γράφει ο Γιάννης Ελαφρός
Το παλιό σκαρί της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης δεν μπορεί να αντέξει στη διεθνή τρικυμία της καπιταλιστικής κρίσης, της όξυνσης της ταξικής πάλης και των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, της γενίκευσης των πολεμικών αναμετρήσεων και των καταστροφικών τους συνεπειών. Η τάση της διεθνοποίησης του κεφαλαίου, που σέρνει την τάση του ενδοαστικού ανταγωνισμού-εθνικισμού όπως η χελώνα το καβούκι της, θα αναζητήσει αντιδραστικές απαντήσεις στην κρίση της ΕΕ.
Μπρατισλάβα: Βαθαίνει η κρίση της ΕΕ
Εάν λάβουμε υπόψη πως η σύνοδος της Μπρατισλάβα, στις 16 Σεπτέμβρη, ήταν μία από τις πιο κρίσιμες στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την ψήφο των Βρετανών υπέρ της εξόδου από την ΕΕ και με το γενικότερο κλίμα ευρω-δυσαρέσκειας και αντίθεσης να αναπτύσσεται, τα αποτελέσματα αλλά και οι προσεγγίσεις των διαφόρων ηγετών ήταν απογοητευτικά για τους εραστές της ΕΕ και του περιβόητου ευρω-μονόδρομου.
Γενικολογίες γεμάτες αμηχανία, αλλά πάντα σε μια αντιδραστική κατεύθυνση, χαρακτήρισαν την παρουσίαση των συμπερασμάτων της συνόδου, την οποία έκαναν οι Ολάντ και Μέρκελ (ο Ρέντσι αρνήθηκε, γιατί διαφωνούσε) και όχι οι θεσμικοί εκπρόσωποι της ΕΕ* –έχει κι αυτό τη σημασία του.
Τι περιλαμβάνουν τα συμπεράσματα; Στις προτεραιότητες των «27» πλέον (το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετείχε στη σύνοδο), όπως τόνισε ο Ολάντ, ανήκει η ασφάλεια και η προστασία των εξωτερικών συνόρων, με σεβασμό στο δικαίωμα ασύλου αλλά και με γνώμονα τις ευθύνες ως προς την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και την προστασία των χωρών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή (Ιταλία, Ελλάδα, Βουλγαρία). Άρα πρώτο θέμα η ασφάλεια των συνόρων, με ειδικό στόχο τη συγκρότηση εντός του 2016 της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής-Ακτοφυλακής. Απ’ αυτό το πρίσμα αντιμετωπίζει η ΕΕ το προσφυγικό (και το δικαίωμα στο άσυλο, που το σέβεται μεν, αλλά το παραχωρεί στην …Τουρκία) και το μεταναστευτικό.
Η «καταπολέμηση της τρομοκρατίας» ήταν το δεύτερο σημείο των συμπερασμάτων. Για την «εσωτερική ασφάλεια» ζητείται η ενίσχυση «κάθε μέσου για τη στήριξη των κρατών, για την ενίσχυση της συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών, για θέσπιση των αναγκαίων μέτρων για να εξασφαλιστεί ο αυστηρός έλεγχος καθενός που περνά τα σύνορα, για τη δημιουργία συστήματος πληροφοριών». Τρίτη προτεραιότητα η άμυνα της Ευρώπης, στη βάση προτάσεων που έχουν καταθέσει Βερολίνο και Παρίσι (δηλαδή για την ανάπτυξη του ευρωστρατού), σημείωσε ο Γάλλος πρόεδρος.
Άρα στην πρώτη τριάδα προτεραιοτήτων της ΕΕ βλέπουμε: ασφάλεια των συνόρων, καταπολέμηση της τρομοκρατίας, άμυνα της Ευρώπης! Ιδού οι σπόνσορες της ακροδεξιάς πολιτικής, οι ηγέτες της ΕΕ που ρίχνουν λάδι ευρω-ασφάλειας στην ξενοφοβική και ρατσιστική πυρκαγιά που επεκτείνεται στις χώρες μιας πραγματικά Γηραιάς καπιταλιστικής ηπείρου.
Μετά απ’ όλα αυτά ο Ολάντ μίλησε για την ανάπτυξη, τις επενδύσεις, την απασχόληση και τις υποδομές του μέλλοντος, την ψηφιακή τεχνολογία και την οικονομία, προφανώς από τη σκοπιά της ενίσχυσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Με βασικό εργαλείο τη συνέχιση και κλιμάκωση του «πακέτου Γιουνκέρ», το οποίο όμως έχει αποτύχει οικτρά μέχρι τώρα (όπως και η ποσοτική χαλάρωση Ντράγκι) να αντιμετωπίσει τα κρισιακά φαινόμενα στην ΕΕ.
Αντιδραστική η απάντηση της ΕΕ στην κρίση
Μεγάλο μέρος των φτωχών λαϊκών στρωμάτων δεν βλέπουν πια στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τον εαυτό τους και το μέλλον τους.
Το γεγονός πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε βαθιά κρίση αναγνωρίζεται πλατιά. Δίνονται, όμως, πολλές διαφορετικές απαντήσεις για τις αιτίες. Ορισμένοι θεωρούν πως ευθύνεται το προσφυγικό κύμα. Η κρίση όμως προϋπήρχε και το προσφυγικό κύμα του 2015-16 ούτε πρωτοφανές ήταν, ούτε τεράστιο για τα δεδομένα της Ε.Ε. Ας δούμε πιο βαθιά: πρόσφατη κρατική έρευνα στην Γερμανία κατέδειξε πως στα ανατολικά κρατίδια, όπου αναπτύσσονται πιο έντονα οι ξενοφοβικές και ακροδεξιές τάσεις, τα εισοδήματα είναι 27% μικρότερα των δυτικών και θα χρειαστούν δεκαετίες (!) για να συγκλίνουν. Άλλοι μιλούν για έλλειμμα ηγετικών προσωπικοτήτων, νοσταλγώντας τον Κολ, τον Μιτεράν και τον Ντελόρ, λες και η ιστορία είναι ταινία του Χόλιγουντ, που οι πρωταγωνιστές καθορίζουν τις εξελίξεις, ερήμην των κοινωνικών αντιθέσεων. Αντιλήψεις από τνο χώρο της ρεφορμιστικής Αριστεράς ενοχοποιούν το ευρώ, την «Γερμανική ΕΕ», τον «καπιταλισμό καζίνο» αποσπώντας υπαρκτές οξυμένες πλευρές από το αντιδραστικό σύνολο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού της εποχής μας.
Η κρίση στην ΕΕ είναι αποτέλεσμα της βαθιάς δομικής και ιστορικού χαρακτήρα καπιταλιστικής κρίσης, που ακόμα δεν έχει ξεπεραστεί και ρίχνει βαριά τη σκιά της στην Ευρώπη και η οποία βρήκε το πιο προωθημένο αλλά και γι’ αυτό πιο εκτεθειμένο εγχείρημα καπιταλιστικής διεθνοποίησης, την Ευρωπαϊκή Ένωση, πιο ευάλωτο. Το ευρωπαϊκό κεφάλαιο προχώρησε σε δύο αντιδράσεις, που και οι δύο με τη σειρά τους ανατροφοδότησαν την κρίση της ΕΕ.
Αφενός στην προώθηση, με ένα σχετικά ενιαίο τρόπο, αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων σε βάρος της εργατικής τάξης και των εργαζόμενων σε όλες τις χώρες της ΕΕ, με στόχο την αναδιάρθρωση – αναδόμηση του καπιταλισμού για να υπερβεί την κρίση του. Το κεφάλαιο σε κάθε χώρα αξιοποίησε τη συνασπισμένη δύναμη της ΕΕ σε βάρος της εργασίας, για να καθυποτάξει τις αντιδράσεις, ακόμα κι αν θα έπρεπε (όπως το ελληνικό) να παραδώσει μεγάλο μέρος της λείας και τη συνολική εποπτεία στα πιο ισχυρά κεφάλαια, πρώτα και κύρια στο γερμανικό, γι’ αυτή τους την προστασία. Η εμβάθυνση του αντιλαϊκού αντεργατικού χαρακτήρα της ΕΕ, η υποβάθμιση των όποιων πολιτικών κοινωνικής και εθνικής ενσωμάτωσης (αντιστάθμισης ουσιαστικά της παραπέρα όξυνσης των ανισοτήτων) οδήγησε σε μεγάλη αποστασιοποίηση, αμφισβήτηση και αντίσταση τα φτωχά λαϊκά στρώματα από το μεγάλο σχέδιο της «Ευρωπαϊκής Ενοποίησης». Μεγάλο μέρος τους δεν βλέπουν πια στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τον εαυτό τους και το μέλλον τους, αντιμετωπίζουν την ΕΕ εχθρικά, προκαλούν κατακρήμνιση των παραδοσιακών αστικών δυνάμεων και ανάδυση νέων.
Αφετέρου, η καπιταλιστική κρίση οδήγησε σε όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών και ενδοαστικών αντιθέσεων, που κλόνισε το ευρωπαϊκό «πλοίο της αγάπης». Στην περίοδο της κρίσης οι αστικές τάξεις προσπαθούν να αποσπάσουν ότι περισσότερο μπορούν από τους ανταγωνιστές τους. Η ΕΕ δούλευε για τα ηγεμονικά και πιο ανταγωνιστικά κεφάλαια, κυρίως για τα πολυεθνικά πολυκλαδικά μονοπώλια, ενώ ο ηγεμονικός ρόλος της Γερμανίας (τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά) ενισχυόταν αποφασιστικά. Η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων δεν αφορούσε μόνο το εσωτερικό της ΕΕ, αλλά και τις σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών με τον υπόλοιπο κόσμο. Η καπιταλιστική Ευρώπη υποβαθμίζεται συνολικά, καθώς ο άξονας της παγκόσμιας οικονομίας μετατοπίζεται ανατολικά, προς την Ασία. Η Γερμανία όμως επωφελήθηκε και ως χρηματοπιστωτική δύναμη, αλλά και ως παραδοσιακή βιομηχανική (μεταλλουργία, αυτοκινητοβιομηχανία κλπ), έχοντας από κει και σήμερα το 25% του ΑΕΠ όσο περίπου και πριν από 20 χρόνια. Τίθεται έντονα το ερώτημα, εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να βοηθήσει το κεφάλαιο των ευρωπαϊκών κρατών να αντεπεξέλθει στο σκληρό διεθνή ανταγωνισμό.
Το παλιό σκαρί της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης δεν μπορεί να αντέξει στη διεθνή τρικυμία της καπιταλιστικής κρίσης, της όξυνσης της ταξικής πάλης και των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, της γενίκευσης των πολεμικών αναμετρήσεων και των καταστροφικών τους συνεπειών. Η τάση της διεθνοποίησης του κεφαλαίου, που σέρνει την τάση του ενδοαστικού ανταγωνισμού – εθνικισμού όπως η χελώνα το καβούκι της, δεν αναιρείται, αλλά ανακόπτει ρυθμό, επιδιώκει να πατήσει πιο γερά στην εθνική της αφετηρία και οικονομική βάση (προκαλώντας ενίσχυση των ακροδεξιών εθνικιστικών απαντήσεων). Μέσα από αυτή τη διαδικασία και τη σύγκρουση των διαφορετικών συμφερόντων των αστικών τάξεων θα προκύψουν αστικές απαντήσεις για την κρίση της ΕΕ.
Αυτές θα είναι όμως όλες αντιδραστικές και θα έχουν ως καύσιμη ύλη στις μηχανές τους τα δικαιώματα και τη ζωή της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Όπως έγινε στη Γερμανία, που το γερμανικό κεφάλαιο απέκτησε πλεονέκτημα σε βάρος των ανταγωνιστών του, αφού πέρασε νωρίτερα τις αντεργατικές αναδιαρθρώσεις της «Ατζέντας 2000» του σοσιαλδημοκράτη Σρέντερ.
Η αστική τάξη στην Ελλάδα, όπως κατέδειξε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο και η περσινή εμπειρία του δημοψηφίσματος, είναι καθοριστικά δεμένη με την Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικότερα με τις εκφράσεις του διεθνούς καπιταλιστικού – ιμπεριαλιστικού πλέγματος. Η πάλη για την αποδέσμευση από την ΕΕ είναι καθήκον του εργατικού λαϊκού κινήματος και της μαχόμενης Αριστεράς
ΠΑΛΗ ΓΙΑ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ
Το ελληνικό κεφάλαιο ταυτισμένο με την ολοκλήρωση
Δεν υπάρχει τίποτα πιο ουτοπικό σήμερα από το να περιμένει κανείς μια δημοκρατική μεταρρύθμιση της ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε σταυροδρόμι. Δεν είναι ακόμα καθαρό ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει κι αν θα αντέξει ενωμένη ή θα ακολουθήσουν αποσχίσεις, με πρώτη αυτή της Βρετανίας. Συζητείται –και από πτέρυγες του γερμανικού κεφαλαίου- ξανά η ιδέα της ΕΕ των πολλών ταχυτήτων. Έχει εμφανιστεί η ομάδα του Βίσεγκραντ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία), η οποία διεκδικεί μια μεγαλύτερη αυτοτέλεια των κρατών – μελών από την ολοκλήρωση, με προσέγγιση από εθνικιστική – αντιδραστική πλευρά. Οι χώρες αυτές σχετίζονται με τον αμερικάνικο παράγοντα (και με τη Βρετανία). Αντίστοιχες απόψεις εκφράζουν τα ακροδεξιά εθνικιστικά ρεύματα σε χώρες όπως η Γαλλία, που μιλούν για μια Ευρώπη των Εθνών, επιθυμούν μια συνεργασία οικονομική κυρίως αλλά απορρίπτουν την εμβάθυνση της ενοποίησης. Άλλα ρεύματα, κυρίως στη Γερμανία και τους δορυφόρους της, μιλούν για προώθηση της ολοκλήρωσης, με δεσμευτικούς κανόνες κι όποιος αντέξει.
Μπορούν αυτές οι εξελίξεις να οδηγήσουν σε μια πιο κοινωνική, πιο δημοκρατική, πιο αναπτυξιακή Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως αυτή που φαντασιώνεται ο Α. Τσίπρας κι ο ΣΥΡΙΖΑ; Η Σύνοδος του Νότου αποτύπωσε μια τέτοια τάση και μια προοπτική αλλαγής των συσχετισμών; Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο: Πρώτο, οι αστικές τάξεις των χωρών του Νότου προωθούν τα δικά τους συμφέροντα, χωρίς καμία ιδιαίτερη διάθεση (μέχρις στιγμής τουλάχιστον) να διαμορφώσουν κάποια σταθερή συμμαχία (δύσκολα η Γαλλία θα χάσει την ιδιαίτερη σχέση που έχει με την Γερμανία). Ταξικά η πολιτική τους είναι στο αντίποδα των εργατικών συμφερόντων, όπως κατέδειξαν οι νόμοι για τα εργασιακά που πέρασαν πρόσφατα Ολάντ και Ρέντσι. Δεύτερο, όσον αφορά την αλλαγή των συσχετισμών, θα ήταν τυφλός κάποιος εάν δεν έβλεπε την προέλαση των ακροδεξιών έως και φασιστικών τάσεων σε μια σειρά χωρών της ΕΕ ή ότι βασικοί από τους φετινούς συνδαιτυμόνες της Συνόδου του Νότου δεν θα βρίσκονται στην ίδια θέση σε ένα χρόνο (με πρώτο τον Ολάντ).
Τρίτο και βασικότερο: Υποστηρίζουμε πως οι εξελίξεις στην ΕΕ θα είναι σε αντιδραστική κατεύθυνση, όχι από κάποια ιδεολογική εμμονή, αλλά από μια ψύχραιμη αποτίμηση του ταξικού συσχετισμού δυνάμεων και των τάσεων, καθώς και από τον καθοριστικό χαρακτήρα της ουσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που από την πρώτη στιγμή γεννήθηκε και προσδιορίστηκε ως μια συμμαχία των αστικών τάξεων της ηπείρου. Παραπέρα, γιατί η καπιταλιστική κρίση και η όξυνση της ταξικής πάλης και των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών θα οδηγήσει σε εμβάθυνση της αντιδραστικής στροφής σε εθνικό και επίπεδο. Η πάλη των εργαζομένων θα εκφραστεί με ρωγμές, ρήγματα και αποκολλήσεις – αποδεσμεύσεις από το τείχος της ΕΕ. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ουτοπικό σήμερα από το να περιμένει κανείς μια δημοκρατική μεταρρύθμιση της ΕΕ.
Η αστική τάξη στην Ελλάδα, όπως κατέδειξε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο και η περσινή εμπειρία του δημοψηφίσματος, είναι καθοριστικά δεμένη με την Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικότερα με τις εκφράσεις του διεθνούς καπιταλιστικού – ιμπεριαλιστικού πλέγματος. Το «Ανήκουμε εις τη Δύση» του Κωνσταντίνου Καραμανλή δεν ήταν συγκυριακό δείγμα εθελουδουλείας ή εξάρτησης, αλλά ταξική επιλογή για μια γραμμή ζωής, για μια ζώνη ασφαλείας του κεφαλαίου στην Ελλάδα, που να εξασφαλίζει –μέσω της λυκοσυμμαχίας- με τις ΗΠΑ και το ευρωπαϊκό κεφάλαιο το ξεζούμισμα της εργατικής τάξης στην Ελλάδα και ένα μερίδιο από τη διεθνή λεία. Το μέγεθος και η θέση της χώρας, ο εξωστρεφής χαρακτήρας των πιο ισχυρών τμημάτων του ελληνικού κεφαλαίου και η καυτή ανάσα της ταξικής πάλης που έχει νιώσει σε αυτή τη χώρα η αστική τάξη στο σβέρκο της, οδηγούν σε αυτή τη σώφρονα επιλογή. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν –σήμερα τουλάχιστον- ισχυρά τμήματα του κεφαλαίου που να αμφισβητούν την ευρω-μονόδρομο, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία κλπ.) Και είναι λάθος η λογική του ΚΚΕ, που θέλοντας να υποστηρίξει τη μυωπική ταύτιση της εξόδου από την ΕΕ με την λαϊκή εξουσία, μιλά (γενικόλογα πάντα) για τμήματα της αστικής τάξης που επιθυμούν έξοδο από την ΕΕ. Διαφοροποίηση του ελληνικού κεφαλαίου από την ΕΕ μπορεί να υπάρχει σε δύο περιπτώσεις: Είτε εάν η καπιταλιστική ολοκλήρωση στην Ευρώπη διαρραγεί και χωρίσει σε δύο ή περισσότερα τμήματα, οπότε θα διαλέξει συμμάχους. Είτε εάν ένα ανερχόμενο εργατικό κίνημα απειλεί να ανατρέψει την αστική κυριαρχία, οπότε για να σώσει το όλον επιδιώξει έναν ελιγμό στις διεθνείς της σχέσεις.
Το κόψιμο του ομφάλιου λώρου του ελληνικού κεφαλαίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση θα αποτελεί μεγάλο πλήγμα στην αστική κυριαρχία στην Ελλάδα, ουσιαστική βελτίωση του συσχετισμού δύναμης υπέρ του εργατικού λαϊκού κινήματος και του Αντικαπιταλιστικού Εργατικού Μετώπου, θα ανοίξει το δρόμο για κατακτήσεις και κυρίως για την κατάκτηση της εξουσίας, με επαναστατική ανατροπή. Για όλους τους παραπάνω λόγους η πάλη για αποδέσμευση της Ελλάδας από την ΕΕ δεν μπορεί παρά να έχει αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο και προσανατολισμό, κι ακριβώς η συνύφανση του στόχου της αποδέσμευσης με τις εργατικές και λαϊκές διεκδικήσεις, με ένα πλούσιο και βαθύ κοινωνικό ταξικό περιεχόμενο, δίνει ώθηση και στο κίνημα για την έξοδο από την ΕΕ. Ιδιαίτερη σημασία στην ενίσχυση και εμπλουτισμό των αριστερών λαϊκών αντιΕΕ τάσεων έχουν τα ζητήματα της δημοκρατίας και των ελευθεριών, του ρατσισμού και του πολέμου, του δικαιώματος των λαών να αποφασίζουν για το μέλλον τους, ενάντια στη σύγχρονη δικτατορία των πολυεθνικών, των ολοκληρώσεων και του κεφαλαίου.
Η δυναμική της ταξικής πάλης, τόσο στην Ελλάδα όσο και συνολικά στην Ευρώπη, παραμερίζει τις λογικές που προσδοκούν δήθεν μια άλλη ΕΕ και που θυσιάζουν κυνικά, εδώ και τώρα, τα εργατικά λαϊκά δικαιώματα στο βωμό της ΕΕ (ΣΥΡΙΖΑ). Αποκαλύπτει το ρηχό, επιμέρους και τελικά ανοιχτό στην ενσωμάτωση αντιλήψεων που διεκδικούν έξοδο από την ευρωζώνη (ΛΑΕ), θεωρώντας σεχταρισμό να τίθεται άμεσα το ουσιαστικό ζήτημα της αποδέσμευσης από την ΕΕ.
ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ
Αντικαπιταλιστικός
διεθνιστικός στόχος
Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
Το ΚΚΕ θέτει το ερώτημα: «έξω από την ΕΕ με ή χωρίς λαϊκή εξουσία;» Το ερώτημα αυτό για τις δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής και επαναστατικής Αριστεράς είναι απαντημένο και μάλιστα πιο ολοκληρωμένα, με το στόχο της επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού και της εργατικής εξουσίας – δημοκρατίας για την κομμουνιστική απελευθέρωση. Αλλά το ερώτημα «με ή χωρίς εξουσία» δεν απαντιέται σαν να παραγγέλνεις καφέ με ή χωρίς γάλα. Το κρίσιμο ζήτημα είναι πως φτάνεις στη διαμόρφωση των όρων και του κινήματος που θα παλέψει για σπάσιμο της σχέσης με την ΕΕ, για ανατροπή της σημερινής κανιβαλικής επίθεσης του κεφαλαίου και των αστικών αναδιαρθρώσεων και θα θέσει το ζήτημα της συνολικής ανατροπής της αστικής κυριαρχίας. Το ΚΚΕ αρνείται την πάλη για έξοδο από την ΕΕ χωρίς αποδοχή του στόχου της λαϊκής εξουσίας. Βάζει το κάρο μπροστά από το άλογο. Εκείνοι που θέλουν λαϊκή εξουσία δεν θέλουν και την ΕΕ. Το ζητούμενο είναι πως η ανερχόμενη λαϊκή τάση ενάντια στην ΕΕ, η οργή ενάντια στους δυνάστες της ΕΕ, θα μετατραπεί σε αγώνα σύγκρουσης και ανατροπής τώρα (κι όχι να ακούν από το ΚΚΕ πως έξοδος από το ευρώ σήμερα είναι καταστροφή!), με τέτοιο τρόπο και τέτοιο περιεχόμενο που θα είναι επικίνδυνος σήμερα και θα δημιουργεί αντιΕΕ, αντικαπιταλιστικές και τελικά επαναστατικές συνειδήσεις. Με αυτή την έννοια η πάλη κατά της ΕΕ συνδέεται με την πάλη για εξουσία, αλλά δεν ταυτίζεται μαζί της, δεν προϋποθέτει την αποδοχή του στόχου ή την κατάκτησή της. Η πάλη για την αντικαπιταλιστική αποδέσμευση είναι δρόμος συσπείρωσης δυνάμεων για την επανάσταση, επιβολής ρηγμάτων και ρωγμών. Στον αντίποδα το ΚΚΕ αποσύρει τους αντιΕΕ στόχους από το μαζικό κίνημα (βλέπε πλαίσιο πάλης του ΠΑΜΕ) και δεν θέτει το ζήτημα της εξόδου από την ΕΕ σαν άμεσο πολιτικό αίτημα.
Ο αγώνας για αποδέσμευση από την ΕΕ, με το ταξικό και αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο που αποκτά σήμερα, αποτελεί την ανώτερη διεθνιστική επιλογή. Καταρχήν δίνει ισχυρό πλήγμα στην ΕΕ, το δυνάστη των ευρωπαϊκών (και όχι μόνο) λαών. Δεύτερο, αμφισβητεί έμπρακτα τη λογική πως η ΕΕ είναι μονόδρομος. Τρίτο, ανοίγει το δρόμο για άλλες αποσπάσεις, για τη διάλυση τελικά της ΕΕ και για μια νέα διεθνή συνεργασία των λαών της περιοχής, της Ευρώπης και όλου του κόσμου στη βάση της ισοτιμίας και της κοινωνικής απελευθέρωσης. Μόνο το χειραφετημένο εργατικό κίνημα και η κομμουνιστική απελευθέρωση μπορούν να ρίξουν πραγματικά τα τείχη που υψώνουν διαρκώς το κεφάλαιο και ο ιμπεριαλισμός. Μια άλλη Ευρώπη, της εργασίας και του σοσιαλισμού – κομμουνισμού, είναι δυνατή να κτιστεί μόνο πάνω στα ερείπια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι αυτή εκφράζει. Ο κομμουνισμός της νέας εποχής δεν περνά μέσα από την ΕΕ, όπως υποστηρίζει ο Αντόνιο Νέγκρι (που υποτάσσεται στην καπιταλιστική ανάπτυξη – ολοκλήρωση), αλλά πάνω από την ΕΕ, πάνω από τα κομμάτια της.
