του Λεωνίδα Βατικιώτη
Άμεση λύση υπόσχεται ο ΣΥΡΙΖΑ για να χρυσώσει το χάπι των νέων μέτρων που φέρνει η δεύτερη αξιολόγηση
Σανό περιελάμβανε το μενού στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ. Σανό για πρωινό, σανό για μεσημεριανό, σανό και για βραδινό, σανό και την ώρα του καφέ αντί για βουτήματα. Σανό έτρωγαν οι σύνεδροι από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στο χώρο του Τάε Κβο Ντο, σανό τους τάισε και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με την ομιλία του που κήρυξε την έναρξη των εργασιών του 2ου συνεδρίου του κόμματος. Κι αυτοί το απολάμβαναν, ζητώντας κι άλλο σανό… Μα επιτέλους, πόσο σανό μπορεί να φάει ένας ΣΥΡΙΖΑίος;
«Και η δεύτερη αξιολόγηση θα κλείσει στην ώρα της και θα είναι λιγότερο δύσκολη από την πρώτη, ταυτόχρονα θα κλείσουν και τα μέτρα απομείωσης του χρέους. Ταυτόχρονα θα μπούμε και στην ποσοτική χαλάρωση», ήταν τα λόγια του Τσίπρα. Και οι τέσσερις διαβεβαιώσεις που περιλαμβάνονται στην παραπάνω δήλωση είναι ψέματα. Είναι κούφια λόγια που ήθελαν να ακούσουν οι σανοφάγοι σύνεδροι του ΣΥΡΙΖΑ και τους τα πρόσφερε χωρίς καμία ντροπή ο αρχηγός τους κι ας ήξερε ότι δεν χρειάζεται καν το πλήρωμα του χρόνου για να αποδειχθούν κατάφωρα ψεύδη.
Η δεύτερη αξιολόγηση που ξεκινάει στις 18 Οκτωβρίου θα ήταν ευχής έργο για την κυβέρνηση να τελειώσει στις 7 Νοεμβρίου 2016 που είναι η προγραμματισμένη συνεδρίαση της Ευρωομάδας. Ποτέ ωστόσο στο παρελθόν μια διαπραγμάτευση δεν έχει κλείσει τόσο γρήγορα. Γιατί τώρα να κλείσει στην ώρα της; Το σημαντικότερο ωστόσο είναι πως κανείς εκτός από την κυβέρνηση και τους δανειστές δεν έχει όφελος από το έγκαιρο κλείσιμο της διαπραγμάτευσης λόγω των καυτών θεμάτων που περιλαμβάνει η ατζέντα της. Συγκεκριμένα, 33 προαπαιτούμενα περιέχονται στη νέα αξιολόγηση που η υλοποίησή τους θα σηματοδοτήσει την επιδείνωση της κοινωνικής θέσης της εργαζόμενης πλειοψηφίας, την κατάργηση συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, το ταχύτερο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και νέο πλήγμα στην εθνική ανεξαρτησία. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: την αναθεώρηση των εργασιακών σχέσεων (με διευκόλυνση των ομαδικών απολύσεων, κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, νέο συνδικαλιστικό νόμο που θα ευνοεί τον εργοδοτικό αυταρχισμό, κ.α.), ορισμό Διοικητικού Συμβουλίου στο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων, την κατάθεση Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος όπου θα ενταχθεί κι η αναδιάρθρωση των ειδικών μισθολογίων, «απελευθέρωση» επαγγελμάτων όπως του μηχανικού στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης αντίληψης ότι η ανάπτυξη της οικονομίας προϋποθέτει την απορρύθμιση της αγοράς προϊόντων και εργασίας, χωρίς βέβαια κανείς εκ των εισηγητών αυτής της άποψης είτε προέρχεται από τη ΝΔ είτε από το ΣΥΡΙΖΑ να εξηγήσει πόσο βοήθησαν την ανάπτυξη της οικονομίας από το 2010 μέχρι σήμερα οι αλλεπάλληλες «απελευθερώσεις» των λεγόμενων κλειστών επαγγελμάτων…
Μπορεί δηλαδή, μέχρι στιγμής πάντα, η επικείμενη αξιολόγηση να μην περιέχει φορολογικά μέτρα αλλά είναι μια ακόμη αξιολόγηση που θα εδραιώσει περαιτέρω το καθεστώς της χρεοκρατίας στην Ελλάδα. Υπ’ αυτό το πρίσμα ο Τσίπρας και οι δανειστές δικαίως εύχονται να τελειώσει όσο το δυνατό γρηγορότερα η αξιολόγηση, για να πληρώσουν το ελάχιστο δυνατό πολιτικό κόστος. Απλώς τα συμφέροντα τους δεν συμπίπτουν με τα συμφέροντα της κοινωνίας που εξυπηρετούνται καλύτερα, ακόμη και τώρα, από ένα ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις.
Κατάφωρο ψέμα ήταν και η τρίτη διαβεβαίωση του πρωθυπουργού ότι «ταυτόχρονα θα κλείσουν και τα μέτρα απομείωσης του χρέους». Το τι και πότε ακριβώς θα γίνει για την απομείωση του χρέους έχει συμφωνηθεί και υπογραφεί στις 26 Μαΐου 2016, στο πλαίσιο της ευρωομάδας, όπου προβλέπεται μία διευθέτηση σε τρεις χρονικούς ορίζοντες: Βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Συμφωνήθηκε λοιπόν κατά λέξη και …κατ’ Αλέξη: «Βραχυπρόθεσμα, η Ευρωομάδα συμφωνεί σε ένα πρώτο σύνολο μέτρων τα οποία θα εφαρμοστούν μετά το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης και ως το τέλος του προγράμματος και τα οποία περιλαμβάνουν: εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμών στο ΕΤΧΣ υπό την τρέχουσα σταθμισμένη μέση ωρίμανση, χρήση των διαφοροποιημένων στρατηγικών χρηματοδότησης του ΕΤΧΣ/ΕΜΣ για την μείωση του κινδύνου από τα επιτόκια χωρίς τη δημιουργία οποιουδήποτε επιπλέον κόστους για τις χώρες του πρώτου προγράμματος, κ.α.». Ορίζεται λοιπόν ρητά και κατηγορηματικά (και σε αυτό το κείμενο υπέγραψαν οι ΣΥΡΙΖΑίοι) ότι τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα ληφθούν μέχρι το τέλος του προγράμματος. Το τρίτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα που επίσημα ξεκίνησε στις 19 Αυγούστου 2015, τυπικά τελειώνει στις 20 Αυγούστου 2018.
Δεν είναι ωστόσο μόνο πώς οι πιστωτές δεν έχουν κανένα λόγο να βιαστούν για να υλοποιήσουν μια δέσμευσή τους που έχει χρονικό ορίζοντα ως τις 20 Αυγούστου 2018. Βαραίνει επίσης και το γεγονός ότι Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία επ’ ουδενί δε θέλουν να συζητήσουν στα κοινοβούλιά τους μια αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, ακόμη κι αν δε συνοδεύεται από κόστη, εξ αιτίας των εκλογών που έχουν το 2017 και της στενής πίεσης που ασκούν τα ακροδεξιά κόμματα. Σε αυτό το πλαίσιο είχε δίκιο ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης όταν είχε τονίσει πρόσφατα στη Βουλή πως δεν αναμένεται απόφαση για το χρέος πριν το 2018, όσο κι αν το είπε για να εκθέσει το Μαξίμου με το οποίο οι σχέσεις του είναι διαταραγμένες.
Ωστόσο, και αντίθετα με το κλίμα προσδοκιών που καλλιεργεί η κυβέρνηση, οι αξιώσεις του ΔΝΤ περιπλέκουν τις εξελίξεις. Ειδικότερα, η απαίτησή του για μέτρα μείωσης του χρέους ακόμη και κούρεμα της ονομαστικής του αξίας (ενδεχόμενο που έχει αποκλειστεί κατηγορηματικά απ’ όλες τις αποφάσεις που έχουν λάβει οι Ευρωπαίοι σε συνόδους κορυφής, ευρωομάδες, κ.α.) ως όρο για τη συμμετοχή του στο τρίτο πρόγραμμα δεν επιτρέπει εύκολες αποφάσεις. Το χειρότερο για τους εργαζόμενους στην Ελλάδα είναι ότι καθιστά πιο ασφυκτικές τις πιέσεις για τη λήψη εναλλακτικών μέτρων που θα καταστήσουν περιττό το κούρεμα του χρέους. Δηλαδή, νέα ακόμη πιο άγρια μέτρα λιτότητας! Αξίζει να εξετάσουμε επί της ουσίας το σκεπτικό του ΔΝΤ, που πολλοί στην κυβέρνηση πιστεύουν μες στην αφέλειά τους ότι ευνοεί τα ελληνικά αιτήματα. Το ΔΝΤ χαρακτηρίζει ανεδαφικές τις προβλέψεις για πλεόνασμα ύψους 3,5% του ΑΕΠ και ισχυρίζεται ότι τέθηκαν μόνο και μόνο για να βγούν οι αριθμοί. Το ΔΝΤ, έχοντας από το 2010 δοκιμάσει όλα τα συμβατικά μέτρα για την τιθάσευση του χρέους τα οποία έχουν αποτύχει, τώρα στρέφεται εναντίον των Ευρωπαίων, ζητώντας τους να παραιτηθούν από μελλοντικές τους απαιτήσεις ώστε επιτέλους το χρέος να γίνει βιώσιμο – κατά τον ορισμό του πάντα, καθώς είναι δεδομένο ότι το χρέος της Ελλάδας απέναντι στο ίδιο το ΔΝΤ δεν κουρεύεται κατά κανένα τρόπο. Σε αυτό το πλαίσιο, που ζητούμενο είναι η πραγματική επίτευξη των πλεονασμάτων κι όχι η ανατροπή της λιτότητας ή το κούρεμα του χρέους, η συμμετοχή του Ταμείου στο πρόγραμμα θα εξασφαλιστεί αν το πλεόνασμα επιτευχθεί πραγματικά κι όχι μόνο στα χαρτιά.
Τούτων δοθέντων ένα τέταρτο μνημόνιο που θα δέσμευε τις ελληνικές κυβερνήσεις για 5-10 χρόνια ακόμη για περαιτέρω περικοπές, έναντι παγώματος των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα, μιας περαιτέρω επιμήκυνσης των αποπληρωμών πιθανά στα 40 έτη με την εφαρμογή της οροφής του 15% των μικτών χρηματοδοτικών αναγκών επί του ΑΕΠ, θα εμφανιζόταν ως η χρυσή τομή και προϊόν αμοιβαίων υποχωρήσεων, τόσο της «ευαίσθητης» κυβέρνησης όσο και του «άτεγκτου» Ταμείου. Ακρογωνιαίοι λίθοι αυτού του νέου μνημονίου θα είναι νέες μειώσεις σε συντάξεις με ορισμό οροφής πχ στα 1.200 ευρώ, περαιτέρω μείωση του αφορολόγητου στα 5.000 ευρώ που θα απογειώσει τα δημόσια έσοδα και θα οδηγήσει τη φτώχεια στα ύψη, η πλήρης ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, κ.α.
Πέραν αυτών, μια νέα ριζική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους που θα συνοδεύεται από μνημόνιο, φαίνεται επιβεβλημένη για έναν όχι και τόσο προφανή λόγο, τον οποίο ευφυώς υπενθύμισε ο οικονομολόγος του Ινστιτούτου Μπρέγκελ Ζολτ Ντάρβας, μιλώντας στη Θεσσαλονίκη την Παρασκευή 14 Οκτωβρίου. Ανέφερε συγκεκριμένα ότι η βιωσιμότητα του χρέους θα επιδεινωθεί αν η Ελλάδα επιστρέψει στις αγορές στο τέλος του προγράμματος, δηλαδή το καλοκαίρι του 2018. Εκτιμάει επομένως, και πολύ σωστά, ότι οι όροι υπό τους οποίους θα δανεισθεί η Ελλάδα, ακόμη και μετά από δύο χρόνια, θα είναι ασύμφοροι σε σχέση με τα επιτόκια του μηχανισμού, αυξάνοντας το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Η κυβέρνηση βέβαια δηλώνει έτοιμη να βγει στις αγορές ακόμη και την άνοιξη του 2017, υποτιμώντας τους όρους υπό τους οποίους θα δανειστεί, ενώ είναι βέβαιο ότι θα δανειστεί με όρους χειρότερους ακόμη κι από αυτούς που είχε δανειστεί ο Σαμαράς το 2014 (που ήταν χειρότεροι κι από τους όρους που δανείστηκε τελευταία φορά το ελληνικό δημόσιο το 2010). Θα το εμφανίσει ως μια ακόμη επιτυχία ενώ θα κάνει ακόμη λιγότερο βιώσιμο το χρέος, φέρνοντας πιο κοντά το τέταρτο μνημόνιο.
Στο τέταρτο μνημόνιο οδηγεί και η υπόσχεση ένταξης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ το οποίο λήγει τον Μάρτιο του 2017 και στη συνέχεια πιθανότατα θα παραταθεί. Η Φρανκφούρτη ωστόσο έχει θέσει ως προϋπόθεση για την ένταξη στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων να βγει πρώτα η Ελλάδα στις αγορές, ενδεχόμενο απευκταίο με βάση τα προαναφερθέντα. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο αποκλείεται να συμβεί το 2016. Κι εδώ είπε ψέματα, επομένως ο Τσίπρας, για να χρυσώσει το χάπι του πακέτου των νέων προαπαιτούμενων που θα ψηφίσει…
Συμπερασματικά, η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ να υποταχθεί στους δανειστές και να εφαρμόζει την πολιτική τους συνεχίζει να βυθίζει την Ελλάδα στο φαύλο κύκλο της λιτότητας και της υπερχρέωσης, που άνοιξαν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ…
