γράφουν:
ΕΦΗ ΓΑΝΙΑΡΗ,
ΔΩΡΑ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ,
ΒΙΒΗ ΚΑΣΒΙΚΗ,
ΝΤΙΝΑ ΡΕΠΠΑ
Βρισκόμαστε τέσσερις μήνες μετά την υπογραφή της συμφωνίας ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία και την έναρξη της εφαρμογής της. Οι συνθήκες έχουν σκληρύνει εξαιρετικά, οι πρόσφυγες έχουν εγκλωβιστεί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, χωρίς χαρτιά, χωρίς δικαιώματα, χωρίς να μπορούν να μετακινηθούν στους τόπους που επιθυμούν. 60.000 άνθρωποι, που σώθηκαν από τις βόμβες του πολέμου, τη φτώχεια και από πολιτικές και κοινωνικές διώξεις, ζουν σε συνθήκες αθλιότητας. Πολλοί από αυτούς ζουν αποκομμένοι από κατοικημένες περιοχές, σε συνθήκες περιστολής των στοιχειωδών δημοκρατικών και αστικών δικαιωμάτων τους. Στην πραγματικότητα ισχύουν συνθήκες σοβαρότατης παρακώλυσης μέχρι και απαγόρευσης της ελεύθερης επικοινωνίας τους. Υπάρχει ωράριο εισόδου και εξόδου των προσφύγων από τα στρατόπεδα (συνήθως 9 π.μ.-9 μ.μ.). Σε αυτό, πρέπει να συνυπολογιστεί η έλλειψη μέσων μεταφοράς στα στρατόπεδα που βρίσκονται μακριά από τον οικιστικό ιστό και τις πόλεις. Ταυτόχρονα, η απαγόρευση ελεύθερης εισόδου, των συνδικάτων, του Συντονισμού Εργατικών Σωματείων, Φοιτητικών Συλλόγων και Συλλογικοτήτων, αλληλέγγυων ομάδων, των πολιτικών οργανώσεων όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και μάλιστα λόγω της «αντικυβερνητικής προπαγάνδας» που αυτά πραγματοποιούν, ξεπερνά τα όρια του αυταρχισμού και φτάνει στα όρια του ολοκληρωτισμού! Ο περιορισμός του επιτρεπόμενου αριθμού των επισκεπτών σε 3 έως 5, η υποχρέωση να γίνεται 10 ημέρες νωρίτερα η αίτηση άδειας επίσκεψης, η ευκολία απαγόρευσης της εισόδου με διάφορες προφάσεις και δικαιολογίες και τέλος η απαίτηση να δίνονται τα ονόματα και ο αριθμός των δελτίων ταυτότητας των επισκεπτών, αποκαλύπτει τις κυβερνητικές επιδιώξεις.
Για όλα τα παραπάνω ο Συντονισμός έχει βγάλει πλήθος ανακοινώσεων μιας και κατ’ επανάληψη έχει εμποδιστεί η είσοδός του στα στρατόπεδα, από το Ελληνικό, το Σχιστό, τη Μαλακάσα, μέχρι το Κουτσόχερο, τη Θεσσαλονίκη και δεκάδες άλλες περιπτώσεις. Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση τρέμει την επικοινωνία των προσφύγων με το εργατικό κίνημα και τις αλληλέγγυες συλλογικότητες και την πολιτική όσμωση τους. Τρέμει την ταξική αλληλεγγύη που καταγγέλλει την κυβερνητική και ΕυρωΕνωσιακή πολιτική στο προσφυγικό και επιδιώκει να συνευρεθεί κινηματικά και πολιτικά με τους πρόσφυγες. Φυσικά, την ίδια στιγμή, κυκλοφορούν ελεύθερα κάθε λογής ΜΚΟ που λυμαίνονται το δημόσιο χρήμα που δίνεται για τους πρόσφυγες.
Σε αυτά τα πλαίσια ξεδιπλώνεται η κυβερνητική πολιτική σε όλα τα ζητήματα, από τη στέγαση, την περίθαλψη και την εκπαίδευση ως τα ζητήματα του ασύλου, των χαρτιών, των δικαιωμάτων.
Το δόγμα της κυβέρνησης στην πράξη, αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες ως παράνομους που η περιστολή των δικαιωμάτων τους σε όλα τα επίπεδα, όπως και στην εκπαίδευση, είναι αναγκαία προϋπόθεση για την απρόσκοπτη εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας.
Τα σχολεία έκλεισαν, οι εγγραφές ολοκληρώθηκαν και δεν υπήρξε καμία απολύτως κυβερνητική πρωτοβουλία για εγγραφή των προσφυγόπουλων στη δημόσια εκπαίδευση. Οι συνθήκες εγκλεισμού των προσφύγων, η εξορία τους σε τόπους απομόνωσης δεν επιδέχονται εξαιρέσεις. Η εκπαίδευση των προσφυγόπουλων στα δημόσια σχολεία ανοίγει το δρόμο για επικοινωνία με τον έξω κόσμο και αυτό είναι το απαγορευτικό όριο της κυβερνητικής πολιτικής.
Γι’ αυτό ο αγώνας του εκπαιδευτικού κι εργατικού κινήματος αλλά και συνολικά του αλληλέγγυου κινήματος για την ένταξη όλων των προσφυγόπουλων στη δημόσια εκπαίδευση είναι μέγιστης σημασίας. Η μάχη αυτή αφορά κυρίως τους πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται εγκλωβισμένοι μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στους υποτιθέμενους χώρους «φιλοξενίας», γιατί εκεί ζουν οι χιλιάδες των προσφύγων και σε αυτούς συμπυκνώνεται όλη η κυβερνητική γραμμή.
Τα αιτήματα για την εκπαίδευση των παιδιών αυτών βασίζονται σε τρεις σημαντικές παραδοχές:
- Η εκπαίδευση αποτελεί βασικό δικαίωμα όλων και πρέπει να παρέχεται δωρεάν και δημόσια σε όσους ζουν στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες όπως είναι οι πρόσφυγες, οι υποχρεώσεις του κράτους είναι αυξημένες, γιατί αυτές οι ομάδες έχουν μεγαλύτερα προβλήματα. Τα παιδιά είναι εξαιρετικά επιβαρυμένα εξαιτίας των εμπειριών και των ψυχικών τραυμάτων. Προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα όπου η εκπαίδευση ίσως και να μην αποτελούσε κατακτημένο αγαθό. Το κράτος έχει την υποχρέωση να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες ώστε να άρει όλες τις δυστοκίες και τις δυσκολίες και να πείσει για την ανάγκη παρακολούθησης του σχολείου.
- Η εκπαίδευση των παιδιών των προσφύγων και των μεταναστών για να οδηγεί στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα χρειάζεται να πραγματοποιηθεί με συνεκπαίδευση μέσα στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης, μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά. Η γκετοποίηση, οδηγεί στον αποκλεισμό τους από τον κοινωνικό ιστό, δεν τα εντάσσει, αποτελεί εμπόδιο για τη μόρφωσή τους και φυσικά δυσχεραίνει και ακυρώνει την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας που είναι βασικός και αναγκαίος όρος για την ομαλή παραμονή τους στη χώρα.
- Είναι σαφές ότι την εκπαίδευση χρειάζεται να την ασκούν επαγγελματίες εκπαιδευτικοί που θα εργάζονται στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης και όχι να εξαρτάται από περιστασιακές και ευκαιριακές δομές όπως ο εθελοντισμός και οι ΜΚΟ.
Η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι μέχρι τώρα τίποτα δεν ανταποκρίνεται στις τρεις παραπάνω προϋποθέσεις. Με βάση τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας του Υπουργείου Παιδείας εξάγονται τα τρανταχτά συμπεράσματα της πλήρους απουσίας κρατικού σχεδιασμού, της ακαταλληλότητας των χώρων διενέργειας των όποιων εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, της γκετοποίησης, των απάνθρωπων συνθηκών διαβίωσης των προσφύγων και βέβαια η υπερδιείσδυση για άλλη μια φορά των απανταχού ΜΚΟ.
Πιο συγκεκριμένα, στα 40 Κέντρα φιλοξενίας καταγράφονται 105 εκπαιδευτικού τύπου παρεμβάσεις για παιδιά, οι οποίες οργανώνονται από 76 ετερογενείς φορείς, όπως ΜΚΟ διεθνείς ή ελληνικές, διάφορες συλλογικότητες (σύλλογοι, ενώσεις κλπ), πανεπιστήμια, αλληλέγγυες ομάδες κλπ. Σε αυτούς τους φορείς πρέπει να προστεθούν και 7 περιπτώσεις οργάνωσης μαθημάτων από τους ίδιους τους πρόσφυγες που διαμένουν στους καταυλισμούς. Υπάρχουν Κέντρα με πολύ μεγάλο πληθυσμό (π.χ. Ελληνικό) όπου παρατηρείται εξαιρετικά περιορισμένη έως ανύπαρκτη παρέμβαση. Στο ένα τρίτο των περιπτώσεων (περίπου 35%), οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις των φορέων υλοποιούνται από έμμισθους συνεργάτες (ΜΚΟ), στις υπόλοιπες πρόκειται για εθελοντές. Από τις παρεμβάσεις που οργανώνονται στα δύο τρίτα περίπου των περιπτώσεων πρόκειται για παιδαγωγικές δράσεις δημιουργικής απασχόλησης, παιχνιδιών, ζωγραφικής ή και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Οι παιδαγωγικές εκπαιδευτικές δράσεις οργανώνονται κατά κύριο λόγο μέσα στα στρατόπεδα. Είναι πολύ περιορισμένες οι περιπτώσεις όπου οργανώνονται δραστηριότητες εκτός δομών (μουσεία, βιβλιοθήκες κ.τ.λ.). Αναφορικά με την επάρκεια και την καταλληλότητα του συνόλου των χώρων που έχουν δημιουργηθεί για να φιλοξενήσουν δραστηριότητες με παιδιά διαπιστώνονται όχι μόνο βασικές ελλείψεις, αλλά και ακατάλληλες συνθήκες, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις κρίνεται ότι εκθέτουν τους συμμετέχοντες σε κινδύνους.
Αξίζει να υπογραμμιστεί εδώ πως ο συνολικός αριθμός των ανήλικων προσφύγων (0-18 ετών) είναι περίπου 37% του συνολικού πληθυσμού και ,σύμφωνα με εκτιμήσεις στο συγκεκριμένο πληθυσμό των Κέντρων που καταγράφηκαν, τα παιδιά ηλικίας 4-15 (οι ηλικίες που αφορούν την προσχολική και υποχρεωτική εκπαίδευση) θα πρέπει να είναι περίπου 8.000-8.500.
Με επίγνωση των πολιτικών σχεδίων της κυβέρνησης, ο Συντονισμός των Εργατικών Σωματείων, των Φοιτητικών Συλλόγων και των Συλλογικοτήτων, σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά σωματεία, στη συνέλευσή του τον Ιούνιο αποφάσισε το πλαίσιο των αιτημάτων και των δράσεων του γύρω από το ζήτημα.
Σε αυτά τα πλαίσια, ο Σύλλογος εκπ/κών ΠΕ «ο Αριστοτέλης», ένα από τα εκπαιδευτικά σωματεία που συναποτελούν το Συντονισμό, συνέβαλε για την εγγραφή 70 παιδιών στις σχολικές μονάδες της περιοχής του. Η εμπειρία ήταν συγκλονιστική, όπως περιγράφουν οι εκπαιδευτικοί από το σωματείο που συνόδευσαν παιδιά και γονείς στα σχολεία: «Ανοίξαμε τα σχολεία μας και τις πόρτες των αιθουσών μας. Μοιραστήκαμε μαρκαδόρους, μπλοκ ζωγραφικής, πλαστελίνες, κιμωλίες, αγκαλιές και χαμόγελα. Γράψαμε το όνομά μας στο μαυροπίνακα που γέμισε χρώματα. Παίξαμε παιχνίδια στο προαύλιο και φάγαμε παρέα τα μπισκότα, τα μήλα και τα κέικ που έφεραν οι μαθητές των σχολείων μας για να καλωσορίσουν τους νέους τους συμμαθητές.
«Εγώ στο σχολείο μου δεν είχα καρέκλα, καθόμασταν κάτω», μας είπε η δωδεκάχρονη Ναντίν που μέσα σε δύο μήνες έμαθε να μιλά στοιχειωδώς τόσο ελληνικά όσο και αγγλικά. «Ακούω τους άλλους με προσοχή», μας απάντησε στην εύλογη απορία μας πώς τα κατάφερε σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Μάτια αστραφτερά, λαμπερά χαμόγελα, φωνές δυνατές και ενθουσιώδεις, αγάπη για τη ζωή, δίψα για μάθηση. «Αύριο θα πάμε πάλι στο σχολείο;» μας ρώτησε ένας μικρούλης, για να εισπράξουμε την απογοήτευσή του, όταν του είπαμε πως τα σχολεία ανοίγουν πάλι το Σεπτέμβρη. «Θα κάνω τόσο πολύ λοιπόν, για να σας ξαναδώ…».
Το υπουργείο Παιδείας και οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης κάνουν σοβαρές προσπάθειες να παρεμποδίσουν την απρόσκοπτη εγγραφή των μαθητών. Προβάλλουν γραφειοκρατικές δυσκολίες για την εξακρίβωση του τόπου κατοικίας των παιδιών, για τα ελλειπή στοιχεία των χαρτιών τους κ.ά. Σε πολλές περιπτώσεις προσπάθησαν να μπλοκάρουν τους διευθυντές και τους συλλόγους διδασκόντων με σαφείς εντολές απαγόρευσης των εγγραφών. Οι απόπειρές τους βρήκαν τη μαχητική αντίδραση του εκπαιδευτικού κι αλληλέγγυου κινήματος. Ο Ν. 4251/2014 υποχρεώνει στην εγγραφή των παιδιών προσφύγων και μεταναστών ακόμα και χωρίς χαρτιά, χωρίς κατοικία, χωρίς πιστοποιητικά. Αποδέχεται ως αιτία των ελλείψεων την προέλευσή τους από περιοχές που επικρατούν έκρυθμες καταστάσεις και υποχρεώνει στην εγγραφή τους.
Ο Συντονισμός αποφάσισε το επόμενο διάστημα να κάνει μια μεγάλη καμπάνια σε όλα τα στρατόπεδα με στόχο την ενημέρωση των προσφύγων και τη συγκέντρωση αιτήσεων από τους γονείς όπου θα ζητούν την εγγραφή των παιδιών τους στα δημόσια σχολεία, νηπιαγωγεία και στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς. Ο στόχος είναι να υπάρξει την 1/9 μαζικό κύμα απαίτησης εγγραφών, που θα ακυρώσει τα σχέδια της κυβέρνησης για γκετοποίηση. Όλες οι συλλογικότητες που συμμετέχουν κι αναφέρονται σε αυτόν σε όλη την Ελλάδα, έχουν ήδη ξεκινήσει. Ταυτόχρονα, διεκδικούμε όλες τις αναγκαίες προσλήψεις με μαζικούς διορισμούς μονίμων εκπαιδευτικών και όλων των απαραίτητων ειδικοτήτων, με τμήματα υποδοχής και όλες τις υποστηρικτικές δομές, με κάλυψη της μεταφοράς των μαθητών από τα στρατόπεδα στα σχολεία, με σίτιση και πλήρη υγειονομική περίθαλψη.
Η κυβερνητική άρνηση στην ικανοποίηση των παραπάνω διεκδικήσεων είναι πολύπλευρη. Στην εποχή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού και της συστημικής κρίσης, η εκπαίδευση δεν θεωρείται δημόσιο αγαθό που οφείλει να παρέχεται δωρεάν και απρόσκοπτα σε όλους, πολύ δε περισσότερο στους πρόσφυγες. Οι φτωχοί είναι βάρος όποιο ουσιαστικό κι αν έχουν για τη φτώχεια τους, ντόπιοι εργάτες, άνεργοι, πρόσφυγες, μετανάστες, ότι εθνότητας, θρησκεύματος και γλώσσας. Με τους πρόσφυγες τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα, γιατί τα ιμπεριαλιστικά εγκλήματα απαιτούν την εκμετάλλευση κι απαγορεύουν την προστασία των θυμάτων τους.
Σε πλήρη σύγκρουση με όλες τις κυβερνητικές και ΕυρωΕνωσιακές μεθοδεύσεις, τα προσφυγόπουλα θα περάσουν τις πόρτες των σχολείων από την αποφασιστική και μαχητική δράση του κινήματος και μόνο έτσι!
«Ειδικά σχολεία» σε γκέτο θέλει η κυβέρνηση
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συντηρεί ένα νεφέλωμα για το θέμα της εκπαίδευσης των χιλιάδων παιδιών προσφύγων και μεταναστών, που μετά την κατάπτυστη συμφωνία ΕΕ Κυβέρνησης Τουρκίας έχουν εγκλωβιστεί στη χώρα μας σε απαράδεκτες συνθήκες στέγασης, σίτισης, υγιεινής και πλήρη ανυπαρξία εκπαίδευσης.
Οι διεθνείς συνθήκες αναφέρονται στην υποχρέωση των κυβερνήσεων να προσφέρουν εκπαίδευση σε όλα τα παιδιά που βρίσκονται στη χώρα τους.
Επειδή όμως σε μια σειρά ζητήματα δικαιωμάτων, και ιδιαίτερα δικαιωμάτων των προσφύγων, νόμοι και διεθνείς συνθήκες έχουν γίνει κουρελόχαρτα, ας δούμε πως έχει κινηθεί μέχρι στιγμής η κυβέρνηση για το συγκεκριμένο θέμα και ποια προοπτική προϊδεάζουν οι μεθοδεύσεις της.
Το υπουργείο Παιδείας έχει συγκροτήσει τρεις Επιτροπές (Επιτελική, Επιστημονική και Καλλιτεχνική) με στόχο τη διαμόρφωση του αναγκαίου Σχεδίου Δράσης και το συντονισμό για την υλοποίηση του. Οι προτάσεις της Επιστημονικής Επιτροπής, που δημοσιοποιήθηκαν στις 16/6, συνιστούν ένα πλαίσιο αρχών και κατευθύνσεων μεταβατικής ένταξης στην τυπική εκπαίδευση. Μετά όμως από τη διατύπωση προθέσεων για χάρη της επικοινωνίας, αρχίζουν οι πραγματικές επιδιώξεις. Το σχολικό έτος 2016-2017 χαρακτηρίζεται ,από τις επιτροπές και το Υπουργείο, ως μεταβατικό έτος, έτος «προετοιμασίας», πράγμα που δηλώνει με σαφήνεια ότι δεν θα πραγματοποιηθεί ένταξη των προσφυγόπουλων αυτή τη χρονιά. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τις επισημάνσεις της ίδιας της επιτροπής, οι «καλές» προθέσεις σκοντάφτουν στη χρηματοδότηση και την έλλειψη καταγραφής του πληθυσμού και των αναγκών. Οι κατηγορηματικές δηλώσεις ότι χωρίς χρηματοδότηση από εθνικούς ή διεθνείς πόρους και χωρίς συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, δεν μπορεί να υλοποιηθεί τίποτα απολύτως, προετοιμάζουν το έδαφος.
Οι δηλώσεις του Γ.Γ. του υπουργείου Παιδείας Γ. Παντή, συντονιστή της Επιτελικής επιτροπής του ΥΠΕΘ, προϊδεάζουν για «ειδικά σχολεία» μέσα στα γκέτο. Λέει συγκεκριμένα: «…από τον Σεπτέμβρη θα αρχίσουν προενταξιακά μαθήματα στα κέντρα φιλοξενίας ή το απόγευμα σε σχολεία. Το εγχείρημα είναι πολύ δύσκολο αλλά ήδη έχουμε τέσσερις πιλοτικές εφαρμογές στα Διαβατά, στον Ελαιώνα, στο Σχιστό και στην Λέσβο στις οποίες επιτελείται σημαντικό έργο. Από τις εκπαιδευτικές δράσεις που εφαρμόζονται εκεί διαμορφώσαμε ένα σύνολο καλών πρακτικών που σχεδιάζουμε να εφαρμοστούν άμεσα και στα άλλα Κέντρα Φιλοξενίας».
Οι ίδιες επιτροπές θέτουν εκτός των άλλων και εκπαιδευτικά όρια. Κατ’ αυτές, βασικοί άξονες της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων είναι η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, και ακόμη μιας ευρωπαϊκής (αγγλικά, γερμανικά) και η δημιουργική και αθλητική απασχόλησή τους. Αυτό και μόνο δηλώνει ότι η ολόπλευρη μόρφωση, όπως αυτή αναπτύσσεται μέσα από το δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης, με διδασκαλία όλων των μαθημάτων και των διδακτικών αντικειμένων δεν αποτελεί μέλημα κι υποχρέωση!
Η υλοποίηση του σχεδίου στηρίζεται στη συνεργασία με τις ΜΚΟ και με προσωπικό εθελοντές, εργαζόμενους σε ΜΚΟ, από προγράμματα ΕΣΠΑ κοινωφελούς εργασίας, ακόμα και προγράμματα ΕΣΠΑ εθελοντικής εργασίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και η Επιστημονική Επιτροπή για τη Στήριξη των Παιδιών Προσφύγων του ΥΠΕΘ διοργάνωσε το Μάιο
Σεμινάριο Ταχύρρυθμης Εκπαίδευσης Εθελοντών και Εθελοντριών Κέντρων Φιλοξενίας Προσφύγων,
Mε φοιτητές, απόφοιτους και άνεργους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων.
Τα απτά γεγονότα είναι ότι σε καμιά Διεύθυνση Εκπαίδευσης Α/θμια ή Β/θμια δεν έχει δοθεί εντολή από το υπουργείο Παιδείας να γίνουν εγγραφές παιδιών από τις ομάδες προσφύγων-μεταναστών στα δημόσια Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια. Αντίθετα δίνεται προφορική εντολή να μη γίνονται δεκτές οι αιτήσεις μέχρι νεωτέρας.
Καμιά πρόβλεψη δεν υπάρχει από το υπουργείο για την πρόσληψη επιπλέον μόνιμου προσωπικού που θα καλύψει τις πρόσθετες, αλλά και εξειδικευμένες εκπαιδευτικές ανάγκες, για την υγειονομική περίθαλψη και τον εμβολιασμό των παιδιών, για την ασφαλή μεταφορά προς και από τα σχολεία.
Όλα αποδεικνύουν ότι η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να κρατήσει τα προσφυγόπουλα έξω από το δημόσιο σχολείο, μακριά από τα υπόλοιπους μαθητές, ενισχύοντας και προδιαγράφοντας τη συνέχιση της γκετοποίησης ολόκληρου του προσφυγικού πληθυσμού.
Μια επιπλέον βασική παράμετρος αυτής της πολιτικής είναι η επέκταση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων και ακόμη περισσότερο της απλήρωτης εργασίας με τη μορφή του εθελοντισμού, εκμεταλλευόμενη την τεράστια ανεργία αλλά και την κοινωνική ευαισθησία και αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και μετανάστες.
Την περίοδο που απομένει μέχρι το άνοιγμα των σχολείων απαιτείται ένα μέτωπο αγώνα από τους ίδιους τους πρόσφυγες, την εκπαιδευτική κοινότητα και την πολιτική και ταξική αλληλεγγύη ώστε το υπουργείο να υποχρεωθεί να σεβαστεί το βασικό δικαίωμα όλων των παιδιών στη δημόσια δωρεάν εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς.
