«Μικρή ΔΕΗ» σημαίνει το τέλος της ΔΕΗ

της Φλώρας Παπαδέδε

Μικρή ΔΕΗ σήμερα, μικρή Ελλάδα αύριο! Η απόσχιση από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού και η εκποίηση της λεγόμενης μικρής ΔΕΗ δεν συνιστά μόνο νέο ανήφορο ακρίβειας και αυξήσεων για τα νοικοκυριά και την όποια παραγωγική δραστηριότητα έχει απομείνει στην πατρίδα μας, ούτε μπορεί να αντιμετωπίζεται απλώς σαν μια ακόμα ιδιωτικοποίηση για να βρουν «νέο πεδίο κερδοφορίας» επιχειρηματικά συμφέροντα.

Μαζί με την παράδοση του 17% της ΔΕΗ στο ΤΑΙΠΕΔ, την εκποίηση του ΑΔΜΗΕ (Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) και την εφαρμογή από τον Σεπτέμβρη του μοντέλου ΝΟΜΕ (μετατροπή του 30% της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής της ΔΕΗ σε χρηματιστηριακό προϊόν και αναγκαστική παραχώρησή της σε ιδιώτες προμηθευτές), η μικρή ΔΕΗ αποτελεί καθοριστικό βήμα για την οριστική διάλυση και εξαφάνιση της βασικότερης, αν όχι της μοναδικής, αναπτυξιακής υποδομής της χώρας μας. Μικρή ΔΕΗ σημαίνει απλώς το τέλος της ΔΕΗ.

Η στέρηση από μια χώρα του βασικότερου αναπτυξιακού εργαλείου της, της ηλεκτρικής ενέργειας, σφραγίζει την άρση κάθε δικαιώματος του λαού μας για ανάπτυξη και ευημερία.

Στη διαλυμένη από την Kατοχή και τον Eμφύλιο Ελλάδα η οικονομία ανασυγκροτήθηκε μέσα από την εθνικοποίηση ολόκληρου του ηλεκτρoενεργειακού κλάδου και τη δημιουργία του ισχυρού κρατικού μονοπωλίου της ΔΕΗ, που λειτούργησε ως ατμομηχανή της ανάπτυξής της. Οι εθνικοποιήσεις των στρατηγικών τομέων αποτέλεσαν το μοχλό της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης και ανάπτυξης όλων των ευρωπαϊκών κρατών, ανεξάρτητα αν ανήκαν στη Δύση ή στην Ανατολή, για τον απλό λόγο πως το μοντέλο των απελευθερωμένων και πλήρως ιδιωτικοποιημένων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας που κυριάρχησε επί 70 χρόνια –από το 1880 ως το 1950– αποδείχτηκε πλήρως ανίκανο να τις… ηλεκτροδοτήσει.

Το 1950 στην Ελλάδα υπήρχαν 437 ιδιωτικές εταιρείες παραγωγής και διανομής ηλεκτρικού, δηλαδή μια «πλήρως απελευθερωμένη και ανταγωνιστική αγορά». Τι δεν υπήρχε; Ηλεκτρισμός! Ο εξηλεκτρισμός επιτεύχθηκε μόνο με τη δημιουργία εθνικού κρατικού μονοπωλίου, που αξιοποίησε το εθνικό καύσιμο για να παραχθεί φθηνό ρεύμα και κατασκεύασε το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς, για να μπορέσει να φτάσει και στο τελευταίο χωριό.

Η κατοχική διοίκηση των «δανειστών» και οι κυβερνήσεις της διαλύουν τον εθνικό φορέα ηλεκτροδότησης, ξεπουλούν το λιγνίτη και τον ΑΔΜΗΕ και μας επιστρέφουν στα προπολεμικά σκοτάδια! Οι 360.000 οικογένειες που ζουν σήμερα με κομμένο το αγαθό του ηλεκτρισμού και οι θάνατοι από μαγκάλια είναι ο προπομπός…

Μικρή ΔΕΗ – Μεγάλο ξεπούλημα

Τι εστί μικρή ΔΕΗ; Στον Πίνακα παρατίθενται οι υποδομές, οι φυσικοί πόροι μα και οι… «ανθρώπινοι πόροι» που παραδίδονται στη λεηλασία των ιδιωτών.
Στη νέα, τέταρτη κατά σειρά, θυγατρική που αποσχίζεται από τη ΔΕΗ και ξεπουλιέται εντάσσεται και η πλέον σύγχρονη και φιλική στο περιβάλλον λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ, η Μελίτη Ι (330 MW), που παρουσιάζει μάλιστα την εξής ιδιομορφία: αποτελείται από δύο μονάδες παραγωγής, αφού η Μελίτη ΙΙ (450 MW) είναι ήδη κατασκευασμένη κατά 70%. Μια υποδομή που το 2003 κόστισε 230 δισ. δρχ. (700 εκατ. ευρώ) παραδίδεται δωρεάν τώρα στα ιδιωτικά συμφέροντα. Με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια!

Μαζί της εκποιούνται ο ΑΗΣ Αμυνταίου (600 MW) και έξι ορυχεία λιγνίτη και ξυλίτη, δηλαδή τα κοιτάσματα με την υψηλότερη θερμογόνο δύναμη. Ένα από τα σημαντικότερα τμήματα του εθνικού πλούτου και ολόκληρος ο Νομός Φλώρινας παραδίδεται στην ιδιωτική λεηλασία.

Οι συνέπειες της απόσχισης των ορυχείων αυτών θα είναι βαριές και για την υπόλοιπη λιγνιτική παραγωγή στη Δυτική Μακεδονία. Σειρά μελετών τόσο από εξειδικευμένους και έμπειρους μηχανικούς της ΔΕΗ, όσο και από επιστημονικούς φορείς καταδεικνύουν εδώ και δεκαετίες πως η ορθολογική εκμετάλλευση των λιγνιτικών κοιτασμάτων της περιοχής και κατά συνέπεια η αποδοτικότερη λειτουργία των λιγνιτικών σταθμών μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μείγμα καυσίμου εμπλουτισμένο στα κατάλληλα ποσοστά από όλα τα ορυχεία του λεκανοπεδίου.

Με απλά λόγια, η εκποίηση των καλύτερων κοιτασμάτων μέσω της μικρής ΔΕΗ θα μειώσει δραστικά και την απόδοση και την παραγωγή των παλαιότερης κατασκευής λιγνιτικών μονάδων που απομένουν στη «μεγάλη» ΔΕΗ.

Αν δεν προστεθεί εδώ και η έτερη «μνημονιακή υποχρέωση» για αναγκαστική δημιουργία ανταγωνιστών της ΔΕΗ στη λιανική αγορά (μοντέλο ΝΟΜΕ), στους οποίους θα πρέπει να παραχωρείται σε τιμή κάτω του πραγματικού κόστους το 30% της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής της, για να τη μεταπωλούν στους καταναλωτές (κυρίως τους μεγάλους βιομηχανικούς), είναι εξαιρετικά αμφίβολο πόση από τη λιγνιτική παραγωγή της απομένει στη «μεγάλη» ΔΕΗ, που θα προμηθεύει κυρίως τους μικρούς και οικιακούς καταναλωτές. Εξαιρετικά βέβαιο όμως πως οι λογαριασμοί του ρεύματος για τη λαϊκή κατανάλωση θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο. Όσο θα συρρικνώνεται το μερίδιο λιγνιτικής παραγωγής που θα διατίθεται στα νοικοκυριά, τόσο θα καλούνται να χρυσοπληρώνουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ακριβό εσαγόμενο φυσικό αέριο!

Χαράς ευαγγέλια για τους ομίλους Μυτιληναίου, Ελπέντισον-Λάτση και GdF-Suez (το πραγματικό αφεντικό της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ) που αποτελούν τους υποψήφιους υποχρεωτικούς μεσάζοντες ή «προμηθευτές» κατά την ορολογία της «απελευθέρωσης»! Και θα παίρνουν τσάμπα τη λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ, και θα εισπράττουν μεσιτικά για να τη μεταπωλούν, και θα βρεθούν επιτέλους καταναλωτές για τις πανάκριβες και αντιοικονομικές μονάδες του φυσικού αερίου, που αδυνατούν παρά τις ευνοϊκές και προκλητικές «ρυθμίσεις»-στρεβλώσεις υπέρ τους, να ανταγωνιστούν το εθνικό καύσιμο. Μονάδες που κατασκεύασαν με κρατικές επιδοτήσεις, για να εισπράττουν κρατικές επιδοτήσεις (της τάξης του 1,2 δισ. ευρώ την πενταετία 2009-2013), καθώς η πραγματική παραγωγή τους κυμαίνεται μεταξύ του ελάχιστα και του τίποτα.

Γίνεται φανερό ότι η διάλυση της ΔΕΗ και η «πλήρης απελευθέρωση» θα πλήξει καίρια και την εναπομείνασα μεγάλη βιομηχανία, μόνο που οι μεγαλοβιομήχανοι συνεχίζουν να ομνύουν στο δόγμα της και να κραυγάζουν για «περισσότερη απελευθέρωση». Θα έχουν τους λόγους τους…
Μέσω μικρής ΔΕΗ οδηγούνται στο ξεπούλημα και υδροηλεκτρικοί σταθμοί συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 900 MW. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα δυο μεγάλα συγκροτήματα του Νέστου (ΥΗΣ Θησαυρού και Πλατανόβρυσης) και του Πουρναρίου που διαθέτουν αντλητικά συστήματα και συνιστούν κομβικές υποδομές όχι απλά για ηλεκτροπαραγωγή, μα κυρίως για τη διαχείριση του υδάτινου δυναμικού της Δράμας και της Άρτας. Αυτά τα τεράστια έργα πολλαπλού σκοπού εξασφαλίζουν την ύδρευση, την άρδευση και την αντιπλημμυρική προστασία εκτεταμένων αγροτικών περιοχών. Στηρίζουν ολόκληρη την οικονομία των Νομών Άρτας και Δράμας. Η ζωή και η γη χιλιάδων οικογενειών εγκαταλείπεται στο «σχεδιασμό της αγοράς».

Το ΣτΕ στην περίπτωση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ έκρινε ότι το νερό είναι κοινωνικό αγαθό. Στους κατοίκους της Άρτας, της Δράμας, της Έδεσσας επιβάλλεται το «Σύνταγμα» του Σόιμπλε και η «Πράξη με αριθ. 16/23.7.2013» του υπουργικού του συμβουλίου. Γι’ αυτούς το νερό θα αποτελεί ιδιωτικό εμπόρευμα και «προϊόν της προθεσμιακής αγοράς» του ΝΟΜΕ…

Η εγκατεστημένη ισχύς που εκποιείται περιλαμβάνει ακόμα και τον ΑΗΣ Κομοτηνής (485 MW), μια από τις πιο σύγχρονες, συνδυασμένου κύκλου, μονάδα φυσικού αερίου. Με συνολική ισχύ 2.300 MW και τα χαρακτηριστικά που περιγράψαμε, θα ήταν ορθότερο να ειπωθεί ότι η ΔΕΗ διασπάται στην πραγματικότητα σε «μικρή-καλή» και «μεγάλη-κακή» και ξεπουλιέται ένα ακόμη φιλέτο της.

Η εναπομείνασα «μεγάλη» ΔΕΗ με την ύφεση να συνεχίζεται για πέμπτη συνεχή χρονιά και τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας να ξεπερνά το 20%, με τις παλιές λιγνιτικές μονάδες σε πρόγραμμα απόσυρσης ως το 2020, που το 30% της παραγωγής τους θα διαχειρίζονται ιδιώτες προμηθευτές, με την απελευθερωμένη αγορά να πάσχει πάντα από «ανάγκη μεγαλύτερης απελευθέρωσης» και να επιβάλει συνεχείς νομοθετικές και «ρυθμιστικές» παρεμβάσεις υπέρ «αναξιοπαθούντων» ιδιωτών παραγωγών… Και με το 49% των μετοχών της ιδιωτικοποιημένο ήδη από το 2003 και το 17% να βρίσκεται από το 2012 στη διάθεση του Ταμείου Εκποίησης της Δημόσιας Περιουσίας ή αλλιώς ΤΑΙΠΕΔ, είναι αμφίβολο όχι μόνο κατά πόσο μπορεί να χαρακτηριστεί –έστω τύποις– «δημόσια», μα και για πόσο θα συνεχίσει να υπάρχει.

Το δήθεν επιχείρημα της δήθεν ελληνικής κυβέρνησης που ξεπουλά τον τόπο μας παραμένει το δόγμα πως η «απελευθέρωση και η ιδιωτικοποίηση» θα φέρουν φθηνότερο ρεύμα και θα «απελευθερώσουν» τον καταναλωτή από τα δεσμά του κρατικού μονοπωλίου δίνοντάς του τη δυνατότητα να επιλέγει προμηθευτή.
Για το φθηνότερο ρεύμα τι να πει κανείς; Η απελευθέρωση και η ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας εκτίναξε στην Ελλάδα την τιμή του ρεύματος κατά 102% για την οικιακή κατανάλωση και 76% για τη βιομηχανική. Και δεν αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία, καθώς αντίστοιχη εκτίναξη και ακρίβεια διαπιστώνεται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και σε όλο τον πλανήτη συνολικά όπου εφαρμόστηκε.

Το βεβαιώνουν ακόμα και οι διευθύνοντες σύμβουλοι των δέκα ευρωπαϊκών ενεργειακών κολοσσών (RWE, EON, Wattenfall, ENEL, ENI, EdF, GdF-Suez, Iberdrola, Gas Natural, CEZ). Σε κοινή δήλωσή που κατέθεσαν στις Βρυξέλλες (Eurelectric), στις 11 Οκτώβρη 2013, προειδοποιούν ότι η ευρωενωσιακή αγορά ηλεκτρισμού απειλείται από δύο μεγάλα προβλήματα: τις υψηλές τιμές και τη μείωση της ασφάλειας εφοδιασμού. (Ο κόσμος της Ενέργειας, έκδοση ΙΕΝΕ, τ. 33, σελ. 33-34).

Θα ξεπουληθεί όλη η ΔΕΗ λιγότερο λιγότερο απ’ όσο αξίζει μια μονάδα της

Μα τι να πει κανείς και για την περιβόητη δυνατότητα επιλογής προμηθευτή; Με το νομοσχέδιο για τη μικρή ΔΕΗ, με αναγκαστικό νόμο δηλαδή, μεταβιβάζονται στο υπό δημιουργία ιδιωτικό μονοπώλιο και 2.000.000 καταναλωτές, στους οποίους απαγορεύεται να αλλάξουν επί εξάμηνο τουλάχιστον προμηθευτή. Σε μια ελεύθερη αγορά η σύμφωνη γνώμη τους φυσικά και δεν χρειάζεται. Θα αποφασίσει γι’ αυτούς χωρίς αυτούς το διορισμένο από την κυβέρνηση διοικητικό συμβούλιο της ΔΕΗ ΑΕ και οι οίκοι συμβούλων του! Θα ήταν για γέλια, αν δεν ήταν για κλάματα…

Η απελευθέρωση έχει θεσμοθετηθεί και συντελεστεί στη χώρα μας ήδη από το 1999. Και αποδείχθηκε πως, αν κάτι δεν φέρνει, είναι ακριβώς επενδύσεις! Δεκαπέντε χρόνια ιδιωτικοποιήσεων, κινήτρων, εγγυήσεων και διασφαλίσεων δεν έφεραν ούτε ένα πραγματικό ευρώ ιδιωτικής επένδυσης. Αντίθετα απέσπασαν από τα ταμεία του Δημοσίου και της ΔΕΗ και τις τσέπες των ελλήνων φορολογουμένων 4,2 δισ. ευρώ ως κρατική επιδότηση! Και αυτά μόνο την τελευταία πενταετία της κρίσης! Για να έχουμε μέτρο σύγκρισης, 4,2 δισ. ευρώ συνιστούν το 3,5% του ΑΕΠ της χώρας! Οι ιδιωτικοποιήσεις σε όποια χώρα και κλάδο κι αν επιβλήθηκαν σημαίνουν απλώς δωρεάν παραχώρηση του δημόσιου πλούτου που έχτισε ο λαός για λεηλασία και απαξίωση από τους ιδιώτες «επενδυτές», με κρατική επιδότησή τους από πάνω.

Γι’ αυτό και η χρηματιστηριακή αξία της μικρής ΔΕΗ αποτιμάται σήμερα σε 1 με 1,5 δισ. ευρώ, την ίδια στιγμή που η υπό κατασκευή μονάδα ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ Πτολεμαΐδα V θα στοιχίσει 1,5 δισ. ευρώ! Ολόκληρη η ΔΕΗ ξεπουλιέται λιγότερο από όσο αξίζει μία μονάδα της!

Πραγματικός επενδυτής σε αυτόν τον τόπο υπήρξε μόνον ο ελληνικός λαός. Και την περιουσία που έχτισε δεν μπορεί παρά να τη διεκδικήσει ως αποκλειστικά δική του, αποκλειστικά δημόσια, και να λειτουργεί για δικό του όφελος.

Ας φανταστούμε την εικόνα στην πατρίδα μας σε δυο χρόνια – αν δεν ανατρέψουμε τα σχέδια της τρόικας και των κυβερνήσεών της.
Η ραχοκοκαλιά της ηλεκτροδότησης της χώρας, ο ΑΔΜΗΕ, θα βρίσκεται στα χέρια ιταλικών μονοπωλίων που θα ελέγχουν και τις διεθνείς ενεργειακές διασυνδέσεις της και μαζί με την Ντόιτσε Τέλεκομ, που ελέγχει πλήρως τον ΟΤΕ, θα διασφαλίζουν (;) ως και την αμυντική της θωράκιση.

Τα καλύτερα λιγνιτικά κοιτάσματα, οι πιο σύγχρονες λιγνιτικές μονάδες και υδροηλεκτρικά και 2.000.000 καταναλωτές, δηλαδή η καρδιά της ενεργειακής παραγωγής και κατανάλωσης της Βόρειας Ελλάδας θα ελέγχεται μέσω της μικρής ΔΕΗ από ιδιωτικό μονοπώλιο.

Το 30% της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής της εναπομείνασας μεγάλης ΔΕΗ θα χαρίζεται σε ιδιώτες μεταπράτες για να κερδοσκοπούν με τις ανάγκες σε ενέργεια της ελληνικής βιομηχανίας και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Με εγγυήσεις και όρους διαφάνειας αντίστοιχους με την προ τριετίας πολυδιαφημισμένη «απελευθέρωση της λιανικής αγοράς», από την οποία αναδύθηκαν οι «αξιόπιστοι πάροχοι» Ενέργκα και Χελάς Πάουερ, που φέσωσαν το ελληνικό δημόσιο με 300 εκατ. ευρώ και άφησαν 200.000 καταναλωτές χωρίς ρεύμα.

Στην αχρείαστη πλέον εναπομείνασα μεγάλη ΔΕΗ δεν μένει παρά να ξεπουλήσει και τα δίκτυα διανομής στους μέχρι χθες εργολάβους της και να σβήσει και σαν ανάμνηση ακόμα μέσα από το πωλητήριο ή το λουκέτο που θα της βάλει το ΤΑΙΠΕΔ.

Η αγορά, ο WACC και λοιποί χρηματιστηριακοί δείκτες κερδοσκοπίας θα κρίνουν πλέον αν και ποιες περιοχές της χώρας θα συμφέρει να συνεχίσουν να ηλεκτροδοτούνται και πόσο θα πρέπει να πληρώνουν γι’ αυτό. Αυτοί θα αποφασίζουν αν θα πρέπει να έχουν τα χωριά στην Πίνδο ή τα νησιά ρεύμα, αν θα συμφέρει να υπάρχει αγροτική, βιομηχανική, τουριστική δραστηριότητα στην Ελλάδα.

Τι σημαίνει για την Ελλάδα η διάλυση της ΔΕΗ και η ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας, που συστηματικά οργανώνει η ΕΕ και το ευρώ της και διεκπεραιώνει η δωσίλογη κυβέρνηση, το απέδωσε περισσότερο κι από γλαφυρά, ο βουλευτής της ΝΔ Μ. Ταμήλος: «Το ρεύμα δεν είναι κοινωνικό αγαθό. Μπορείς να ζήσεις και χωρίς ενέργεια. Μπορείς να πας σε ένα χωριό και να ζεις με τη λάμπα που ανάβαμε παλιά, δεν χρειάζεται το ρεύμα να το έχεις πάντα».

Το ρεύμα, όπως ακριβώς το νερό, το σχολείο, το νοσοκομείο, είναι κοινωνικά αγαθά. Είναι κοινωνικά δικαιώματα που καλύπτουν βασικές κι επιτακτικές κοινωνικές ανάγκες. Και ή θα είναι αποκλειστικά δημόσια ή απλά δεν θα υπάρχουν.

Η ΔΕΗ, η ΕΥΔΑΠ, η δημόσια παιδεία, η δημόσια υγεία είναι η υλική βάση για να έχει ο λαός μας παρόν και μέλλον. Για να ξανακατακτήσουμε τη χώρα μας, για να της δώσουμε προοπτική αύριο, πρέπει να υπερασπίσουμε σήμερα την υπαρκτή υποδομή που έχτισε ο λαός της.