Ντίνα Ρέππα
Εξεταστικά 1998
Τα εξεταστικά του 1998 δεν αποτελούν απλώς μια φωτεινή στιγμή του εκπαιδευτικού κινήματος, ούτε μια ηρωική παρακαταθήκη! Καθόρισαν για πολλά χρόνια τις εξελίξεις στα εκπαιδευτικά πράγματα, άφησαν το αποτύπωμά τους σε όλους τους μετέπειτα αγώνες του εκπαιδευτικού και γενικότερα του εργατικού κινήματος, σφράγισαν τη σκέψη, την πολιτική συμπεριφορά και τις αναζητήσεις τουλάχιστον τριών γενιών αγωνιστών! Και όχι τυχαία όλα αυτά! Αιχμή των κινητοποιήσεων αποτέλεσε η καρδιά του εργατικού ζητήματος, η εργασία.
20 χρόνια πριν, μέσα στην καρδιά του νεοσυντηρητικού χειμώνα, την εποχή της πορείας για την Οικονομική Νομισματική Ενοποίηση, η αστική γραμμή στην Ελλάδα, επιτάσσει γενίκευση της ελαστικής εργασίας και σπάσιμο κάθε στοιχείου σταθερότητας και ασφάλειας, όπως ήταν η επετηρίδα. Η επετηρίδα ήταν ένας πίνακας όπου οι εκπαιδευτικοί κατατάσσονταν και στη συνέχεια προσλαμβάνονταν αποκλειστικά με βάση το έτος λήψης του πτυχίου τους. Η επίθεση του συστήματος αποσκοπούσε δηλαδή στην κατάργηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από το πτυχίο. Τα ιδεολογήματα, εκκωφαντικά ίδια με τα σημερινά, αξιοκρατία, αξιολόγηση, ανταγωνιστικότητα.
Απέναντι στην μεγάλου εύρους, επιχειρούμενη αναδιάρθρωση, χιλιάδες εκπαιδευτικοί, αναπληρωτές, ωρομίσθιοι, άνεργοι αδιόριστοι και ετεροαπασχολούμενοι, ο κόσμος που βρίσκεται στην γκρίζα ζώνη της εργασίας και της ανεργίας, εισβάλλει ορμητικά και εξεγερτικά στο προσκήνιο! Αμφισβητεί την παντοδυναμία των κυρίαρχων να περνούν όποιο μέτρο αποφασίσουν, υπερνικά το συντεχνιασμό, υπερασπίζεται ενιαία δικαιώματα για όλους κι όλες, αντιπαρατίθεται με το σύνολο της αναδιάρθρωσης, συσπειρώνεται σε ανεξάρτητες από τον υποταγμένο συνδικαλισμό μορφές οργάνωσης κι αγώνα, επιλέγει τη σύγκρουση και όχι τη συμβολική διαμαρτυρία και τελικά νικά!
Οι πρώτες εξετάσεις του ΑΣΕΠ πραγματοποιήθηκαν δια πυρός και σιδήρου! Η κυβέρνηση υποχρεώνεται να κάνει χιλιάδες προσλήψεις για να αποσοβήσει τις αντιδράσεις και μάλιστα τις περισσότερες από αυτές μέσω της επετηρίδας! Παρ’ όλο που ο διαγωνισμός έγινε, το κίνημα νίκησε!
Ιούνης 1998: χιλιάδες συγκρούονται έξω από τα κέντρα του «διαγωνισμού της ντροπής»
Είκοσι χρόνια από τα εξεταστικά του ’98 και φέτος συναντιούνται με την άνθηση του κινήματος των αναπληρωτών κι αδιόριστων εκπαιδευτικών που, σε ένα εντελώς διαφορετικό πολιτικό και διεθνές περιβάλλον, διεκδίκησαν με επιθετικό τρόπο τη μόνιμη και σταθερή δουλειά κι έθεσαν στο κέντρο των αιτημάτων τη μονιμοποίηση όλων όσων εργάζονται στο δημόσιο σχολείο. Είκοσι χρόνια πριν, με κυβέρνηση Κ. Σημίτη και υπουργό Παιδείας τον Γ. Αρσένη, οι «μονόδρομοι» της ΟΝΕ και των αριθμητικών δεικτών, όπως και τώρα η ΤΙΝΑ των μνημονίων και της καπιταλιστικής κρίσης, δεν χωρούσαν εργαζόμενους με δικαιώματα!
Κι όμως, το συμπαγές κέλυφος των αναδιαρθρώσεων ράγισε από ένα μεγαλειώδες κίνημα που συναντήθηκε και εξέφρασε τη λαϊκή οργή και αγανάκτηση, αγκαλιάστηκε με πρωτοφανή αλληλεγγύη και πλατιά λαϊκή συμπαράσταση. Γιατί εξέφρασε μαζικά την αντίθεση με τον επελαύνοντα εργασιακό μεσαίωνα και διεκδίκησε με αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα αυτό που δικαιούται!
Στη μαζικότητα των κινητοποιήσεων συμβάλλουν καθοριστικά τα προτάγματα του αγώνα! Μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες των γενικών συνελεύσεων, οι αδιόριστοι κι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί αρνούνται το συντεχνιασμό και το αλισβερίσι των ρυθμίσεων! Μέσα από σκληρή σύγκρουση, πολιτικές, ιδεολογικές και συνδικαλιστικές αντιπαραθέσεις κυριαρχεί το ενιαίο δικαίωμα στην μόνιμη και σταθερή εργασία που ενοποιεί όλες τις κατηγορίες αδιορίστων, ενάντια στην αξιολόγηση πριν και μετά τον διορισμό. Μια διεκδίκηση που ενώνει τον αναπληρωτή με τον μόνιμο, με όλα τα δικαιώματα στο πτυχίο, που αγκάλιασε τους φοιτητές και με επίδικο τη συνολική κατάργηση του νόμου 2525/97, υπερασπιζόμενο έστω και εμβρυακά τα μορφωτικά δικαιώματα της κοινωνικής πλειοψηφίας. Η ήττα του κρατικού συνδικαλισμού και σε αυτό το επίπεδο είναι φανερή! Παρ’ όλο που επιδιώκει να διασπάσει και να διαπραγματευτεί με την κυβέρνηση φωτογραφικές διατάξεις που θα ευνοούσαν μια ομάδα απέναντι σε μια άλλη, αποτυγχάνει να επικοινωνήσει με τα πλατιά στρώματα των αδιορίστων και των αναπληρωτών.
Σχεδόν σε 30 πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λαμία, Γιάννενα, Αλεξανδρούπολη, Βόλος, Ρόδος, Ρέθυμνο, Σέρρες, Αγρίνιο, Ηράκλειο, Χαλκίδα, Πύργος, Κοζάνη και πολλές ακόμα), από τις 12 Ιούνη και όλες τις ημέρες του «διαγωνισμού της ντροπής», όπως χαρακτηριστικά ονομάστηκε ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ, δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί και νεολαίοι, αδιόριστοι, αναπληρωτές, φοιτητές, πολιόρκησαν κυριολεκτικά τα εξεταστικά με ένα και βασικό στόχο, την κατάληψή τους και την ακύρωση του διαγωνισμού έστω και σε ένα κέντρο ώστε να καταρρεύσει και να ακυρωθεί συνολικά.
Η απόφαση για κατάληψη των εξεταστικών κέντρων ήταν το αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης ανάμεσα στη γραμμή σύγκρουσης με στόχο την ανατροπή του νόμου 2525/97 και της γραμμής συμβολικών ενεργειών πολιτικής καταγγελίας και διαμαρτυρίας! Η γραμμή που υπεράσπισαν και πρωτοστάτησαν στην υλοποίησή της οι Παρεμβάσεις, η αντικαπιταλιστική τους πτέρυγα και ο μεγάλος όγκος των αγωνιστών ήταν η πρώτη! Αντίθετα, ο κυβερνητικός συνδικαλισμός της εποχής εκείνης επιλέγει τα απολύτως απαραίτητα ώστε να μην εκτεθεί ενώ οι συνδικαλιστικές δυνάμεις του ΚΚΕ, διαλέγουν τη γραμμή της διαμαρτυρίας και όχι του αποκλεισμού! Όμως, η γραμμή της αποφασιστικής σύγκρουσης ενέπνευσε και τροφοδότησε τη μαχητικότητα και το ριζοσπαστισμό του κινήματος. Η εξέλιξη του αγώνα υποχρέωσε όλες τις πολιτικές δυνάμεις, κάτω από το βάρος μιας πρωτοφανούς σε μαζικότητα και μαχητικότητα σύγκρουσης, να μετατοπιστούν από τους αρχικούς αναιμικούς σχεδιασμούς τους για να μην εκτεθούν ανεπανόρθωτα.
Το 18ο Λύκειο στα Πατήσια γίνεται το κέντρο της αντιπαράθεσης στην Αθήνα ενώ την ίδια στιγμή ασφυκτικός, μαζικός κλοιός διαδηλωτών περικυκλώνει τα εξεταστικά κέντρα σε ολόκληρη την Ελλάδα φτιάχνοντας αλυσίδες για να μην εισέλθουν σε αυτά υποψήφιοι. Με έναν εντυπωσιακά συνεπή και πειθαρχημένο τρόπο, χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώνονται καθημερινά στις 5.30 το πρωί, χωρίζονται σε ομάδες, αποκλείουν τα στενά, φτιάχνουν αλυσίδες, συγκρούονται με τις δυνάμεις καταστολής. Το Κεντρικό Συντονιστικό των Επιτροπών είναι το στρατηγείο της Αττικής, συνεδριάζει κάθε βράδυ, αποτιμά και οργανώνει με επιτελικό τρόπο.
«Η χούντα των εκσυγχρονιστών» όπως ονομάστηκε μέσα στην καρδιά των εξεταστικών η κυβέρνηση Σημίτη αποφασίζει να αντιπαρατεθεί με ακραίο αυταρχισμό, ωμή βία και σκληρή καταστολή! Μέσα σε πέντε μέρες γίνονται περισσότερες από 70 συλλήψεις σε ολόκληρη τη χώρα, έχουμε δεκάδες τραυματίες, τόνους δακρυγόνων και χημικών, σκηνές πολεμικές!
Το όργιο της κρατικής καταστολής είναι πρωτοφανές! Μόνο στην Αθήνα έχουμε 25 συλλήψεις και 22 κατηγορούμενους! Στη Θεσσαλονίκη εκτός των συλλήψεων, πέφτουν πλαστικές σφαίρες, στα Γιάννενα χρησιμοποιείται η αστυνομία των συνόρων και της φυλακής, σπάνε το χέρι διαδηλωτή και ποδοπατούν με πρωτοφανή αγριότητα έναν άλλον! Στην Κοζάνη τραυματίζεται διαδηλωτής από δακρυγόνο που το ρίχνουν στην κοιλιά του, στη Χαλκίδα συλλαμβάνονται δώδεκα διαδηλωτές… Παντού έχουμε όργιο βίας και τρομοκρατίας.
Η αγριότητα των κατασταλτικών δυνάμεων οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα! Οι γραμμές των διαδηλωτών πυκνώνουν κάθε μέρα! Κάθε σύλληψη φέρνει και άλλους στον αγώνα, ενώ πεισμώνει τους αγωνιστές. Ταυτόχρονα, γεννά πρωτόγνωρες εικόνες και συγκινητικές εκφράσεις λαϊκής συμπαράστασης. Οι πόρτες των πολυκατοικιών ανοίγουν για να κρύψουν τους διαδηλωτές από το ανελέητο κυνηγητό της αστυνομίας, στα μπαλκόνια βγαίνουν γυναίκες και παιδιά και τροφοδοτούν τους διαδηλωτές με λεμόνια και βρεγμένα μαντήλια για τα δακρυγόνα, νοικοκυρές πετούν γλάστρες στα ΜΑΤ που περνούν κάτω από τις πολυκατοικίες τους, γιαγιάδες κατεβαίνουν στα πεζοδρόμια φέρνοντας νερό για να πλυθούν οι διαδηλωτές, άνθρωποι κρύβουν στα διαμερίσματά τους δεκάδες συγκεντρωμένους και απαγορεύουν στα ΜΑΤ να κάνουν συλλήψεις, αγνοώντας με γενναιότητα τις απειλές τους! Σε όλες τις πόλεις οι σκηνές είναι συγκλονιστικές!
Η καταστολή φτάνει στο απόγειό της με την απόπειρα δολοφονίας του Δ. Κουσουρή, τότε μέλος του Κ.Σ. της ΕΦΕΕ, της ΕΑΑΚ και της νΚΑ και των Γ. Καραμπατσόλη και Η. Φωτιάδη επίσης πρωταγωνιστών του κινήματος και μελών της νΚΑ, από ομάδα θανάτου της Χρυσής Αυγής με επικεφαλή τον Αντώνη Ανδρουτσόπουλο, γνωστό ως «Περίανδρο». Το χέρι τους όπλισε η κυβέρνηση με την ακραία κατασταλτική της στάση που τροφοδότησε το βαθύ κράτος αγωνιστές (βλ.αναλυτικά στο επόμενο τεύχος του Πριν).
Τα εξεταστικά του ’98 αποτελούν μια συγκλονιστική περίοδο με μεγάλη συμβολή στο εκπαιδευτικό κι εργατικό κίνημα, όχι χωρίς λάθη κι ανεπάρκειες, αποτέλεσμα ενότητας και διαπάλης που ψηλάφισε και έθεσε επί τάπητος τους όρους νίκης του κινήματος στη νέα εποχή. Γι’ αυτό άλλωστε, ακόμα κι αν δεν κατάφερε να ακυρώσει τον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, κατόρθωσε να τροφοδοτήσει με καύσιμα το εκπαιδευτικό και νεολαιίστικο κίνημα για πολλά χρόνια!
*Τίτλος του αφιερώματος του εκπαιδευτικού περιοδικού Ρωγμές Εν Τάξει, τεύχος 3ο (Φθινόπωρο 1998)
Αποφασιστικός αγώνας οργανωμένος «από τα κάτω»
«Ο αγώνας στα χέρια των εκπαιδευτικών, όχι στα παζάρια των γραφειοκρατών», αποτελεί ένα από τα κορυφαία συνθήματα-οδηγούς της μάχης των εξεταστικών! Η ριζοσπαστική πτέρυγα των Παρεμβάσεων συμβάλλει αποφασιστικά να δημιουργηθούν δεκάδες επιτροπές αγώνα σε πολλούς Συλλόγους και ΕΛΜΕ σε όλη την Ελλάδα, ειδικά στην Αττική πολλές από αυτές είναι κοινές Α’ βάθμια και Β’ βάθμια. Αποφασιστικός είναι και ο ρόλος της Πανελλήνιας Ένωσης Αδιορίστων Εκπαιδευτικών (ΠΕΑΕ) που αποτελεί και ψυχή του αγώνα. Σε μια μεγαλειώδη Συνέλευση Αγώνα στο κατάμεστο αμφιθέατρο του ΜΑΧ στο Πολυτεχνείο στις 4/6/1998, περισσότεροι από 1.200 εκπαιδευτικοί αποφασίζουν τη δημιουργία του Κεντρικού Συντονιστικού των Επιτροπών (ΚΣΕ) και την κατάληψη ενός εξεταστικού κέντρου με στόχο την ακύρωση του πρώτου διαγωνισμού του ΑΣΕΠ.
Η αναγκαιότητα να ξεπεραστούν οι συνδικαλιστικές ηγεσίες ΔΟΕ-ΟΛΜΕ είχε φανεί νωρίτερα το 1997. Ένα χρόνο πριν είχαν ξεπουλήσει τη μεγάλη απεργία οκτώ εβδομάδων των καθηγητών, μια εντυπωσιακή απεργία σε μαχητικότητα και αποφασιστικότητα! Το ερώτημα «ποιος διαχειρίζεται τον αγώνα» έμπαινε αντικειμενικά εξ’ αιτίας του μεγάλου διχασμού ανάμεσα στις αγωνιστικές διαθέσεις των εκπαιδευτικών και στις αποφάσεις του κρατικού συνδικαλισμού.
Στο εσωτερικό της ριζοσπαστικής πτέρυγας και των Παρεμβάσεων συγκρούονταν δυο διαφορετικές αντιλήψεις σχετικά με τη διαχείριση του αγώνα και τον ρόλο των Επιτροπών: Η μία τις θεωρούσε βασικό πυλώνα του αγώνα «απ’ τα κάτω», ως μόνο δρόμο για να οργανωθεί, να εμπνεύσει και να συσπειρώσει σε ανατρεπτική κατεύθυνση η αγωνιστική πτέρυγα, ξεπερνώντας τα εμπόδια και τις τρικλοποδιές που έθεταν οι υποταγμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες ώστε να έχουν τον αποφασιστικό ρόλο και λόγο οι πρωταγωνιστές του κινήματος και όχι οι εκλογικοί συσχετισμοί στα ΔΣ. Η άλλη τις χρησιμοποιούσε εργαλειακά λόγω κακών συσχετισμών στα θεσμικά όργανα στη συγκεκριμένη συγκυρία. Το σίγουρο είναι ότι για τη μάχη των εξεταστικών δημιουργήθηκε Κέντρο Αγώνα που δεν περίμενε τις αποφάσεις των ΔΣ της ΔΟΕ και της ΟΛΜΕ αλλά το ίδιο επέβαλε και πραγματοποίησε τον αγώνα αυτόν! Επιβεβαίωση αυτού αποτελεί η ανυπαρξία αποφάσεων από τις εκπαιδευτικές Ομοσπονδίες ΔΟΕ-ΟΛΜΕ όλο τον χρόνο και το κρίσιμο εξαήμερο.
Γιατί τα εξεταστικά δεν ήταν απλώς έξι εξεγερτικές μέρες που συγκλόνισαν όλη την Ελλάδα. Ήταν οι δράσεις ενός ολόκληρου χρόνου με διαδηλώσεις και συγκρούσεις, που οδήγησαν στη δημιουργία της ΚΣΕ.
Ιδιαίτερα σημαντικός ήταν ο ρόλος της αντικαπιταλιστικής αριστεράς όλων των ιδεολογικών ρευμάτων, του ΝΑΡ και της νΚΑ σε όλες τις φάσεις του αγώνα. Η δράση τους συνέβαλε ώστε να συνολικοποιηθεί η μάχη και να εκφραστούν μέσα από αυτή ευρύτερα τμήματα των εργαζόμενων και της νεολαίας. Η σύνδεση του εκπαιδευτικού με το φοιτητικό κίνημα και η συμβολή της ΕΑΑΚ σε αυτό, επέδρασε καταλυτικά στις εξελίξεις γιατί απονομιμοποίησε την κυβερνητική αφήγηση ότι η επετηρίδα καταργείται για να αποκτήσουν ελπίδα διορισμού οι νέοι πτυχιούχοι και τροφοδότησε τις κινητοποιήσεις με το ανυπάκουο κι ανυπότακτο πνεύμα της νεολαιίστικης διαμαρτυρίας!
