Κυριάκος Νασόπουλος
Στο δρόμο των κινητοποιήσεων, για πολλοστή φορά το τελευταίο διάστημα, διαμαρτυρόμενοι για το ζοφερό σκηνικό που έχει παγιωθεί στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ), ελέω των συνεχιζόμενων αντιλαϊκών πολιτικών, βρέθηκαν την περασμένη Τετάρτη 14/12 οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία. Στα πλαίσια της παννατικής στάσης, την οποία είχε προκηρύξει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Δημόσιων Νοσοκομείων (ΠΟΕΔΗΝ), το νοσοκομειακό κίνημα πραγματοποίησε μαζική συγκέντρωση έξω από το υπουργείο Υγείας, με τους συγκεντρωμένους συμβολικά να «χτίζουν» με μεγάλους τσιμεντόλιθους την είσοδο του υπουργείου.
Η δημόσια υγεία και περίθαλψη βρίσκεται κυριολεκτικά υπό κατάρρευση. Η κατάσταση που επικρατεί στα δημόσια νοσοκομεία και την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας είναι δραματική εξαιτίας των τραγικών ελλείψεων σε προσωπικό, της ασφυκτικής υποχρηματοδότησης και της επιταχυνόμενης συρρίκνωσης και υποβάθμισης των υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή, η εντατικοποίηση της εργασίας για γιατρούς και υγειονομικό προσωπικό έχει χτυπήσει «κόκκινο» και η ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών μέσω εργολαβιών συνεχίζει να προωθείται συστηματικά. Λαός, νοσοκομειακοί γιατροί και υγειονομικό προσωπικό βιώνουν καθημερινά τις οδυνηρές συνέπειες της διαχρονικής αντιλαϊκής πολιτικής που εφαρμόζεται στο χώρο της υγείας, από σύστασης του ΕΣΥ, το 1983.
Τα τελευταία χρόνια, οι εικόνες πλήρους διάλυσης παγιώθηκαν πλήρως εξαιτίας και της μνημονιακής λαίλαπας που χτύπησε την χώρα. Μιας ολομέτωπης επίθεσης που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2011, επί υπουργίας Α. Λοβέρδου, με την παρουσίαση του περιβόητου «σχεδίου αναδιάταξης του ΕΣΥ», το οποίο περιελάμβανε το κλείσιμο 54 νοσοκομείων, 330 κλινικών και 11.00 οργανικών κλινών σε όλη την χώρα. «Είμαστε εδώ για να τελειώσουμε αυτό που αρχίσαμε», είχε δηλώσει τότε κυνικά ο Α. Λοβέρδος, βάζοντας εμπρός τα σχέδιά του για τον δραστικό περιορισμό των δημόσιων δαπανών και των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, για την περαιτέρω κερδοφορία του ιδιωτικού κεφαλαίου, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Τα πεπραγμένα των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ακολουθεί πιστά και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, εφαρμόζοντας ακριβώς την ίδια καταστροφική μνημονιακή πολιτική υγειονομικής γενοκτονίας. Και δυστυχώς υπάρχει και συνέχεια. Ενδεικτικά, ο κρατικός προϋπολογισμός, που ψηφίστηκε πριν λίγες μέρες στην βουλή, συντηρεί τη χρηματοδότηση των δημόσιων νοσοκομείων στα ίδια χαμηλά περσινά επίπεδα, μειώνει κατά 7 εκατ. ευρώ τη χρηματοδότηση των μονάδων Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (ΠΕΔΥ), όπου ανήκουν και τα Κέντρα Υγείας, ενώ μειώνεται και η κρατική επιχορήγηση προς τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) κατά 200 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που αυξάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές για την υγειονομική περίθαλψη.
Οικονομική ασφυξία στα δημόσια νοσοκομεία
Τραγικές ελλείψεις σε προσωπικό
Όποιος ισχυριστεί σήμερα ότι τα δημόσια νοσοκομεία λειτουργούν πολύ κάτω από τα όρια ασφαλείας, τα οποία έχουν οριστεί από τις ίδιες τις διοικήσεις τους, μόνο υπερβολικός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι τεράστια και σε πολλές περιπτώσεις ανυπέρβλητα. Δεν θα μπορούσε να είναι και διαφορετικά όταν η χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό, ειδικά τα τελευταία χρόνια έχει συρρικνωθεί δραματικά. Η οικονομική ασφυξία σε βάρος των δημόσιων μονάδων περίθαλψης κλιμακώνεται. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, το 2010 οι λειτουργικές δαπάνες όλων των δημόσιων νοσοκομείων έφτασαν τα 2,93 δισ. ευρώ, το 2013 τα 1,9 δισ. ευρώ, ενώ το 2014 και έπεσαν στο 1,62 δισ. ευρώ. Για το 2015 δόθηκαν 1,067 δισ. ευρώ, όπως προέβλεπε ο
προϋπολογισμός της κυβέρνησης ΝΔ, το οποίο εφάρμοσε πιστά ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ για το 2016, ο κρατικός προϋπολογισμός προέβλεπε επιχορήγηση ύψους 1,15 δισ. ευρώ. Όπως καταγγέλλει όμως το «Ενωτικό Κίνημα για την Ανατροπή», τα κονδύλια λειτουργικών δαπανών για το 2016 έχουν ήδη εξαντληθεί από τον Νοέμβριο, με αποτέλεσμα την δυσκολία τροφοδοσίας των νοσοκομείων σε αναλώσιμα, επισκευής και ανανέωσης κρίσιμου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και διενέργειας αναγκαίων εργασιών κτιριακής συντήρησης.
Το υπουργείο Υγείας είχε εξαγγείλει ότι ο ΕΟΠΥΥ θα έδινε, μέσα στο 2016 άλλα 600 εκατ. ευρώ στα δημόσια νοσοκομεία, εκτός από την ανεπαρκή κρατική επιχορήγηση για λειτουργικές δαπάνες. Αποδείχθηκε βέβαια «όνειρο θερινής νυκτός». Όπως άλλωστε ομολόγησε πριν λίγες μέρες ο ίδιος ο υπουργός Υγείας, Α. Ξάνθος, μόλις 200 εκατ. ευρώ έχουν εκταμιευθεί από τον ΕΟΠΥΥ. Το συνολικό χρέος του ΕΟΠΥΥ προς τα δημόσια νοσοκομεία για νοσήλεια και εξέταστρα των ασφαλισμένων του ξεπερνά τα 2,5 δισ. ευρώ.
Μεγάλη «πληγή» για την λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων αλλά και συνολικότερα του ΕΣΥ, αποτελούν οι τεράστιες ελλείψεις σε μόνιμο προσωπικό. Σύμφωνα με την ΠΟΕΔΗΝ, αυτήν την στιγμή, από τα δημόσια νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας λείπουν τουλάχιστον 6.600 γιατροί όλων των ειδικοτήτων και 30.000 νοσηλευτές και διοικητικό προσωπικό.
Συνολικά οι μόνιμοι γιατροί που υπηρετούν στα δημόσια νοσοκομεία υπολογίζονται σε 7.800, ενώ οι επικουρικοί που καλούνται να καλύψουν τις μεγάλες «τρύπες» σε νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας και μονάδες του ΠΕΔΥ αγγίζουν τους 1.400. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αθηνών-Πειραιώς (ΕΙΝΑΠ), στο τέλος του 2016 αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν 250-300 μόνιμοι γιατροί του ΕΣΥ. Αριθμός, ο οποίος είναι αρκετά μεγάλος εάν αναλογιστεί κανείς ότι ειδικά σε αρκετά νοσοκομεία της επαρχίας ολόκληρα τμήματα βασίζονται σε έναν-δύο γιατρούς. Ενδεικτικό είναι το πρόσφατο παράδειγμα του νοσοκομείου Λαμίας, όπου λόγω ασθένειας των αναισθησιολόγων, η διοίκηση ανέστειλε τη λειτουργία των χειρουργείων στις αρχές Νοεμβρίου, και χρειάστηκε να μετακινηθεί προσωπικό από άλλα νοσοκομεία για να πραγματοποιούνται έστω τα επείγοντα χειρουργεία.
Τα προβλήματα βέβαια είναι πολλά και έντονα, όχι μόνο στα δημόσια νοσοκομεία της επαρχίας αλλά και της Αττικής και των άλλων αστικών κέντρων, όπου το ποσοστό των ακάλυπτων θέσεων αγγίζει, σύμφωνα με την ΠΟΕΔΗΝ το 40%. Ειδικότερα, στο Γενικό Κρατικό Αθηνών το 40% των οργανικών θέσεων σε όλες τις υπηρεσίες είναι ακάλυπτο, στο Θριάσιο σχεδόν οι μισές οργανικές θέσεις νοσηλευτικού προσωπικού είναι κενές, ενώ στο Ιπποκράτειο από το σύνολο των οργανικών θέσεων, οι 390 είναι ακάλυπτες. Στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» κενές είναι οι 350, ενώ στο νοσοκομείο «Παπαγεωργίου» Θεσσαλονίκης καταγράφονται 400 κενά σε γιατρούς (135), νοσηλευτικό προσωπικό (198), διοικητικούς (35), παραϊατρικό προσωπικό (30) και τεχνικούς.
Συγκεντρωτικά, το μόνιμο προσωπικό του υπουργείου Υγείας υπολογίζεται στα 77.637 άτομα, όταν το 2012 ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 94.164. Κάτι που σημαίνει ότι μέσα σε τέσσερα χρόνια υπήρξαν πάνω από 16.000 αποχωρήσεις εργαζομένων, όταν το αντίστοιχο χρονικό διάστημα έγιναν μόλις 593 προσλήψεις μόνιμου προσωπικού για τα νοσοκομεία. Επιπλέον, σύμφωνα με την ΠΟΕΔΗΝ, αυτή τη στιγμή από τις 45.000 μη ιατρικό προσωπικό των νοσοκομείων εκτιμάται ότι έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης περίπου 10.000 εργαζόμενοι.
Ακόμα και σε μεγάλα νοσοκομεία, όπως το Αττικό και το Θριάσιο, λόγω έλλειψης προσωπικού, είναι εκτός λειτουργίας τουλάχιστον οι μισές χειρουργικές αίθουσες, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο χρόνος αναμονής για ένα τακτικό χειρουργείο. Σε εξειδικευμένα χειρουργικά περιστατικά (π.χ. καρδιοχειρουργικά) η αναμονή μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τους έξι μήνες. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο κλειστές παραμένουν και 153 κλειστές κλίνες σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και σε καρδιοχειρουργικές μονάδες, από τις συνολικά 707 που είναι ανεπτυγμένες σε όλη την χώρα. Την ίδια στιγμή ασθενείς μένουν διασωληνωμένοι σε κοινούς θαλάμους. Ακόμα και μεγάλα νοσοκομεία λειτουργούν με μειωμένη δύναμη κλινών ΜΕΘ, όπως για παράδειγμα το Αττικό όπου λειτουργούν οι 16 από τις συνολικά 27 κλίνες ΜΕΘ, και το Κρατικό Νίκαιας όπου από τις συνολικά 15 λειτουργούν οι 11.
Την ίδια στιγμή, η πλήρης ισοπέδωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), η οποία συντελέστηκε επί θητείας Άδωνη Γεωργιάδη στο υπουργείο Υγείας, (Ιούνιος 2013-Ιούνιος 2014), έχει φέρει δημιουργήσει επιπρόσθετα προβλήματα στα δημόσια νοσοκομεία, καθώς καλούνται να ανταποκριθούν πλέον σε μεγαλύτερο αριθμό ιατρικών περιστατικών, τα οποία κανονικά θα έπρεπε να παραπέμποντας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Αναλυτικά, το 2015 τα δημόσια νοσοκομεία όλης της χώρας δέχτηκαν περίπου 7 εκατ. επισκέψεις, ενώ κάθε χρόνο νοσηλεύονται στα νοσοκομεία του ΕΣΥ περίπου 2,2 εκατομμύρια περιστατικά. Ειδικά, σε κάθε εφημερία, στα δημόσια νοσοκομεία επικρατούν τριτοκοσμικές καταστάσεις.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, εξαιτίας της συνεχούς υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης των δημόσιων νοσοκομείων, έχουν αυξηθεί δραματικά και τα περιστατικά ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Τα στοιχεία τα ΠΟΕΔΗΝ δείχνουν ότι το 15% των εισαγωγών προσβάλλονται από νοσοκομειακές λοιμώξεις, ποσοστό που οφείλεται στην «μεγάλη προσωπικού, υγειονομικού υλικού, ιματισμού και εξοπλισμού, αλλά και υποδομής». Πρόσφατο τραγικό περιστατικό, ο θάνατος 41χρονης γυναίκας στο νοσοκομείου Ζακύνθου, η οποία πέθανε από πολυοργανική ανεπάρκεια μετά από ενδονοσοκομειακή λοίμωξη, ενώ είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο για μια απλή χειρουργική επέμβαση.
Την ίδια ακριβώς μοίρα με τα δημόσια νοσοκομεία έχουν και τα Κέντρα Υγείας ανά την επικράτεια, όσα ακόμα λειτουργούν ακόμα και δεν έχουν βάλει «λουκέτο». Ειδικά τους θερινούς μήνες, όταν και καλούνται να αντεπεξέλθουν σε αυξημένη ζήτηση υπηρεσιών υγείας, τα προβλήματα είναι γιγαντιαία. Το Κέντρο Υγείας Νεμέας εξυπηρετεί 5.000 κατοίκους με μόλις δύο γιατρούς και μία νοσηλεύτρια, χωρίς μικροβιολογικό και ακτινολογικό εργαστήριο και χωρίς ασθενοφόρο, το Κέντρο Υγείας Πάργας εφημερεύει μόνον τις μονές ημέρες του μήνα με έναν παθολόγο, ενώ στο Κέντρο Υγείας Καναλακίου υπηρετεί ένας παθολόγος μόνο δύο ημέρες την εβδομάδα, αφού τις υπόλοιπες καλείται να καλύψει το Νοσοκομείο Πρέβεζας.
4 μύθοι του ΣΥΡΙΖΑ για τη δημόσια υγεία
Τα προηγούμενα χρόνια, ο ΣΥΡΙΖΑ, όντας στην αντιπολίτευση, υποσχόταν ότι όταν βρεθεί στην εξουσία θα εφαρμόσει πολιτικές ενίσχυσης του ΕΣΥ και υπέρ του αποκλειστικά δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της Υγείας. Σήμερα, ευρισκόμενος στην κυβέρνηση μαζί με το «συνεταιράκι» του, τους ΑΝΕΛ, ευαγγελίζεται ακόμα τα ίδια και απαράλλακτα πράγματα. Τι πραγματικά έχει πράξει μέχρι σήμερα όμως μέχρι σήμερα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ;
Μύθος πρώτος: Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υποσχεθεί ότι θα αυξήσει την σημαντικά τη χρηματοδότηση για τα δημόσια νοσοκομεία και συνολικά για την δημόσια υγεία. Το 2014 ο κρατικός προϋπολογισμός προέβλεπε επιχορήγηση ύψους 1,62 δισ. ευρώ. Το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ έμεινε «πιστός» στα 1,067 δισ. ευρώ που είχε προϋπολογήσει η ΝΔ, ενώ ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2016 προέβλεπε μόλις 1,15 δισ. ευρώ. Δηλαδή μείωση κατά 470 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2014 και ελαφρώς αυξημένη κατά μόλις 88 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2015. Επίσης, ο κρατικός προϋπολογισμός, που ψηφίστηκε πριν λίγες μέρες στη βουλή, συντηρεί τη χρηματοδότηση των δημόσιων νοσοκομείων στα ίδια χαμηλά περσινά επίπεδα, ενώ μειώνει κατά 7 εκατ. ευρώ τη χρηματοδότηση των μονάδων Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (ΠΕΔΥ). Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε βεβαίως και τη δέσμευση των αποθεματικών των δημόσιων νοσοκομείων κατά την περίοδο της περιβόητης «διαπραγμάτευσης» Τσίπρα το 2015 που τελικά οδήγησε στο μνημόνιο ΣΥΡΙΖΑ, και η οποία έδεσε ακόμα πιο σφικτά τη θηλιά για τη λειτουργία του ΕΣΥ.
Μύθος δεύτερος: Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα προχωρήσει άμεσα σε προσλήψεις μόνιμου προσωπικού. Υπόσχεση την οποία επανέλαβε ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, από το βήμα της Έκθεσης Θεσσαλονίκης, κάνοντας λόγο για 10.000 προσλήψεις γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού. Προς το παρόν, προσλήψεις δεν έχουν γίνει με απόφαση κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Όλο αυτό το διάστημα έχουν γίνει μόλις 593 προσλήψεις μόνιμου προσωπικού για τα νοσοκομεία, από προκηρύξεις του 2015, οι οποίες όμως είχαν εγκριθεί από την προ-προηγούμενη κυβέρνηση. Την στιγμή που η κατάσταση στα δημόσια νοσοκομεία επιδεινώνεται με τις τραγικές ελλείψεις μόνιμου προσωπικού, με την ίδια την πολιτική ηγεσία του υπουργείου να ομολογεί ότι τα κενά σε ειδικευμένους γιατρούς ΕΣΥ είναι τουλάχιστον 6600, το υπουργείο Υγείας έχει εξαγγείλει προκήρυξη για την …τριετία 2017-2019. Ο υφυπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης, το πήγε ένα βήμα παρακάτω δηλώνοντας ότι θα γίνουν προσλήψεις νοσηλευτών με τα «λεφτά των καναλαρχών». Αφορά όμως πρόσληψη 4.000 νοσηλευτών με ελαστικές και προσωρινές σχέσεις εργασίας, και για την ακρίβεια με δωδεκάμηνη σύμβαση και σχέση κοινωφελούς εργασίας. Καμία σχέσεη δηλαδή με μόνιμο προσωπικό.
Μύθος τρίτος: Θα επανέλθει και θα ισχυροποιηθεί ο δημόσιος χαρακτήρας των δημόσιων νοσοκομείων. Εκτός από την παραχώρηση υπηρεσιών των νοσοκομείων σε εργολάβους από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, κάτι το οποίο δεν έχει αναιρεθεί ακόμα πλήρως, ο ΣΥΡΙΖΑ, μέσα σε σχεδόν δυο χρόνια διακυβέρνησης πρόλαβε να πρωτοτυπήσει. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, έσπευσε να παραβρεθεί, τον περασμένο Ιούλιο, στα εγκαίνια του νοσοκομείου Σαντορίνης, του πρώτου ιδιωτικού νοσοκομείου εντός του δημόσιου συστήματος υγείας. To σύγχρονο νοσηλευτικό ίδρυμα, δυναμικότητας 50 κλινών που κόστισε 13,9 εκατ. ευρώ στο ελληνικό δημόσιο θα είναι λέει «υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του υπουργείου Υγείας» αλλά στην πράξη υπάγεται στην κανονική και με το νόμο Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας (ΑΕΜΥ ΑΕ). Μήπως λοιπόν ο προσανατολισμός της κυβέρνησης είναι τελικά η κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους και η εμπορευματοποίηση της υγείας και των κοινωνικών αγαθών, στο βωμό της κερδοφορίας και στο όνομα της καπιταλιστικήςανάπτυξης κατά τις επιταγές κεφάλαιου-ΕΕ -ΔΝΤ.
Μύθος τέταρτος: Καμία αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών υγείας. Αυτή ήταν η υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ προεκλογικά σε εργαζόμενους και συνταξιούχους. Αντιθέτως, μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, με την εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, που φέρει φαρδιά-πλατιά την υπογραφή του ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκε από 4 σε 6% (αύξηση 2%) η εισφορά υπέρ υγείας (ΕΟΠΥΥ) σε 2.800.000 κύριες συντάξεις (καταβαλλόμενες και εκκρεμούσες) και θεσπίστηκε για πρώτη φορά από 1/1/12016 και με αναδρονική ισχύ η εισφορά 6% υπέρ υγείας σε 1.300.000 επικουρικές συντάξεις (καταβαλλόμενες και εκκρεμούσες), ενώ επιβλήθηκε διπλή εισφορά σε 1.300.000 συνταξιούχους που λαμβάνουν κύρια και επικουρική σύνταξη. Τέλος, από 1/1/2017, ενεργοποιείται η αύξηση στο 6,95% της εισφοράς για υγειονομική περίθαλψη των ασφαλισμένων του ΟΓΑ, ενώ και το ποσοστό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς για τον κλάδο κύριας σύνταξης, που καταβάλλουν τα πρόσωπα, παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ, θα ανέρχονται μηνιαίως σε ποσοστό 20%.
