Πριν από 101 χρόνια ιδρύεται το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας, πρόδρομος του ΚΚΕ. Ξεκινάει η ηρωική όσο και δραματική πορεία του οργανωμένου κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Εκατομμύρια βίωσαν συλλογικά τον αγώνα για την απελευθέρωση, ανεβαίνοντας σε ανεπανάληπτα επίπεδα αξιοπρέπειας. Σκληρή διαχρονικά η αστική αντίδραση, βάρυνε καθοριστικά η απώλεια επαναστατικής τακτικής και στρατηγικής του ΚΚ.
Μπάμπης Συριόπουλος
Η ίδρυση του ΣΕΚΕ το Νοέμβρη του 1918 από 30 περίπου αντιπροσώπους των ολιγάριθμων σοσιαλιστών της εποχής άνοιξε ένα ρήγμα. Η πολιτική διχάστηκε σε αστική και εργατική. Κάτω από την επίδραση της Οκτωβριανής επανάστασης που είχε προηγηθεί ένα χρόνο νωρίτερα η εργατική τάξη εμφανίστηκε με τους δικούς στόχους σε όλα τα ζητήματα και οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις της χώρας χωρίστηκαν σε υποστηριχτές και πολέμιους της ατομικής ιδιοκτησίας.
Αυτή η πορεία έχει σφραγίσει ανεξίτηλα την πάλη των εργαζόμενων και της νεολαίας της χώρας μας, είναι κομμάτι της ιστορίας του λαού μας, ανήκει σε όλους τους αγωνιστές του κομμουνιστικού κινήματος, δεν είναι ιδιοκτησία κανενός κομματικού μηχανισμού. Όσοι σήμερα παλεύουν για την κατάργηση της εκμετάλλευσης και την κομμουνιστική απελευθέρωση πρέπει να αναμετρηθούν μ’ αυτή την ιστορία σ’ όλες της τις πτυχές. Εκτός από τους ηρωικούς αγώνες και τις θυσίες των αγωνιστών υπήρχαν και οι ανεπίτρεπτοι συμβιβασμοί, εκτός από το Δεκέμβρη του ’44 η Βάρκιζα, εκτός από το ΔΣΕ η «ομαλή δημοκρατική εξέλιξη», εκτός από τους εργατικούς αγώνες η «ανάπτυξη νέου τύπου», εκτός από την αλληλεγγύη, τη συντροφικότητα και την αυτοθυσία, η μικροπρέπεια, η χαφιεδολογία και η ηθική και φυσική κάποιες φορές εξόντωση αγωνιστών.
Πάνω απ’ όλα είναι δική μας ιστορία οι τάσεις και οι δυνάμεις μέσα κι έξω από το ΚΚΕ που αντιτάχθηκαν στην υπόκλιση στην αστική πολιτική και στο «ρεαλισμό» των πάντα δυσμενών συσχετισμών, όπως ο Παντελής Πουλιόπουλος που αμφισβήτησε προπολεμικά τη λογική των σταδίων και τον αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα της επανάστασης, ο Άρης Βελουχιώτης που αρνήθηκε τη συμφωνία της Βάρκιζας, οι κομμουνιστές που αρνήθηκαν τη διάχυση στην ΕΔΑ, οι αγωνιστές της ΚΝΕ και της επαναστατικής αριστεράς που στην εξέγερση του Νοέμβρη του ’73 αρνήθηκαν τον περιορισμό στα στενά «φοιτητικά αιτήματα» όπως ήταν οι οδηγίες του ΚΚΕ.
100 χρόνια μετά τον Οκτώβρη του ’17 και τη δημιουργία του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας και παγκόσμια, το κεφάλαιο και οι αστικές δυνάμεις προσπαθούν να μπαζώσουν το ρήγμα που άνοιξε τότε, αρνούνται ακόμα και την ύπαρξη της σύγχρονης, πολύμορφης και πολλαπλά εκμεταλλευόμενης εργατικής τάξης, πόσο μάλλον την εργατική αντικαπιταλιστική πολιτική. Η αναγκαιότητα να διευρυνθεί το ρήγμα που άνοιξε τότε είναι πιο πιεστική από ποτέ και η προσπάθεια συγκρότησης ενός σύγχρονου επαναστατικού κομμουνιστικού φορέα ανταποκρίνεται σ’ αυτήν ακριβώς την ανάγκη. Το παρελθόν ανοίγει «συζήτηση» με το σήμερα.
Στο 1ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ το 1918 ο Νικόλαος Γιαννιός από τη ρεφορμιστική φιλοβενιζελική πτέρυγα δεν ήθελε να υπάρχει ο «πρόλογος», οι στρατηγικές επιδιώξεις του νέου κόμματος αλλά μόνο το «μεταρρυθμιστικό», οι άμεσες διεκδικήσεις. Όπως είπε «αυτός ο πρόλογος που υπάρχει είναι κάτι βαρύ, πρωσικού ρυθμού, πράγμα που κάνει τον εργάτη να βαριέται να διαβάσει τα παρακάτω». Ο Αρίστος Αρβανίτης, επίσης αντιπρόσωπος του απάντησε: «Εάν δεν είναι αι αρχαί αυταί διατυπωμέναι σε καλή γλώσσα μπορεί να τους δοθή λαικότερη γλώσσα. Αλλά είναι αδύνατον να μπουν άνθρωποι σε τραίνο χωρίς να ξέρουν που πάνε. Πρέπει να ξέρουμε ότι κτυπάμε αμέσως την ιδιοκτησίαν και για ποιους λόγους». Αυτό ακριβώς το τραίνο που οδηγείται συνειδητά προς την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής πρέπει να γεμίσει με επιβάτες.
100+1 χρόνια κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα
Ηρωικοί αγώνες, επώδυνοι συμβιβασμοί
Νοέμβρης 1918
Ίδρυση του ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας) στο 1ο Σοσιαλιστικό Συνέδριο, που συνήλθε στον Πειραιά 17-23 Νοέμβρη 1918 συνενώνοντας διάσπαρτες σοσιαλιστικές ομάδες. Νωρίτερα τον ίδιο χρόνο είχε ιδρυθεί η ΓΣΕΕ.
Νοέμβρης 1924
Στο 3ο έκτακτο Συνέδριό του ΣΕΚΕ μετονομάστηκε σε ΚΚΕ, Ελληνικό Τμήμα Κομμουνιστικής Διεθνούς, αφού είχε προσχωρήσει στην ΚΔ στο 2ο Συνέδριό του τον Απρίλη του 1920. Εκλέχθηκε Γραμματέας της ΚΕ ο Παντελής Πουλιόπουλος.
Νοέμβρης 1931
Η Εκτελεστική Επιτροπή της ΚΔ στις 2 Νοέμβρη 1931 δημοσίευσε στο Νέο Ριζοσπάστη έκκληση στα μέλη του ΚΚΕ να τερματιστεί η «φραξιονιστική πάλη χωρίς αρχές». Διορίζεται τριμελής Γραμματεία στην ηγεσία του ΚΚΕ, με τη συμμετοχή του Νίκου Ζαχαριάδη.
Γενάρης 1934
Στις 21 Γενάρη 1934 δημοσιεύτηκε η απόφαση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται χώρα μέσου επίπεδου ανάπτυξης με φεουδαρχικά κατάλοιπα, εξαρτημένη από το ξένο κεφάλαιο. Η επικείμενη επανάσταση «θα έχει αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα με τάσεις γρήγορης μετατροπής σε προλεταριακή επανάσταση».
Σεπτέμβριος 1941
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 ιδρύθηκε το ΕΑΜ (τον Ιούλη είχε ιδρυθεί το Εργατικό ΕΑΜ), με πρωτοβουλία του ΚΚΕ και συμμετοχή τριών μικρών αριστερών κομμάτων. Το ΚΚΕ πρωταγωνίστησε στον αντιφασιστικό αγώνα ενάντια στην τριπλή κατοχή μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας τον Οκτώβρη του 1944.
Δεκέμβρης 1944
Μετά το χτύπημα της συγκέντρωσης της 3ης Δεκέμβρη από την αστυνομία ξεσπά η «μάχη της Αθήνας» ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τη συμμαχία ελληνικής αντίδρασης και Βρετανίας. Μετά από μάχες ενός μηνός με χιλιάδες νεκρούς ο ΕΛΑΣ αποσύρθηκε από την Αθήνα. Στις 12 Φλεβάρη 1945 το ΕΑΜ και το ΚΚΕ υπέγραψαν τη συμφωνία της Βάρκιζας και τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ. Ο Άρης Βελουχιώτης διαφώνησε και κάλεσε σε νέο αντάρτικο. Στις 15 Ιούνη 1945 αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια του εχθρού, αποκηρυγμένος από το ΚΚΕ.
Μάρτιος 1946
Στις 31 Μαρτίου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και κεντρώες δυνάμεις απείχαν από τις εκλογές βίας και νοθείας. Την ίδια μέρα αντάρτες επιτέθηκαν στο σταθμό χωροφυλακής στο Λιτόχωρο. Στην πορεία συγκροτείται ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας που δίνει την μάχη του εμφυλίου πολέμου, που λήγει τον Αύγουστο του 1949 με την υποχώρηση των ανταρτών στην Αλβανία.
Αύγουστος 1951
Στις 3 Αυγούστου 1951 ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του παράνομου ΚΚΕ η ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) με συμμετοχή και άλλων αριστερών κομμάτων, με πρόεδρο τον Γιάννης Πασαλίδη. Παρά το καθεστώς τρομοκρατίας (ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελέστηκε το 1952 και ο Νίκος Πλουμπίδης το 1954) η ΕΔΑ μαζικοποιήθηκε. Στις εκλογές του 1958 αναδείχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση με ποσοστό 25%.
Μάρτιος 1956
Στις 11-12 Μαρτίου 1956 συγκλήθηκε η 6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ στη Ρουμανία, μετά από πρόταση και συμμετοχή Διεθνούς Επιτροπής από έξι ΚΚ της ανατολικής Ευρώπης. Καθαιρείται ο Νίκος Ζαχαριάδης, αργότερα αναλαμβάνει γραμματέας ο Κώστας Κολιγιάννης (μέχρι το 1972).
Φλεβάρης 1968
Στην 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ που συγκλήθηκε στη Βουδαπέστη (5-15 Φλεβάρη) καθαιρέθηκαν τρία από τα εφτά μέλη του ΠΓ. Οι διαφωνούντες με τη «φιλοσοβιετική» ηγεσία του ΚΚΕ συγκρότησαν το ΚΚΕ Εσωτερικού, σε ευρωκομμουνιστική βάση.
Σεπτέμβριος 1974
Στις 23 Σεπτέμβρη 1974 νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ (παράνομο από το 1947) και άλλες οργανώσεις της κομμουνιστικής αριστεράς, μετά την κατάργηση του ν. 509 από την κυβέρνηση Καραμανλή.
Δεκέμβριος 1982
Το 11ο Συνέδριο του ΚΚΕ (14-19 Δεκέμβρη 1982) καθόρισε την πολιτική του κόμματος απέναντι στην πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (18 Οκτώβρη 1981). Ως τακτικός στόχος ορίστηκε η «πραγματική αλλαγή» με πυλώνες «Εθνική Ανεξαρτησία», «οικονομική ανάπτυξη προς όφελος του λαού» και «εκδημοκρατισμό της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του τόπου». Όργανο γι’ αυτό το στόχο θα ήταν η «κυβέρνηση της πραγματικής αλλαγής» με στήριξη ή συμμετοχή του ΚΚΕ.
Φλεβάρης 1989
Στις 3 Φλεβάρη 1989 ιδρύθηκε ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου με συμμετοχή ΚΚΕ και Ελληνικής Αριστεράς (ΕΑΡ, μετεξέλιξη του ΚΚΕ Εσωτερικού). Είχε προηγηθεί το «κοινό πόρισμα» ΚΚΕ-ΕΑΡ που είχε απεμπολήσει, μεταξύ άλλων, την έξοδο από την ΕΟΚ.
Σεπτέμβρης 1989
Στις 21 Σεπτέμβρη 1989 η ΚΕ του ΚΚΕ καθαίρεσε το ΚΣ της ΚΝΕ με γραμματέα τον Γιώργο Γράψα. Είχε προηγηθεί η συμμετοχή του ΣΥΝ (με το ΚΚΕ) στην κυβέρνηση Τζαννετάκη μαζί με τη ΝΔ και ακολούθησε η οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ). Διαφοροποιείται δημόσια ο βουλευτής και μέλος της ΚΕ Κώστας Κάππος, παραιτούνται 15 μέλη της ΚΕ, ανεξαρτοποιείται ο ευρωβουλευτής Δημήτρης Δεσύλλας, διαγράφονται χιλιάδες μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Τον Γενάρη του 1990 ιδρύθηκε το Νέο Αριστερό Ρεύμα.
Φλεβάρης 1991
Στο 13ο Συνέδριο μειοψήφησαν οι τάσεις διάλυσης του ΚΚΕ μέσα στο ΣΥΝ. Το ΚΚΕ αποχώρησε από το ΣΥΝ, 39 μέλη της ΚΕ και 5 βουλευτές αποχώρησαν από το ΚΚΕ και έμειναν στο ΣΥΝ. Το ΚΚΕ διαχωρίστηκε από τις απροκάλυπτα υποταγμένες στην ΕΕ και στην αστική πολιτική δυνάμεις, διασώζοντας κομματική ύπαρξη και σύμβολα, χωρίς όμως να υιοθετήσει μία επαναστατική στρατηγική και ταχτική.
