Μία άκρως αξιέπαινη, όμορφη και με καθαρά ταξικά χαρακτηριστικά πρωτοβουλία πήρε πριν λίγες μέρες η Εργατική Λέσχη Νέας Σμύρνης. Το Σάββατο 15/12, μέλη και φίλοι της λέσχης βρέθηκαν στις φυλακές νέων του Αυλώνα, για να εκφράσουν -και- με αυτόν τον τρόπο την αλληλεγγύη και την συμπαράστασή τους στους νεαρούς κρατούμενους.
Το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΚΚΝΑ), το οποίο είναι ευρύτερα γνωστό ως Φυλακές Ανηλίκων Αυλώνα, αποτελεί χώρο κράτησης για νεαρούς κρατουμένους ηλικίας από 18 έως 21 ετών. Κατ’ εξαίρεση παραμένουν και κρατούμενοι μεγαλύτερης ηλικίας για λόγους εργασίας ή εκπαίδευσης. Τον Φεβρουάριο του 1998 μεταφέρθηκε από τον Κορυδαλλό και σήμερα κρατούνται εκεί περίπου 230 κρατούμενοι από τους οποίους οι περισσότεροι είναι αλλοδαποί, με σοβαρά κοινωνικά προβλήματα καθώς και έλλειψη οικογενειακού στηρίγματος.
Το αμέσως επόμενο διάστημα η Εργατική Λέσχη Νέας Σμύρνης σχεδιάζει την διοργάνωση μιας μεγάλης πολιτικής εκδήλωσης με αφορμή την συγκεκριμένη επίσκεψη αλλά και το θέμα του σωφρονισμού. Οι λόγοι για τους οποίους προχώρησε στην συγκεκριμένη πρωτοβουλία δεν θα μπορούσαν να περιγραφούν καλύτερα, μέσω των στίχων του τραγουδιού που έγραψαν ειδικά για την περίσταση, τα μέλη της χορωδίας της λέσχης:
Ήρθα με το πούλμαν στον Αυλώνα
για τα φιλαράκια που ‘ναι μόνα
ήρθα να τους πω ένα τραγούδι
για ν’ ανθίσει στην καρδιά λουλούδι.
Ο καιρός περνάει μη φοβάσαι
γρήγορα μαζί μας πάλι θα σαι
σκέψου μια παρένθεση είναι μόνο
θεραπεύει ο χρόνος κάθε πόνο.
Η ζωή είναι όμορφη μα πόρνη
αν σε βρει αδύναμο σε λιώνει
όμως ενωμένοι αν σταθούμε
θα νικήσουμε δεν θα χαθούμε.
Φεύγω τώρα σ’ αποχαιρετάω
όμως πίστεψε δεν σε ξεχνάω
θα σε περιμένω να τα πούμε
και συντροφικά ν’ αγκαλιαστούμε.
Δεν είσαι μόνος αδέρφι μου εδώ
αν υποφέρεις, ωραία δεν ζω
θέλω να σ’ έχω σ’ αγώνες μαζί
να ομορφύνουμε τούτη τη γη.
Κ.Ν
«Η είσοδος στις φυλακές ήταν ένα σοκ για όλους μας. Τα συρματοπλέγματα, οι υγροί ασοβάτιστοι τοίχοι, το παλιό κτίριο, οι σκουριασμένες πόρτες, τα σκυθρωπά πρόσωπα των παιδιών, οι δαιδαλώδεις διάδρομοι, η υγρασία παντού, έδειξαν ότι περνούσαμε τα σύνορα ενός άλλου κόσμου».
Με αυτά τα λόγια περιγράφει ο Δημήτρης Ζέρβας, μέλος της Εργατικής Λέσχης Νέας Σμύρνης, μιλώντας στο Πριν, τις πρώτες εντυπώσεις από την επίσκεψη μελών της λέσχης στις φυλακές του Αυλώνα, το περασμένο Σάββατο 15 Δεκεμβρίου, όπου έλαβε χώρα κοινή εκδήλωση κρατουμένων και μελών της Εργατικής Λέσχης.
Η επίσκεψη και η εκδήλωση έγιναν στο πλαίσιο των δράσεων αλληλεγγύης της Εργατικής Λέσχης που αφορούν «όλους αυτούς που δεν διαθέτουν πλούτο και εξουσία και βρίσκονται είτε κυνηγημένοι από τους πολέμους και τη φτώχεια, όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, είτε χτυπημένοι από τις βάρβαρες πολιτικές του κεφαλαίου στην χώρα μας και σε όλη την Ευρώπη, είτε αυτοί που μπαίνουν στο στόχαστρο των φασιστών και της καταστολής του κράτους αλλά και όσοι, όπως στην περίπτωση των φυλακισμένων νέων, το κράτος και η εξουσία τους θεωρεί περιττούς μιας και όπως φαίνεται δεν συμμετέχουν αποτελεσματικά στην εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικού και οικονομικού συστήματος», όπως αναφέρεται σε σχετική της ανακοίνωση.
Στην δράση αλληλεγγύης στους φυλακισμένους νέους πήρε μέρος τμήμα της χορωδίας της λέσχης και το μουσικό συγκρότημα KaBarHe που αποτελείται από μέλη και φίλους της λέσχης. Η εκδήλωση περιλάμβανε τραγούδια Ελλήνων ποιητών από την χορωδία και λαϊκό γλέντι από το συγκρότημα.
«Η εκδήλωση που ακολούθησε ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία για όλους μας. Με μπλεγμένα χέρια στους ώμους και γονατιστοί στις στροφές του ζεμπέκικου αναμείξαμε όλα τα αισθήματα αλληλεγγύης, προβληματισμού και συγκίνησης με παιδιά που θα μπορούσαν να είναι παιδιά μας, αδέλφια μας ή φίλοι μας», περιγράφει ο Δημήτρης Ζέρβας.
«Είδαμε ότι και αυτοί έχουν απέναντί τους τον ίδιο εχθρό που έχουν οι άνεργοι, οι συνταξιούχοι, οι πρόσφυγες, οι μετανάστες, οι ανάπηροι: το κράτος και την εξουσία. Και όπως είμαστε αλληλέγγυοι για όλους αυτούς, είμαστε και για αυτά τα παιδιά. Για κάθε δικαίωμα που στερούνται, για κάθε αυθαιρεσία που υφίστανται. Για μας παύουν να είναι παραβάτες από τη στιγμή που στερήθηκαν την ελευθερία τους, τώρα είναι φυλακισμένοι και έχουν δικαιώματα», προσθέτει.
«Η επίσκεψη πέρα από το γεγονός ότι έδωσε την δυνατότητα στους νέους να σπάσουν την ρουτίνα της φυλακής και τους υπενθύμισε ότι δεν θεωρούνται από όλη την κοινωνία απόκληροι και ξεχασμένοι, έδωσε την δυνατότητα κυρίως σε μας να δούμε από κοντά τις δυσκολίες που υπάρχουν στην καθημερινότητα τους, να αντιληφθούμε ότι αυτό το σύστημα των φυλακών περισσότερο εξοντώνει τους ανθρώπους παρά προετοιμάζει να επιστρέψουν στην εκτός φυλακής ζωή. Φωτεινή πλευρά είναι η προσπάθεια των εργαζόμενων να λειτουργήσει το σχολείο και να γίνονται εκδηλώσεις και δραστηριότητες που να συνδέουν αυτά τα παιδιά με την κοινωνία, να τους ανοίγουν παράθυρα στους υγρούς και στενούς τοίχους των κελιών. Διαπιστώσαμε από την επίσκεψή μας ότι η κατάσταση των κτιρίων και των υποδομών είναι σε πολύ κακή κατάσταση, λόγω της υποχρηματοδότησης από το υπουργείο όπως μας εξήγησαν οι υπεύθυνοι, και οι βασικές προσπάθειες να γίνει βιώσιμο το μέρος γίνονται από τους ίδιους τους κρατούμενους», αναφέρει η Εργατική Λέσχη Νέας Σμύρνης.
Πώς όμως τα μέλη της Λέσχης αποφάσισαν να βρεθούν δίπλα σε αυτούς που θεωρούνται «απόβλητοι» της κοινωνίας;
«Οι πληροφορίες για την κατάσταση στις φυλακές και η αντιμετώπιση των κρατουμένων σαν ανθρώπων δεύτερης κατηγορίας μας οδήγησε στο να ετοιμάσουμε την επίσκεψη στον Αυλώνα», λέει ο Δημήτρης Ζέρβας.
«Η συζήτηση, για την προετοιμασία της επίσκεψης και την σημασία που αυτή έχει, που έγινε στις συνελεύσεις της λέσχης, ανέδειξε την διάθεση μας να συνδεθούμε με το τμήμα των νέων ανθρώπων που λόγο της παραβατικότητας που είχαν, εκτός από την ποινή που εκτίουν, η συμπεριφορά του κράτους και οι συνθήκες των φυλακών πληγώνουν την αξιοπρέπειά τους». Όμως «η συζήτηση ανέδειξε και όλες τις προκαταλήψεις, φόβους και επιφυλάξεις για το θέμα που υπάρχουν μέσα μας». Κάτι που άλλαξε ριζικά μετά την επίσκεψη, αφού «αυτό που όλοι μας σκεφτήκαμε ήταν ότι εκτός από την ποινή της στέρησης της ελευθερίας που καταλόγισε το δικαστήριο υπάρχει και μια δεύτερη ποινή που αφορά την καθημερινότητα και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων στη φυλακή».
Ή, όπως περιγράφεται στην ενημέρωση της λέσχης, η επίσκεψή στις φυλακές «επιβεβαίωσε μέσα μας τον στίχο του ποιητή ότι η απάντηση σε κάθε ερώτηση είναι “ο άνθρωπος”. Επειδή πέρα από την δική τους ευθύνη, τα παιδιά στις φυλακές πήραν στους ώμους τους και την ευθύνη που έχει η κοινωνία για την κάθε πράξη τους και η οποία δεν τιμωρήθηκε από τους δικαστές, θα συνεχίσουμε να τους συμπαραστεκόμαστε, θεωρώντας ότι κάθε έφηβος στη φυλακή εκτίει και την δική μας ποινή που δεν μας καταλογίστηκε γιατί επιτρέψαμε να υπάρχει μια κοινωνία του ατομισμού, της εκμετάλλευσης και της χυδαίας αγοράς».
Η Εργατική Λέσχη Νέας Σμύρνης, όπως και οι υπόλοιπες εργατικές λέσχες και οι αντίστοιχες συλλογικότητες γειτονιάς, έχει αναπτύξει πλούσια δράση στον τομέα της αλληλεγγύης των «από τα κάτω», μακριά από την υποκριτική «φιλανθρωπία» των ΜΚΟ, της εκκλησίας και διαφόρων κυβερνητικών οργανισμών που λειτουργούν με τη λογική «να σε κάψω Γιάννη να σε αλείψω λάδι».
Πρόκειται ωστόσο για την πρώτη πρωτοβουλία αυτού του είδους, παρά το γεγονός ότι δεν είναι λίγες οι φορές που μαχητικές κινητοποιήσεις κρατουμένων έχουν αναδείξει ότι οι φυλακισμένοι όχι μόνο είναι άνθρωποι με αξιοπρέπεια αλλά και πολίτες με δικαιώματα, τα οποία ξέρουν να διεκδικούν μέσα στο πιο αντίξοο περιβάλλον, αυτό της φυλακής, όπως έδειξε μεταξύ άλλων και ο νικηφόρος αγώνας ενάντια στη δημιουργία φυλακών «τύπου Γ».
Εξάλλου η αλληλεγγύη, η οργάνωση και ο αγώνας δεν γνωρίζουν στεγανά μεταξύ των καταπιεσμένων κοινωνικών ομάδων. Αντίθετα, σπάνε τις διαχωριστικές γραμμές ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια πιο ελεύθερη ζωή.
Γιώργος Μούρμουρης
Για μια κοινωνία χωρίς φυλακές και φυλακισμένους
Αρκεί να σταθεί κανείς έξω από οποιαδήποτε φυλακή τις ώρες του επισκεπτηρίου για να επιβεβαιώσει το, γνωστό στους ειδικούς, γεγονός ότι, η μεγάλη πλειοψηφία των κρατουμένων είναι φτωχοί, αποκλεισμένοι (π.χ. Ρομά), και ξένοι. Είναι, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, νέοι. Έχουν ποσοστά αναλφαβητισμού πολύ ψηλότερα από το μέσο όρο. Δυσανάλογα υψηλό είναι το ποσοστό των παραβατικών ουσιοεξαρτημένων, που φυλακίζονται αντί να διευκολύνονται να απεξαρτηθούν και να ενταχθούν κοινωνικά. Η απλή παρακολούθηση της ειδησεογραφίας απλά υποδεικνύει πού βρίσκονται οι πλούσιοι παραβάτες του νόμου. Συνήθως, πολύ πιο σύντομα, στα σπίτια τους…
Φυλάκιση δεν είναι μόνο ο εγκλεισμός και η στέρηση της ελευθερίας. Είναι η υποχρεωτική συνύπαρξη και συνάφεια με άλλους που βιώνουν την ίδια κατάσταση, η βίαιη ένταξη σε μια στρεβλή κοινωνία περίπλοκων ιεραρχιών, σε μια κοινωνία όπου τα συνταγματικά δικαιώματα δεν είναι αυτονόητα.
Το επίπεδο διαβίωσης (τροφή, στέγαση σε συνθήκες υπερπληθυσμού, υγειονομική περίθαλψη, μόρφωση, δημιουργική απασχόληση) καταρρακώνεται ραγδαία, ειδικά για κρατούμενους που δεν έχουν χρήματα για τα στοιχειώδη. Η επικοινωνία με τους οικείους γίνεται με τρόπο ταπεινωτικό για ολόκληρη την οικογένεια. Η δυνατότητα προσωπικής ζωής και σχέσεων είναι ανύπαρκτη σε αυτή τη δυστοπία.
Η φυλάκιση αυτή καθεαυτή συμπιέζει σε τέτοιο βαθμό την ανθρώπινη υπόσταση, ώστε δεν είναι παράδοξο το φαινόμενο της αυξημένης χρήσης ψυχοτρόπων κατευναστικών φαρμάκων μέσα στις φυλακές σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συνθήκες των φυλακών στη χώρα μας προσθέτουν έναν βαθιά τιμωρητικό χαρακτήρα που καμία σχέση δεν έχει με την αστική έννοια του «σωφρονισμού» και ουσιαστικά δυσχεραίνει εξαιρετικά αν δεν αποκλείει τελείως την κοινωνική επανένταξη.
Οι δομές που θα μπορούσαν να διασφαλίζουν την δυνατότητα κοινωνικής επανένταξης (μόρφωση, αποκατάσταση τραυματικών σχέσεων, στέγη, εργασία, κλπ) των κρατουμένων που αποφυλακίζονται είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες. Αποτέλεσμα είναι, μετά την αποφυλάκιση, να βιώνεται πολλαπλασιασμένος ο ρατσισμός και ο αποκλεισμός, με τις πιθανότητες υποτροπής για τις ευάλωτες ομάδες πρώην φυλακισμένων εξαιρετικά υψηλές.
Στόχος ενός απελευθερωτικού κινήματος οφείλει να είναι μια κοινωνία χωρίς φυλακές και φυλακισμένους. Μια κοινωνία όπου δεν θα υπάρχουν αποκλεισμένες και «μειονοτικές» κοινωνικές ομάδες με τη νεολαία να μην έχει άλλη διέξοδο από την παραβατικότητα. Έως τότε, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, οι φυλακές παραμένουν ένας ανάστροφος θολός καθρέφτης όπου αποτυπώνονται πολλαπλασιασμένες οι ταξικές και ιεραρχικές σχέσεις της «έξω» κοινωνίας. Ο αγώνας για τα δικαιώματα των φυλακισμένων είναι αγώνας για τις ελευθερίες όλων μας.
Όλγα Κοσμοπούλου
