας, της Σιγκαπούρης, της Ταϊβάν και, φυσικά, του Ισραήλ έχουν χαρακτηρίσει ιδιαίτερα πετυχημένη τη «συνταγή» αυτή για την παρεμπόδιση της εξάπλωσης της πανδημίας. Η δε Ρωσία, ετοιμάζεται για κάτι ανάλογο, όπως και η Τουρκία.
Η Κομισιόν, βεβαίως, υποστηρίζει πως τα δεδομένα που θα λαμβάνονται από τους παρόχους θα είναι ανώνυμα και θα διαγραφούν με το που λήξει η κατάσταση πανδημίας,. Ωστόσο, γεννιούνται (τουλάχιστον) δύο ερωτήματα: Πρώτον, ποια είναι η πρακτική χρησιμότητα ενός τέτοιου μέτρου, αφού τα δεδομένα θα είναι «ανώνυμα» και δεύτερον, πώς μπορεί να υπάρξει εμπιστοσύνη στις διαβεβαιώσεις για πλήρη διαγραφή των δεδομένων;
Πέρα, όμως, από την τυπική νομιμότητα τέτοιων μέτρων και την ευθεία παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, το χειρότερο είναι πως χτίζεται ένας παγκόσμιος Μεγάλος Αδελφός, όπου τα προσωπικά δεδομένα του κόσμου της εργασίας δεν θα «μετρούν» μπροστά στις «έκτακτες ανάγκες». Εξού και τη σκυτάλη της παρακολούθησης παρέλαβε αμέσως η εργοδοσία. Καταγγελίες από εργαζομένους σε Ελλάδα και εξωτερικό αποδεικνύουν ότι το πολυδιαφημισμένο «αίσθημα ευθύνης» των μεγάλων επιχειρήσεων, στην πραγματικότητα είναι ένα άγχος να μην χαθεί το οικονομικό κέρδος τους που συνοδεύεται από μια πλήρη αδιαφορία για τα δικαιώματα του εργαζομένου. Στην ελληνική Teleperformance, εργαζόμενος κατήγγειλε στο Vice πως η «δουλειά από το σπίτι» συνοδεύτηκε με μια κάμερα εκ μέρους της εργοδοσίας, η οποία και θα παρακολουθεί τις επιδόσεις των υπαλλήλων. Ταυτόχρονα, διεθνή δημοσιεύματα αναφέρουν ότι εργοδότες αναγκάζουν εργαζόμενούς τους να εγκαθιστούν εφαρμογές στα κινητά ή τα laptop τους, ώστε να «παρακολουθούνται» κατά τη διάρκεια που δουλεύουν από το σπίτι τους.
Εάν αυτή η κρατική και εργοδοτική πρακτική γίνει ανεκτή εν καιρώ πανδημία, τότε σίγουρα θα γίνει μόνιμη σε καιρό «κανονικότητας».