Είναι ανάγκη οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό οι οποίοι σήκωσαν το γάντι που έριξε το «μαύρο μέτωπο» να ενώσουν τη φωνή τους ενάντια στο κύμα της αντίδρασης, που ούτως ή άλλως θα ακολουθήσει μετά την Κυριακή
Μαίνεται ο πόλεμος των κειμένων με υπογραφές υπέρ του «Όχι» ή του «Ναι», θα μπορούσε να πει κανείς ρίχνοντας μια επιπόλαιη ματιά στην ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών. Στην πραγματικότητα, ο πόλεμος διεξάγεται ανάμεσα σε δύο στάσεις, ανάμεσα στην υποταγή και ανάμεσα στην αντίσταση, όσο αντιφατικά και αν εκφράζεται η δεύτερη.
Σαν στοργική μητέρα εμφανίζει την Ευρώπη το πρώτο κείμενο υπέρ του «Ναι». Χαρακτηριστικό δείγμα δουλοπρέπειας είναι το ακόλουθο απόσπασμα: «Βοηθός και αρωγός η Ευρώπη της Ελλάδας σε κάθε αντιξοότητα σε χαλεπούς καιρούς ως τα σήμερα. Αυτό αποδεικνύει, μεταξύ άλλων, η μέριμνα των εταίρων μας για την ανάπτυξη των υποδομών της χώρας, η υποδοχή Ελλήνων φοιτητών στα καλύτερα πανεπιστήμια της ηπείρου, η συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων στα ευρωπαϊκώς χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα, οι αγροτικές επιδοτήσεις…»
Μήπως τόσα χρόνια ίσχυε κάποιο ευρωπαϊκό Σχέδιο Μάρσαλ και δεν το ξέραμε; Όσο για τα «καλύτερα πανεπιστήμια» της ηπείρου, που μας άνοιξαν την αγκαλιά τους, ας θυμηθούμε ότι τα περισσότερα δεν το έκαναν με το αζημίωτο. Ποταμοί συναλλάγματος έχουν κυλήσει στην αλλοδαπή προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα πτυχίο… Όσο για τις υποδομές, ας αναλογιστούμε τη σύμβαση για το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος: για την ψυχή της μάνας τους έκαναν οι Γερμανοί αυτή την επένδυση; Όσο για τη γενναιοδωρία προς τους αγρότες, ακόμα και μια πρόχειρη ανάγνωση της συμφωνίας που προτείνουν οι δανειστές δείχνει ότι μαύρες μέρες ξημερώνουν για τους έλληνες αγρότες.
Ούτε μια λέξη στο εν λόγω κείμενο για την Ευρώπη του Διαφωτισμού, των μεγάλων λαϊκών και εργατικών αγώνων, της αντιφασιστικής πάλης. Η Ευρώπη που εξυμνείται στο κείμενο μοιάζει με ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα του οποίοι εμείς οι αχάριστοι θέλουμε να κλείσουμε τους κρουνούς.
Το κείμενο αυτό περιλάβαινε καμιά σαρανταριά υπογραφές, ενώ αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η υποκλοπή, όπως καταγγέλθηκε, της υπογραφής του Γεράσιμου Νοταρά, ο οποίος σε δήλωσή του ανέφερε ότι «οι τοπικοί κεκράκτες του Σόιμπλε ξεπέρασαν όλα τα όρια της εθελοδουλίας υποκλέπτοντας υπογραφές για να δημιουργήσουν εντυπώσεις. Έτσι εμφάνισαν το όνομά μου ως συντασσόμενο με τους προπαγανδιστές του “Ναι”».
Ακολούθησε μια διακήρυξη υπέρ του «Ναι» που την υπογράφουν 85 πολίτες «που ο καθένας έχει διακριθεί στο χώρο του». Και αυτό το κείμενο ευθυγραμμίζεται πλήρως με την ερμηνεία που δίνουν στο δημοψήφισμα οι «θεσμοί», υποστηρίζοντας ότι το δίλημμα του δημοψιφίσματος είναι «σωτηρία ή καταστροφή». Έτσι, αποφάσισαν να πουν «”Ναι” στην Ελλάδα, “Ναι” στην Ευρώπη, “Ναι” στο ευρώ».
Σε διαφημιστή του ευρώ έχει εξελιχθεί ο Σάκης Ρουβάς, πρώην διαφημιστής της Κόκα Κόλα, αρχάγγελος του λαϊφστάιλ και χαϊδεμένος της ελληνικής ολιγαρχίας, που δεν υπογράφει απλώς κείμενα, αλλά δίνει και την προσωπική του μάχη υπέρ του «Ναι»
Αξίζει να θυμηθούμε ότι τον Μάρτιο του 1992, έξι επιφανείς Ελληνες (Οδυσσέας Ελύτης, Αριστόβουλος Μάνεσης, Μελίνα Μερκούρη, Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Δημήτρης Τσάτσος, Γιάννης Γεωργάκης) είχαν συνυπογράψει ανοιχτή επιστολή προς την ΕΟΚ, ζητώντας να μην αναγνωριστεί σαν Μακεδονία το «κρατίδιο των Σκοπίων». Αυτό που έχει μείνει από εκείνο το κείμενο είναι η φράση «Για μας η ψυχή μας είναι το όνομά μας». Φαίνεται όμως ότι σήμερα, για πολλούς από το χώρο των λεγόμενων επωνύμων, ψυχή τους είναι το ευρώ, ψυχή τους είναι τα μνημόνια και άγγελοί τους η Μέρκελ, ο Σόιμπλε, ο Ραχόι, ο Ντάισελμπλουμ…
Πάνω από 500 είναι οι υπογραφές διανοουμένων και καλλιτεχνών που τάσσονται υπέρ του «Όχι» εξηγώντας πως αυτός «είναι ο μόνος τρόπος να πούμε Ναι στη Ζωή. Ναι στην Ευρώπη των λαών, της Αλληλεγγύης και της Ειρήνης». Επίσης εκατοντάδες πανεπιστημιακοί υπογράφουν ένα παρόμοιο κείμενο ενώ καίριες, και συχνά συγκινητικές, είναι οι δηλώσεις μεμονωμένων καλλιτεχνών που υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα του «Όχι».
Βέβαια, το θέμα δεν είναι ποσοτικό, δεν μετράμε υπογραφές, δεν μετράμε κεφάλια. Όμως είναι θλιβερό, να βλέπει κανείς ανθρώπους που τίμησαν την τέχνη τους να συνυπάρχουν, έστω σαν υπογραφές, πλάι σε άτομα που υπήρξαν υμνητές των μνημονίων, που εδώ και πέντε χρόνια δεν είπαν κουβέντα για την εξαθλίωση του λαού, τον εξευτελισμό των γηρατειών και το τσαλάκωμα της νεολαίας. Απογοήτευση προκαλεί, π.χ., να βλέπουμε το όνομα της Άλκης Ζέη πλάι στον Παντελή Καψή, όμως για μας ο «Μεγάλος περίπατος του Πέτρου» δεν τελείωσε ακόμα…
Ας ελπίσουμε, πάντως, ότι αυτό το ισχυρό ρεύμα των καλλιτεχνών υπέρ του «Όχι» θα οδηγήσει σε μια βαθύτερη δημοκρατική συσπείρωση που θα υπερβαίνει την επικαιρότητα. Αφού ο αγώνας για το «Όχι» ουσιαστικά συνεχίζεται και την επόμενη μέρα, αφού τίποτα δεν τελειώνει μεθαύριο Κυριακή.Ας ελπίσουμε ότι οι καλλιτέχνες, οι διανοούμενοι, οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό θα ενώσουν τη φωνή τους ενάντια στο κύμα της αντίδρασης, που ούτως ή άλλως θα ακολουθήσει.