Απειλή για νέες μειώσεις μισθών, η λήξη ισχύος της εθνικής και κλαδικών συμβάσεων
του Γιάννη Ελαφρού
Από μεθαύριο 14 Μαΐου λήγει και τυπικά η μετενέργεια της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, καθώς και 50 περίπου κλαδικές συμβάσεις, αφήνοντας «ακάλυπτους» πάνω από 1.000.000 εργαζόμενους. Από την Τρίτη, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με νέες μειώσεις στους μισθούς και με υποχρέωση υπογραφής ατομικής σύμβασης εργασίας. Η εργασιακή ζούγκλα και η καπιταλιστική βαρβαρότητα δίχως τέλος προχωρά. Καθώς η ανεργία έφτασε τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 27% (1.320.189 άνεργοι) και με τα χέρια της εργοδοσίας λυμένα από τους νόμους των μνημονιακών κυβερνήσεων (Παπανδρέου, Παπαδήμου και Σαμαρά), οι εναπομείναντες εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν μια πρωτοφανή επίθεση: τρομερή μείωση μισθού και μεροκάματου (από 30% – 50% στην τριετία), κατάργηση ουσιαστικά ή περιορισμός σε διακοσμητικό ρόλο των συλλογικών συμβάσεων και επικράτηση των ατομικών συμβάσεων εργασίας που καταργούν δικαιώματα δεκαετιών, επιβολή εργασίας λάστιχου, πληρωμή όποτε γουστάρει το αφεντικό και ευκολία στην απόλυση.
Στο πλαίσιο αυτό είναι αυταπάτη να περιμένει κανείς κάτι από την ελεημοσύνη του κεφαλαίου. Ο ΣΕΒ, που το έπαιζε και ολίγον αντιμνημονιακός, αξιοποιεί πλήρως το αντεργατικό νομικό οπλοστάσιο και είναι αμφίβολο ακόμα και για το εάν θα συναντηθεί ξανά με τη ΓΣΕΕ στο ραντεβού της Τετάρτης. Στην προηγούμενη συνάντηση δεν πήγε. Αλλά και οι εκπρόσωποι των ΕΣΕΕ (έμποροι), ΓΣΕΒΕΕ (επαγγελματοβιοτέχνες) και ΣΕΤΕ (τουριστικές επιχειρήσεις) που πήγαν, αρνήθηκαν κάθε συζήτηση ακόμα και για επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ μικτά (προηγούμενη σύμβαση, στην οποία μνημόνια και κυβέρνηση Παπαδήμου επέβαλλαν πέρυσι μείωση 22% και 32% για τους νέους), συζητώντας μόνο για τη διάσωση κάποιου επιδόματος. Όσο για τη ΓΣΕΕ, αυτή με αντιπροσωπείες των ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ (οι άλλες παρατάξεις αρνήθηκαν συμμετοχή) αναμασά τις λιωμένες καραμέλες του «διαλόγου» και της «κοινωνικής συνοχής».
Οι μνημονιακές κυβερνήσεις όχι μόνο διέλυσαν τον ουσιαστικό ρόλο των συλλογικών συμβάσεων, καταργώντας τον υποχρεωτικό τους χαρακτήρα και δίνοντας τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε εργοδότη να τις τηρεί ή όχι, αλλά έχουν θεσπίσει ακόμα και την κατάργηση της «ελεύθερης» διαπραγμάτευσης, που σε σημαντικό βαθμό καθοριζόταν από το επίπεδο της ταξικής πάλης. Τώρα είναι η κυβέρνηση που ορίζει τον κατώτατο μισθό (σήμερα 586 ευρώ μικτά, ακόμα λιγότερο για τους νέους). Για τους ανέργους που θα προσληφθούν για λίγους μήνες στους δήμους ή στις τουριστικές γαλέρες θα είναι ακόμα μικρότερος. Το επόμενο, αποφασισμένο, βήμα είναι η θέσπιση του «Μηχανισμού» διαμόρφωσης κατώτατου μισθού, δημιουργώντας μισθούς πολλών ταχυτήτων, ανάλογα με την κερδοφορία του κεφαλαίου!
Μπροστά σε αυτόν τον Αρμαγεδδώνα πώς θα απαντήσει το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα; Μια λογική είναι «να σώσουμε οτιδήποτε κι αν σώζεται». Εκφράζεται στην γραμμή των ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ αλλά και συνδικαλιστών που ανήκουν ή συμπλέουν με τον ΣΥΡΙΖΑ, για την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων με μειώσεις μισθών, για να διασωθεί ο θεσμός της σύμβασης, τα θεσμικά και κάποια επιδόματα. Πρόκειται για αδιέξοδη γραμμή, που οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερες υποχωρήσεις. Γιατί βεβαίως, οι εργοδότες δεν πρόκειται να δεσμευτούν σε αυτές τις συμφωνίες (με βάση το σημερινό υπέρ τους συσχετισμό), απεναντίας θα αξιοποιήσουν το γενικό σήμα για παραπέρα μείωση των εργατικών αμοιβών.
Το ζητούμενο σήμερα είναι η διαμόρφωση ενός μετώπου αγώνα, ρήξης και ανατροπής μέσα στο εργατικό κίνημα, με τη συνεργασία όλων των τάσεων του κινήματος και της Αριστεράς που παλεύουν για την κατάργηση του σύγχρονου Μεσαίωνα, για συλλογικές συμβάσεις εργασίας με αυξήσεις στους μισθούς (που να αναπληρώνουν άμεσα τις απώλειες και να δίνουν δυνατότητα στον κάθε εργαζόμενο να ζήσει αξιοπρεπώς από τη δουλειά του), μείωση των ωρών εργασίας (για να βρουν δουλειά οι άνεργοι), σταθερή εργασία με δικαιώματα και αξιοπρέπεια. Για να ξεσπάσουν σε μια σειρά κλάδων πολλές «Χαλυβουργίες», πολλά «Μετρό», πολλές «απεργίες καθηγητών», που να κτυπήσουν μαζί.
Είναι φανερό ότι πρόκειται για πολιτικό αγώνα, για πολιτικό εργατικό κίνημα, καθώς η κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων απαιτεί και προϋποθέτει τη θέσπιση μέτρων με πανκοινωνική ισχύ, την κατάργηση των μνημονίων και των συνακόλουθων δεσμεύσεων, την ανατροπή τελικά της χούντας κυβέρνησης – ΕΕ – ΔΝΤ. Απαιτεί τη συστράτευση όλων των μαχόμενων δυνάμεων της Αριστεράς και την ήττα των αντιλήψεων που πετσοκόβουν ήδη τις αναγκαίες αυξήσεις στους μισθούς στα όρια της «δημοσιονομικής σταθερότητας» και των «δυνατοτήτων της οικονομίας», όπως λένε στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε μπορεί να είναι σημαία της εργατικής αντεπίθεσης τα 751 ευρώ της προηγούμενης σύμβασης. Δεν συγκροτούνται μεγάλα κινήματα με μειωμένες προσδοκίες, με το ρεαλισμό της διαχείρισης, αλλά με την έμπνευση της ανατροπής.
Βρισκόμαστε στο τέλος μιας εποχής «κοινωνικών συμβολαίων», όπου το εργατικό κίνημα, αστικοποιημένο ή ρεφορμιστικό, διαπραγματευόταν είτε τους όρους της χειροτέρευσης της θέσης του, είτε παλιότερα οριακές βελτιώσεις εντός του πλαισίου της εκμετάλλευσης. Σήμερα είμαστε στην εποχή της ελεύθερης πτώσης, της άγριας επίθεσης και των αναγκαίων άγριων αγώνων, της ανάγκης για ένα νέο εργατικό κίνημα, με την τάση της χειραφέτησης στο τιμόνι. Κάποιοι λένε ότι το τέλος των συλλογικών συμβάσεων θα φέρει και το τέλος των συνδικάτων. Δεν είναι σωστό. Θα φέρει το «τέλος» και τον οριστικό μαρασμό του σημερινού συνδικαλισμού της συνδιαλλαγής. Μην ξεχνούμε όμως. Δεν γέννησαν οι συμβάσεις τα συνδικάτα. Απεναντίας, τα πρώτα ταξικά σωματεία της εργατικής τάξης με τον αγώνα τους κατάχτησαν τις συλλογικές συμβάσεις.
Το νέο πεδίο ανοίγει. Ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου έχει πάρει απόφαση για 24ωρη απεργία, με πρόταση και σε άλλα πρωτοβάθμια σωματεία για τις 23 Μαΐου. Ήδη υπάρχουν διεργασίες σε αυτή την κατεύθυνση, ενώ πρωτοβάθμια σωματεία συζητούν και τη διοργάνωση συλλαλητηρίου. Το ΠΑΜΕ έχει προκηρύξει δικές του συγκεντρώσεις σε πολλές πόλεις στις 23 Μαΐου. Ο αγώνας των εκπαιδευτικών που εξαγγέλθηκε και η σύγκρουση γύρω απ’ αυτόν δίνει δυνατότητα για να έρθει συνολικά στο προσκήνιο το μαχόμενο εργατικό κίνημα.