Bενίρα Βραζιτούλη
Κώστας Γούσης
Κώστας Φουρίκος
Πώς βρεθήκαμε στη Συρία
Από τη Δευτέρα 2 Γενάρη – Κυριακή 8 Γενάρη βρεθήκαμε στη Δαμασκό της Συρίας. Η αρχική πρόταση για την οργάνωση της αποστολής ήταν της Πανελλήνιας Αγωνιστικής Ένωσης Δικηγόρων με στόχους την έκφραση αλληλεγγύης στο λαό της Συρίας, την αντίθεση στα ιμπεριαλιστικά σχέδια για το διαμελισμό της χώρας, την άμεση μαρτυρία και συλλογή πληροφοριών κόντρα στην προπαγάνδα των κυρίαρχων ΜΜΕ και τη συζήτηση με το νομικό κόσμο της Συρίας με στόχο πρωτοβουλίες για τα μεγάλα ζητήματα διεθνούς/συνταγματικού δικαίου που ανέδειξε η σύγκρουση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, τα θύματα του πολέμου είναι μέχρι σήμερα πάνω από 200.000. Σύμφωνα με το Συριακό Κέντρο Πολιτικών Ερευνών, ο αριθμός ξεπερνά τους 470.000. Πάνω από 6.000.000 άνθρωποι έχουν πάρει το δρόμο της προσφυγιάς και περίπου 4.000.000 είναι οι εσωτερικά εκτοπισμένοι. Η οικονομία έχει υποστεί τεράστια ζημιά, ενώ στις περιοχές που ελέγχονται από τους τζιχαντιστές βασικές υποδομές έχουν καταστραφεί. Τη δύσκολη κατάσταση για το συριακό λαό επιτείνουν το εμπάργκο και οι κυρώσεις που έχουν επιβάλλει ΗΠΑ και ΕΕ. Μετά την πρόσφατη επανακατάληψη του Χαλεπίου και τις διπλωματικές εξελίξεις με την εκεχειρία, φαίνεται ότι η στρατιωτική νίκη είναι θέμα χρόνου για το συριακό αραβικό στρατό. Τα μεγάλα ερωτήματα πλέον αφορούν την επόμενη μέρα για τη Συρία και την ευρύτερη περιοχή με βάση τους νέους συσχετισμούς που κατοχυρώνει η έκβαση του πολέμου. Στο άρθρο αυτό δε στοχεύουμε να εξαντλήσουμε τα πολιτικά συμπεράσματα της αποστολής. Περισσότερο, θέλουμε να καταθέσουμε μια βιωματική εμπειρία και να δώσουμε χώρο σε μια διαφορετική αφήγηση, που φιμώνεται στη Δύση.
Στα πλαίσια της αποστολής έγιναν συναντήσεις με το ΔΣ του Συριακού Δικηγορικού Συλλόγου, τον πρόεδρο του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου της χώρας και επόπτη των τελευταίων εκλογών, τον Υπουργό Δικαιοσύνης, το μουφτή στη Συρίας, το εμπορικό επιμελητήριο, εκπροσώπους της ελληνικής παροικίας, τους φοιτητές και καθηγητές της Νομικής σχολής κ.α. Η μόνη αμιγώς πολιτική συνάντηση ήταν με το ενοποιημένο ΚΚ Συρίας. Η συνάντηση έγινε σε πολύ καλό και συντροφικό κλίμα στα γραφεία του κόμματος. Στη συνάντηση συμμετείχαν ο σ. Najem Al Deen Al Khriet, μέλος του πολιτικού γραφείου του κόμματος, ο οποίος έχει διατελέσει στο παρελθόν βουλευτής και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου, στελέχη της νεολαίας και ο σ. Ισμαήλ, μέλος του ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Συρίας, που διέφυγε από τη Ράκα κυνηγημένος απ’ τους τζιχαντιστές. Σήμερα ζει στη Δαμασκό, με την αλληλεγγύη του ΚΚ και του Δικηγορικού Συλλόγου.
Η καθημερινή ζωή στη Συρία
Έχοντας κάνει οδικώς τη διαδρομή από την Βηρυτό του Λιβάνου προς την πρωτεύουσα της Συρίας χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες, δεν είχαμε ιδέα πως θα είναι η κατάσταση. Η πρώτη εικόνα της Δαμασκού είναι σίγουρα διαφορετική από αυτή που περιμένει να δει κάποιος με όσα έχει ακούσει για τη Συρία τα τελευταία 5 χρόνια. Στην πρώτη ματιά δεν βλέπεις εικόνες πολέμου, όπως κατεστραμμένα κτίρια ή ίχνη πυροβολισμών. Ο κόσμος κυκλοφορεί ελεύθερα στους δρόμους, κάνει τις δουλειές του και κάθεται στα μαγαζιά γύρω από τις σκεπαστές στοές (σουκς). Το γνωστό παζάρι της Δαμασκού, η αγορά Αλ-Χαμιντίγια, τη μέρα είναι γεμάτη με κόσμο. Βέβαια, τα πολύ συχνά σημεία ελέγχου του στρατού και οι έλεγχοι σε αυτοκίνητα και ανθρώπους για την ύπαρξη εκρηκτικών μηχανισμών δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για την ιδιαίτερη κατάσταση της ιστορικής πόλης του αραβικού κόσμου. «Οι βομβιστικές επιθέσεις ήταν το πιο συχνό φαινόμενο της καθημερινότητας στη Δαμασκό μέχρι και πριν δύο χρόνια» σημειώνει μελαγχολικά ο Φιράζ, μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Δαμασκού. Λίγες εκατοντάδες μέτρα από τα τείχη της παλιάς πόλης βρίσκεται το προάστιο Τζομπάρ που βρίσκεται ακόμη στα χέρια των τζιχαντιστών. Τα βράδια τα μαγαζιά της παλιάς πόλης είναι γεμάτα νεολαία, συνηθισμένη να περπατάει στα σκοτεινά σοκάκια ακούγοντας σποραδικά τους ήχους ριπών από τα περίχωρα της πόλης. Η ζωή έχει δυσκολέψει πολύ καθώς οι τιμές έχουν εκτοξευθεί, ενώ οι μισθοί έχουν μείνει στάσιμοι, αν δεν έχουν πέσει κιόλας. Χαρακτηριστικά, μας έλεγαν ότι με 1.000 συριακές λίρες σήμερα μπορείς να πιείς μια μπίρα, ενώ στο παρελθόν ζούσες για μια βδομάδα.
«Πείτε την αλήθεια στη Δύση!»
Παρά το γεγονός ότι φτάσαμε στη Δαμασκό στο φόντο της πρώτης μετά την έναρξη των εχθροπραξιών εκεχειρίας (στην οποία όμως δε συμμετέχουν όλοι), τα περιστατικά συγκρούσεων έκαναν ιδιαίτερη αισθητή την παρουσία τους. Στο Γιαρμούκ λίγα χιλιόμετρα νότια της Δαμασκού, εκεί όπου βρίσκεται ο ιστορικός καταυλισμός των παλαιστινίων προσφύγων, οι μάχες ακόμη μαίνονται, με δυνάμεις της Αλ Νούσρα και του ISIS να ελέγχουν ακόμη το μεγαλύτερο τμήμα και κατά διαστήματα να πλήττουν θέσεις του Αραβικού Συριακού Στρατού και συμμαχικών προς αυτόν παλαιστινιακών δυνάμεων (fatah al intifada, pflp-gc κλπ.). Τα μεγαλύτερα προβλήματα της Δαμασκού τις μέρες που περάσαμε εκεί ήταν το νερό και δευτερευόντως η ηλεκτροδότηση. Το ISIS ανατίναξε μια μονάδα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος με αποτέλεσμα μόνιμα προβλήματα στην ηλεκτροδότηση της πρωτεύουσας. Η Φατάχ αλ Σαμ, όπως ονομάζεται πλέον το Μέτωπο αλ Νούσρα, ελέγχοντας τις πηγές στην κοιλάδα Ουαντί Μπαραντά, μόλυνε με πετρέλαιο το νερό με αποτέλεσμα να υπάρχει φόβος για την εξάπλωση ασθενειών. Η παροχή νερού κόπηκε για μέρες δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα στους πάνω από 5 εκατ. κατοίκους της Δαμασκού. Οι μάχες του στρατού για τον έλεγχο της κοιλάδας Ουαντί Μπαραντά προκειμένου να εξασφαλιστεί η υδροδότηση της Δαμασκού ήταν και η πιο κοντινή εξ ακοής επαφή μας με τον πόλεμο στην πλέον πραγματική του διάσταση.
Αυτό συνέβη όταν επισκεφτήκαμε την ορεινή περιοχή της Σαντνάγια, 25 χλμ. βόρεια της πρωτεύουσας, όπου ζουν πολλοί χριστιανοί. Σε φυλάκιο στην κορυφή του βουνού συναντήσαμε πολιτοφύλακες κατοίκους της περιοχής. Μας περιέγραφαν τις μάχες που έδωσαν το 2013-14 με το Μέτωπο αλ Νούσρα που έκανε επανειλημμένες προσπάθειες να καταλάβει την περιοχή. Το μοναστήρι που επισκεφτήκαμε είχε χτυπηθεί από ρουκέτα ενώ σε μοναστήρι διπλανής περιοχής το ISIS είχε επιτεθεί και είχε απαγάγει τις μοναχές. Σε μια απ’ τις μάχες 50 στρατιώτες και 20-30 κάτοικοι αντιμετώπισαν 180 μέλη της Αλ – νούσρα. Ενώ μας έδειχναν τις σπηλιές όπου κρύβονταν οι τζιχαντιστές, δυτικά πίσω από το βουνό ακούγαμε τις μάχες γύρω από τον ποταμό Μπαραντά. Οι πολιτοφύλακες ήταν σίγουροι ότι ο στρατός θα αναχαίτιζε την Αλ-νούσρα ανακτώντας τον έλεγχο των κωμοπόλεων: «Αν χάσουν τις κωμοπόλεις δεν τη βγάζουν το χειμώνα στο βουνό και θα αναγκαστούν να παραδοθούν. Οι κάτοικοι δεν τους στηρίζουν». Όπως μάθαμε το βράδυ, ο στρατός είχε νικήσει στις πρωινές μάχες. Ένας απ’ τους πολιτοφύλακες, 24 ετών, σπούδαζε μηχανικός στο Πανεπιστήμιο της Δαμασκού. Μας ζητούσε να πούμε την αλήθεια στη Δύση και να βοηθήσουμε να τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Την ίδια έκκληση μας έκαναν και οι φοιτητές της Νομικής σχολής της Δαμασκού. «Το πανεπιστήμιο της Δαμασκού δεν σταμάτησε ποτέ τηλειτουργία του παρά το γεγονός ότι ρουκέτες τζιχαντιστών έπεσαν ακόμη και μέσα στο προαύλιο, έξω ακριβώς από τις αίθουσες διδασκαλίας», λέει προς τα μέλη της αποστολής ο πρύτανης της Νομικής Σχολής. Ο εκπρόσωπος των φοιτητών αναφέρθηκε στους μάρτυρες φοιτητές και μας κάλεσε να αναρωτηθούμε τι σχέση μπορεί να έχουν με το αίτημα για δημοκρατία αυτοί που έκαψαν βιβλιοθήκες, μετέτρεψαν τις γυναίκες σε σκλάβες και διέπραξαν κάθε θηριωδία ενάντια στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας τους.
Μεταξύ άλλων, οι φοιτητές μας ρώτησαν γιατί η Ελλάδα κάνει ό,τι λένε οι ΗΠΑ και δεν παίζει ρόλο στη διεθνή πολιτική σκηνή και γιατί επιτρέπουμε να λένε τόσα ψέματα στη Δύση για την κατάσταση στη χώρα τους. Ευτυχώς, ο κόσμος διαχωρίζει το λαό από τις κυβερνήσεις. Πολλοί ήταν αυτοί που μας ζήτησαν να μεταφέρουμε την ευγνωμοσύνη τους για την αλληλεγγύη που έδειξε ο ελληνικός λαός στους πρόσφυγες. Όλοι είχαν φίλους και συγγενείς που πήραν το δρόμο της προσφυγιάς και πολλοί ήταν αυτοί που είχαν χάσει κάποιο δικό τους άνθρωπο.
Όταν συναντήσαμε το μουφτή της Συρίας Ahmad Hassoun δε γνωρίζαμε ότι είχε χάσει το παιδί του στο Ιντλίμπ, το μάθαμε αργότερα. Ο λόγος του μουφτή ήταν η απόλυτη απάντηση στην ισλαμοφοβία που σπέρνουν στη Δύση οι κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ. «Ο άνθρωπος», μας είπε ο μουφτής «γεννιέται άνθρωπος ανεξάρτητα από θρησκεία και εθνική καταγωγή. Η σχέση του καθενός με το θεό είναι προσωπικό του ζήτημα. Όλοι πρέπει να είναι πολίτες με ίσα δικαιώματα. Τα σχέδια του ιμπεριαλισμού είναι να δημιουργούν μακροχρόνιους πολέμους σε κάθε περιοχή. Μια χώρα με θρησκευτικούς τίτλους είναι κάτι πολύ επικίνδυνο. Πρέπει να υπερασπιστούμε τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους που είναι κατοχυρωμένος στη Συρία».
Μια απάντηση στην ισλαμοφοβία
Αντίστοιχα, απάντηση στην ισλαμοφοβία ήταν η αρμονική συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων που είδαμε στη Σαντνάγια με μουσουλμάνους/ες να συμμετέχουν στη γιορτή των Φώτων. Οι δρόμοι της Δαμασκού ήταν γεμάτοι πανό που καλούσαν σε ενότητα για την ανοικοδόμηση της Συρίας και την ειρήνη. Σε αυτό το κλίμα ο πρόεδρος του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου μας μίλησε για το νόμο περί αμνηστίας που στοχεύει στην επίσπευση του τερματισμού του πολέμου δίνοντας τη δυνατότητα σε σύριους πολίτες να επανενταχθούν στην κοινωνία χωρίς κυρώσεις για τη συμμετοχή τους σε τζιχαντιστικές οργανώσεις. Ο ίδιος μας ενημέρωσε και για τις τελευταίες εκλογές του 2014 δίνοντας μας στοιχεία και εκτιμήσεις του για το κύρος και τη διαφάνεια της εκλογικής διαδικασίας. Πλέον, με βάση το νέο Σύνταγμα του 2012 ο ίδιος πρόεδρος μπορεί να εκλέγεται για δύο μόνο επταετείς θητείες.
Λίγες μέρες αφότου φύγαμε το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Δαμασκού αλ Μεζέχ βομβαρδίστηκε από το Ισραήλ και 9 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μετά από ανατίναξη καμικάζι αυτοκτονίας στη συνοικία Καφρ Σούσα. Παρόλο λοιπόν που η Δαμασκός δείχνει πολύ πιο «κανονική» από ότι μπορεί να περιμένει κάποιος που την επισκέπτεται σήμερα, είναι και η ίδια παράδειγμα μιας σκληρής σύγκρουσης που σοβεί ακόμη. Όλα όμως δείχνουν ότι η οριστική ήττα των τζιχαντιστών είναι πλέον θέμα χρόνου. Φαίνεται να επιβεβαιώνεται ο Μαρκ Τουέιν που έγραφε το 1869 στο βιβλίο του «Οι Αθώοι ταξιδεύουν» ότι «η Δαμασκός εκφράζει ένα τύπο αθανασίας. Είναι μάρτυρας όλων όσων έχουν συμβεί στη γη και ακόμη ζει. Η παλιά Δαμασκός δικαιωματικά είναι η Αιώνια Πόλη». Με αυτές τις σκέψεις αποχαιρετίσαμε τη Συρία με την ευχή να την επισκεφτούμε ξανά σύντομα και ο πόλεμος να έχει τελειώσει.
Ενοποιημένο ΚΚ Συρίας: Η Συρία είναι θύμα ιμπεριαλιστικής επέμβασης από ΗΠΑ και αντιδραστικά καθεστώτα
Τελευταία φορά που είχαμε συναντηθεί και με τα δύο Κομμουνιστικά Κόμματα που δρουν στη Συρία ήταν στη διεθνή συνάντηση που είχε οργανώσει το Κόμμα Εργασίας (ΕΜΕΡ) στη Σμύρνη το καλοκαίρι του 2010. Τα μέλη του ΚΚ πολεμούν συμμετέχοντας στο συριακό αραβικό στρατό, ενώ σε κάποιες περιοχές συμμετείχαν με δικές τους δυνάμεις σε λαϊκές πολιτοφυλακές. Μας ανέφεραν τη δύσκολη κατάσταση που αντιμετωπίζει το κόμμα. Στις περιοχές που ελέγχουν οι τζιχαντιστές τα γραφεία του ΚΚ καταστράφηκαν και οι κομμουνιστές στοχοποιήθηκαν, βασανίστηκαν και πολλοί δολοφονήθηκαν. Ιδιαίτερα στην επαρχία Ντέιρ Αλ Ζορ έχασαν πολλά μέλη στις μάχες με το ISIS. Σήμερα, η διανομή της εφημερίδας τους συνεχίζεται σε όλη τη χώρα, αν και έχουν αναγκαστεί να μειώσουν το τιράζ.
Ρωτήσαμε τις εκτιμήσεις του ΚΚ για τις διαδηλώσεις του 2011, το χαρακτήρα του πολέμου, τη συριακή κυβέρνηση, τις συνταγματικές αλλαγές του 2012, την παρέμβαση της Ρωσίας κ.α. Ο σ. Najem Al Deen Al Khriet αναγνώρισε τη σημασία και τη δυσκολία των ερωτημάτων λέγοντας πως και για το κόμμα τους υπάρχει μια συνεχής συζήτηση, μελέτη και έρευνα γύρω απ’ το τι συνέβη την τελευταία εξαετία. Σε σχέση με τις διαδηλώσεις ανέφεραν ότι τα αιτήματα για πολιτικές ελευθερίες και δημοκρατία ήταν σωστά και αποτελούν διαρκείς στόχους πάλης του ΚΚ. Το πρόβλημα ήταν ότι οι δυνάμεις που τα πρόβαλλαν (πχ. Αδελφοί Μουσουλμάνοι) έκρυβαν τις πραγματικές τους προθέσεις και την πολιτική τους ατζέντα πίσω από αιτήματα αρεστά σε όλο τον κόσμο.
Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ άρχισαν δήθεν να ενδιαφέρονται για το δημοκρατικό έλλειμμα στη Συρία και να παρεμβαίνουν στα εσωτερικά της, τη στιγμή που στις δικές τους χώρες δεν υπάρχει κοινοβούλιο ή οποιαδήποτε δημοκρατική δομή, δεν επιτρέπεται στις γυναίκες να οδηγούν κτλ. Η εκτίμηση του ΚΚ είναι ότι πίσω απ’ αυτή την παρέμβαση βρίσκονταν η αντίθεση των χωρών αυτών στις ανεξάρτητες επιλογές της Συρίας σε σχέση με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τις αμερικανικές πιέσεις, ειδικά μετά την επέμβαση στο Ιράκ. Για το λόγο αυτό, όσες χώρες σχετίζονταν με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ κλιμάκωσαν την παρέμβαση στα εσωτερικά της Συρίας με την ανοικτή υποστήριξη της ένοπλης αντιπολίτευσης και της κήρυξης του πολέμου ενάντια στη Συρία.
Ο αριθμός των τζιχαντιστών που μπήκαν από το εξωτερικό στη Συρία υπολογίζεται σε 100.000, προερχόμενοι από 80 χώρες με στήριξη των ΗΠΑ, των χωρών του Κόλπου και της Τουρκίας. Σε αυτό το σημείο το ΚΚ Συρίας εκτίμησε ότι το κύριο επαναστατικό καθήκον της περιόδου έγκειται στην υπεράσπιση της πατρίδας και του λαού. Η ιεράρχηση του εθνικού ζητήματος σηματοδότησε το κάλεσμα στο λαό να αντισταθεί στην ιμπεριαλιστική επίθεση και την εξωτερική επέμβαση. Μας ενημέρωσαν ότι στην αρχή υπήρχαν μέλη του κόμματος που έβλεπαν με συμπάθεια τις διαδηλώσεις. Ορισμένοι μάλιστα αποχώρησαν απ’ το κόμμα διαφωνώντας με τη στάση του. Όμως, στην εξέλιξη των πραγμάτων όταν έγινε σαφές που πάει το πράγμα η πλειοψηφία επέστρεψε στο κόμμα και αναγνώρισε ότι η θέση του ήταν απ’ την αρχή σωστή. Το ΚΚ στήριξε τη συνταγματική αλλαγή του ’12, την κατοχύρωση πολιτικών ελευθεριών και την αφαίρεση του ειδικού στάτους από το κόμμα Μπάαθ, που μέχρι τότε ορίζονταν συνταγματικά ως κυρίαρχο στη συριακή κοινωνία. Διαφωνεί όμως με το άρθρο που ορίζει ότι θρησκεία του Προέδρου πρέπει να είναι το Ισλάμ και με την εισαγωγή νεοφιλελεύθερων διατυπώσεων που σχετίζονται με την ευρύτερη προσχώρηση της κυβέρνησης στις καπιταλιστικές επιταγές, τις οποίες το ΚΚ αντιπαλεύει.
Ως προς τη συμμαχία με τη Ρωσία, το Ιράν και τη Χεζμπολάχ τονίστηκε ότι παρά τις ιδεολογικοπολιτικές διαφορές ή την αντίθεση στην πολιτική που ασκεί ο Πούτιν στο εσωτερικό της Ρωσίας, ενώνουν τις δυνάμεις τους στη μάχη για την αντιμετώπιση του δυτικού ιμπεριαλισμού. Εάν έμεναν μόνοι τους θα είχαν ηττηθεί. Ο σ. Ισμαήλ ανέφερε μια αραβική παροιμία που θύμιζε την ελληνική «ο πνιγμένος απ’ τα μαλλιά του πιάνεται». Ο σ. Najem Al Deen Al Khriet συμπλήρωσε ότι πρέπει να λάβουμε υπόψη τη διεθνή υποχώρηση του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος και τη σημασία που έχει να διαμορφώνονται άλλοι πόλοι στον αντίποδα των ΗΠΑ, όπως συνέβη με το βέτο που άσκησε η Ρωσία και η Κίνα στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αισιόδοξοι ότι η Συρία θα μείνει ενιαία και κυρίαρχη, οι σ. μας ανέφεραν τις πρωτοβουλίες που παίρνουν για την ενότητα των κομμουνιστών, το κάλεσμα που έχουν απευθύνει στο άλλο ΚΚ και τη στρατηγική ματιά που προσπαθούν να έχουν για τη Συρία μετά την κρίση, όπου τίποτε δε θα είναι ίδιο με πριν.
