Χρίστος Κρανάκης
Κυριάκος Νασόπουλος
Σε κατάσταση πανικού και υπέρμετρου φόβου, ελέω κορονοϊού, βρίσκεται τις τελευταίες μέρες ο πλανήτης. Φρικιαστικές εικόνες χάους και εγκατάλειψης σε πόλεις-εστίες της επιδημίας στην Κίνα κάνουν το γύρο του κόσμου, «μπολιασμένες» με πάμπολλες ψευδείς ειδήσεις (fake news) από διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ. Τεράστιοι τίτλοι που σπέρνουν τον τρόμο για το ενδεχόμενο ανεξέλεγκτης εξάπλωσης του ιού και αναφορές για πιθανά κρούσματα ανά την υφήλιο, καθιστούν αρκετά δύσκολη υπόθεση την επικράτηση ψυχραιμίας που απαιτείται σε ανάλογες περιπτώσεις.
Ο αριθμός των επιβεβαιωμένων νέων κρουσμάτων σε όλη την Κίνα αυξήθηκε κατά 2.829 ως τα μεσάνυχτα της Κυριακής, με το σύνολο των κρουσμάτων να ανέρχεται σε 17.205. Την Κυριακή καταγράφηκε και ο πρώτος θάνατος εκτός Λαϊκής Κίνας: με τον θάνατο 44χρονου Κινέζου στη Μανίλα των Φιλιππινών, ο συνολικός απολογισμός της επιδημίας ανήλθε σε 362 νεκρούς.
Πάνω από 100 κρούσματα έχουν καταγραφεί σε 22 χώρες, εκτός Κίνας. Οι περισσότερες περιπτώσεις κρουσμάτων σχετίζονται με ανθρώπους που είχαν επισκεφθεί το Γουχάν — «γενέτειρα» του κορονοϊού. Η θνησιμότητα του κορονοϊού υπολογίζεται περίπου στο 2%, ενώ σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για έναν αναπνευστικό ιό, ο οποίος, παρότι σίγουρα χρειάζεται τη δέουσα προσοχή, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα προκαλέσει παγκόσμια ανεξέλεγκτη επιδημία. Αρκετοί, μάλιστα, τον παρομοιάζουν με τον ιό SARS που έλαβε τη μορφή επιδημίας, καθώς εξαπλώθηκε σε δεκάδες χώρες το 2003, με συνολικά 8.100 κρούσματα και 774 νεκρούς.
Σε επιφυλακή δηλώνει, σύμφωνα με ανακοίνωσή του, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), για πιθανή εξάπλωση του ιού και στην Ελλάδα, την ίδια ώρα που είναι σε έξαρση και η εποχική γρίπη. Από τις αρχές Οκτωβρίου έως και το Σάββατο οι νεκροί είχαν φτάσει τους 21. Βέβαια, πέρα από τις όποιες «κραυγές» πανικού ή καθησυχασμού από ΜΜΕ και αρμόδιους φορείς, το βασικό είναι το κατά πόσο το δημόσιο σύστημα υγείας είναι επαρκές για να ικανοποιήσει τις αυξημένες ανάγκες.
Στο 5% του ΑΕΠ οι δημόσιες δαπάνες υγείας στην Ελλάδα, στο 7,5% στην ΕΕ
Στη χώρα μας, ο πρώτος συναγερμός για πιθανό κρούσμα κορονοϊού σήμανε στη Θεσσαλονίκη το μεσημέρι της Πέμπτης, όταν άνδρας που είχε ταξιδέψει προ μηνών στο Γουχάν παρουσίασε ύποπτα συμπτώματα. Ο ασθενής εισήχθη εσπευσμένα στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, τέθηκε σε καραντίνα, αλλά όπως εξακριβώθηκε δεν ήταν φορέας του ιού.
Το απόγευμα της ίδια μέρας, ο υφυπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης εκτίμησε από το βήμα της βουλής πως δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας και ότι οι δομές υγείας της Ελλάδας είναι επαρκώς εξοπλισμένες για να «υποδεχτούν» τον ιό. Παράλληλα, ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας (ΕΣΥΔΥ) για αύριο Δευτέρα, ενώ δίνονται οι διαβεβαιώσεις ότι έχουν προληφθεί μέτρα διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων, όπως και ότι έχουν γνωστοποιηθεί τα νοσοκομεία που θα είναι υπεύθυνα για την περίθαλψη πιθανών ασθενών.
Το κακό για τους αρμοδίους, υπουργείο Υγείας και κυβέρνηση, είναι ότι οι αριθμοί τους διαψεύδουν γύρω από τη δήθεν ετοιμότητα του δημόσιου συστήματος υγείας. Χαρακτηριστικά, στην Κίνα, μια χώρα με πληθυσμό σχεδόν 1,4 δισ. ανθρώπους, οι νεκροί ανέρχονται στους 213, ενώ στην Ελλάδα με πληθυσμό μόλις 11 εκατ. (127 φορές μικρότερο) οι νεκροί από την εποχική γρίπη είναι ήδη στους 21.
«Οι κλίνες Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) είναι ανεπαρκέστατες. Στη λίστα αναμονής βρίσκονται καθημερινά περίπου 50 διασωληνωμένοι ασθενείς σε κοινούς θαλάμους νοσηλείας. Τα 224 κρεβάτια στα νοσοκομεία της Αττικής, τα οποία εξυπηρετούν 6 εκατομμύρια πληθυσμό, δεν επαρκούν και με την έξαρση της γρίπης η λίστα θα μεγαλώσει κατά πολύ», δηλώνει στο Πριν ο πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων στο «Αττικό Νοσοκομείο» Μιχάλης Ρίζος. Να σημειωθεί ότι το πρωί του Σαββάτου οι νοσηλευόμενοι σε ΜΕΘ λόγω της εποχικής γρίπης είχαν ανέλθει στου 88. Παράλληλα, υπολογίζεται ότι 80-100 εξοπλισμένες κλίνες ΜΕΘ στα δημόσια νοσοκομεία δεν λειτουργούν, λόγω ελλείψεων νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού — το νούμερο δεν μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς γιατί κλείνουν κρεβάτια με εσωτερικές αποφάσεις των νοσοκομείων, χωρίς να ανακοινώνονται. Όπως επισημαίνει η Ένωση Ιατρών Νοσοκομείων Αθήνας-Πειραιά (ΕΙΝΑΠ), οι συνολικά 634 κλίνες σε 70 δημόσια νοσοκομεία αποτελούν τη λεγόμενη «αλυσίδα επιβίωσης» για τα βαριά περιστατικά και, σύμφωνα με τα διεθνή στάνταρ, θα έπρεπε να αποτελούν το 9-11% του συνόλου των κλινών. Κάτι που σημαίνει ότι, με βάση τα σημερινά δεδομένα, θα έπρεπε να έχει αναπτυχθεί τουλάχιστον διπλάσιος αριθμός κλινών ΜΕΘ.
Δυστυχώς, όμως, για τον λαό και τους εργαζόμενους, η πολιτική των άγριων περικοπών στο δημόσιο σύστημα υγείας κρατά αυτή τη στιγμή «κλειστά» σχεδόν εκατό εξοπλισμένα κρεβάτια ΜΕΘ. Αντί, όμως, ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας να πάρει άμεσα μέτρα, ώστε να τεθούν σε λειτουργία, πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε «υπερήφανα» ότι η Πανελλήνια Ένωση Ιδιωτικών Κλινικών (ΠΕΙΚ) παραχώρησε 38 κλίνες –29 στην Αττική και 9 στην υπόλοιπη Ελλάδα– για να τεθούν υπό τη διαχείριση του ΕΚΑΒ. Σκέτη υποκρισία και προσπάθεια εντυπωσιασμού. Την ίδια στιγμή, οι αυξήσεις σε φάρμακα που σχετίζονται με την έξαρση των ιώσεων και των κρυολογημάτων, καθώς και οι ελλείψεις που παρατηρήθηκαν σε αντιικά φάρμακα (όπως το Tamiflu και το Relenza) απέδειξαν για πολλοστή φορά πόσο επικίνδυνη για την υγεία των ασθενών είναι η πλήρης εμπορευματοποίηση του φαρμάκου.
Όλα τα παραπάνω είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά και μόνο της συνεχούς υποχρηματοδότησης και στοχευμένης υποβάθμισης του δημόσιου συστήματος υγείας από όλες τις κυβερνήσεις διαχρονικά. Είναι ενδεικτικό ότι δημόσιες δαπάνες έχουν «κολλήσει» στο 5% του ΑΕΠ, όταν οι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαχειρίζονται δημόσιες δαπάνες υγείας κατά μέσο όρο 7,5%. Με το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2020, η δημόσια υγεία καθηλώνεται στα επίπεδα του 2019. Δημόσια νοσοκομεία και Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ) θα ξοδέψουν το 2020 1.726 δισεκατομμύρια ευρώ, έναντι 1.696 δισ. ευρώ που είναι τα έξοδα κατ’ εκτίμηση για το 2019. «Την ίδια στιγμή, τα νοσοκομεία έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές που φτάνουν το 1 δισ. ευρώ», σημειώνει ο Μιχάλης Ρίζος.
Αποκαλυπτικά είναι και τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ανακοίνωσε το Ινστιτούτο Prolepsis. Σύμφωνα με την έκθεση, «οι πολιτικές για την υγεία που αποβλέπουν στη μείωση της σπατάλης και στην ενίσχυση της αποδοτικότητας συνέβαλαν στη μείωση των δαπανών υγείας κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με τα επίπεδα των δαπανών να σταθεροποιούνται από το 2015 και μετά». Έτσι, το 2017 η Ελλάδα δαπάνησε 1.623 ευρώ κατ’ άτομο για την υγειονομική περίθαλψη, ποσό πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 2.884 ευρώ. Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με την ίδια έρευνα, οι κατά κεφαλήν δαπάνες για την υγεία στην Ελλάδα είναι περίπου κατά 45% χαμηλότερες από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ πάνω από το 1/3 των δαπανών υγείας στην Ελλάδα προέρχεται από τα νοικοκυριά.
Κάπου εκεί πατάνε και εμφανίζονται ως «σωτήρες» του λαού οι εφοπλιστές και το μεγάλο κεφάλαιο. Πριν λίγες μέρες, μετά από συνάντηση του πρωθυπουργού με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών στο Μέγαρο Μαξίμου, ο Κ. Μητσοτάκης ανακοίνωσε… χορηγία των εφοπλιστών για την κάλυψη των εξόδων, με σκοπό την ανακαίνιση των χώρων υγιεινής των δημόσιων νοσοκομείων της 1ης και της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας Αττικής, καθώς και την αγορά κλινοσκεπασμάτων για το σύνολο των δημόσιων νοσοκομείων της χώρας. «Πρόκειται για μια παρέμβαση, η οποία, όχι απλά θα αλλάξει την καθημερινότητα στα νοσοκομεία αλλά θα ξαναδώσει και στους ασθενείς ένα αίσθημα αξιοπρέπειας», σχολίασε ο πρωθυπουργός. «Μέσα στη φορολογική ασυλία των εφοπλιστών περιλαμβάνεται και η απαλλαγή του ΦΠΑγια δαπάνες εξοπλισμού και αναλώσιμα υλικά των πλοίων τους […]. Το ποσό της πολυδιαφημισμένης χορηγίας στα νοσοκομεία αμφιβάλλουμε αν καλύπτει το 10%
αυτής της απαλλαγής από το ΦΠΑ που το αμαρτωλό αστικό πολιτικό σύστημα τους έχει εξασφαλίσει», απαντά η Πανελλήνια Ένωση Ναυτών Εμπορικού Ναυτικού (ΠΕΝΕΝ).
Τέλος, όπως «διθυραμβικά» δήλωσε ο υπουργός Υγείας, «το 2020 είναι η χρονιά των νοσοκομείων και των Συμπράξεων Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)», ανακοινώνοντας παράλληλα την άμεση εφαρμογή συμπράξεων σε τρία νοσοκομεία. «Μιλάμε για δημόσια δωρεάν υγεία, αλλά όχι απαραίτητα κρατική», πρόσθεσε. Πόσο ποιο ξεκάθαρα να το πει;
Ο υγειονομικός μεσαίωνας «γέννησε» τον κορονοϊό
Η εμφάνιση και η (ταχεία) εξάπλωση του κορονοϊού σε χώρες της Ασίας και στη συνέχεια στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, δημιούργησε πολλές θεωρίες για την εξάπλωσή του. Αρχικά, είδαμε τις περιβόητες θεωρίες συνωμοσίας (σύνηθες φαινόμενο τα τελευταία χρόνια), οι οποίες βλέπουν καχύποπτα το γεγονός πως η εμφάνισή του σημειώθηκε μόλις 30 χιλιόμετρα μακριά από το Ινστιτούτο Ιολογίας της πόλης Γουχάν, το μεγαλύτερο της χώρας και άμεσα συνδεδεμένο με τον κινεζικό στρατό. Στη συνέχεια, γνωρίσαμε την αρχική πρόβλεψη πως ο ιός προήλθε από μια συγκεκριμένη μάρκα κινεζικής μπύρας. Τέλος, η επιστημονική κοινότητα κατέληξε σε ένα κωμικοτραγικό συμπέρασμα, το οποίο όμως φαίνεται πως είναι το πιο τεκμηριωμένο. Ο κύκλος μετάδοσης του ιού εικάζεται πως ξεκίνησε από την κινεζική κόμπρα, ένα είδος φιδιού που είναι γνωστό ως κινεζικό krait (Bungarus multicinctus) και στη συνέχεια μεταφέρθηκε(;) σε ασβούς, αρουραίους και νυχτερίδες.
Η περιπλοκή της κατάστασης ήρθε στην πόλη Γουχάν και συγκεκριμένα στην υπαίθρια αγορά της. Εκεί, οι πάγκοι διαθέτουν για ντόπιους αλλά και δυτικούς τουρίστες έντομα, φίδια, νυχτερίδες, ακόμα και αρουραίους με σκοπό την κατανάλωσή τους, σύμφωνα με την κινεζική παράδοση. Οι περισσότεροι επιστήμονες συγκλίνουν, εν τέλει, πως ο ιός μεταφέρθηκε στον άνθρωπο μέσα από κατανάλωση νυχτερίδας (σούπα νυχτερίδας). Φωτογραφίες και βίντεο που δείχνουν την απαράδεκτη ανθυγιεινή κατάσταση που επικρατεί στην υπαίθρια αγορά της Γουχάν έκαναν το γύρο του κόσμου, ενώ δεν ήταν λίγοι οι «εκφραστές» του δυτικού τρόπου ζωής που κατηγόρησαν ή χλεύασαν τον κινεζικό τρόπο διατροφής.
Το πραγματικό συμπέρασμα όμως, είναι το πως εν έτη 2019 –τότε ξεκίνησε η «μυστηριώδης» πνευμονία στην Κίνα– ο ανθρώπινος πληθυσμός, ιδιαίτερα στις φτωχές περιοχές του πλανήτη, διαβιώνει στις χειρότερες συνθήκες υγιεινής. Σε αντίθεση με διάφορα πολιτικά παιχνίδια, όπου οι ΗΠΑ κατηγόρησαν –εμμέσως– την Κίνα για αδιαφάνεια στους χειρισμούς της και δανέζικη εφημερίδα απεικόνισε την κινεζική σημαία με το σύμβολο του κορονοϊού, αφήνοντας αιχμές για την πολιτισμική παράδοσης της χώρας, ο ιός δεν ξεκίνησε εξαιτίας της πολιτισμικής παγκόσμιας ανισομετρίας αλλά εξαιτίας της ταξικής. Εκατομμύρια άνθρωποι ζούνε, τρώνε και πίνουνε σε συνθήκες μεσαίωνα, με αυξημένο τον κίνδυνο της προσβολής τους από εκατοντάδες επικίνδυνες ασθένειες.
Ενδεικτικό είναι ότι την Πέμπτη ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποφάσισε ότι η επιδημία του νέου κορονοϊού στην Κίνα «συνιστά έκτακτη ανάγκη δημόσιας υγείας διεθνούς ανησυχίας», με τους ειδικούς να εξηγούν ότι στόχος της απόφασης δεν είναι να σπείρουν τον πανικό αλλά κυρίαρχα να υπηρετηθεί η ανάγκη προστασίας των κατοίκων στις πιο «υπανάπτυκτες» χώρες.
