ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΡΜΟΥΡΗΣ
«Ζούγκλα»
«Τρομοκρατία είναι να ψάχνεις για δουλειά». Το φωνάζουμε στις διαδηλώσεις, το βιώνουμε στην καθημερινότητά μας, στην καθημερινότητα των φίλων μας, των διπλανών μας. Συχνά όμως, βυθισμένοι μέσα στις ανάγκες της καθημερινότητας, πιεζόμενοι από τον εφιάλτη της ανεργίας, απωθούμε τις εμπειρίες από την αναζήτηση εργασίας. Εμπειρίες αγχώδεις, πιεστικές, κωμικοτραγικές, αποκαλυπτικές σε κάθε περίπτωση της εργασιακής «ζούγκλας» που έχει έρθει για να μείνει και που ήταν ο στόχος -και όχι μια «παράπλευρη απώλεια»- των μνημονίων.
Το πλαίσιο μέσα στο οποίο περιπλανούμαστε αναζητώντας εργασία αποτελεί μια «ζούγκλα», διαμορφωμένη επιμελώς από τις κυβερνήσεις των τελευταίων (πολλών) ετών. Με τη «γενιά των 700 ευρώ», που κάποτε φάνταζε δυστοπία να μοιάζει πια άπιαστο όνειρο, την εποχή του υποκατώτατου μισθού και του «400 μαύρα και άμα σ’ αρέσει», και παρά τα βήματα προς την καπιταλιστική ανάπτυξη -ή μάλλον ως προϋπόθεση γι’ αυτήν- η Ελλάδα παραμένει «πρωταθλήτρια» στην Ευρώπη στην ανεργία των νέων, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, με το σχετικό ποσοστό να κυμαίνεται γύρω από το 20%. Σύμφωνα δε με έρευνα του ινστιτούτου «διαΝΕΟσις» -που ίδρυσε ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ Δημήτρης Δασκαλόπουλος- κατά τη διάρκεια της κρίσης ο αριθμός των νέων εργαζομένων έως 29 ετών μειώθηκε στο μισό. Αυτό το κλίμα ενισχύει τον εργοδοτικό «τσαμπουκά», με τον οποίον έρχονται αντιμέτωποι όσοι αναζητούν εργασία.
Μιλήσαμε με τον Κώστα και την Ειρήνη, δύο νέους 25 και 27 ετών αντίστοιχα. Μας περιέγραψαν όσα έζησαν το τελευταίο διάστημα, αναζητώντας εργασία. Διαδοχικές συνεντεύξεις με γραβατωμένα στελέχη επιχειρήσεων ή μικρά λούμπεν αφεντικά, σε εντυπωσιακά κτήρια -δείγμα κύρους και εξουσίας ή σε μικρά γραφεία των οποίων η οικειότητα περισσότερο δημιουργεί προβλήματα στην εργασιακή καθημερινότητα παρά λύνει, με τις πιο αδιάκριτες ερωτήσεις, τις πιο παράλογες απαιτήσεις και, πάντα, κατά το δυνατόν χαμηλότερες αμοιβές.
Κάποιοι έτρεμαν, κάποιοι έφευγαν, είτε γιατί έβλεπαν άλλους να φεύγουν με σκυμμένο το κεφάλι είτε γιατί ένοιωθαν μειονεκτικά
Ο Κώστας είναι τελειόφοιτος του τμήματος Πληροφορικής του ΤΕΙ Λαμίας. Από το 2015 έχει επιστρέψει στην Αθήνα και ζει με την οικογένειά του. Αφού απασχολήθηκε για αρκετό διάστημα σε ευκαιριακές δουλειές που εναλλάσσονταν με περιόδους ανεργίας, αποφάσισε να αναζητήσει δουλειά στο αντικείμενό του. «Τους τελευταίους μήνες έχω περάσει 15-20 συνεντεύξεις», μας λέει. «Επρόκειτο κυρίως για τηλεφωνικές εταιρείες και η δουλειά αφορούσε τεχνική υποστήριξη μέσω τηλεφώνου ή υποστήριξη της τεχνικής βάσης». Περιγράφοντας μία από τις εμπειρίες του, διηγείται: «Βρέθηκα στα κεντρικά μεγάλης εταιρείας τηλεπικοινωνιών. Το κλίμα ήταν επίσημο. Οι κινήσεις των υπευθύνων τυποποιημένες, “ρομποτικές”. Ο καθένας βρισκόταν στη θέση που προβλεπόταν. Εμείς μιλούσαμε στους υπευθύνους στον πληθυντικό, εκείνοι μας απευθύνονταν στον ενικό. Στο πλαίσιο της συνέντευξης έπρεπε να διαδραματίσω ρόλους, να δείξω δηλαδή πώς θα προωθούσα ένα προϊόν σε έναν πελάτη αν τον είχα μπροστά μου. Σε βάζουν σε συναντήσεις τετ α τετ ενώ σε καταγράφουν κάμερες». Ο Κώστας σημειώνει ότι στο πλαίσιο των συνεντεύξεων συχνά του ζητούσαν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένης της οικογενειακής του κατάστασης. «Ένοιωθα σαν να ήμουν στο αστυνομικό τμήμα», μας λέει.
Όσο για το κλίμα πριν τη συνέντευξη, το άγχος και ο φόβος κυριαρχούν. «Στην αίθουσα αναμονής οι περισσότεροι ήταν αγχωμένοι», θυμάται. «Κάποιοι έτρεμαν. Κάποιοι έφευγαν, είτε γιατί έβλεπαν άλλους να φεύγουν με σκυμμένο το κεφάλι είτε γιατί από την κουβέντα με τους επίδοξους συναδέλφους τους ένοιωθαν μειονεκτικά, ότι δεν υπάρχει περίπτωση να πάρουν τη θέση».
Ο Κώστας αποκαλύπτει ότι ένας εργαζόμενος τυχαίνει ενίοτε να περάσει δύο, ακόμα και τρεις συνεντεύξεις για την ίδια δουλειά. Ακούγεται παράξενο, αλλά γίνεται: Για την ίδια θέση, μπορεί να περάσει κανείς από συνέντευξη από την εταιρεία καθ’ αυτήν και μετά ως υποψήφιος «ενοικιαζόμενος» εργαζόμενος! «Με κάλεσαν από εταιρεία ενοικίασης εργαζομένων για την ίδια θέση που με είχαν απορρίψει από τη μητρική εταιρεία. Μάλιστα τους είχαν διαβιβάσει όχι μόνο τα στοιχεία μου αλλά και τα όσα τους είχα πει στη συνέντευξη. Όταν τους ρώτησα γιατί με κάλεσαν από τη στιγμή που προηγουμένως με είχαν απορρίψει, μου απάντησαν “για να σου δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία”!».
Όσο για τις αμοιβές; «Μου είπαν κάποτε για δουλειά σε τεχνική υποστήριξη, για εξάωρη εργασία, πέντε ημέρες την εβδομάδα με κυλιόμενο ωράριο, ότι η αμοιβή θα ήταν 350 ευρώ!». Ο συνήθως πενιχρός μισθός επιχειρείται να αντισταθμιστεί από την υπόσχεση των μπόνους -που δεν αφορούν μόνο την παραγωγικότητα αλλά ακόμα και τη συμπεριφορά! Ο Κώστας μας ανέφερε την περίπτωση συναδέλφισσάς του -σε μία από τις δύο δουλειές στις οποίες εργάζεται πλέον για να αποκομίζει έναν αξιοπρεπή μισθό- όπου δέχτηκε επίπληξη και αρνητικό μπόνους συμπεριφοράς όταν ξέσπασε σε κλάματα εν ώρα εργασίας, αφού καθυβρίστηκε χυδαία από πελάτη.
Η Ειρήνη είναι απόφοιτη του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών της Πάτρας. Είναι 27 χρονών και τα τελευταία δύο χρόνια έχει επιστρέψει στο οικογενειακό σπίτι, στην Αθήνα. «Έψαξα δουλειά αμέσως μετά την αποφοίτηση. Δεν έβρισκα τίποτα», μας λέει. Για ένα μεγάλο διάστημα η Ειρήνη έστελνε βιογραφικά χωρίς καμία ανταπόκριση, μέχρι που τον Σεπτέμβρη του 2017 η τύχη της χαμογέλασε. Ότι και αν σημαίνει αυτό…
«Σήκω όρθια να σε δω. Είσαι για τα μπουζούκια. Άμα ξανάρθεις με φούστα θα σε στείλω να αλλάξεις. Ψάχνω πολιτικό μηχανικό, όχι γκόμενα. Δυσκολεύεστε; Άμα σας στείλω σε μπουρδέλο να δω τι θα κάνετε». Είναι η συμπεριφορά με την οποία η Ειρήνη ήρθε αντιμέτωπη στη δουλειά που νόμιζε πως της δόθηκε η ευκαιρία να εργαστεί σε ένα αντικείμενο σχετικό, ως ένα βαθμό, με αυτό που έχει σπουδάσει. Και όλα αυτά για έναν μισθό 470 ευρώ, μετά τις κρατήσεις για το ΤΣΜΕΔΕ, που εκτός από το πενθήμερο και το οκτάωρο περιελάμβανε και υποχρεωτικές υπερωρίες!
«Πήγα στο γραφείο, στην Καλλιθέα. Μπαίνοντας πρόσεξα ότι είχε παντού πορτραίτα ηλικιωμένων, πιθανώς των γονέων του εργοδότη. Ο χώρος μύριζε ασφυκτικά λιβάνι!». Αυτή ήταν η πρώτη εικόνα της Ειρήνης από την επόμενη δουλειά όπου πέρασε για συνέντευξη. Η αμοιβή εδώ θα ήταν 400 ευρώ χωρίς ασφάλιση, ενώ θα χρειαζόταν να έχει και να χρησιμοποιεί δικό της μέσο μεταφοράς! Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στο πλαίσιο της συνέντευξης ο εργοδότης της ζήτησε αναλυτικό οικογενειακό ιστορικό, «ίσως για να κρίνει με βάση αυτό τις μισθολογικές μου ανάγκες», όπως μας λέει. Η Ειρήνη αρνήθηκε την «προσφορά».
Έναν χρόνο αργότερα, τον Σεπτέμβρη του 2018, και μετά από ένα διάστημα παροδικής, χαμηλόμισθης απασχόλησης, η 27χρονη επιχείρησε ξανά να βρει δουλειά στο αντικείμενό της. «Προσπαθούσαν πολύ να με κάνουν να αισθανθώ άσχημα», μας λέει, περιγράφοντας την εμπειρία μίας από αυτόν τον κύκλο συνεντεύξεων, σε τεχνικό γραφείο. «Σχολίαζαν ότι άργησα να τελειώσω τη σχολή και ρωτούσαν τι έκανα τόσον καιρό. Ήταν δύο και είχαν μοιράσει ρόλους μεταξύ τους, έπαιζαν τον “καλό και κακό μπάτσο”. Εν τέλει μου είπαν: “Θέλουμε κάποιον να μας φτιάχνει τον καφέ»!». Όσο για το οικονομικό, τα επίδοξα αφεντικά απαξίωσαν να ασχοληθούν με τέτοιου είδους… μικρότητες. «Δεν αναφέρθηκαν καθόλου στο ζήτημα της αμοιβής. Με ρώτησαν κάποια στιγμή τι έχω στο μυαλό μου, τους απάντησα ότι εγώ έχω έρθει για τον βασικό. Έκτοτε δεν αναφέρθηκε τίποτα άλλο. Ωστόσο λίγες μέρες αργότερα μου έστειλαν μέιλ ζητώντας μου να “τρέξω” μια διαδικτυακή τους έρευνα. Ήθελαν να δουλέψω τσάμπα!»
Ο Κώστας και η Ειρήνη συμφωνούν ότι ο μόνος τρόπος να βελτιωθεί η κατάσταση είναι η έμπρακτη αλληλεγγύη στην καθημερινότητα. «Άμα δε βοηθήσουμε τον συνάδελφό μας πώς θα εμπνευστεί να αγωνιστούμε για κάτι μεγαλύτερο», λέει ο Κώστας, ενώ η Ειρήνη ξεκαθαρίζει ότι το βασικό είναι «να μη συνηθίσουμε σε αυτή την κατάσταση, βυθιζόμενοι στη δίνη του ότι αλλιώς δεν θα έχουμε να φάμε».
Attack στην ανεργία και την επισφάλεια
Συλλογική, οργανωμένη πάλη για μόνιμη και σταθερή εργασία
Αν και έρχονται αντιμέτωποι με απάνθρωπες συνθήκες που συχνά ξεπερνούν την πιο νοσηρή φαντασία, οι νέοι εργαζόμενοι δεν έχουν πάντα την «πολυτέλεια» να απορρίπτουν θέσεις εργασίας, λόγω του ασφυκτικού οικονομικού πλαισίου που δημιουργεί η ανεργία. Μάλιστα από πλευράς ΟΑΕΔ επιχειρείται η πίεση αυτή να θεσμοθετηθεί -και μαζί της και ο εργοδοτικός τσαμπουκάς- μέσω του λεγόμενου «ποινολογίου» των ανέργων.
Η Ηρώ Ζιώζια, μέλος της συλλογικότητας «Attack στην ανεργία και την επισφάλεια», σε δήλωσή της στο Πριν αναφέρει:
«Σαν να μην ήταν ήδη αρκετά δύσκολη η θέση των ανέργων, εδώ και δύο χρόνια, το ΔΣ του ΟΑΕΔ (στο οποίο εκπροσωπούνται ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΠΕ) πήρε απόφαση για τη θέσπιση ‘’μέτρων ελέγχου της ανεργίας, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των ανέργων, καθώς και επιβαλλόμενων κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης σε υποχρεώσεις’’!
Από τα σημεία που περιλαμβάνει, ξεχωρίζει η υποχρεωτική αποδοχή εντός 15 ημερών κάθε πρότασης για θέση εργασίας. Συγκεκριμένα, μιλούν για ‘’αποδοχή κάθε πρότασης, η οποία αφορά σε θέση εργασίας {…}, σε επαγγελματική κατάρτιση, σε συμβουλευτική υπηρεσία ή σε άλλη συμφωνημένη δράση στο πλαίσιο του Ατομικού Σχεδίου Δράσης…’’! Παράλληλα, πρέπει ο άνεργος να βρίσκεται σε ‘’ενεργή αναζήτηση εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια της εγγεγραμμένης ανεργίας, με την υποχρέωση διατήρησης των σχετικών αποδεικτικών και προσκόμισης αυτών’’…
Η ποινή; Στέρηση του ήδη πενιχρού επιδόματος στους λίγους τυχερούς που κατόρθωσαν να το πάρουν, διαγραφή από τα μητρώα και απώλεια της δυνατότητας δωρεάν μεταφοράς με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Όσο απίστευτη και ακραία κι αν φαίνεται αυτή η απόφαση, στην πραγματικότητα αποτελεί ένα κομμάτι του πάζλ που έλειπε από την εφαρμοζόμενη πολιτική για τη διαχείριση της ανεργίας και συνδέεται απόλυτα με τη βαθύτερη αντιδραστική της ουσία. Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση δεν έχει επικυρώσει την απόφαση του ΟΑΕΔ, ύστερα από τις έντονες αντιδράσεις που ξεσηκώθηκαν, παρόλα αυτά είναι σίγουρο πως θα το επιχειρήσει, μιας και πρόκειται για την κυβέρνηση που έχει προχωρήσει όσο καμιά στην προώθηση και την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης, εξειδίκευση της οποίας είναι και ο εν λόγω κανονισμός. Άλλωστε ήδη πλευρές του εφαρμόζονται μέσω των προγραμμάτων απασχόλησης και επιδότησης που προωθεί.
Όμως, εργαζόμενοι και άνεργοι, δε θα υποταχθούμε στο νέο εργασιακό καθεστώς που παλεύουν να επιβάλλουν. Δε θα αποδεχθούμε την ευθύνη που μας ρίχνουν για μια κρίση που δημιούργησαν αυτοί και πληρώνουμε εμείς. Να παλέψουμε συλλογικά και οργανωμένα για μόνιμη και σταθερή εργασία με δικαιώματα και αξιοπρεπείς συνθήκες!»
